NAUKA Gazeta Wyborcza

Czy gdyby inne gatunki hominin�w nie wygin�y, nadal postrzegaliby�my siebie jako ludzi?

Nauka

Nicholas R. Longrich

PYTANIE OD CZYTELNIKA: Obecnie dzi�ki teorii ewolucji wiemy, �e ludzko�� istnieje w takiej czy innej formie od oko�o 2 milion�w lat lub d�u�ej. Homo sapiens jest stosunkowo nowym gatunkiem. Istnia�o r�wnie� wiele innych gatunk�w ludzkich, niekt�re z...
18.10.2021 | 21:36

denisowianie

ewolucja

Homo Homini

nauka
Czy b�dziemy mieli now� szczepionk� mRNA przeciwko COVID-19? Giganci zdominowali rynek

koronawirus

Jacek Kubiak

Francuska firma farmaceutyczna Sanofi opracowa�a skuteczn� szczepionk� mRNA przeciwko COVID-19.
18.10.2021 | 14:46

COVID-19

nauka

pandemia koronawirusa

szczepienia
Niezwyk�a historia mewy delawarskiej. Bia�y kruk w�r�d mew w ko�cu trafia na list�

wielki rok ptasiarza

Jacek Betleja

Z kolejnego tygodnia jeden dzie� wart jest osobnej relacji, bo dzia�o si� w nim wyj�tkowo du�o. Od wielu tygodni nie by�o tak wiele nowo�ci jak w ci�gu tego jednego dnia.
18.10.2021 | 12:18

biologia

nauka

ptaki

zwierz�ta
W nauce wci�� jest mn�stwo dyskryminacji. Kobiet� komplementuje si� za wygl�d, m�czyzn� za kompetencje

Praca

J�drzej Dudkiewicz

"Przez lata osi�gni�cia kobiet w nauce by�y zapominane, przez co dziewczynki nie maj� si� na kim wzorowa�. Wi�kszo�� os�b kojarzy tylko Mari� Sk�odowsk�-Curie, a przecie� by�o o wiele wi�cej naukowczy�, tylko ma�o si� o nich m�wi". O dyskryminacji...
18.10.2021 | 08:09

dyskryminacja

dyskryminacja kobiet

kobiety

nauka
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Paulina Mozolewska

W minionym tygodniu wiele dowiedzieli�my si� o nas samych. Okazuje si�, �e od tytoniu ludzie byli uzale�nieni du�o wcze�niej, ni� nam si� dotychczas wydawa�o; je�li kaszlemy, nie maj�c maseczki podczas wietrznej pogody, mo�emy stanowi� wi�ksze...
18.10.2021 | 06:00

nauka
Kupr�wka z�otnica - uwaga na jej w�oski! [Kocham owady]

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

G�sienice motyli cz�sto s� zielone lub brunatne, poniewa� dzi�ki temu mog� si� �atwiej ukry� przed drapie�nikami. Nie dotyczy to jednak g�sienicy kupr�wki z�otnicy (Euproctis similis), kt�ra jest ozdobiona niebieskawymi plamkami oraz pomara�czowymi...
17.10.2021 | 12:18

biologia

motyle

nauka
Jak rozpozna� chorob� Alzheimera, zanim pojawi� si� pierwsze objawy? Naukowcy s� bli�ej odpowiedzi

choroba alzheimera

Paulina Mozolewska

Choroba Alzheimera nale�y do grupy schorze� neurodegeneracyjnych. W tego typu chorobach dochodzi do nagromadzenia nieprawid�owo zbudowanych bia�ek w kom�rkach m�zgowych i w konsekwencji do ich post�puj�cej degradacji.
15.10.2021 | 16:27

choroby neurodegeneracyjne

nauka

zdrowie
Co ma Einstein do pogody, czyli fale grawitacyjne i dlaczego zimy szybko nie b�dzie, a wyjrzy s�o�ce

Nauka

Krzysztof Drozdowski

Atmosferyczne fale grawitacyjne nie maj� nic wsp�lnego z falami grawitacyjnymi, kt�rych istnienie przewidzia� Einstein w og�lnej teorii wzgl�dno�ci i kt�re s� zaburzeniem czasoprzestrzeni rozchodz�cym si� we Wszech�wiecie z pr�dko�ci� �wiat�a.
15.10.2021 | 13:48

jesie�

nauka

pogoda

zima
Angielski dominuje w naukach o ochronie przyrody. Przez to jedna trzecia prac naukowych zostaje niezauwa�ona

The Conversation

Tatsuya Amano

Angielski powszechnie uwa�any jest za j�zyk mi�dzynarodowej nauki. Jednak wa�na wiedza naukowa gromadzona w pozosta�ych j�zykach zostaje niewykorzystana. Takie przeoczenie zaprzepaszcza szanse na popraw� losu gatunk�w zagro�onych wygini�ciem.
15.10.2021 | 12:00

ekologia

nauka

ochrona przyrody

ochrona �rodowiska
My�l�c o kolejnej pandemii, nie powinni�my pyta� czy, ale kiedy si� wydarzy

pandemia

Kasper Kalinowski, Margit Kossobudzka

Pandemia koronawirusa nie jest zjawiskiem zaskakuj�cym - w historii mieli�my do czynienia z wieloma epidemiami. W 2021 r. nie ma ju� sensu pyta�, czy kolejna pandemia jest mo�liwa. W�a�ciwe pytanie brzmi - kiedy si� wydarzy.
15.10.2021 | 07:00

epidemie

jutronauci 2021

nauka

pandemia koronawirusa
Stres zmienia sk�ad mleka matki. Wci�� badamy jego kolejne tajemnice

