NAUKA Gazeta Wyborcza

Rodzina kr�lewska nauki. Irena Curie zosta�a namaszczona przez kr�low� matk�, by kontynuowa� rodowe dzie�o

Portrety kobiet

Karolina Gogol

Ich rodzina by�a czym� na kszta�t rodziny monarszej francuskiej nauki. Irena Curie w przeciwie�stwie do matki nie dba�a o image - nie obchodzi�y j� plotki, �e Joliot pr�buje si� w�eni� w rodzin� dla kariery
11.06.2024 | 12:00

HERstoria

Maria Sk�odowska-Curie

nauka

wojna
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

odkrycia

Aleksander Gurgul

Alkohol pity w samolocie szkodzi zdrowiu, dzieci ufaj� bardziej robotom ni� ludziom, �mier� pierwszego cz�owieka zara�onego ptasi� gryp� i wiemy ju� prawdopodobnie, dlaczego orki zatapiaj� jachty. Ubieg�y tydzie� obfitowa� w interesuj�ce, ale i...
10.06.2024 | 06:01

badania naukowe

nauka

naukowcy

odkrycie naukowe
Jak dobrze wybra� szko�� ponadpodstawow�, �eby p�niej nie �a�owa�. "Rodzice powinni doradza�, a nie decydowa�"

edukacja

S�awomir Szyma�ski

"Czyj to by� pomys�?" - takie pytanie bardzo cz�sto zadaj� doradcy, kt�rzy rozmawiaj� z uczniami i rodzicami o wyborze szko�y ponadpodstawowej.
09.06.2024 | 18:01

m�odzie�

nauka

szko�y

Wroc�aw
Wszyscy jeste�my maszynami: ludzie, inne zwierz�ta oraz AI

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

R�wnolegle tocz� si� obecnie dwie interesuj�ce dyskusje na temat miejsca cz�owieka w przyrodzie.
09.06.2024 | 17:42

antropologia

m�zg

nauka

przyroda
Bro� nuklearna w kosmosie. By�a z�ym pomys�em w latach 60. Dzi� jeszcze gorszym

Nauka

Michael Mulvihill

W przeciwie�stwie do eksplozji nuklearnych na Ziemi, eksplozje nuklearne w kosmosie uwalniaj� energi� w postaci wysokoenergetycznych na�adowanych cz�stek, promieniowania rentgenowskiego, intensywnych przep�yw�w neutron�w i impulsu...
09.06.2024 | 17:04

bomba atomowa

bro� atomowa

bro� j�drowa

nauka
Dlaczego ryj�wka �yje dwa lata, cz�owiek ok. 80, a wal grenlandzki 200? R�ni nas epigenetyka

d�ugo�� ycia

Tomasz Ulanowski

Czasem zale�y od niej tak�e r�nica w d�ugo�ci �ycia samic i samc�w. To podstawowe wnioski z przegl�du d�ugo�ci �ycia 348 gatunk�w ssak�w, w tym cz�owieka, przeprowadzonego przez naukowc�w z USA.
08.06.2024 | 17:02

epigenetyka

nauka

przyroda

ssaki
Bada�a struktur� DNA, dzi�ki wynikom jej pracy dw�ch m�czyzn dosta�o Nobla. Na czym polega "efekt Matyldy"?

Nieustraszona w pracy

Edyta Bry�a

W nauce liczy si� tempo, a m�odym kobietom nie zawsze umo�liwia si� �cie�k� szybkiego awansu. - 30-latka staraj�ca si� o habilitacj� mo�e us�ysze�, �e jest za m�oda i za ma�o do�wiadczona, a 30-latek, �e jest m�ody i ambitny - m�wi Edyta �askawiec,...
08.06.2024 | 06:00

artyku�

dyskryminacja

nauka

naukowczynie
Naukowcy zaw�zili okres, w kt�rym udomowili�my konie

konie

Tomasz Ulanowski

Do udomowienia koni prawdopodobnie dosz�o nie wcze�niej ni� 4,7 tys. lat temu.
07.06.2024 | 18:27

antropologia

archeologia

genetyka

nauka
Kogo dzieci uznaj� za bardziej wiarygodnego nauczyciela - cz�owieka czy robota?

roboty

Kasper Kalinowski

Naukowcy przebadali ponad setk� 3-6-latk�w. Dzieci cz�ciej wskazywa�y robota, gdy pytano je o to, z kim chcia�yby dzieli� si� sekretami, przyja�ni� i kogo chcia�yby mie� za nauczyciela.
07.06.2024 | 16:31

dzieci

edukacja

nauka

nowe technologie
Rozwi�� quiz. Sk�d si� bior� pioruny?

