GENETYKA Gazeta Wyborcza

Naukowcy przywracaj� smak pomidorom

pomidory

Tomasz Ulanowski

Jak wyhodowa� pomidory o s�odkich owocach? Wystarczy "pogrzeba�" w dw�ch genach.
14.11.2024 | 06:05

genetyka

GMO

nauka

przyroda
Ofiary wybuchu Wezuwiusza odkryte w Pompejach nie s� tymi, za kt�re je uwa�ano

archeologia

Margit Kossobudzka

Popularne interpretacje to�samo�ci ofiar w Pompejach powsta�y pod wp�ywem nie tylko archeolog�w, kt�rzy je opisali jako pierwsi, ale r�wnie� restaurator�w, kt�rzy zdecydowali si� uwydatni� lub zmieni� niekt�re cechy kszta�t�w cia�. Nie zawsze s�...
13.11.2024 | 12:35

genetyka

nauka

wezuwiusz
Badania genetyczne. Jakie testy wykona� przed zaj�ciem w ci��

genetyka

Margit Kossobudzka

Przygotowuj�c si� do pocz�cia dziecka, warto wykona� badania genetyczne, by si� dowiedzie�, jakie s� szanse na ci�� i czy dziecko urodzi si� zdrowe.
08.11.2024 | 06:06

artyku�

ci��a

nauka

niep�odno��
Sk�d si� wzi�o byd�o domowe? Naukowcy ju� wiedz�

antropologia

Tomasz Ulanowski

Genetyczne tropy prowadz� do Azji Po�udniowo-Zachodniej. Tej samej, w kt�rej narodzi�o si� rolnictwo.
02.11.2024 | 11:36

archeologia

byd�o

genetyka

nauka
Mia� jasne w�osy i niebieskie oczy. Archeolodzy zidentyfikowali szcz�tki bohatera nordyckiej sagi

archeologia

Joanna Bujakiewicz

Naukowcy opisali jego wygl�d i pochodzenie dzi�ki badaniu DNA. To pierwszy dow�d na to, �e anonimowa posta� z XIII-wiecznego eposu istnia�a naprawd�.
29.10.2024 | 19:00

genetyka

nauka

odkrycie naukowe

saga
Nowa technika sekwencjonowania DNA pojedynczej kom�rki. Popchnie genetyk� do przodu

genetyka

Margit Kossobudzka

My�l�c o DNA, mamy najcz�ciej przed oczami eleganck� helis�, kt�ra zakr�ca w lew� stron�. Jest czysta i r�wna. Jednak to tylko szkolne obrazki. W rzeczywisto�ci DNA jest �ci�le upakowane w kom�rkowym j�drze w spos�b nadal niezwyk�y, ale...
15.10.2024 | 19:00

biotechnologia

cz�owiek

dna

kom�rka
Biochemia czy chemia fizyczna? Kogo uczeni typuj� do Nagrody Nobla z chemii?

Nagroda Nobla

Margit Kossobudzka

Po biochemii najcz�ciej wymienianymi dziedzinami s� materia�y/polimery, chemia organiczna i chemia medyczna. Oto prognozy badaczek i badaczy na ten rok.
09.10.2024 | 06:02

chemia

fizyka

genetyka

nauka
Kiedy warto zrobi� test genetyczny?

genetyka

Margit Kossobudzka

Odczytanie sekwencji DNA to najdok�adniejsze badanie organizmu. Pozwala nie tylko zidentyfikowa� wiele chor�b, ale tak�e okre�li�, jakie mamy do nich predyspozycje.
04.10.2024 | 06:01

artyku�

dna

genom

medycyna
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

7 rzeczy

Margit Kossobudzka

Powr�t na Ziemi� feralnego Starlinka, wo�aj�ce si� po imieniu ma�py i pierwsze odkryte obserwatorium astronomiczne w Egipcie. Oto czym "karmi�a" nas nauka w minionym tygodniu
10.09.2024 | 13:47

genetyka

kosmos

medycyna

nauka
Nasze DNA staje si� coraz bardziej z�o�one. Przynajmniej w oczach naukowc�w

genetyka

Margit Kossobudzka

Uczeni zmapowali 50 tys. tajemniczych w�z��w zaci�ni�tych na DNA. Twierdz�, �e kiedy� doprowadzi to do opracowania nowych lek�w na raka.
06.09.2024 | 06:00

dna

nauka

onkologia

rak
Ptaki te� maj� kultur�. Kultur� tkania gniazda

kultura

Tomasz Ulanowski

Afryka�skie dziergacze wiedz� architektoniczn� o budowie gniazd przekazuj� sobie przez memy, a nie przez geny.
30.08.2024 | 06:05

