NAUKA Gazeta Wyborcza

To, co �mierdzi �owcom-zbieraczom, pachnie mieszka�com Zachodu. Jak kultura wp�ywa na nasze preferencje zapachowe?

psychologia

Kasper Kalinowski

Zamieszkuj�cy Papu� Nowej Gwinei Yali cenili zapach cebuli znacznie bardziej ni� pozosta�e populacje, a Indianie Tsimane z Amazonii pokochali zapach sk�ry, ale nie lubili aromatu kawy. Dlaczego zapachy s� podatne na wp�yw kultur?
24.06.2024 | 19:25

ewolucja

kultura

m�zg

nauka
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Ewa Tomkowska

Naukowcy wyt�umaczyli, dlaczego samochody autonomiczne powoduj� mniej wypadk�w ni� kierowcy, wykryli gro�ny gatunek komara w Polsce i odkryli najstarsze wino. A sztuczna inteligencja pomog�a badaczom wyr�ni� sze�� typ�w depresji. Zapraszam na...
24.06.2024 | 06:00

7 rzeczy

nauka

naukowcy

naukowcy odkryli
Co my�leli nasi przodkowie, gdy spogl�dali na Drog� Mleczn�?

The Conversation

Or Graur [University of Portsmouth]

Wszystkie kultury przypisywa�y szczeg�lne znaczenie S�o�cu i Ksi�ycowi, ale co z per�owym pasmem �wiat�a i cienia, kt�re obecnie nazywamy Drog� Mleczn�?
21.06.2024 | 17:50

archeologia

astronomia

Egipt

historia
W jednej minucie tej piosenki uj�a to, co spotyka u lekarza wiele kobiet

Zdrowie

Zuzanna Kuffel

Piosenka o tym, jak kobiece dolegliwo�ci wci�� pozostaj� niezrozumiane w medycynie, podbija media spo�eczno�ciowe. Czy b�dzie hitem tego lata?
21.06.2024 | 12:43

b�l

endometrioza

hormony

media spo�eczno�ciowe
J�zyk to narz�dzie komunikacji, a nie my�li. Tak teraz my�l� naukowcy

j�zyk

Tomasz Ulanowski

Ta by� mo�e zaskakuj�ca teza dotycz�ca mowy stanie si� �atwiejsza do zrozumienia, je�li o niej g��biej... pomy�limy.
21.06.2024 | 06:02

antropologia

kultura

m�zg

nauka
Antropolog fizyczna: Znale�li�my szcz�tki pierwszego neandertalczyka w Polsce

polscy naukowcy donosz�

dr Wioletta Nowaczewska

To zadziwiaj�ce, jak wiele mo�na wyczyta� z jednego z�ba. Na przyk�ad wiemy, �e "nasz" neandertalczyk u�ywa�... wyka�aczki.
20.06.2024 | 16:52

antropologia

archeologia

ewolucja

homo sapiens
Minister nauki zapowiada likwidacj� Akademii Kopernika�skiej

badania naukowe

Alicja Gardulska

- Nie byli�cie pieszczochami poprzedniej w�adzy, trzeba troch� czasu, by to wyr�wna� - przekonywa� cz�onk�w Polskiej Akademii Nauk minister nauki. Obieca� im likwidacj� Akademii Kopernika�skiej, kt�ra by�a szykowana na konkurencj� PAN. - Musimy by�,...
20.06.2024 | 16:42

Akademia Kopernika�ska

Dariusz Wieczorek

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy�szego

nauka
Ponad 2,25 mln euro na badania prof. �yczkowskiego z UJ. "To grant z najwy�szej p�ki, najtrudniejszy do zdobycia"

