język polski

• Skwasiła nam się Polska. Jak TV Republika zmienia słowo "uśmiech" w obelgę

  Felietony

  Michał Rusinek

  - Witaliśmy Polskę odrodzoną nie dźwięcznym śmiechem odrodzenia, lecz jakimś kwasem śledzienników i jakąś zgryźliwością ludzi o chorych żołądkach - mówił Józef Piłsudski.

  29.11.2024 | 00:12

  fajnopolak

  Józef Piłsudski

  język polski

  Marcin Napiórkowski

  

• Konfederata: "Święty Mikołaj nie kupowałby w Lidlu". Panowie się znają?

  Gietrzwałd

  Michał Rusinek

  Ostrzeżeni przez Konfederację już zaczynamy sobie wyobrażać, jak istoty pozaziemskie zielonymi mackami sortują towary przeznaczone do sprzedaży w Lidlu.

  22.11.2024 | 00:05

  Grzegorz Braun

  język polski

  Konfederacja Korony Polskiej

  Michał Rusinek

  

• Hiszpan ma ptaszka, Francuz - motyla, Polak - muchę. Co mężczyznom lata pod szyją?

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Elegancki mężczyzna wiąże pod szyją krawat. A do smokingu lub fraka? Jedni muchę, inni meszkę lub żabę, języki są w tej kwestii podzielone.

  23.11.2024 | 00:05

  język angielski

  język francuski

  język polski

  moda

  

• Akwafresz - to dla Ukraińców flaga Rosji. Ma kolory jak pasta do zębów

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  W Ukrainie słowo wojownik, wojin, wypiera "rosyjskiego" sołdata. Dla nas "sołdat" to określenie pogardliwe.

  20.11.2024 | 05:47

  język polski

  język wojny w Ukrainie

  Rosja

  słówka

  

• Prezydent Duda dał łapkę Trumpowi. Ale nie tylko politycy dziecinnieją

  Felietony

  Michał Rusinek

  Rozumiem, że sześć emotikonek we wpisie prezydenta Dudy to mogła być próba posłużenia się językiem obrazkowym, zrozumiałym dla prezydenta elekta.

  15.11.2024 | 00:10

  Donald Trump

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  Michał Rusinek

  

• Czarownice na miotłach nie przylatywały na Babią Górę i Babie Łono. Ale ludzie gadali o sabatach

  baba

  Bartłomiej Kuraś

  Kariera słowa "baba" zaczęła się od dziecięcego gaworzenia "ba-ba". Jak doszliśmy do tego, że słowo stało się obraźliwe?

  06.11.2024 | 08:15

  Babia Góra

  czarownica

  język polski

  sabat

  

• Czy "brat" zdetronizuje "rel"? Finałowa dwudziestka Młodzieżowego Słowa Roku

  młodzieżowe słowo roku

  Emilia Dłużewska

  "Aura", "GOAT" "czemó", "skibidi". Od dziś do końca listopada można zagłosować w plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku 2024. Jakie słowa są w finałowej dwudziestce?

  13.11.2024 | 12:42

  julka

  język polski

  

• Jak to się stało, że serial "Breaking Bad" zrobił w Czechach karierę jako "Piernikowy tata"?

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Wyjątkowo kreatywni byli też Bułgarzy, którzy zatytułowali hitowy serial "W obuwkite na Satanata" (W butach Szatana).

  12.11.2024 | 17:20

  breaking bad

  język angielski

  język czeski

  język polski

  

• "Skibidi", "kysgate", "pdf". Czy czeka nas Młodzieżowa Inba Roku?

  Kultura

  Emilia Dłużewska

  Kapituła Młodzieżowego Słowa Roku wyklucza określenia "eskalujące napięcie i uwikłane w konkretny spór polityczny/społeczny". Ale czy w dzisiejszych czasach jest to w ogóle możliwe?

  12.11.2024 | 04:46

  język polski

  młodzieżowe słowo roku

  PWN

  

• Polacy śpiewają pierwsze zdanie hymnu z błędem. Bralczyk też woli tę wersję

  mazurek dąbrowskiego

  Jerzy Bralczyk

  "Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy my żyjemy" czy "póki my żyjemy"? "Póki" przypomina zabawne pukanie, ale mimo to w hymnie nie razi.

  11.11.2024 | 00:05

  11 listopada

  hymn polski

  Jerzy Bralczyk

  język polski

  

• Nie wykluczam, że Kaczyński potajemnie ogląda burleski. Bo ile można patrzeć na rodeo?

  Felietony

  Michał Rusinek

  W sformułowaniu: "Czarnek białym koniem wyborów prezydenckich" widzę ogromny potencjał PR-owy, ale przede wszystkim skeczogenny.

