CHEMIA Gazeta Wyborcza

Po wyciekach z zak�ad�w chemicznych Anwil we W�oc�awku inspektorzy badaj� powietrze. ��danie wyja�nie�

awaria

Jacek Glugla

- Czuli�my wyra�nie syntetyczny zapach w powietrzu - m�wi� mieszka�cy podw�oc�awskiego Lubania. Nie tylko oni. Wojew�dzki Inspektorat Ochrony �rodowiska w Bydgoszczy nakazuje sp�ce przeprowadzenie szczeg�owego przegl�du instalacji, a wojewoda chce...

07.11.2024 | 17:14

Anwil

chemia

wyciek

W�oc�awek

Alarm w zak�adach Anwil. Dwie chmury chemikali�w wydosta�y si� poza zak�ad

Sk�d si� wzi�� w�giel w Uk�adzie S�onecznym?

uk�ad s�oneczny

Margit Kossobudzka

W�giel to pierwiastek, z kt�rego zbudowane jest �ycie. Ten na Ziemi prawdopodobnie pochodzi z wielopier�cieniowych w�glowodor�w aromatycznych, kt�re kojarz� si� nam z trucizn�.

31.10.2024 | 06:00

chemia

gwiazdy

komety

kosmos

Ob�ok molekularny w Byku, w kt�rym znajduje si� TMC-1, widoczny jest w g�rnej cz�ci zdj�cia jako ciemna chmura blokuj�ca �wiat�o gwiazd t�a widzianych z Charlottesville w stanie Wirginia.

Dwa Noble za sztuczn� inteligencj�. Akademia uleg�a modzie na AI? Pytamy naukowc�w

sztuczna inteligencja

Boles�aw Breczko

"To prze�omowy moment, kt�ry podkre�la, jak g��boko AI wnikn�a w dziedziny takie, jak fizyka, chemia, a tak�e szeroko poj�te nauki przyrodnicze" - ocenia prof. Dariusz Jemielniak z Polskiej Akademii Nauk.

11.10.2024 | 13:51

chemia

fizyka

Nagrody Nobla

nauka

Polscy lekarze codziennie korzystaj� z wynalazku noblist�w w dziedzinie chemii

Nobel

ask

W Klinice Hematologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Rzeszowie lekarze ka�dego dnia korzystaj� z wynalazku tegorocznych noblist�w do diagnozowania bia�aczek.

11.10.2024 | 13:08

chemia

hematologia

Rzesz�w

Uniwersytecki Szpital Kliniczny

Dr n. med. Marzena Wojtaszewska demonstruje dzia�anie programu nagrodzonego Nagrod� Nobla na przyk�adzie bia�ka BCR-ABL1, odpowiedzialnego za przewlek�� bia�aczk� szpikow�

Biolog molekularny: AI to rewolucja w rozwi�zywaniu problem�w chemii i biologii

Nagroda Nobla

Robert Jurszo

AlphaFold to prawdziwa rewolucja, kt�ra otwiera drzwi do jeszcze wi�kszych prze�om�w - tak komentuje Nagrod� Nobla z chemii dr Jan Kosi�ski z Europejskiego Laboratorium Biologii Molekularnej.

09.10.2024 | 17:17

chemia

nauka

sztuczna inteligencja

Nagroda Nobla z chemii. Profesor, szlachcic i cudowne dziecko

Nagroda Nobla

Tomasz Ulanowski

Tegorocznym Noblem z chemii podzieli si� trzech m�odzieniaszk�w, kt�rzy zrewolucjonizowali biochemi�.

09.10.2024 | 14:39

chemia

nauka

przyroda

sztuczna inteligencja

9.10.2024, Sztokholm, og�oszenie zdobywc�w nagrody Nobla z chemii: Davida Bakera, Demisa Hassabisa i Johna M. Jumpera

Nagroda Nobla z chemii za AlphaFold, czyli przewidywanie kszta�tu bia�ek

Nagroda Nobla

Margit Kossobudzka

Tegoroczn� Nagrod� Nobla z dziedziny chemii otrzymuj� David Baker, John M. Jumper i Demis Hassabisa za program AlphaFold.