Uniwersytet Jagiello�ski

Ewa Furtak

Prof. Karol �yczkowski z Uniwersytetu Jagiello�skiego uzyska� dofinansowanie w wysoko�ci ponad 2,25 mln euro na realizacj� projektu, dotycz�cego mechaniki kwantowej.
20.06.2024 | 11:39

granty

Krak�w

mechanika kwantowa

nauka
Sztuczna inteligencja pomog�a wyr�ni� sze�� typ�w depresji i zaburze� l�kowych

depresja

Kasper Kalinowski

W niedalekiej przysz�o�ci diagnoza w kierunku depresji mo�e obejmowa� szybki skan m�zgu. W praktyce pozwoli�oby to na dobranie bardziej skutecznego, spersonalizowanego leczenia.
19.06.2024 | 18:28

m�zg

nauka

psychiatria

sztuczna inteligencja
Apeluj� o zmiany w awansach naukowych. "Niejasne kryteria daj� pole do nadu�y�"

naukowcy

Alicja Gardulska

Mgliste kryteria, kt�re �atwo wype�ni� i recenzent sprowadzony do roli urz�dnika - procedura nadawania stopni i tytu��w naukowych wymaga szybkich zmian. Apeluj� o nie autorzy listu, kt�ry trafi� do ministra Dariusza Wieczorka.
19.06.2024 | 14:45

badania naukowe

finanse publiczne

list otwarty

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy�szego
Ludzka kultura rozb�ys�a 600 tys. lat temu

antropologia

Tomasz Ulanowski

To by� pocz�tek tzw. kultury kumulatywnej - masowego gromadzenia, przechowywania i przekazywania wiedzy - pisz� uczeni w tygodniku "PNAS". Co takiego wtedy si� wydarzy�o, �e ludzie tak wyra�nie odr�nili si� od innych zwierz�t?
19.06.2024 | 09:55

archeologia

cywilizacja

kultura

m�zg
Samochody autonomiczne powoduj� mniej wypadk�w ni� kierowcy. Wiadomo dlaczego

samochody autonomiczne

Tomasz Ulanowski

Nie, nie dlatego, �e jest ich na drogach du�o mniej od tych kierowanych przez ludzi. Naukowcy to pomierzyli i por�wnali odsetek wypadk�w w ka�dej z tych grup.
18.06.2024 | 18:01

nauka

samochody

sztuczna inteligencja

technologie
By�y senator i polityk PiS, Andrzej Wojty�a pozostanie rektorem Uniwersytetu Kaliskiego

nauka

Janusz Jaros

Lekarz pediatra dosta� 22 z 26 g�os�w elektor�w. Mia� jednego kontrkandydata - prof. Jana Matysiaka.
18.06.2024 | 17:23

lekarze

medycyna

rektor

studia
Tu ucz� si� trzy dni w tygodniu. Nie od razu wiadomo, kto jest nauczycielem, a kto uczniem

Aktualno�ci

Magdalena Lis

Siostry zakonne, m�ode matki, osoba po wyroku, muzyk, tancerz, ludzie od 17 do 59 lat w jednej klasie.
17.06.2024 | 19:10

Centrum Kszta�cenia Ustawicznego

doro�li

nauka

szko�y
Geny odziedziczone po neandertalczykach mog� przyczynia� si� do autyzmu

neandertalczyk

Kasper Kalinowski

Naukowcy odkryli, �e u os�b ze spektrum autyzmu cz�ciej wyst�puj� rzadkie warianty genetyczne pochodz�ce od neandertalczyk�w. To nie jedyny spadek po naszych wymar�ych kuzynach.
17.06.2024 | 17:39

autyzm

ewolucja

nauka

spektrum autyzmu
Antycyklony i cyklony zaw�adn� pogod� w tym tygodniu. Nadchodz� upa�y

antycyklon

Tomasz Ulanowski

"Minos" we W�oszech, "Ziggi" w Polsce. Antycyklon przyniesie nam pierwszy w tym roku upa�.
17.06.2024 | 12:56

cyklon

nauka

pogoda

prognoza pogody
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

nauka

Robert Jurszo

W czym ludzki m�zg jest lepszy od wielkiego zderzacza hadron�w? Zapraszam na przegl�d najciekawszych naukowych doniesie� z ubieg�ego tygodnia.
17.06.2024 | 06:00

