NAUKA Gazeta Wyborcza

Dzie� Ziemi. Oto, jak naprawd� dzia�a �wiat

Dzie� Ziemi

Vaclav Smil

W Dzie� Ziemi przedrukowujemy przedpremierowy fragment polskiego wydania ksi��ki prof. Vaclava Smila pt. "Jak naprawd� dzia�a �wiat".
22.04.2024 | 16:00

antropocen

nauka

przyroda

technologie
"Nie mamy listy czasopism ani punkt�w za publikacje". Jak si� pracuje na uczelni, kt�ra wypisa�a si� z ranking�w

ranking uczelni

Alicja Gardulska

- Jeste�my oceniani w nowy spos�b, w kt�rym nie patrzy si� tylko na suche dane, jak np. publikacje, a bierze pod uwag� te� tzw. kompetencje mi�kkie - m�wi dr Ma�gorzata Kozak, wyk�adowczyni Uniwersytetu w Utrechcie.
22.04.2024 | 06:08

badania naukowe

nauka

Utrecht
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Siedem odkry�

Tomasz Ulanowski

Ub. tydzie� obfitowa� w odkrycia i zaskakuj�ce doniesienia naukowe. Mnie najbardziej zszokowa�o to, kt�re umie�ci�em pod pkt. 7.
22.04.2024 | 06:00

7 rzeczy

nauka
Co �wiadczy o tym, �e tw�j kot si� starzeje?

koty

Margit Kossobudzka

Wiele zale�y od genetyki, rasy, witalno�ci i oczywi�cie tego, jak si� nim do tej pory opiekowa�e�.
21.04.2024 | 17:00

biologia

nauka

przyroda

zwierz�ta
Wiosn� nie tylko wam chce si� ta�czy�. Poznajcie w�sika zieloniaczka

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

W�sikowate (Adelidae) to rodzina ma�ych motyli, kt�ra w Polsce liczy ok. 30 gatunk�w.
20.04.2024 | 17:00

biologia

nauka

owady

przyroda
W jednym F-16 cz�owiek, a w drugim AI. Pierwszy taki pojedynek w powietrzu!

sztuczna inteligencja

Tomasz Ulanowski

Si�y Powietrzne USA ujawni�y, �e po raz pierwszy przetestowa�y sztuczn� inteligencj� w realnych warunkach starcia powietrznego dw�ch my�liwc�w. Kto wygra�: m�zg w�glowy czy krzemowy?
20.04.2024 | 13:04

antropocen

F-16

my�liwce

nauka
Wielka pow�d� w Dubaju. Zjednoczone Emiraty Arabskie "zasiewaj� chmury". W jaki spos�b?

pow�d�

Ewa Furtak

W n�kanych susz� Zjednoczonych Emiratach Arabskich naukowcy szukaj� mo�liwo�ci wyci�ni�cia z chmur jak najwi�kszej ilo�ci wody. Pojawiaj� si� opinie, �e mog�o to by� przyczyn� wielkiej powodzi, jaka nawiedzi�a region.
19.04.2024 | 16:03

antropocen

ekologia

globalne ocieplenie

nauka
Kiedy si� ociepli? Przed nami przymrozki i �nieg

prognoza pogody

Krzysztof Drozdowski

Po bardzo ciep�ym pocz�tku kwietnia druga polowa miesi�ca zacz�a si� ch�odem. W wielu miejscach wyst�pi�y przymrozki i pojawi� si� �nieg. W najbli�szych dniach nie ma szans na ocieplenie.
19.04.2024 | 10:38

globalne ocieplenie

nauka

pogoda

wiosna
Prawie po�owa wielkich chi�skich miast si� zapada

globalne ocieplenie

Tomasz Ulanowski

W ci�gu najbli�szego stulecia a� jedna czwarta dzisiejszego wybrze�a Chin b�dzie po�o�ona poni�ej poziomu oceanu - ostrzegaj� naukowcy.
19.04.2024 | 06:00

antropocen

Chiny

miasto

nauka
Matematyk z UJ: Pozw�lmy pisa� magisterki, doktoraty i prace naukowe z pomoc� AI

