NAUKA Gazeta Wyborcza

Jak daleko mo�na posun�� si� w badaniach i hodowli ludzkich embrion�w? Brytyjczycy chc� zmieni� regu�y

Nauka

Paulina Mozolewska

Kwestia bada� nad ludzkimi zarodkami i zwi�zana z nimi "regu�a 14 dni" (tak d�ugo wolno utrzymywa� embriony w laboratorium) staj� si� tematem wielkiej debaty naukowej, etycznej i spo�ecznej.

25.10.2023 | 13:33

embriologia

nauka

zap�odnienie

zap�odnienie in vitro

Nawet trzmiele wiedz�, co to bilans zysk�w i strat. Ale rodzina jest dla nich najwa�niejsza

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Naukowcy udowodnili to sprytnym eksperymentem.

25.10.2023 | 13:08

biologia

nauka

owady

przyroda

Trzmiel ziemny (najpowszechniejszy gatunek trzmiela w Wielkiej Brytanii) podczas pracy w Hyde Parku w Londynie. Lata� z kwiatka na kwiatek tak szybko i chaotycznie (pozornie!), �e trudno by�o za nim nad��y�

Strefa Odkrywania, Wyobra�ni i Aktywno�ci otwarta. To miejsce rozbudza ciekawo��, kreatywno�� i poczucie sprawczo�ci

edukacja

iki

To drugie takie miejsce w wojew�dztwie, a pierwsze w Gorzowie. W Centrum Edukacji Zawodowej i Biznesu przy ul. Warszawskiej otwarto Stref� Odkrywania, Wyobra�ni i Aktywno�ci SOWA.

25.10.2023 | 10:43

centrum edukacji zawodowej i biznesu

eksperymenty

Gorz�w

nauka

Pa�dziernik 2023 r. Strefa Odkrywania, Wyobra�ni i Aktywno�ci otwarta. To miejsce rozbudza ciekawo��, kreatywno�� i poczucie sprawczo�ci

U milion�w ludzi b��dnie zdiagnozowano alergi� na penicylin�. To mo�e mie� gro�ne skutki

Tylko Zdrowie

Colin Michie (University of Central Lancashire)

Oko�o 6 proc. os�b w Wielkiej Brytanii ma w swojej dokumentacji medycznej b��dn� informacj� o uczuleniu na penicylin� - ostrzega Kr�lewskie Towarzystwo Farmaceutyczne.

25.10.2023 | 06:16

alergia

antybiotyki

antybiotykooporno��

nauka

Nie zawsze wysypka po zastosowaniu penicyliny u dziecka musi oznacza� alergi� na ni�.

Naukowcy: nasz "Titanic" przyspiesza, a orkiestra gra coraz g�o�niej

antropocen

Tomasz Ulanowski

W pi�mie "BioScience" ukaza� si� w�a�nie kolejny apel o opami�tanie, sygnowany przez spo�eczno�� klimatolog�w, biolog�w i ekolog�w. "Zabieramy Ziemi du�o wi�cej, ni� mo�e nam da�" - ostrzegaj� jego autorzy.

24.10.2023 | 16:00

ekocyd

nauka

przyroda

Emisja gaz�w cieplarnianych wci�� ro�nie, zamiast male�

Wyloguj si�! Bez internetu b�dziesz bardziej tw�rczy i wypocz�ty

m�zg

Piotr Cie�li�ski

Gdy ostatnio wieczorem wraca�em do domu, jak zwykle po wej�ciu do tramwaju si�gn��em po kom�rk�, ale - co za pech - by�a roz�adowana. Si�� rzeczy zacz��em si� rozgl�da�. A zaraz potem liczy�.

24.10.2023 | 13:00

kreatywno��

nauka

nuda

psychologia

M�odzi ludzie uzale�nieni od telefon�w kom�rkowych

"The New York Times": Tak wygl�da �ycie na badawczym statku arktycznym

topnienie lodowc�w

Henry Fountain

Ka�dego wrze�nia na szczycie �wiata pokrywa lodowa kurczy si� do najni�szego poziomu w roku. Naukowcy badaj� w�wczas, w jaki spos�b ocieplaj�cy si� klimat wp�ywa na (niezbyt) zamarzni�ty ocean. Tak wygl�da ich praca z bliska.

24.10.2023 | 12:33

Arktyka

lodowce

nauka

Zdj�cie dostarczone przez Esther Horvath przedstawia badacza Frederika Bussmanna pobieraj�cego pr�bki wody z kraw�dzi kry lodowej na Oceanie Arktycznym w sierpniu 2023 r.