7 rzeczy

Siedem odkry�
Uczniowie, kt�rzy po podstaw�wce chc� si� kszta�ci� zawodowo, maj� we Wroc�awiu du�y wyb�r

edukacja

S�awomir Szyma�ski

W tym wieku, do�wiadczanie i odkrywanie w�asnych zainteresowa�, pasji jest r�wnie wa�ne, co planowanie przysz�o�ci - t�umacz� m�odym ludziom doradczynie z Centrum Kszta�cenia Zawodowego we Wroc�awiu.
16.06.2024 | 14:01

nauka

szko�y

szko�y zawodowe

Wroc�aw
Dlaczego �yrafy maj� tak d�ugie szyje? Naukowcy maj� odpowied�

�yrafy

Kasper Kalinowski

Mimo �e �yrafy to najwi�kszy z l�dowych ssak�w �yj�cych w czasach historycznych, to wci�� zaskakuj� naukowc�w. Tym razem eksperci pochylili si� nad ewolucyjn� przyczyn� ich wyj�tkowo d�ugich szyj.
15.06.2024 | 18:25

biologia

ewolucja

nauka

zwierz�ta
Najwcze�niej w lipcu rozpoczn� si� przyj�cia na studia medyczne w Kaliszu. Wstrzyma�o je ministerstwo zdrowia

edukacja

Janusz Jaros

Uniwersytet Kaliski jako pierwsza uczelnia z czarnej listy ministerstw nauki i zdrowia dosta� odpowied� z Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Musi znale�� specjalistyczne oddzia�y do kszta�cenia lekarzy. Na razie uczelnia wstrzyma�a przyj�cia, tak jak...
15.06.2024 | 11:37

lekarze

medycyna

nauka

studia
Nowa atrakcja. Odwiedzili�my Cogiteon, krakowsk� odpowied� na Centrum Nauki Kopernik. Warto si� wybra�?

Cogiteon

Angelika Pito�

Kuchnia jako laboratorium? Wej�cie w g��b ziemi za pomoc� specjalistycznych sond, a tu� obok supermarket, w kt�rym analizujemy nasze zachowania konsumenckie? Cogiteon do tego, czym jest nauka, postanowi� podej�� nieszablonowo. Otwarcie 23 czerwca.
14.06.2024 | 16:11

Centrum Nauki

co zobaczy� w krakowie

Czy�yny

Krak�w
Policzyli "morskie pandy". To najrzadsze ssaki morskie �wiata

gin�ce gatunki

Robert Jurszo

Populacja mor�win�w kalifornijskich jest krytycznie zagro�ona. Ich liczb� mo�na policzy� na palcach obu r�k. Ale badacze radz�, by tych r�k nie za�amywa�. Vaquita wci�� maj� szans� na przetrwanie.
14.06.2024 | 16:00

Klimat i �rodowisko

nauka

przyroda

walenie
Nie uczymy si� na b��dach. W ko�cu mamy na to naukowy dow�d

zdrowie

Tomasz Ulanowski

Jak si� okazuje, sukces goni pora�k� rzadziej, ni� s�dzimy.
14.06.2024 | 13:59

antropologia

nauka

psychologia

zdrowie psychiczne
Misja na Marsa. Mog� j� udaremni�... problemy z nerkami

loty kosmiczne

Margit Kossobudzka

O tym, �e loty kosmiczne nie s� oboj�tne dla zdrowia, naukowcy wiedz� od lat 70. XX wieku, kiedy ludzie po raz pierwszy wyszli poza pole magnetyczne Ziemi. Ale podczas d�ugotrwa�ej podr�y na Marsa zdrowie astronaut�w mo�e by� powa�nie zagro�one.
14.06.2024 | 11:48