Wolna Sobota

Armen Edigarian

Prof. dr hab. Armen Edigarian: Dzi�ki sztucznej inteligencji zyskamy na uczelni wszyscy - badacze, dydaktycy, studenci, ksi�gowi i panie z dziekanatu
19.04.2024 | 05:00

nauka

naukowcy

sztuczna inteligencja

uczelnie
Jak rodzi si� psychoza? M�zg traci filtry - t�umacz� naukowcy

psychoza

Margit Kossobudzka

Zaburzenie psychotyczne czy stan psychotyczny (zwany psychoz�) to zbi�r objaw�w, kt�re powoduj� powa�ne zmiany zachowania, my�lenia i postrzegania rzeczywisto�ci.
18.04.2024 | 16:02

m�zg

nauka

schizofrenia

zaburzenia psychiczne
Fizyk kwantowy: Badam, co si� dzieje we wn�trzu czarnych dziur

polscy naukowcy donosz�

Prof. Pawe� Caputa

Chcemy zrozumie�, co jest �atwe, a co trudne w �wiecie kwantowym oraz jak mog� wygl�da� prawa fizyki we wn�trzach czarnych dziur.
18.04.2024 | 11:56

artyku�

fizyka

fizyka kwantowa

granty
Japo�czycy w du�ej mierze pochodz� od Chi�czyk�w - potwierdzaj� genetycy

Japonia

Tomasz Ulanowski

Na dziedzictwo genetyczne dzisiejszych Japo�czyk�w sk�ada si� imigracja trzech odr�bnych lud�w. A tak�e spu�cizna neandertalczyk�w i denisowian.
18.04.2024 | 06:00

antropologia

archeologia

biologia

genetyka
Jak g��boko si�gaj� korzenie systemu "walki lub ucieczki"? Wa�ne badanie o stresie

biologia

Margit Kossobudzka

Uk�ad wsp�czulny dzia�a g��wnie w sytuacjach stresowych. Jest on jedn� z dw�ch g��wnych cz�ci autonomicznego uk�adu nerwowego, odpowiedzialn� przede wszystkim za mobilizacj�. Jak powsta�?
17.04.2024 | 19:16

nauka

neurologia

uk�ad nerwowy

zwierz�ta
A gdyby tak kolory same ros�y? Naukowcy maj� pomys� jak to zrobi�

kolory

Tomasz Ulanowski

Proponuj� stworzenie genetycznie modyfikowanych kolorowych organizm�w - z kt�rych potem mo�na by wyprodukowa� tkaniny.
17.04.2024 | 17:00

genetyka

GMO

nauka

przyroda
Jak i dlaczego mi�nie si� starzej� i s�abn�? Naukowcy odkrywaj� szczeg�y

staro��

Tomasz Ulanowski

Z wiekiem mi�nie wiotczej�. Naukowcy ju� wiedz� dlaczego. Dobra wiadomo��? Mo�na ten proces spowolni�.
17.04.2024 | 12:22

antropologia

epigenetyka

mi�nie

nauka
Kawa arabika wyewoluowa�a w Afryce, ale zacz�to j� uprawia� w Jemenie - zaskakuj� naukowcy

kawa

Tomasz Ulanowski

Do narodzin gatunku, bez kt�rego dzisiaj setki milion�w ludzi nie wyobra�aj� sobie �ycia, dosz�o samorzutnie ponad 610 tys. lat temu.
16.04.2024 | 15:57

antropocen

genetyka

GMO

nauka
Uniwersytet �l�ski wybra� rektora. Na stanowisku zostaje prof. Ryszard Kozio�ek

edukacja

Magdalena Warchala-Kope�

O fotel rektora Uniwersytetu �l�skiego, najwi�kszej �l�skiej uczelni publicznej, rywalizowa�o trzech kandydat�w. Ostatecznie wybory wygra� dotychczasowy rektor prof. Ryszard Kozio�ek.
16.04.2024 | 14:43

nauka

rektor

Ryszard Kozio�ek

Uniwersytet �l�ski
Dlaczego dzieci si� �miej�? Nie zawsze dlatego, �e s� szcz�liwe

The Conversation

Carlo Valerio Bellieni

Cho� mo�e si� to wydawa� paradoksem, dzieci nie �miej� si� z rado�ci. Badania naukowe, w tym moje w�asne, pokazuj�, �e w �miechu dziecka jest co� znacznie g��bszego.
16.04.2024 | 06:00

dzieci

nauka

zachowanie dziecka

�miech
Kryszta� Wignera. Fizycy po raz pierwszy sfotografowali kwantowy kryszta� z�o�ony z samych elektron�w

fizyka

Piotr Cie�li�ski

To pierwszy bezpo�redni dow�d na to, �e przewidziany 90 lat temu kryszta�, zbudowany z samych elektron�w, rzeczywi�cie istnieje.
15.04.2024 | 18:50

kryszta�y

nauka

naukowcy

odkrycia
Za�amanie pogody? Raczej powr�t do normalno�ci

pogoda

Tomasz Ulanowski

Koniec "lata". W tym tygodniu b�dzie ch�odniej i wreszcie spadnie troch� deszczu. A w g�rach i na pog�rzu - �niegu.
15.04.2024 | 14:02