Przedstawiciele Uniwersytetu Szczeci�skiego na li�cie TOP 2 proc. najlepszych naukowc�w na �wiecie

Uniwersytet Szczeci�ski

lop

W najnowszym rankingu najbardziej wp�ywowych naukowc�w na �wiecie, przygotowywanym przez Uniwersytet Stanforda i wydawnictwo Elsevier, jest o�mioro naukowc�w z Uniwersytetu Szczeci�skiego - poinformowa�a uczelnia.

23.10.2023 | 18:30

nauka

ranking

uczelnie w Szczecinie

Inauguracja roku akademickiego 2023/2024 na Uniwersytecie Szczeci�skim

Antarktyda Zachodnia p�ka i nie damy rady tego powstrzyma�. A dobra wiadomo��?

Antarktyda

Tomasz Ulanowski

Wygl�da na to, �e stracili�my kontrol� nad topnieniem lodowc�w Antarktydy Zachodniej - m�wi dr Kaitlin Naughten, naukowczyni z Brytyjskiej S�u�by Antarktycznej i g��wna autorka publikacji, kt�ra ukazuje si� w najnowszym wydaniu pisma "Nature Climate...

23.10.2023 | 17:51

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

Zmiana Klimatu

Profesor Uniwersytetu ��dzkiego: Trzeba szybko zmieni� "ustaw� Gowina"

uczelnie

rg

Na uczelniach najwa�niejsze s� demokracja, wolno��, suwerenno�� - m�wi Jerzy Wi�niewski, profesor polonistyki z Uniwersytetu ��dzkiego.

23.10.2023 | 16:05

demokracja

nauka

Uniwersytet ��dzki

ustawa Gowina

Protest �rodowisk akademickich przeciw ustawie Gowin 2.0. Warszawa, 13 czcerwca 2018

Zenon Lenczewski z Poznania ma 76 lat i w�a�nie zosta� magistrem. Jest specjalist� od Chorwacji

UAM

Alicja Lehmann

Najpierw by� najstarszym studentem na uniwersytecie w Poznaniu. Teraz jest najstarszym magistrem. A w pa�dzierniku zacz�� nowy kierunek.

23.10.2023 | 07:15

magister

nauka

seniorzy

Ta wada wzroku zaczyna si� od syndromu d�ugiej r�ki

Tylko Zdrowie

Paulina Mozolewska

Kiedy zaczynaj� si� objawy prezbiopii, wiele os�b kupuje sobie gotowe okulary np. drogerii. Ale to nie jest dobre dla oczu.

23.10.2023 | 06:58

artyku�

choroby

nauka

oczy

Minicentrum nauki SOWA nied�ugo zostanie otwarte w Gorzowie

edukacja

iki

Strefa Odkrywania, Wyobra�ni i Aktywno�ci (SOWA) to przestrze� z�o�ona z kilkunastu stanowisk badawczych. Mo�na przy nich samodzielnie odkrywa� zjawiska przyrodnicze, z kt�rymi spotykamy si� na co dzie�, cho� cz�sto nie zdajemy sobie z tego sprawy....

22.10.2023 | 16:19

centrum edukacji zawodowej i biznesu

eksperyment

Gorz�w

nauka

SOWA, czyli Strefa Odkrywania Wyobra�ni i Aktywno�ci

Puppy joga. Ca�a prawda o tym, jak takie zaj�cia mog� wygl�da�

psy

Paulina Mozolewska

Jog� mo�na �wiczy� na r�ne sposoby. Szko�y przyci�gaj� nowych klient�w zaj�ciami przy winie, a ostatnio tak�e w towarzystwie ps�w, a nawet k�z!

22.10.2023 | 12:19

joga

nauka

pies

zdrowie

Puppy joga. Komfort ps�w jest najwa�niejszy.

Rozwi�za� natychmiast, czyli o Akademii Kopernika�skiej

wyborcza to wy

Sergiusz Michalski

Dwie czo�owe polskie akademie nauk, Polska Akademia Umiej�tno�ci i Polska Akademia Nauk, po o�miu latach rz�d�w PiS-u z trudem spinaj� skromny bud�et (PAU) lub wyprzedaj� wa�ne budynki warszawskie (PAN), by sprosta� bie��cym zadaniom. Cho�by po�owa...

22.10.2023 | 10:43

Akademia Kopernika�ska

nauka

Przemys�aw Czarnek

Nowy ranking najlepszych uczelni na �wiecie. W zestawieniu tak�e te z Polski

studia

kaki

W najnowszym rankingu World University Rankings 2024 znalaz�y si� r�wnie� polskie uczelnie, cho� na do�� dalekich pozycjach. Lepiej wypad�y w zestawieniu europejskim.