  08.11.2024 | 00:05

  Antoni Macierewicz

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  katastrofa smoleńska

  

• Spróbujcie tę wersję żeńskich końcówek przeczytać na głos. Nie da się

  feminatywy

  Agnieszka Kublik

  Przedstawiam się jako "dziennikarka", ale nie bardzo odpowiada mi formuła "Polki i Polacy"

  07.11.2024 | 05:00

  gender

  gramatyka

  język polski

  kobieta

  

• Szymborska usiadłaby do stołu z botem. Sama lubiła podszywać się pod autorów

  sztuczna inteligencja

  Michał Rusinek

  Czym się różni pisanie dialogów Szymborskiej przez sztuczną inteligencję od pisania ich przez scenarzystów, którzy w sztukach teatralnych też wkładają jej w usta słowa, których nie wypowiedziała?

  01.11.2024 | 06:00

  język polski

  Michał Rusinek

  Orson Welles

  słówka

  

• Kasza z melonem w polskim przedszkolu! Polacy - niby Słowianie, a taką egzotykę gotują

  fałszywi przyjaciele

  Ewa Zientarska

  - Mój mąż jest Polakiem, a szwagier Turkiem - opowiada Ukrainka Anita. - Mieliśmy niezłe zamieszanie, gdy rozmawialiśmy o nazwach arbuzów, dyń i melonów.

  31.10.2024 | 08:40

  dynia

  język polski

  język turecki

  język ukraiński

  

• Niech bogowie nie przyjmą kłamcy. Epitafium musi zaciekawić jak tytuł internetowy

  1 listopada

  Beata Maciejewska

  Napis na grobie wszystko pomieści: ogłoszenie matrymonialne, krytykę polityczną, oskarżenie przyjaciela, życzenia zdrowia i pozdrowienia.

  31.10.2024 | 00:55

  cmentarze

  epitafium

  język polski

  słówka

  

• "Usłyszałem Wnory-Pażochy i wpadłem w popłoch". Jak matematyk został mistrzem ortografii

  Słówka. Magazyn o języku

  Beata Żurek

  Kiedyś w dyktandzie było słowo "sąpierz". Nie miałem pojęcia, co znaczy, ale pomyślałem, że powinno być rdzennie polskie i napisałem poprawnie przez "rz" - mówi Maciej Biniszewski, zwycięzca ogólnopolskiego konkursu "Dyktando 2024".

  29.10.2024 | 12:25

  dyktando

  Dyktando 2024

  język polski

  krzyżówki

  

• Czy dyktando może przyciągnąć pół miliona ludzi? W Ukrainie - tak

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  Tysiące Ukraińców napiszą w piątek narodowe dyktando, nadawane przez radio. Jego autorką jest pisarka Oksana Zabużko i obiecała, że "zabużkizmów", czyli zdań na pół strony, nie będzie.

  24.10.2024 | 21:25

  dyktando

  dyktando w Ukrainie

  język polski

  język ukraiński

  

• Aleksander Brückner: Popisywanie się obcymi słowami to nasza wada narodowa

  zapożyczenia

  Aleksander Brückner

  "Jest Holandia, ale ser będzie z niemiecka holenderski, a nie holandzki. To najzbędniejsze niemieckie er wlazło nam i w inne słowa" - choćby w "spacerować".

  22.10.2024 | 20:00

  Aleksander Brückner

  anglicyzmy w języku polskim

  germanizmy w języku polskim

  język polski

  

• O kurka! To jest gąska! Każdy grzybiarz nazywa grzyby po swojemu

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Furtak

  - Grzybiarz z grzybiarzem może się nie dogadać, choć rozmawiają o tym samym - mówi Justyn Kołek, grzybiarz i grzyboznawca z Czernichowa.

  20.10.2024 | 11:00

  borowiki

  Grzybobranie 2024

  grzyby

  język polski

  

• Nauczyciel matematyki zwycięzcą narodowej "klasówki" z ortografii. Dogrywkę wygrał walkowerem

  dyktando

  Janusz Jaros

  Kilkaset osób z całej Polski przyjechało do Katowic na Ogólnopolskie Dyktando. Pisali tekst, którego bohaterem był rozmarzony, znużony polonista, zanurzony w burzanach i bażynach. Mistrzem polskiej ortografii został Maciej Biniszewski, nauczyciel...

  19.10.2024 | 15:39

  język polski

  Katowice

  Krystyna Bochenek

  ortografia

  

• Krew i "odrobina kręgosłupa" sędziego. Prezydent Duda lubi makabrę

  Felietony

  Michał Rusinek

  Mogło się tak stać, że wyborcy powiedzieliby Dudzie po pierwszej kadencji: "Panie prezydencie Andrzej Duda, drugi raz pan prezydentem nie będzie". Także dlatego, że wyborcy posługują się sprawniej wołaczem od prezydenta.