quizy Wyborczej

Tomasz Ulanowski

Quiz o piorunach. Gdyby�my tylko je opanowali! Na razie nas strasz�. Cho� mo�emy je tak�e podziwia�.
07.06.2024 | 08:51

burza

nauka

piorun

pogoda
Miliardy cykad-zombie zara�onych grzybem przenoszonym drog� p�ciow�. To zdarza si� raz na 221 lat

cykady

Kasper Kalinowski

Dwa roje cykad - z kt�rych jeden pojawia si� co 13 lat, a drugi co 17 - synchronizuj� si� w tym roku na �rodkowym zachodzie USA.
07.06.2024 | 06:00

grzyby

nauka

owady

zombie
Zmar�a pierwsza osoba zaka�ona ptasi� gryp� szczepu H5N2

ptasia grypa

Margit Kossobudzka

M�czyzna w Meksyku zmar� w kwietniu, ale �wiatowa Organizacja Zdrowia (WHO) teraz poda�a, co by�o powodem jego �mierci.
06.06.2024 | 17:16

choroby zaka�ne

nauka

wirusy

zdrowie
Immunolog: Sprawdzam, jak zmobilizowa� odporno�� do walki z chorobami

polscy naukowcy donosz�

Dr n. med. Mieszko Wilk

Polska jest jedynym krajem w Unii Europejskiej, kt�ry nie wycofa� starych szczepionek przeciwko krztu�cowi. Okazuje si�, �e ta decyzja ma pozytywne skutki.
06.06.2024 | 13:06

artyku�

krztusiec

nauka

odporno��
Antarktyda Zachodnia to mocna cz�� kontynentu, a nie archipelag wysepek

Antarktyda

Tomasz Ulanowski

Grubo pod lodem wbijaj�cym zachodni� cz�� bia�ego kontynentu pod poziom oceanu naukowcy odkryli �lady dawnej rzeki, znacznie d�u�szej od Wis�y.
06.06.2024 | 11:57

antropocen

geografia

globalne ocieplenie

nauka
Du�scy fizycy odkryli uniwersalne prawo machania skrzyd�ami i p�etwami

fizyka

Piotr Cie�li�ski

Naukowcy z Uniwersytetu Roskilde w Danii odkryli zadziwiaj�co prosty i uniwersalny wz�r, kt�ry okre�la cz�stotliwo�� uderze� skrzyde� wszystkich ptak�w, owad�w, nietoperzy, a tak�e p�etw pingwin�w czy wieloryb�w.
06.06.2024 | 06:05

latanie

matematyka

nauka

przyroda
Maj by� 12. rekordowo gor�cym miesi�cem z rz�du. Dlaczego to �le?

antropocen

Tomasz Ulanowski

Antropocen przyspiesza. Globalna temperatura w maju tego roku by�a o 1,52 st. C wy�sza od �redniej majowej z lat 1850-1900.
05.06.2024 | 16:00

antropologia

globalne ocieplenie

nauka

przyroda
Ta�cz� i lepiej rozumiej� mow�. Nies�ysz�cym dzieciom pomog�a terapia genowa

terapia genowa

Margit Kossobudzka

Pacjenci ze zmutowanym genem OTOF cierpi� na izolowany niedos�uch czuciowo-nerwowy w stopniu znacznym lub g��bokim. Choroba dotyczy ok. 20 tys. mieszka�c�w USA i Europy.
05.06.2024 | 14:38

genetyka

g�uchota

nauka

s�uch
Wyk�adowcy uczelni Zbigniewa Ziobry broni� rektora i strasz� ministra Adama Bodnara

polityka

Janusz Jaros

Nasze dobre imi� zosta�o naruszone. Nie jeste�my Ziobrystami - twierdz� wyk�adowcy Akademii Wymiaru Sprawiedliwo�ci. Nie wykluczaj� oskar�enia Adama Bodnara o naruszenie dobrego imienia ich oraz uczelni.
04.06.2024 | 21:44

edukacja

nauka

S�u�ba Wi�zienna

uczelnie
Dlaczego S�o�ce budzi si� i z�o�ci co 11 lat? Zorza mo�e pojawi� si� w ka�dej chwili

zorza polarna

Piotr Cie�li�ski

Obecny cykl s�oneczny nas zaskoczy�. W pewnej chwili liczba plam na S�o�cu bardzo szybko zacz�a przyrasta�, du�o szybciej, ni� przewidywa�y modele. W maju nast�pi�a kulminacja.
04.06.2024 | 18:23