09.10.2024 | 11:56

badania naukowe

chemia

nauka

odkrycia naukowe

Komputerowa symulacja tr�jwymiarowego kszta�tu bia�ka przez program sztucznej inteligencji AlphaFold

Biochemia czy chemia fizyczna? Kogo uczeni typuj� do Nagrody Nobla z chemii?

Nagroda Nobla

Margit Kossobudzka

Po biochemii najcz�ciej wymienianymi dziedzinami s� materia�y/polimery, chemia organiczna i chemia medyczna. Oto prognozy badaczek i badaczy na ten rok.

09.10.2024 | 06:02

chemia

fizyka

genetyka

nauka

Trz�sienia ziemi s� na wag� z�ota. Niezwyk�e odkrycie australijskich geolog�w

z�oto

Piotr Cie�li�ski

Jak si� tworz� samorodki, czyli bry�ki czystego z�ota, stanowi�o do tej pory zagadk�. Australijczycy maj� now� hipotez�. I nawet poparli j� eksperymentem.

20.09.2024 | 12:58

chemia

fizyka

geologia

trz�sienie ziemi

Naukowcy uczynili sk�r� myszy przezroczyst�. Mog� ogl�da� jej wewn�trzne narz�dy

biologia

Margit Kossobudzka

Nie jest to zwyk�a sztuczka magiczna dla zabawy. Bezinwazyjne zagl�danie do �ywych tkanek by�o marzeniem wielu naukowc�w i lekarzy.

11.09.2024 | 11:04

badania naukowe

chemia

fizyka

nauka

Ilustracja ludzkiej d�oni, jak mog�aby wygl�da�, gdyby nowy efekt przezroczysto�ci tkanek okaza� si� skuteczny u cz�owieka. Obecnie efekt ten zosta� przetestowany tylko na zwierz�tach w warunkach laboratoryjnych. Nale�y pami�ta�, �e barwniki mog� by� szkodliwe. Zawsze zachowuj ostro�no�� w przypadku barwnik�w i nie spo�ywaj ich bezpo�rednio, nie stosuj na ludziach lub zwierz�tach ani nie stosuj ich w inny niew�a�ciwy spos�b.

Co z tym kierunkiem jest nie tak? Na uczelniach w �odzi magia Nobla nie dzia�a

Uczelnie w �odzi

Piotr Brz�zka

- Post�puj�ca pauperyzacja �rodowiska naukowego powoduje, �e ci�ko znale�� kolejn� Sk�odowsk�-Curie - m�wi ekspert. Pytamy go, dlaczego tak niewiele os�b na uczelniach w �odzi chce studiowa� chemi�.

04.09.2024 | 09:15

chemia

Politechnika ��dzka

rekrutacja

rekrutacja na studia

Micha�, Piotr, Miko�aj i Wiktor zdobyli dla Polski cztery medale. Z chemii

edukacja

Ma�gorzata Zubik

Zadania rozwi�zywali w Arabii Saudyjskiej, gdzie zmierzyli si� z ponad 300 zawodnikami Mi�dzynarodowej Olimpiady Chemicznej. Liceali�ci z LO im. Staszica w Warszawie, V LO w Krakowie i II LO z Szczecina zdobyli tam dwa z�ote i dwa srebrne medale.

03.08.2024 | 20:58

chemia

licea

olimpiada

uczniowie

Polska ekipa na 56. Mi�dzynarodowej Olimpiadzie Chemicznej

Jak zaparzy� idealn� herbat�. Kilka dobrych rad od chemika

chemia codzienna

Maciej Piejko

Kawa czy herbata? To pytanie sugeruje, �e �wiat podzielony jest na dwa obozy. Oba napoje stanowi� dla wielu z nas niezb�dne �r�d�o kofeiny, bez kt�rej nie jeste�my w stanie wyobrazi� sobie dnia.