nauka

prognoza pogody
Konkurs zamiast habilitacji? S� jednostki, w kt�rych t� procedur� stosuje si� od lat

uczelnie

Jacek Ku�nicki

Znam przyk�ady, gdy habilitacj� otrzymywa�y osoby, kt�re na to nie zas�ugiwa�y. Cz�sto bowiem dzia�aj� te same patologiczne czynniki (znajomo�ci, grzeczno�ciowe recenzje, itd.), kt�re zwolennicy habilitacji krytykuj� w swoich w�asnych �rodowiskach.
14.04.2024 | 10:29

badania naukowe

habilitacja

nauka

naukowcy
Naukowcy zaskakuj�. Bonobo potrafi� by� bardziej agresywne ni� szympansy zwyczajne

bonobo

Tomasz Ulanowski

Czy�by pada� mit "rozkochanych hipis�w", bonobo, do kt�rych pono� jeste�my bardziej podobni ni� do wojowniczych szympans�w zwyczajnych?
13.04.2024 | 09:00

agresja

antropologia

nauka

przemoc
Wojciech Orli�ski: Wynalazki, kt�re zmieni�y �ycie kobiet to internet, pralka i pigu�ka antykoncepcyjna

M�ska ko�c�wka

Anna Wo�niak

Chcia�bym powiedzie�, �e nauka jest kobiet�, albo nale�y do kobiet, ale tak nie jest. Owszem, panie dzia�aj� w tej przestrzeni, ale ich praca jest cz�sto marginalizowana. Marzy mi si� �wiat, w kt�rym spo�ecze�stwo nie b�dzie ludziom utrudnia�...
13.04.2024 | 05:58

kobiety

M�ska ko�c�wka

Nagroda Nobla

nauka
Ponad dwie trzecie Polak�w twierdzi, �e odczuwa stres zwi�zany z prac�. Jak go roz�adowa�?

stres

Margit Kossobudzka

Stres zwi�ksza ryzyko chor�b. Mi�dzy uk�adem nerwowym a odporno�ciowym istnieje bardzo silne powi�zanie.
12.04.2024 | 19:01

Co czuj�

nauka

praca

styl �ycia
Sala bankietowa z doskonale zachowanymi freskami. Spektakularne odkrycie w Pompejach

archeologia

Joanna Bujakiewicz

Po niemal dw�ch tysi�cleciach �wiat�o dzienne ujrza�y postaci mityczne namalowane prawdopodobnie tu� przed zag�ad� miasta.
12.04.2024 | 17:11

freski

nauka

odkrycie

pompeje
Niezwyk�e odkrycie w "Science". Oto glon, kt�ry sam pobiera azot z atmosfery

odkrycie naukowe

Tomasz Ulanowski

Naukowcy z USA, Tajwanu i Japonii nakryli przyrod� na procesie, kt�ry wed�ug dotychczasowej wiedzy o historii �ycia na Ziemi przytrafi� si� ledwie kilka razy!
12.04.2024 | 13:03

antropocen

bakterie

globalne ocieplenie

nauka
Rozwi�� quiz. Co wiesz o kwiatach?

quizy Wyborczej

Tomasz Ulanowski

Sprawd�, ile wiesz o kwiatach. Odpowiedzi na wszystkie pytania mo�na znale�� na naszych �amach!
12.04.2024 | 06:00

kwiaty

nauka

przyroda

quiz
UE rozda�a 650 mln euro grant�w dla wybitnych europejskich badaczy. Polsce przypadnie mniej ni� 10 mln

granty

Alicja Gardulska

W najnowszym rozdaniu grant�w Europejskiej Rady ds. Bada� Naukowych (ERC) jest tylko troje naukowc�w z Polski.
11.04.2024 | 17:18

nauka

Politechnika Warszawska

Unia Europejska

Uniwersytet Warszawski
Neurofarmakolo�ka: Sprawdzam, czy ruch chroni m�zg przed stresem

polscy naukowcy donosz�

Dr hab. Marta Nowacka-Chmielewska

Niezdrowe jedzenie i stres kojarzymy z nadwag� i chorobami serca. O m�zgu w tym kontek�cie nie my�limy. A zalewaj� go substancje zapalne odpowiedzialne za demencj� czy depresj�.
11.04.2024 | 13:24

m�zg

nauka

spacer

sport
Ptasia grypa masowo zaatakowa�a krowy. Naukowcy s� zaniepokojeni

ptasia grypa

Margit Kossobudzka

Wirus, kt�ry zabi� setki milion�w ptak�w na �wiecie, zosta� wykryty u byd�a w sze�ciu stanach USA. W ci�gu ostatnich dw�ch tygodni urz�dnicy ds. zdrowia wykryli H5N1 u kr�w z 16 stad.
11.04.2024 | 10:55