astronauci

mars

nasa

nauka
Po seksie m�czy�ni staj� si� senni. Wiadomo dlaczego

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Jak w przypadku wielu reakcji naszego organizmu, taka sytuacja sprowadza si� to do koktajlu neuroprzeka�nik�w.
13.06.2024 | 18:32

nauka

seks

zdrowie
Upa�y nie s�u�� parlamentarzystom. Naukowo dowiedzione

upa�y

Tomasz Ulanowski

Podczas gor�cych debat parlamentarnych pos�owie u�ywaj� uproszczonego s�ownictwa - informuj� badacze w pi�mie "iScience". Co to oznacza?
13.06.2024 | 17:02

antropocen

antropologia

globalne ocieplenie

nauka
Czy znaki zodiaku wp�ywaj� na nasze �ycie? Sprawdzono to... naukowo

psychologia

Kasper Kalinowski

Przy podejmowaniu trudnych decyzji i �yciowych wyzwa� lepiej zasi�gn�� porady astrologa czy rzuci� monet�? Sprawdzono to w najwi�kszym tego typu badaniu.
13.06.2024 | 14:37

astrologia

nauka

pseudonauka

sztuka �ycia
Dlaczego Majowie byli tak wybredni w grzebaniu ofiar?

Majowie

Tomasz Ulanowski

W s�ynnym Chich�n Itz�, jednej ze stolic pradawnej cywilizacji, cia�a m�czyzn zrzucano do sztucznej jamy, a kobiet i dzieci do �wi�tego naturalnego �r�d�a.
13.06.2024 | 06:01

archeologia

ewolucja

genetyka

historia
Deepfake porno: dlaczego tworzenie, a nie tylko udost�pnianie, powinno by� przest�pstwem?

sztuczna inteligencja

Clare McGlynn [Durham University]

Prawo, kt�re penalizuje jedynie dystrybucj� deepfake porno, ignoruje fakt, �e tworzenie takich materia��w bez zgody drugiej strony samo w sobie stanowi naruszenie. Penalizacja ich tworzenia mia�aby na celu powstrzymanie tej praktyki u jej podstaw.
12.06.2024 | 19:08

deepfake

filmy pornograficzne

nauka

pornografia
Ludzki m�zg jest lepszy ni� wielki zderzacz hadron�w. Ile informacji mo�e przechowa�?

pami��

Margit Kossobudzka

Europejski wielki zderzacz hadron�w generuje 10 petabajt�w (to jedynka z 15 zerami) danych na rok. Na nasz m�zg mo�e wi�cej. O ile wi�cej?
12.06.2024 | 17:50

badania

m�zg

nauka

neurony
EuroScience Open Forum rozpocz�o si� w Katowicach. S� naukowcy z ca�ego �wiata

nauka

Magdalena Warchala-Kope�

W Mi�dzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach rozpocz�o si� w �rod� 12 czerwca EuroScience Open Forum, mi�dzynarodowa konferencja, zwi�zana z tytu�em Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024.
12.06.2024 | 17:35

edukacja

Europejskie Miasto Nauki

Katowice

Mi�dzynarodowe Centrum Kongresowe
Jak one szybuj�! Naukowcy rozwik�ali kolejn� tajemnic� lotu ptak�w

ptaki

Tomasz Ulanowski

Ptaki szybuj�ce maj� w piersi co�, co u�atwia im unoszenie si� w przestworzach.
12.06.2024 | 17:01

biologia

fizyka

nauka

przyroda
Cmentarz nie-ludzi w Berenike. Archeolodzy odkryli niezwyk�e poch�wki cz�onk�w rzymskich rodzin