21.06.2024 | 14:28

chemia

dieta

herbata

kofeina

Nowi mened�erowie w zarz�dzie Orlenu. To stara gwardia sp�ki

Orlen

Andrzej Kublik

Do skompletowania nowego zarz�du Orlenu brakuje ju� tylko mened�era odpowiedzialnego za nadzorowanie produkcji koncernu. Do energetyki i handlu hurtowego Orlenu rada nadzorcza koncernu wybra�a w�a�nie nowe osoby.

13.06.2024 | 18:01

chemia

Daniel Obajtek

energetyka

Jan Kulczyk

Nauczyciel alarmuje: Nier�wne szanse maturzyst�w na egzaminie z fizyki i chemii! Chodzi o naukowe kalkulatory

matura

Olga Szpunar

Jednemu maturzy�cie kalkulator obliczy r�wnanie kwadratowe, inny b�dzie musia� to robi� r�cznie. Jeden b�dzie korzysta� z w�asnego sprz�tu, kt�ry doskonale zna, drugi b�dzie si� uczy� obs�ugi dopiero podczas egzaminu. - To nier�wne traktowanie i...

29.04.2024 | 07:00

chemia

egzamin maturalny

nauczyciel

Rado�� w sercu, motyle w brzuchu? Tak dzia�a na nas muzyka - dowodz� naukowcy

muzyka

Tomasz Ulanowski

W pi�mie "iScience" uczeni z Japonii i Wielkiej Brytanii wyja�niaj�, dlaczego dobra muzyka nas -niemal dos�ownie - porywa i unosi.

04.04.2024 | 17:00

biologia

chemia

Co czuj�

nauka

Narodziny �ycia na Ziemi. Naukowcy coraz bli�ej rozwi�zania wielkiej tajemnicy

�ycie

Tomasz Ulanowski

Uczeni z Niemiec potwierdzili eksperymentalnie, �e �yciu pomog�a gor�ca woda przep�ywaj�ca przez ska�y.

03.04.2024 | 18:14

biologia

chemia

nauka

przyroda

Kominy hydrotermalne na dnie Morza �r�dziemnego w okolicy Sycylii.

Pan od przyrody reformuje szko��. "Dzi� przedmioty przyrodnicze to marno�� nad marno�ciami"

reforma edukacji

Olga Szpunar

Por�wna�bym sytuacj� przedmiot�w przyrodniczych w szkole do sytuacji Ko�cio�a Katolickiego w Polsce. To jest marno�� nad marno�ciami. Kiedy wreszcie zrozumiemy, �e wraz z matematyk� s� one odpowiedzialne za rozw�j spo�ecze�stwa? - pyta Karol...

25.03.2024 | 05:56

chemia

przyroda

szko�y

Zwyci�zcy olimpiady z chemii nie dostaj� si� do szk� �rednich bez kolejki. "Zlitujcie si� nad dzie�mi, kt�rym si� chce"

edukacja

Olga Szpunar

Ministerstwo Edukacji i Nauki nie wyklucza, �e zwyci�zcy Olimpiady Wiedzy Chemicznej dla uczni�w szk� podstawowych b�d� mogli dosta� si� bez kolejki do wybranych szk� �rednich, tak jak finali�ci i laureaci wszystkich innych olimpiad...

15.03.2024 | 09:00

chemia

licea

Ministerstwo Edukacji Narodowej

olimpiada

Miejski Program Edukacji Klimatycznej w Katowicach

Chemik: Badam, jak �wiat�o ucisza "Krzyk" Muncha

polscy naukowcy donosz�

Dr hab. Tomasz �ojewski

W dziedzinie mikrofedometrii Polska nie ma obecnie na �wiecie konkurencji.

15.02.2024 | 07:00

chemia

historia

nauka

sztuka

Nie ma chemii do chemii w MEN. Dlaczego zwyci�zcy olimpiady z tego przedmiotu nie dostan� si� bez kolejki do szk� �rednich

olimpiady przedmiotowe

Olga Szpunar

- To gradacja talent�w. Pogwa�cenie zasady r�wnego traktowania. Nie mo�na tak robi�, m�wi�c jednocze�nie o promocji przedmiot�w przyrodniczych w szkole - nauczyciel Karol Dudek-R�ycki wraz z Wydzia�em Chemii UJ walczy, by laureaci olimpiady wiedzy...