22.10.2023 | 09:08

edukacja

nauka

ranking

uczelnie

Prof. Przemys�aw Wiszewski po wyborach: Rozdzieli� nauk� i szkolnictwo wy�sze od edukacji, podnie�� pensje

Przemys�aw Czarnek

Beata Maciejewska

- Ludzie chc� prowadzi� uczciwe badania, a nie "odkrywa� prawd�" zadekretowan� przez w�adz�. S�dz� wi�c, �e odej�cie Czarnka pozwoli wr�ci� do normalno�ci, pozwoli traktowa� nauk� jako kr�gos�up �ycia spo�ecznego i ko�o nap�dowe gospodarki - m�wi...

21.10.2023 | 08:07

nauka

studia

uczelnie

Uniwersytet Wroc�awski

Prof. Hill z Oksfordu: Mo�emy wyeliminowa� malari� do roku 2040

Nauka

Adrian Hill [University of Oxford]

Malaria wyst�puje od dziesi�tek milion�w lat. Atakuje nie tylko u ludzi, ale r�wnie� gatunki, kt�re istnia�y d�ugo przed pojawieniem si� ludzi. Czy w ko�cu uda si� j� wyeliminowa�?

21.10.2023 | 07:35

malaria

nauka

zdrowie

Samorz�d lekarski: rektor Uniwersytetu Kaliskiego naruszy� zasady Kodeksu Etyki Lekarskiej

nauka

Janusz Jaros

Rektor nie dosta� si� do Senatu z listy PiS. Po wyborach obwini� za to Naczeln� Izb� Lekarsk�.

20.10.2023 | 18:45

lekarze

medycyna

polityka

Przemys�aw Czarnek

Rektor Uniwersytetu Kaliskiego prof. Andrzej Wojty�a.

Wydzia� Teologiczny na Uniwersytecie �l�skim do likwidacji? Rektor: S�siedztwo fizyki i teologii si� nie wyklucza, ale wzbogaca

Uniwersytet �l�ski

Magdalena Warchala-Kope�

"Szydzenie z pracy kole�anek i koleg�w na podstawie wybranych ad hoc tytu��w prac dyplomowych nie jest sposobem prowadzenia akademickiej debaty naukowej" - tak prof. Ryszard Kozio�ek, rektor Uniwersytetu �l�skiego, odni�s� si� do pomys�u Marka...

20.10.2023 | 12:32

edukacja

Ko�ci�

Marek Migalski

nauka

Na pierwszym planie Wydzia� teologiczny Uniwersytetu �l�skiego w Katowicach

O czym �ni� �owcy-zbieracze, a o czym mieszka�cy Zachodu? Naukowcy por�wnali marzenia senne w r�nych kulturach i spo�eczno�ciach

Nauka

Kasper Kalinowski

Tre�� sn�w mo�e si� r�ni� w zale�no�ci od kultury. W najnowszym badaniu naukowcy por�wnali tre�� sn�w przedstawicieli spo�ecze�stw �owiecko-zbierackich i mieszka�c�w Zachodu.

20.10.2023 | 06:27

antropologia

ewolucja

nauka

psychologia

Antropocen. Z powodu zmian klimatu zabierzemy Ziemi jeszcze wi�cej dziczy

antropocen

Tomasz Ulanowski

Dlaczego? Bo dzikie rejony stan� si� dost�pne i b�d� si� nadawa� pod uprawy - wskazuj� naukowcy w najnowszym wydaniu pisma "Current Biology".

19.10.2023 | 17:00

ekocyd

globalne ocieplenie

nauka

przyroda

Widok z lotu ptaka na pastwiska i pola uprawne w Bretanii we Francji.

Czy szampon, kt�ry si� pieni, jest dobry dla w�os�w?

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Dbanie o w�osy dla wielu z nas jest bardzo wa�ne. Na rynku jest tyle produkt�w, �e czasem trudno jest wybra� ten najlepszy dla nas.

19.10.2023 | 16:03

nauka

w�osy

zdrowie

Od�� klawiatur� i we� do r�ki d�ugopis. Pisanie odr�czne ma sens

czytanie i pisanie

Javier Mar�n Serrano, Miguel �ngel P�rez-S�nchez, Olena Vasylets

Wyniki bada� naukowych wskazuj�, �e wyeliminowanie pisma r�cznego ze szk� nie jest dobrym pomys�em.