  18.10.2024 | 00:10

  Andrzej Duda

  język polski

  Małgorzata Manowska

  Michał Rusinek

  

• W zakładach pogrzebowych nie wymawia się słowa "śmierć". Za to żarty szokują

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Furtak

  Wśród pracowników zakładów pogrzebowych krąży taki dowcip: "Czym się różni trumna od piórnika? Wkładem".

  16.10.2024 | 13:46

  dzień zmarłych

  język polski

  pogrzeb

  slang

  

• Polszczyzna jest wybrakowana, więc Duda został "skontuzjowany". Rusinek poprawia "Wyborczą"

  Felietony

  Michał Rusinek

  Dziś, kiedy czytamy nazwisko "Duda", spodziewamy się, że zaraz będzie mowa o kompromitacji.

  11.10.2024 | 00:10

  Andrzej Duda

  aspekt czasowników

  imiesłowy

  język polski

  

• Owce schodzą z hal, oscypka nie kupisz. Nazwy góralskich przysmaków

  redyk

  Bartłomiej Kuraś

  Oprócz oscypków na Podhalu sprzedawane są też uscypki, scypki, a nawet cypki. - Takich figli z oscypkami narobilimy se sami - kpi Wanda Czubernatowa, poetka z Raby Wyżnej.

  12.10.2024 | 00:27

  gwara podhalańska

  język polski

  oscypki

  Podhale

  

• Zamiast w kółko "wow!" możesz powiedzieć: "o rany!", "wspaniałe!". Irytujące anglicyzmy w polszczyźnie

  Słówka. Magazyn o języku

  Jerzy Sosnowski

  Jan Miodek: Nikt nie przyniesie ci konspektu pracy magisterskiej, pomysłu, idei, bo to wszystko jest teraz "projektem". "Projekt" wycina warianty, słowa konkurencyjne.

  09.10.2024 | 07:41

  anglicyzmy w języku polskim

  Jan Miodek

  Jerzy Bralczyk

  język polski

  

• "Można tyrać troszeczkę", mówił Władysław Kopaliński. Jak mu się to udawało, skoro napisał kilkanaście wybitnych słowników?

  Słówka. Magazyn o języku

  Joanna Szczęsna

  Miał trzy życia, Władysław Kopaliński to było jego najszczęśliwsze wcielenie.

  05.10.2024 | 10:24

  język polski

  nastolatek

  samuel johnson

  Samuel Linde

  

• "Ministry", czyli "chłopy"? Językowe rewelacje neo-KRS

  feminatywy

  Michał Rusinek

  Skoro neo-KRS stwierdza, że Nowacka i Kotula "poszły w ministry", to potwierdza, że ministrami są. Czyli sama sobie przeczy.

  04.10.2024 | 00:10

  Barbara Nowacka

  język polski

  Katarzyna Kotula

  Krajowa Rada Sądownictwa

  

• Afera o tyłek pasożyta. Pięć słów, których pisownia zaskakuje

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  "Słowo pasożyt jest absolutną hipokryzją ortograficzną" - obrusza się prof. Jan Miodek. Jak je pisaliśmy, gdy nie było w nim obłudy?

  03.10.2024 | 12:00

  Jan Miodek

  język polski

  języki słowiańskie

  ogórek

  

• Sąsiedzi o głuchych rodzicach Magdy mówili "małpy". Gdy matka zapytała jej, czy się ich wstydzi, powiedziała prawdę: tak

  Społeczeństwo

  Paula Szewczyk

  Sąsiedzi niejednokrotnie składali na jej rodzinę skargi. Że szurają krzesłami, zamykają głośno drzwi. Otoczenie odbierało te dźwięki jako hałas, a rodzice dziewczyny tak po prostu żyli. Bo nie słyszeli siebie nawzajem. Rozmowa z Anną Goc,...

  29.09.2024 | 08:00

  Co czuję

  dzieci

  głusi

  język migowy

  

• Tusk to "symbol trąb powietrznych, powodzi, nawałnic"? Medialny wizerunek premiera

  Felietony

  Michał Rusinek

  Gdy media uwiedzie urok własnej inwencji frazeologicznej, to miejsca obrony przed powodzią albo miejsca zniszczone przez powódź zamieniają się w "powodziowe pola bitew".