Nauka

Joanna Bujakiewicz

Unikalny cmentarz domowych zwierz�t, kt�rymi otaczali si� rzymscy legioni�ci stacjonuj�cy w Berenike na prze�omie I/II w., zbada� Mi�dzynarodowy zesp� naukowc�w kierowany przez polsk� archeolo�k� prof. Mart� Osypi�sk�.
12.06.2024 | 15:17

archeologia

Egipt

nauka

odkrycia
Na pocz�tku XX w. niemal wszystkie stany w USA zezwala�y na sterylizacj� os�b o niskiej inteligencji, g��wnie kobiet

dzieci

Marylin Brookwood

Zgodzi�a si� wprawdzie na badanie, ale by� mo�e zdawa�a sobie spraw�, �e z uwagi na niski status spo�eczny nie mog�a odm�wi�. W�a�nie dlatego pewnego dnia Hoffman przez mniej wi�cej godzin� siedzia�a w skromnie umeblowanym szpitalnym gabinecie z...
12.06.2024 | 10:33

nauka

psychologia
Uczy� g��wnego naukowca OpenAI. "Kuba ma wewn�trzny przymus rozwi�zywania problem�w, niezale�nie od okoliczno�ci"

sztuczna inteligencja

Boles�aw Breczko

- M�odzi, genialni Polacy wyje�d�aj� po studiach za granic�, bo chc� zmienia� �wiat - m�wi profesor Krzysztof Diks z Uniwersytetu Warszawskiego, kt�ry uczy� m.in. Jakuba Pachockiego, g��wnego naukowca OpenAI.
12.06.2024 | 06:02

nauka

OpenAI

szko�y

Uniwersytet Warszawski
Instytut Psychologii PAN na skraju niewyp�acalno�ci. Minister m�wi o porz�dkach w nadzorze

Polska Akademia Nauk

Alicja Gardulska

Instytutowi Psychologii PAN brakuje pieni�dzy na bie��c� dzia�alno��. - Bez wsparcia z zewn�trz Instytut mo�e czeka� nawet postawienie w stan likwidacji - przekonuje prof. Robert Balas, dyrektor IP PAN. - To sprawa PAN. Do tego ani premier, ani...
12.06.2024 | 05:19

badania

Dariusz Wieczorek

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy�szego

nauka
Profesor Politechniki Wroc�awskiej: Musimy zbiera� wod� deszczow�, �eby nie marnowa� wody pitnej

Miasta Idei

Mateusz Kokoszkiewicz

Prof. Bartosz Ka�mierczak z Politechniki Wroc�awskiej b�dzie jednym z go�ci debaty "Miasta Idei", kt�ra rozpocznie si� w czwartek o godz. 18. Jednym z jej temat�w b�dzie woda w mie�cie i to, jak chroni� si� przed susz� i powodziami.
11.06.2024 | 19:25

debata

deszcz

kryzys klimatyczny

nauka
Genera� Strzelec do odstrza�u? Radni i pos�anka KO chc� rozliczy� by�ego rektora uczelni Ziobry

fundusz sprawiedliwo�ci

Janusz Jaros

Radni KO i pos�anka Karolina Pawliczak chc� odwo�ania genera�a Marcina Strzelca, by�ego rektora Szko�y Wy�szej Wymiaru Sprawiedliwo�ci z funkcji przewodnicz�cego komisji Rady Miasta. Zarzucaj� radnemu PiS uwik�anie w afer� z Funduszem...
11.06.2024 | 19:14

edukacja

Najwy�sza Izba Kontroli

nauka

PiS
S�onie m�wi� sobie po imieniu - twierdz� naukowcy

s�onie

Tomasz Ulanowski

Na razie t� umiej�tno�� zauwa�ono tylko u �yj�cych na sawannie s�oni afryka�skich.
11.06.2024 | 17:11

antropologia

imiona

j�zyk

nauka
Grypa i COVID-19: Moderna og�osi�a wyniki bada� nad now� ��czon� szczepionk�

szczepienia

Margit Kossobudzka

Producent szczepionek Moderna og�osi� wyniki III fazy bada� nowej, skojarzonej szczepionki przeciwko grypie i COVID-19. S� bardzo obiecuj�ce.
11.06.2024 | 15:15

choroby zaka�ne

COVID-19

grypa

nauka

Poprzednia 9 10 11 12 13 ... Nast�pna