02.02.2024 | 06:26

chemia

edukacja

Ministerstwo Edukacji Narodowej

Eksperymenty chemiczne w gimnazjum nr 26 w Poznaniu

Studenci chemii na toru�skim uniwersytecie maj� prawo do pos�ugiwania si� presti�owym tytu�em

UMK

Grzegorz Giedrys

Studia I i II stopnia na kierunku chemia uzyska�y europejsk� akredytacj� European Chemistry Thematic Network. Mi�dzynarodowe certyfikaty umo�liwi� Wydzia�owi Chemii UMK nawi�zywanie wsp�pracy z ekspertami z o�rodk�w spoza Polski oraz zagranicznymi...

26.01.2024 | 15:23

chemia

Toru�

Sam mielesz kaw�? Oto, co zrobi�, �eby nie zasypa� kuchni

kawa

Tomasz Ulanowski

Niby ju� o tej kawowej sztuczce by�o wiadomo, ale teraz jej skuteczno�� potwierdzaj� naukowcy. Okazuje si� te�, �e ma ona jeszcze inne zalety. M.in. poprawia aromat naparu.

06.12.2023 | 17:00

chemia

fizyka

nauka

przyroda

Chemik: Tworz� nanomateria�y pozwalaj�ce na pokonywanie barier obecnych technologii fotonicznych

polscy naukowcy donosz�

dr hab. Wiktor Lewandowski, prof. UW

Analizuj�c rozw�j technologii mo�na powiedzie�, �e XX w. skupia� si� na elektryczno�ci, a wiek XXI w. to epoka fotoniki, czyli sposobu wytwarzania, manipulacji i detekcji �wiat�a.

16.11.2023 | 15:35

biologia

chemia

fizyka

nanotechnologia

Dr hab. Wiktor Lewandowski, szef Pracowni Syntezy Organicznych Nanomateria��w w Zak�adzie Chemii Organicznej i Technologii Chemicznej Wydzia�u Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, 9 pa�dziernika 2023 r.

Polskie Noble 2023 - za bia�ka opieku�cze, zwi�zki aromatyczne, zach�anne algorytmy i pami�� miejsca

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej og�osi�a laureat�w nagrody, uznawanej za najwa�niejsze wyr�nienie naukowe w naszym kraju, potocznie zwanej polskim Noblem. W 2023 roku Nagrod� FNP odbierze czworo uczonych - prof. Krzysztof Liberek, prof. Marcin...

07.11.2023 | 06:17

biologia

chemia

fundacja na rzecz nauki polskiej

matematyka

Zdobywcy Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w roku 2023. U g�ry: prof. Krzysztof Liberek i prof. Marcin St�pie�. Na dole: prof. Rafa� Lata�a i prof. Maria Lewicka

W laboratorium niedoceniana, w telewizji uwielbiana. Jak walczy� z seksizmem, nie wychodz�c z kuchni

serial

Anna �abi�ska

Elizabeth Zott, bohaterka powie�ci i serialu "Lekcje chemii", zdoby�a popularno�� nie dlatego, �e by�a przebojowa czy zabawna. Odnios�a sukces, bo ucz�c kobiety gotowa�, pokaza�a, �e mog� osi�gn�� wszystko.

28.10.2023 | 05:00

Apple TV Plus

Brie Larson

chemia

gotowanie

Fizykochemiczka: Projektuj� nanocz�stki z�ota, dzi�ki kt�rym wcze�nie wykryjemy choroby m�zgu

polscy naukowcy donosz�

Dr hab. in�. Joanna Olesiak-Ba�ska

Moim celem jest opracowanie narz�dzi diagnostycznych opartych na znacznikach organicznych i nanocz�stkach, kt�re w przysz�o�ci umo�liwi� �ledzenie zmian w m�zgu i wczesne diagnozowanie chor�b neurodegeneracyjnych, takich jak alzheimer.