19.10.2023 | 15:32

j�zyk polski

kaligrafia

m�zg

nauka

Zaczyna si� od nauki kszta�tek i znak�w, p�niej liter

Przeby�e� seps�? Ryzyko, �e ponownie trafisz do szpitala, wzrasta

sepsa

Paulina Mozolewska

Sepsa mo�e odpowiada� nawet za jeden na pi�� zgon�w na �wiecie. Jednak nawet je�li uda nam si� seps� pokona�, z jej konsekwencjami mo�emy si� zmaga� przez lata.

19.10.2023 | 14:00

nauka

serce

Wielka Orkiestra �wi�tecznej Pomocy

zdrowie

Pobyt m�a Witek na OIOM-ie mo�e kosztowa� nawet 30 tys. miesi�cznie (zdj�cie ilustracyjne)

Fizykochemiczka: Projektuj� nanocz�stki z�ota, dzi�ki kt�rym wcze�nie wykryjemy choroby m�zgu

polscy naukowcy donosz�

Dr hab. in�. Joanna Olesiak-Ba�ska

Moim celem jest opracowanie narz�dzi diagnostycznych opartych na znacznikach organicznych i nanocz�stkach, kt�re w przysz�o�ci umo�liwi� �ledzenie zmian w m�zgu i wczesne diagnozowanie chor�b neurodegeneracyjnych, takich jak alzheimer.

19.10.2023 | 12:07

alzheimer

biologia

chemia

fizyka

Dlaczego niekt�rzy z nas maj� wi�cej z neandertalczyka ni� inni?

neandertalczyk

Tomasz Ulanowski

W najnowszym wydaniu pisma "Science Advances" naukowcy proponuj� odpowied� na to pytanie.

19.10.2023 | 06:00

antropologia

biologia

genetyka

nauka

Neandertalczyk w Muzeum Neandertalskim w Niemczech.

L�dol�d Grenlandii jest bliski rozpadu

Grenlandia

Tomasz Ulanowski

Dobra wiadomo��? Niewiele trzeba, �eby ochroni� nasze wybrze�a przed zatopieniem, a Europ� by� mo�e przed... och�odzeniem.

18.10.2023 | 17:00

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

przyroda

Jak towarzystwo robot�w wp�ywa na prac� ludzi?

sztuczna inteligencja

Kasper Kalinowski

Robotyzacja wielu obszar�w jest nieunikniona. Czy w s�siedztwie robot�w pracujemy r�wnie wydajnie?

18.10.2023 | 15:21

nauka

psychologia w pracy

roboty

�y� Lepiej. Psychologia Codziennie

Jestem mikrobiologiem i oto czego (i gdzie) nigdy nie jem

zatrucia pokarmowe

Primrose Freestone (University of Leicester)

Jako mikrobiolo�ka jestem prawdopodobnie bardziej ni� wi�kszo�� wiadoma ryzyka infekcji przenoszonych przez �ywno��. Oto kilka rzeczy, na kt�re zwracam uwag�.

18.10.2023 | 15:10

bakterie

mikrobiologia

nauka

wirusy

Alchemia to paranauka czy nauka? Do dzi� nie wiadomo, jaka jest jej definicja

Maja Iwaszkiewicz

Podanie jednej definicji alchemii jest w zasadzie niemo�liwe. ��czy�y si� z ni� zupe�nie r�ne za�o�enia, teorie i praktyki, odmiennie opisywane w �r�d�ach. Jedno wiadomo jednak na pewno: praca alchemik�w przynios�a wiele wa�nych odkry� naukowych.

18.10.2023 | 13:09

alchemia

artyku�

chemia

historia

Przegl�d ponad 70 lat bada� nad menopauz�. Leczenie objawowe otrzymuje jedynie 15 proc. kobiet

menopauza

Paulina Mozolewska

Niekt�re kobiety podczas menopauzy mog� odczuwa� niewielki dyskomfort, inne zmagaj� si� z objawami znacz�co pogarszaj�cymi jako�� ycia. Terapi� nale�y wi�c dobiera� indywidualnie.

18.10.2023 | 11:30

hormony

kobiety

nauka

terapia hormonalna

Uniwersytet Stanforda ocenia. Naukowcy z UJ w�r�d najbardziej wp�ywowych na �wiecie

Uniwersytet Jagiello�ski

Bartosz Korcz

W przygotowanym przez Uniwersytet Stanforda zestawieniu najbardziej wp�ywowych naukowc�w na �wiecie znalaz�o si� blisko 70 badaczy z Uniwersytetu Jagiello�skiego. W�r�d nich najwi�cej jest przedstawicieli Wydzia�u Lekarskiego.