fizyka

kosmos

nauka

przyroda
Pijesz alkohol w samolocie? To gro�ne - ostrzegaj� naukowcy

podr� samolotem

Margit Kossobudzka

Po��czenie konsumpcji alkoholu z obni�onym ci�nieniem w kabinie samolotu mo�e by� gro�ne dla serca, szczeg�lnie podczas lot�w d�ugodystansowych.
04.06.2024 | 17:00

alkohol

loty

nauka

serce
Akademia �l�ska uczy przysz�ych lekarzy. Teraz wykszta�ci tak�e piel�gniarki

edukacja

Magdalena Warchala-Kope�

Akademia �l�ska od 20 lat kszta�ci student�w na Wydziale Architektury, Budownictwa i Sztuk Stosowanych w Katowicach, a od sze�ciu lat prowadzi studia medyczne na Wydziale Nauk Medycznych im. Prof. Zbigniewa Religii w Zabrzu.
04.06.2024 | 14:04

Akademia �l�ska

medycyna

nauka
Czy z tej chmury b�dzie deszcz? Popatrz w niebo

zjawiska pogodowe

Krzysztof Drozdowski

Chmury s� nie tylko pi�kne. Nios� te� w sobie sporo informacji o nadchodz�cej pogodzie. Oto, jak czyta� chmury k��biaste.
04.06.2024 | 14:00

chmury

deszcz

nauka

pogoda
Zanieczyszczenie �rodowiska odpowiada za blisko 9 mln zgon�w rocznie - alarmuj� naukowcy

antropocen

Tomasz Ulanowski

Niemal po�owa ofiar �miertelnych - przede wszystkim zanieczyszczenia powietrza - umiera na choroby uk�adu sercowo-naczyniowego (kr��enia). Globalne ocieplenie pogarsza ten problem.
04.06.2024 | 10:41

choroby uk�adu kr��enia

Klimat i �rodowisko

nauka

smog
80 proc. sprawc�w przest�pstw seksualnych jest znanych ofierze. Profil psychologiczny gwa�ciciela

gwa�t

Kasper Kalinowski

Kiedy zapytano m�odych m�czyzn, czy zgwa�ciliby kobiet�, gdyby nigdy nie zostali z�apani, ok. 20 proc. z nich odpowiedzia�o, �e prawdopodobnie tak.
04.06.2024 | 06:00

nauka

psychologia

seks
Rak piersi. Naukowcy opracowali super dok�adny test przewiduj�cy nawr�t choroby

rak piersi

Tomasz Ulanowski

Badanie zmutowanego DNA wyizolowanego z krwi pozwala przewidzie� nawr�t raka piersi ze 100-procentow� pewno�ci�.
03.06.2024 | 15:34

genetyka

nauka

nowotw�r

zdrowie
Parada planet. Sze�� planet Uk�adu S�onecznego w jednej linii na niebie

planety

Piotr Cie�li�ski

Przez najbli�sze kilka dni warto wsta� przed brzaskiem i spojrze� na wschodnie niebo. Taki widok niecz�sto si� zdarza.
03.06.2024 | 11:00

astronomia

kosmos

nauka

niebo
Uwaga, dzi� znowu burze. IMGW ostrzega

ostrze�enia meteorologiczne

Tomasz Ulanowski

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej prognozuje, �e w czasie dzisiejszych burz w niekt�rych miejscach mo�e spa�� nawet 30 mm deszczu. A na po�udniu Polski nawet do 45 mm.
03.06.2024 | 09:45

nauka

pogoda

prognoza pogody

przyroda
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

nauka

Tomasz Ulanowski

Seks, przemoc, altruizm, kosmos i cywilizacja. W ub. tygodniu naukowcy uraczyli nas odkryciami poruszaj�cymi czu�e struny cz�owiecze�stwa.
03.06.2024 | 06:00

odkrycie naukowe
Temkin z Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej o ��czeniu uczelni. "Lewica rozczarowuje"

szkolnictwo wy�sze

Alicja Gardulska

"Deklaruj�c na pocz�tku swojej kadencji, �e wi�cej pieni�dzy nie b�dzie, minister Wieczorek okaza� si� s�abym politykiem i nieudolnym za�atwiaczem" - uwa�a filozof Aleksander Temkin, przewodnicz�cy Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej.
03.06.2024 | 05:07

Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej

nauka

Nowa Lewica

uczelnie
Zamkni�ta granica. Kto� musi si� upomnie� o prawa innych zwierz�t

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Bo jelenie i wilki g�osu przecie� nie maj�.
02.06.2024 | 18:00

granica polsko-bia�oruska

kryzys na granicy polsko - bia�oruskiej

nauka

przyroda
"Nie udawajmy dumy, �e najlepsza polska uczelnia jest w kt�rej� setce �wiatowego rankingu"

innowacje

Piotr Sankowski

- Musimy mie� ambicj� stworzenia uczelni w TOP 10 na �wiecie, kt�ra b�dzie ��czy�a badania podstawowe z ich zastosowaniami. Poka�my m�odym naukowcom, jak robi� �wietn� nauk� i dajmy im mo�liwo�ci przygotowywania doskona�ych doktorat�w - pisze prof....
02.06.2024 | 09:00

internet

nauka

sztuczna inteligencja

technologie
Chiny wyl�dowa�y na niewidocznej stronie Ksi�yca. Czego tam szukaj�?

ksi�yc

Piotr Cie�li�ski

To jedna z najbardziej ambitnych misji kosmicznych w historii. L�downik Chang'e 6 ma wwierci� si� w ksi�ycowy grunt, pobra� pr�bki i wys�a� je na Ziemi�.
02.06.2024 | 05:43

Chiny

kosmos

nasa

nauka
Starliner znowu nie polecia� w kosmos. Odliczanie wstrzymano na 3 min 50 s przed startem

Starliner

Piotr Cie�li�ski

Nerwy dw�jki astronaut�w NASA zosta�y wystawione na wielk� pr�b�. Ju� drugi raz opuszczaj� platform� startow� po wstrzymaniu odliczania i odwo�aniu startu w ostatniej chwili.
01.06.2024 | 19:42

boeing

kosmos

nasa

nauka
Pi�rolotki maj� skrzyd�a jak pi�rka. Jak to mo�liwe?

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

Pi�rolotkowate (Pterophoriae) to bez w�tpienia jedne z najbardziej niezwyk�ych motyli w Polsce.
01.06.2024 | 18:59

biologia

nauka

owady

przyroda
Uwa�aj na cukier! Latem podst�pnie si� ukrywa

cukier

Piotr Cie�li�ski

Przemys� spo�ywczy dodaje cukier wsz�dzie, gdzie tylko mo�e. Bo s�odkie nam smakuje i uzale�nia. To najbardziej powszechna u�ywka.
31.05.2024 | 17:00

dieta

kalorie

napoje

nauka
Minister nauki wymieni� ca�y sk�ad Komitetu Polityki Naukowej

Kraj

Alicja Gardulska

Minister nauki Dariusz Wieczorek ma 12 nowych doradc�w naukowych. Wyrzuci� wszystkich, kt�rych powo�a� jego poprzednik.
31.05.2024 | 16:41

Dariusz Wieczorek

minister nauki i szkolnictwa wy�szego

nauka
Odczytano chromosomy X i Y innych ma�p cz�ekokszta�tnych. Oto ich tajemnice

genetyka

Margit Kossobudzka

Ma�py posiadaj� dwa chromosomy p�ciowe. Y jest specyficzny dla samc�w. Chromosom X wyst�puje zar�wno u samc�w, jak i samic.
31.05.2024 | 16:07

antropologia

ma�py

nauka

przyroda
Za przyspieszenie globalnego ocieplenia odpowiada... nasza walka ze smogiem

smog

Tomasz Ulanowski

Tak� hipotez� przedstawili naukowcy w publikacji, kt�ra ukaza�a si� na �amach pisma "Communications Earth & Environment".
31.05.2024 | 14:00

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

ocean
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy ma nowe w�adze. Kim s� prorektorzy

nauka

Jacek Glugla

Prof. Bernard Mendlik, rektor elekt UKW w Bydgoszczy ma ju� swoich zast�pc�w. Senat uczelni zatwierdzi� ich kandydatury.
31.05.2024 | 13:01

uczelnie

UKW
Kosmiczny Teleskop Webba sfotografowa� najstarsz� i najdalsz� galaktyk�

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba

Tomasz Ulanowski

Najstarsz� i najdalsz� nam znan�. Jej �wiat�o wyruszy�o do nas ledwie 290 mln lat po Wielkim Wybuchu.
31.05.2024 | 10:00

galaktyka

kosmos

nauka

odkrycie naukowe

Poprzednia 10 11 12 13 14 ... Nast�pna