19.10.2023 | 12:07

alzheimer

biologia

chemia

fizyka

Alchemia to paranauka czy nauka? Do dzi� nie wiadomo, jaka jest jej definicja

Maja Iwaszkiewicz

Podanie jednej definicji alchemii jest w zasadzie niemo�liwe. ��czy�y si� z ni� zupe�nie r�ne za�o�enia, teorie i praktyki, odmiennie opisywane w �r�d�ach. Jedno wiadomo jednak na pewno: praca alchemik�w przynios�a wiele wa�nych odkry� naukowych.

18.10.2023 | 13:09

alchemia

artyku�

chemia

historia

Kropki kwantowe to cz�� rewolucji. Dlatego zosta�y docenione Nagrod� Nobla

chemia

Andrew Maynard

Kszta�towanie �wiata na poziomie atomowym jest dok�adnie tym, do czego d��yli Bawendi, Brus i Jekimow w swoich prze�omowych pracach dotycz�cych kropek kwantowych.

13.10.2023 | 17:00

fizyka

fizyka kwantowa

Nagroda Nobla

nauka

Rozwi�� quiz. Co wiesz o tegorocznych Nagrodach Nobla?

quizy Wyborczej

Katarzyna Staszak, Ewa Tomkowska, Tomasz Ulanowski, Kasper Kalinowski

Sprawd�, czy wiesz, dlaczego tegoroczny Nobel z medycyny podoba�by si� Alfredowi Noblowi, kt�ry z noblist�w urodzi� si� w ZSRR i co si� sta�o z nazwiskami laureat�w Nagrody Nobla z chemii.

05.10.2023 | 18:47

chemia

fizyka

medycyna

Nagrody Nobla

Popiersie Alfreda Nobla w sali, w kt�rej odbywaj� si� ceremonie wr�czania nagr�d przez niego ufundowanych.

Dr hab. Wiktor Lewandowski: Tegoroczna nagroda to uk�on w kierunku nanotechnologii. Mo�e odmieni� produkcj� telewizor�w, medycyn� czy fotowoltaik�

Nauka

dr hab. Wiktor Lewandowski, prof. UW

04.10.2023 | 13:53

chemia

Nagroda Nobla

nauka

Nagrodzone odkrycie mo�e odmieni� spos�b produkcji telewizor�w i telefon�w

Nagroda Nobla z chemii. Sylwetki trzech laureat�w

Nagroda Nobla

Tomasz Ulanowski

Tegorocznych noblist�w z chemii ��czy praca w USA. Dzieli pochodzenie.

04.10.2023 | 12:49

chemia

nanotechnologia

nauka

technologie

Tegoroczni nobli�ci z chemii. Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus i Aleksiej Iwanowicz Jekimow

Chemiczna Nagroda Nobla za kropki kwantowe i kolorow� nanotechnologi�

Nagroda Nobla

Piotr Cie�li�ski, Margit Kossobudzka

Tegoroczn� Nagrod� Nobla z chemii otrzymuj� Moungi Bawendi, Louis Brus i Aleksiej Iwanowicz Jekimow (w komunikacie noblowskim: Alexei I. Ekimov) za "odkrycie i syntez� kwantowych kropek".

04.10.2023 | 12:01

chemia

fizyka kwantowa

nauka

Sta�y sekretarz Kr�lewskiej Akademii Nauk Hans Ellegren og�asza zdobywc� Nagrody Nobla w dziedzinie chemii za rok 2023 w Kr�lewskiej Akademii Nauk w Sztokholmie, 4 pa�dziernika 2023 r.

Bogata lista kandydat�w do chemicznego Nobla - przewidywania ekspert�w

Nagroda Nobla

Margit Kossobudzka

W poniedzia�ek eksperci trafnie przewidzieli, kto dostanie tegoroczn� Nagrod� Nobla z medycyny lub fizjologii. Wczoraj posz�o im gorzej z fizyk�. Czy trafnie przewidz� Nobla z chemii?

04.10.2023 | 06:05

biologia

chemia

nauka

Wrzuci� swoje DNA do bazy danych i odkry� mroczn� tajemnic�. 'Ciesz� si�, �e teraz znam prawd�'.

Chemikalia w kuchni, ubraniach i zabawkach. Jak chroni� si� przed szkodliwymi substancjami w domu?