genetyka

memy

nauka

przyroda
Mistrz mutacji. Naukowcy podpatrzyli, jak wirus SARS-CoV-2 atakuje m�zg

COVID-19

Margit Kossobudzka

Narasta fala COVID-19 w Polsce, szczyt ma nadej�� w pa�dzierniku. Nadal nie wiadomo, co powoduje powik�ania neurologiczne po zaka�eniu, w tym tzw. d�ugi COVID, mg�� m�zgow� oraz utrat� smaku i w�chu. Ale naukowcy odkryli teraz co� niezwyk�ego.
29.08.2024 | 16:04

genetyka

koronawirus

nauka

pandemia koronawirusa
Twoje bia�ka te� odmierzaj� czas. I mog� pokaza�, ile naprawd� masz lat

starzenie si�

Margit Kossobudzka

Zegar wieku oparty na oko�o 200 bia�kach znajduj�cych si� we krwi mo�e przewidzie� ryzyko wyst�pienia u danej osoby 18 chor�b przewlek�ych, w tym chor�b serca, raka, cukrzycy i choroby Alzheimera.
21.08.2024 | 16:38

biotechnologia

fizjologia

genetyka

nauka
Mamut zastyg� jak w szkle. Po raz pierwszy genetycy zobaczyli ca�e chromosomy sprzed wielu tysi�cy lat

mamuty

Margit Kossobudzka

Chromosomy to struktury, w jakie skupia si� kom�rkowe DNA. Zachowa�y sw�j pe�en kszta�t 3D w szcz�tkach mamuta w�ochatego, kt�ry pad� 52 tys. lat temu. Mo�na z nich odczyta� nawet, kt�re geny by�y w aktywne, kiedy mamut umiera�.
17.07.2024 | 06:07

genetyka

nauka

paleobiologia

paleontologia
Dlaczego Majowie byli tak wybredni w grzebaniu ofiar?

Majowie

Tomasz Ulanowski

W s�ynnym Chich�n Itz�, jednej ze stolic pradawnej cywilizacji, cia�a m�czyzn zrzucano do sztucznej jamy, a kobiet i dzieci do �wi�tego naturalnego �r�d�a.
13.06.2024 | 06:01

archeologia

ewolucja

genetyka

historia
Du�y post�p w poznaniu przyczyny choroby Le�niowskiego-Crohna. Daje obietnic� na skuteczne leki

jelita

Margit Kossobudzka

Brytyjscy naukowcy dokonali odkrycia, kt�re mo�e zmieni� �ycie cierpi�cych na nieswoiste zapalenie jelit.
08.06.2024 | 09:17

choroba le�niowskiego-crohna

choroby zapalne

genetyka

zdrowie
Naukowcy zaw�zili okres, w kt�rym udomowili�my konie

konie

Tomasz Ulanowski

Do udomowienia koni prawdopodobnie dosz�o nie wcze�niej ni� 4,7 tys. lat temu.
07.06.2024 | 18:27

antropologia

archeologia

genetyka

nauka
Ta�cz� i lepiej rozumiej� mow�. Nies�ysz�cym dzieciom pomog�a terapia genowa

terapia genowa

Margit Kossobudzka

Pacjenci ze zmutowanym genem OTOF cierpi� na izolowany niedos�uch czuciowo-nerwowy w stopniu znacznym lub g��bokim. Choroba dotyczy ok. 20 tys. mieszka�c�w USA i Europy.
05.06.2024 | 14:38

genetyka

g�uchota

nauka

s�uch
Rak piersi. Naukowcy opracowali super dok�adny test przewiduj�cy nawr�t choroby

rak piersi

Tomasz Ulanowski

Badanie zmutowanego DNA wyizolowanego z krwi pozwala przewidzie� nawr�t raka piersi ze 100-procentow� pewno�ci�.
03.06.2024 | 15:34

genetyka

nauka

nowotw�r

zdrowie
Odczytano chromosomy X i Y innych ma�p cz�ekokszta�tnych. Oto ich tajemnice

genetyka

Margit Kossobudzka

Ma�py posiadaj� dwa chromosomy p�ciowe. Y jest specyficzny dla samc�w. Chromosom X wyst�puje zar�wno u samc�w, jak i samic.
31.05.2024 | 16:07

antropologia

ma�py

nauka

przyroda
Najstarsza love story. Wiemy, kiedy zacz�li�my uprawia� seks z neandertalczykami

neandertalczyk

Robert Jurszo

Homo sapiens, kt�ry opu�ci� Afryk�, w Europie i w Azji spotka� �yj�cych tam neandertalczyk�w. Kontakty te cz�sto okazywa�y si� by� wyj�tkowo... przyjazne.
30.05.2024 | 06:00

antropologia

genetyka

homo sapiens

prehistoria
Beat� oskar�ano, �e wmawia c�rce objawy. Potem okaza�o si�, �e ca�a rodzina ma rzadk� chorob�

Zdrowie

Zuzanna Kuffel

Zdarza si�, �e doro�li z zespo�em Ehlersa-Danlosa dowiaduj� si� o chorobie dopiero, diagnozuj�c swoje dzieci. Przez lata kr�� od specjalisty do specjalisty, przechodz� nieskuteczne operacje, dziwnie reaguj� na leki i zmagaj� si� z b�lem ca�ego...
18.05.2024 | 06:00

choroby genetyczne

choroby przewlek�e

choroby rzadkie

genetyka
Nowy pomys� na walk� z rakiem. Uderzenie w telomery

genetyka

Margit Kossobudzka

Kiedy kom�rka si� dzieli i powiela sw�j materia� genetyczny, mo�e dochodzi� do b��d�w w DNA. Kom�rki maj� system naprawczy, kt�ry remontuje uszkodzenia. Ale bywa, �e ten system zawodzi. Naukowcy chc� to wykorzysta�.
07.05.2024 | 19:00

dna

nauka

rak

rak jajnika
Dwie kopie tego genu to prawie pewna choroba Alzheimera - odkryli naukowcy

choroba alzheimera

Margit Kossobudzka

Ponad 95 proc. os�b z dwiema kopiami genu APOE4 w DNA i powy�ej 65. roku �ycia ma w m�zgu zmiany charakterystyczne dla choroby Alzheimera.
06.05.2024 | 17:00

genetyka

m�zg

nauka

zdrowie
Lewirat, poliginia i poliandria. Naukowcy zbadali strategie ma��e�skie Awar�w, kiedy� postrachu Europy

archeologia

Joanna Bujakiewicz

Nie wiadomo, jakim j�zykiem si� pos�ugiwali ani sk�d dok�adnie wyruszyli na Nizin� W�giersk� 1,5 tys. lat temu. Ale dzi�ki najnowszym badaniom archeogenetyk�w wiemy, jak wygl�da�y ich rodziny.
06.05.2024 | 10:00

antropologia

genetyka

ma��e�stwo

nauka
W �redniowiecznej Anglii tr�dem zaka�a�y... wiewi�rki

choroby zaka�ne

Tomasz Ulanowski

Tr�d do��cza wi�c do ogromnej listy zaka�nych chor�b odzwierz�cych.
03.05.2024 | 17:52

archeologia

genetyka

nauka

przyroda
20 lat min�o jak jeden dzie�

staro��

Tomasz Ulanowski

Kiedy mia�em 30 lat z hakiem, wydawa�o mi si�, �e staro�� zaczyna si� po sze��dziesi�tce. Wolne �arty! - potwierdzaj� naukowcy.
03.05.2024 | 11:27

aktywno�� fizyczna

dieta

genetyka

nauka
Japo�czycy w du�ej mierze pochodz� od Chi�czyk�w - potwierdzaj� genetycy

Japonia

Tomasz Ulanowski

Na dziedzictwo genetyczne dzisiejszych Japo�czyk�w sk�ada si� imigracja trzech odr�bnych lud�w. A tak�e spu�cizna neandertalczyk�w i denisowian.
18.04.2024 | 06:00

antropologia

archeologia

biologia

genetyka
A gdyby tak kolory same ros�y? Naukowcy maj� pomys� jak to zrobi�

kolory

Tomasz Ulanowski

Proponuj� stworzenie genetycznie modyfikowanych kolorowych organizm�w - z kt�rych potem mo�na by wyprodukowa� tkaniny.
17.04.2024 | 17:00

genetyka

GMO

nauka

przyroda
Kawa arabika wyewoluowa�a w Afryce, ale zacz�to j� uprawia� w Jemenie - zaskakuj� naukowcy

kawa

Tomasz Ulanowski

Do narodzin gatunku, bez kt�rego dzisiaj setki milion�w ludzi nie wyobra�aj� sobie �ycia, dosz�o samorzutnie ponad 610 tys. lat temu.
16.04.2024 | 15:57

antropocen

genetyka

GMO

nauka
Jeste� osob� lewor�czn�? Zdecydowa�y o tym pewne bia�ka

lewor�czno��

Margit Kossobudzka

Sk�d bierze si� u ludzi lewor�czno��? Domy�lamy si�, �e w gr� wchodzi jaki� czynnik genetyczny. I s�usznie. Ale jaki?
10.04.2024 | 06:18

biologia

genetyka

kom�rka

nauka
Mama brunetka, ojciec te�, a syn blondyn. Co mo�emy odziedziczy� po dziadkach?