  27.09.2024 | 00:05

  Donald Tusk

  język polski

  Michał Rusinek

  powódź

  

• Zagłębie Dąbrowskie też ma swoją gwarę. "Taboretka", "wykompe się", czy "ten winogron"

  Wiadomości z Katowic

  Anna Malinowska

  Starsze pokolenia w Sosnowcu pamiętają jeszcze małoparlamentarne określenie kobiecych wdzięków: "mieć zadek jak Stary Sosnowiec" czy "nogi jak kolumny Zagłębia" - mówi prof. dr hab. Aldona Skudrzyk z Instytutu Językoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego.

  27.09.2024 | 11:54

  gwara

  język polski

  Sosnowiec

  zagłębie

  

• "Nie Bać Tuska". Odpowiedzialność za Polskę nie łączy się z odpowiedzialnością za ortografię

  Felietony

  Michał Rusinek

  Jarosław Kaczyński wzniósł się na poziom symboliczny, a przy okazji hagiograficzny i martyrologiczny, potykając się wszak nieco o logikę i składnię jako o sprawy w tym przypadku drugorzędne.

  20.09.2024 | 11:00

  Donald Tusk

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  

• Angelina Jolie "sparowała" futro z "ognistą czerwienią na ustach". "Wyglądała wprawdzie obłędnie!"

  Felietony

  Michał Rusinek

  Rozumiemy, że poetyka opisów garderoby rządzi się swoimi prawami i parowanie jest w niej na porządku dziennym i nocnym, dziwi natomiast awangardowe użycie przysłówka "wprawdzie".

  13.09.2024 | 00:10

  Angelina Jolie

  Brad Pitt

  Festiwal w Wenecji

  język polski

  

• Prof. Kłosińska o słowie "paralimpiada": Trochę bezsensowne

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Furtak

  Jeśli ludzie nazywają biurowiec stojący w miejscu dawnego sadu wiśniowego "Cherry Park" - a nie np. "Wiśniowy" - to zapewne dlatego, że chcą, a nie dlatego, że ktoś im każe - mówi prof. Katarzyna Kłosińska, językoznawczyni, przewodnicząca Rady...

  09.09.2024 | 11:37

  język polski

  Katarzyna Kłosińska

  Paralimpiada

  Paraolimpiada

  

• "Pani" i "pan" mogą być komplementami, ale "pani" Kaczyńskiego obraża

  Felietony

  Michał Rusinek

  Czy Kaczyński nie sądzi, że kobieta nadaje się do roli prezydenta, a właściwie - za przeproszeniem - prezydentki?

  06.09.2024 | 00:10

  Andrzej Duda

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  Michał Rusinek

  

• Na UW będą mówić i pisać prościej. To koniec "w dniu dzisiejszym"?

  Uniwersytet Warszawski

  Paweł Marcinkiewicz

  Władze Uniwersytetu Warszawskiego chcą uprościć komunikację wewnątrz uczelni, w tym tę między prowadzącymi a studentami. Bo mejle i komunikaty na stronie uczelni są czasem kompletnie niezrozumiałe.

  05.09.2024 | 19:32

  język polski

  studia

  szkolnictwo wyższe

  

• Żona to głos odkurzacza Roomba, mąż - głos Google Maps. Uczą innych mówić wyraźnie

  Słówka. Magazyn o języku

  Magdalena Warchala

  "To irytujące, gdy któryś z młodszych lektorów albo dziennikarzy czyta tak, jakby był nieustannie podekscytowany". Rozmowa z lektorami, Katarzyną i Jarosławem Juszkiewicz.

  03.09.2024 | 00:05

  dykcja

  język polski

  radio

  słówka

  

• Naukowcy chcą uprościć język. "Zaoszczędzimy czas odbiorcy i sobie"

  prosty język polski

  Alicja Gardulska

  - Cztery uczelnie (w tym Uniwersytet Warszawski) postanowiły podpisać Deklarację prostego języka i zacząć działać - mówi prof. Monika Kresa, koordynatorka Zespołu ds. Prostego Języka UW

  01.09.2024 | 18:15

  język polski

  język urzędowy

  uczelnie

  uniwersytet warszawski

  

• "Oczami duszy widzę już tuskozomowców". Rusinek o wizjach profesora Polaka

  Felietony

  Michał Rusinek

  "Powoli zacznie być budowane społeczeństwo alternatywne, tak jak to było po 13 grudnia 1981 roku" - zapowiada profesor Wojciech Polak.

  30.08.2024 | 00:05

  Donald Tusk

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  PiS

  

• Jeśli w moim słowniku nie ma słowa "chirurżka", przy stole operacyjnym wyobrażam sobie rosłego pana z wąsem

  Listy

  Czytelniczka WO

  Agresywnie uprawiana pedagogika, zamiast przyczyniać się do tworzenia życzliwszego świata i równych szans, przynosi odwrotne skutki

  31.08.2024 | 06:00

  feminatywy

  język polski

  listy