Spo�ecze�stwo

Edyta Bry�a

Chemiczne substancje u�ywane w domu teoretycznie s� bezpieczne lub powinny by� wycofane, je�li tak nie jest. Niestety cz�sto dzieje si� to za wolno. Cho�by teraz trwaj� prace nad ograniczeniem stosowania 200 substancji, a w kolejce jest ich jeszcze...

14.09.2023 | 07:00

artyku�

chemia

chemikalia

dom

Gdyby Joanna Sawicka-Gajin mia�a da� tylko jedn� rad�, to �eby zrezygnowa� z plastiku. Zw�aszcza w kuchni.

Rodzice oburzeni: nauczyciele zapowiedzieli kartk�wki ju� na pierwszych lekcjach fizyki i chemii. "Co si� dzieje z t� szko��?"

�y� Lepiej. Psychologia Codziennie

Agata Kulczycka

- C�rka zacz�a nauk� w si�dmej klasie. Ma dwa nowe przedmioty: fizyk� i chemi�. We wtorek, na pierwszych lekcjach tych przedmiot�w, nauczyciele od razu zapowiedzieli kartk�wki. Dzieci nie zd��y�y si� dowiedzie�, o czym b�d� te przedmioty, ale ju�...

07.09.2023 | 11:10

chemia

edukacja

fizyka

Nowy rok szkolny 2022/2023

Si�dmoklasi�ci na pierwszych w swoim �yciu lekcjach chemii i fizyki na dzie� dobry dowiedzieli si�... �e za dwa tygodnie napisz� kartk�wki (zdj�cie ilustracyjne)

Zatyczki do uszu warte miliardy. 3M zmuszone do kosztownej ugody

aktualno�ci

Filip Madejski

3M, gigant bran�y produkt�w konsumenckich, ma k�opoty. Przez wadliwe zatyczki do uszu b�dzie musia� zap�aci� miliardy dolar�w, bo nie chroni�y one wystarczaj�co dobrze m.in. ameryka�skich wojskowych. To nie pierwsza tego typu ugoda firmy.

30.08.2023 | 15:52

3M

armia usa

chemia

proces

3M przez wadliwe zatyczki do uszu b�dzie musia� zap�aci� miliardy dolar�w, bo nie chroni�y one wystarczaj�co dobrze m. in. ameryka�skich wojskowych

Licealista Micha� Lipiec i sze�� olimpijskich medali. "Chc� zmieni� �wiat na lepsze"

licea

Olga Szpunar

Micha� Lipiec, ucze� V LO w Krakowie, w jednym miesi�cu odni�s� sukces w trzech olimpiadach mi�dzynarodowych. Niezwykle zdolny, niezwykle skromny. - Jak posz�o? - pytali go rodzice po ka�dym olimpijskim starcie. - Mo�e by� - odpowiada�. A potem...

04.08.2023 | 06:33

chemia

fizyka

matematyka

m�odzie�

Wyciek kwasu solnego na terenie dawnego Zachemu w Bydgoszczy. "Chmura d�awi�cych opar�w"

Bydgoski Park Przemys�owo-Technologiczny

Agata Szczygielska-Jakubowska, Maciej Kulesza

Na terenach po dawnym Zachemie wieczorem zauwa�ono rozszczelnienie instalacji kwasu solnego. Na miejscu pojawi�a si� stra� po�arna z grup� chemiczn�. Policja obstawi�a teren i zablokowa�a drogi dojazdowe.

22.06.2023 | 23:55

BPPT

chemia

wyciek

wypadek

Ewakuacja prokuratury w Warszawie. Tajemnicza przesy�ka z bia�ym proszkiem

prokuratura

Micha� �y�owski

W centrum miasta trwa ewakuacja pracownik�w prokuratury, kt�rzy mogli mie� styczno�� z "bia�ym proszkiem". Substancja znajdowa�a si� w bia�ej torebce.

14.06.2023 | 17:30

centrum Warszawy

chemia

krucza

niebezpiecze�stwo

Akcja chemik�w pod Prokuratur� Rejonow� �r�dmie�cie. 14 czerwca 2023 r.