choroby zaka�ne

nauka

zdrowie

zwierz�ta
Pozna�ski Festiwal Nauki i Sztuki w Collegium Polonicum

Wiadomo�ci z Gorzowa

iki

To ju� 27. edycja Pozna�skiego Festiwalu Nauki i Sztuki. Wiod�ce pozna�skie o�rodki akademickie i naukowe zapraszaj� w �rod�, 17 kwietnia do swoich przestrzeni w Collegium Polonicum w S�ubicach wszystkie osoby zainteresowane nauk� i sztuk�. Tematem...
10.04.2024 | 08:57

Collegium Polonicum

nauka

S�ubice
Jeste� osob� lewor�czn�? Zdecydowa�y o tym pewne bia�ka

lewor�czno��

Margit Kossobudzka

Sk�d bierze si� u ludzi lewor�czno��? Domy�lamy si�, �e w gr� wchodzi jaki� czynnik genetyczny. I s�usznie. Ale jaki?
10.04.2024 | 06:18

biologia

genetyka

kom�rka

nauka
Piosenki staj� si� prostsze i bardziej powtarzalne. Naukowcy analizowali muzyk� ostatnich 50 lat

muzyka

Kasper Kalinowski

Macie wra�enie, �e wsp�czesna muzyka jest coraz bardziej banalna? Nie, nie starzejecie si�. Naukowcy w�a�nie udowodnili, �e teksty piosenek ulegaj� uproszczeniu. Powodem jest prawdopodobnie technologia cyfrowa.
10.04.2024 | 06:07

nauka
Zmiana pogody. W �rod� o 10 stopni ch�odniej

pogoda

Tomasz Ulanowski

Marzec by� dziesi�tym rekordowo gor�cym miesi�cem z rz�du (globalnie rzecz bior�c). Kwiecie� rozpocz�� si� z podobnym przytupem. Co si� dzieje z pogod� i klimatem?
09.04.2024 | 12:45

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

prognoza pogody
Ratujmy meteoryty - apeluj� naukowcy

meteoryt

Tomasz Ulanowski

Przez globalne ocieplenie i topnienie lodowc�w mo�emy na zawsze zgubi� dziesi�tki tysi�cy meteoryt�w. A z nimi - bezcenn� wiedz� o pocz�tkach Uk�adu S�onecznego.
09.04.2024 | 06:24

Antarktyda

globalne ocieplenie

lodowce

nauka
Brak prac domowych. Niekt�rzy si� ciesz�, inni narzekaj�, �e dzieci mniej naucz� si� w szkole

By� rodzicem

Agnieszka Urazi�ska

Dyrektor podstaw�wki: - Nie wszyscy uczniowie skacz� z rado�ci, �e nie ma prac domowych. Spyta�em przypadkowego pi�toklasist�, czy si� cieszy. Odpowiedzia�: "Nie, bo ja si� chc� uczy�".
08.04.2024 | 15:50

edukacja

nauczyciele

nauka

prace domowe
Poczu�am si� oszukana i upokorzona. To praca poni�ej godno�ci. Odchodz�

szkolnictwo wy�sze

List do Redakcji

Mam dobre zaplecze finansowe, pi�kny dom z ogrodem i jak to m�wi� inni "mog� bawi� si� w nauk� w Polsce". Ale teraz co� we mnie p�k�o - pisze wyk�adowczyni UM w �odzi.
08.04.2024 | 10:13

nauka

wyborcza to wy
Jak zmieni� polsk� nauk�. "Trzeba sko�czy� z dziedziczeniem stanowisk"

nauka

Alicja Gardulska

Uniwersytet Jagiello�ski potrafi wybudowa� nowoczesny kampus, ale ci�gle nie potrafi przyci�gn�� niezale�nych naukowc�w - pisz� badacze, zdobywcy presti�owych grant�w. Maj� plan, jak to zmieni�.
06.04.2024 | 15:18

badania naukowe

Uniwersytet Jagiello�ski
Rewolucja przemys�owa wybuch�a 100 lat wcze�niej, ni� s�dzili�my

antropocen

Tomasz Ulanowski

Za symboliczn� dat� wybuchu rewolucji przemys�owej przyjmuje si� rok 1750. Nies�usznie - dowodz� naukowcy z Wielkiej Brytanii.
06.04.2024 | 10:32

antropologia

nauka

przemys�

przyroda

Poprzednia 14 15 16 17 18 ... Nast�pna