Zdrowie

Anna Wo�niak

Po naszych przodkach dziedziczymy kolor oczu, wzrost, cechy charakteru czy choroby. Ale genetyka ma te� wiele tajemnic. Jak to si� dzieje, �e mamy choroby genetyczne, na kt�re nie chorowali nasi rodzice albo jeste�my jedyn� blondynk� w rodzinie?...
22.03.2024 | 06:54

artyku�

choroby genetyczne

dziadkowie

dziedziczenie
Biochemik: Dokonali�my prze�omu w badaniach mRNA. To odkrycie zmienia wszystko

polscy naukowcy donosz�

Prof. dr hab. Jacek Jemielity

Nie lubi� pochopnie m�wi� o naukowym prze�omie, ale tym razem u�ywam tych s��w z premedytacj�. To jest tak�e jedno z najwa�niejszych dokona� w mojej karierze.
14.03.2024 | 06:10

choroby

genetyka

szczepionka mRNA

zdrowie
Jak odporne na promieniowanie robaki z Czarnobyla mog� pom�c walczy� z rakiem

katastrofa w czarnobylu

Robert Jurszo

Naukowcy chc� si� dzi�ki nim dowiedzie�, dlaczego niekt�rzy ludzie s� bardziej podatni na nowotwory od innych.
11.03.2024 | 18:18

Czarnobyl

genetyka

przyroda

robaki
Coraz bli�ej "wskrzeszenia" mamut�w? Cz�� badaczy m�wi o prze�omie, a inni maj� zastrze�enia

in�ynieria genetyczna

Robert Jurszo

Naukowcy z firmy Colossal Biosciences pracuj�cy nad odtworzeniem mamut�w pochwalili si� nowym, ich zdaniem prze�omowym odkryciem. �wiat naukowy jest ju� mniej entuzjastyczny.
07.03.2024 | 19:29

genetyka

mamut

mamuty

zwierz�ta
RNA mo�e ewoluowa�. To biologiczna sensacja

ewolucja

Margit Kossobudzka

U zarania �ycia na Ziemi, na d�ugo przed pojawieniem si� kom�rek, bia�ek i DNA, m�g� istnie� �wiat, w kt�rym kopiowa�o si� i ewoluowa�o samo RNA. Mo�e tak �ycie si� zacz�o.
06.03.2024 | 06:10

biologia

genetyka

nauka

�ycie
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

odkrycia

Piotr Cie�li�ski

Mamy dzisiaj co� dla tych, kt�rzy uwa�aj�, �e nauka jest daleka od �ycia. Naukowcy z Chin podsun�li prosty spos�b na usuni�cie wi�kszo�ci drobinek mikroplastiku, jakie znajduj� si� w wodzie pitnej. Inny zesp� odkry�, sk�d si� bierze aromat s�odkiej...
04.03.2024 | 09:42

genetyka

mikroplastik

nauka
Naukowcy odkryli tajemnic� aromatu s�odkiej pomara�czy. Teraz chc� z niej wycisn�� jeszcze wi�cej

pomara�cze

Tomasz Ulanowski

Aromat s�odkich pomara�czy jest tworzony przez koktajl 26 zwi�zk�w chemicznych. Znamy te� jego genetyczny fundament.
01.03.2024 | 12:58

biologia

genetyka

GMO

nauka
Jak stracili�my ogon. Naukowcy z USA odkryli genetyczny mechanizm

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Jak si� okazuje, wraz ze strat� ogona zyskali�my sk�onno�� do chor�b uk�adu nerwowego - pisz� uczeni w najnowszym wydaniu tygodnika "Nature".
29.02.2024 | 18:50

antropologia

biologia

genetyka

ma�py
Analiza staro�ytnego DNA ujawnia przypadki zespo�u Downa sprzed tysi�cy lat

archeologia

Margit Kossobudzka

Takiego odkrycia dokonano po raz pierwszy. Szcz�tki nale�a�y do nielicznych dzieci, kt�re otrzyma�y po �mierci przywilej poch�wku w domach . Ju� samo to jest wskaz�wk�, �e by�y postrzegane jako dzieci wyj�tkowe.
23.02.2024 | 06:05

genetyka

mutacja

nauka

zesp� Downa

1 2 3 4 5 ... Nast�pna