18.10.2023 | 10:46

nauka

ranking

Jak przetrwali w Europie nasi dalecy przodkowie? Jedli wodorosty

dieta

Tomasz Ulanowski

To nie �art, naukowcy wyczytali to z kamienia naz�bnego dawno zmar�ych ludzi. Kiedy� Europejczycy wiedzieli, jak korzysta� z dar�w morza innych ni� ryby czy pozosta�e morskie zwierz�ta.

18.10.2023 | 06:00

algi

archeologia

glony

nauka

Afganistan: seria niszczycielskich trz�sie� ziemi po tysi�cach lat spokoju. Dlaczego?

geologia

Piotr Cie�li�ski

Katastrofa nadesz�a bez ostrze�enia. Sejsmologom wydawa�o si�, �e uskok tektoniczny w pobli�u Heratu, drugiego pod wzgl�dem wielko�ci miasta w Afganistanie, nie jest aktywny sejsmicznie. Od tysi�cy lat nie by�o tam wi�kszego trz�sienia ziemi, a� do...

17.10.2023 | 20:00

Afganistan

nauka

trz�sienie ziemi

ziemia

Katastrofalne zniszczenia po trz�sieniu ziemi w dystrykcie Zenda Jan (prowincja Herat). Afganistan, 8 pa�dziernika 2023 r.

�nieg, �nieg, �nieg? Prognoza pogody

�nieg

Tomasz Ulanowski

Raczej deszcz ze �niegiem. Cieszcie si� s�o�cem, nawet ch�odnym, bo od �rody pogoda zacznie si� zmienia�.

17.10.2023 | 18:53

nauka

pogoda

prognoza pogody

�nieg? Prognozowane anomalie temperatur (odchylenia wzgl�dem �redniej dla tego samego okresu z lat 1979-2000) w ci�gu najbli�szych trzech dni

Najm�odsi na studiach. Podlaski Uniwersytet Dzieci�cy wkr�tce rozpocznie kolejny rok nauki

Politechnika Bia�ostocka

xp

Podlaski Uniwersytet Dzieci�cy cieszy si� nies�abn�cym zainteresowaniem. Za chwil� nauk� zacznie tu kolejny rocznik najm�odszych �ak�w. Inicjatywa edukacyjna Politechniki Bia�ostockiej wkracza w 15. rok istnienia.

17.10.2023 | 18:30

dzieci

nauka

uczniowie

Podlaski Uniwersytet Dzieci�cy. W roku akademickim 2023/2024 partnerami Politechniki Bia�ostockiej b�d�: prezydent Bia�ystoku, burmistrzowie Augustowa, Bielska Podlaskiego i Siemiatycz oraz marsza�ek wojew�dztwa podlaskiego. We wtorek (17 pa�dziernika) podpisano umowy oraz listy intencyjne dotycz�ce realizacji tej inicjatywy.

O czym plotkuj� ro�liny? Naukowcy coraz lepiej pods�uchuj� te botaniczne rozmowy

ro�liny

Paulina Mozolewska

Lubisz zapach �wie�o skoszonej trawy? Tak naprawd� to ostrze�enie, kt�re uszkodzone ro�liny wysy�aj� swoim s�siadom.

17.10.2023 | 17:22

komunikacja

nauka

trawa

�rodowisko

Arabidopsis thaliana eksperymentalna to wa�ny organizm laboratoryjny.

S�onie morskie poluj� w g��binach niczym niewidzialne my�liwce

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Ofiary s�oni morskich zauwa�aj� je dos�ownie w ostatniej chwili - wskazuj� autorzy publikacji naukowej, kt�ra ukaza�a si� w najnowszym wydaniu tygodnika "PNAS".

17.10.2023 | 10:30

Antarktyka

biologia

nauka

ocean

Samica s�onia morskiego po�udniowego wyleguje si� na pla�y

Badaczka spo�eczna: "M�odzi przez wiele lat byli przez polityk� zupe�nie niedostrzegani. Dzi� zwracaj� si� do nich politycy"

psychologia

Kasper Kalinowski

O tym, co sk�oni�o m�odych do udzia�u w wyborach, dlaczego g�osowa�o wi�cej kobiet, wp�ywie wojny i kryzysu gospodarczego na decyzje polityczne rozmawiamy z dr hab. Mart� Marchlewsk�, prof. Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk.

16.10.2023 | 20:18

nauka

patriotyzm

polityka

spo�ecze�stwo

Kolejka w lokalu wyborczym przy ulicy Grabowskiej w Warszawie o 23.30