polscy naukowcy donosz�

Anna Apanasewicz-Grzegorczyk

Kr�tkotrwa�y stres w przeciwie�stwie do chronicznego mo�e poprawia� sk�ad kobiecego mleka. Na jego jako�� ma te� wp�yw fakt, �e matka dostaje wsparcie bliskich podczas wychowywania. Ale czynniki oddzia�uj�ce na sk�ad mleka dopiero zaczynamy odkrywa�.
14.10.2021 | 16:22

ewolucja

karmienie piersi�

mleko

nauka
Promienie s�oneczne wp�ywaj� na to, ile okre�le� kolor�w posiada dany j�zyk

j�zyk

Kasper Kalinowski

Spos�b, w jaki okre�lamy kolory w danym j�zyku, mo�e wynika� z szeroko�ci geograficznej oraz ilo�ci promieni s�onecznych, jakie docieraj� do Ziemi. Takie wnioski p�yn� z obszernej analizy 142 populacji wszystkich zamieszkanych kontynent�w.
14.10.2021 | 14:00

ewolucja

kolory

nauka

promienie s�oneczne
Niewinny jak motyl? Nic z tego. Niekt�re motyle mog� zadrapa� ofiar� na �mier�

motyle

Mateusz Sowi�ski

Naukowcy obserwuj�cy motyle w Indonezji odkryli, �e samce niekt�rych gatunk�w rani� g�sienice w�asnego gatunku, aby wyssa� z nich toksyny i wykorzysta� je w czasie god�w.
14.10.2021 | 09:58

biologia

nauka

owady

zwierz�ta
G�owa o�y�a bez cia�a. Dzi�ki glonom

biologia

Tomasz Ulanowski

"Fakt"? Nie, fakt. Biolodzy z Niemiec wstrzykn�li do serca kijanki fotosyntetyzuj�ce jednokom�rkowe glony. A te zasili�y jej organizm w �yciodajny tlen.
13.10.2021 | 17:00

nauka

zwierz�ta
"The New York Times": �wiczenia fizyczne mog� �agodzi� objawy mg�y m�zgowej po chemioterapii

zdrowie

Gretchen Reynolds

Pacjentki z rakiem piersi, kt�re w czasie chemioterapii pozostawa�y aktywne fizycznie, mia�y mniej problem�w z pami�ci� i my�leniem.
13.10.2021 | 14:57

nauka

rak piersi
Wir polarny ju� si� kr�ci. Idzie zima stulecia?

nauka

Tomasz Ulanowski

Wir polarny to pogodowy fetysz ostatnich lat. Tegoroczna zima prawdopodobnie b�dzie �agodna, cho� by� mo�e z mro�niejszym epizodem - uspokaja Czytelnik�w "Wyborczej" prof. Szymon Malinowski.
13.10.2021 | 14:45

klimat

pogoda

prognoza pogody

Zmiana Klimatu
Wyspy koralowe nie przetrwaj� bez raf. To dzi�ki nim rosn� razem z poziomem morza

wyspy

Gerd Masselink, Paul Simon Kench

Atole koralowe rzadko wznosz� si� ponad powierzchni� morza na wysoko�� wi�ksz� ni� cztery metry. Spo�eczno�ci tam �yj�ce stoj� w obliczu dziwnego paradoksu.
13.10.2021 | 06:00

badania naukowe

kryzys klimatyczny

nauka

powodzie
Na Politechnice Gda�skiej otwarto najnowocze�niejsze w p�nocnej Polsce laboratorium pomiarowe

Politechnika Gda�ska

Maciej Pietrzak

Optyczne systemy pomiarowe 2D i 3D czy maszyny wsp�rz�dno�ciowe to tylko niekt�re z urz�dze� stanowi�cych wyposa�enie nowego Laboratorium Metrologicznego na Politechnice Gda�skiej. Stworzenie pracowni zaj�o dwa lata.
12.10.2021 | 18:05

edukacja

inwestycje

nauka

pomiary
"The New York Times": Niszczycielskie sposoby, w jakie depresja i l�k pustosz� cia�o

zaburzenia l�kowe

Jane E. Brody

Nie powinno zaskakiwa�, �e w obliczu zdiagnozowania choroby serca, nowotworu czy innego schorzenia, kt�re mo�e wp�yn�� na d�ugo�� naszego �ycia lub mu zagrozi�, stajemy si� niespokojni i przygn�bieni. Jednak mo�e by� r�wnie� odwrotnie: to nadmierny...
12.10.2021 | 15:50

choroby psychosomatyczne

depresja

nauka

psychologia
Kobiety z podwy�szonym poziomem testosteronu cz�ciej si� masturbuj� i uprawiaj� seks z innymi kobietami

nauka

Tomasz Ulanowski

Okazuje si�, �e �w androgen troch� inaczej wp�ywa na zachowanie kobiet ni� m�czyzn.
12.10.2021 | 12:30

antropologia

seksualno��
Ludzie byli uzale�nieni od tytoniu ju� 12,3 tys. lat temu

antropologia

Tomasz Ulanowski

By� mo�e go palili. Ale raczej po prostu �uli - naukowcy w�a�nie odkryli na to dowody.
12.10.2021 | 07:00

nauka
Bydgoski Festiwal Nauki 2021. M�dre s�owa do w�t�ego audytorium

Bydgoski Festiwal Nauki

Jacek Glugla

Bydgoski Festiwal Nauki ma przybli�a� prac� badaczy szerszej publiczno�ci. Mo�e j� przyci�gn�� swoj� formu�� online. Debacie otwieraj�cej imprez� to si� nie uda�o.
11.10.2021 | 21:26

Collegium Medicum w Bydgoszczy

nauka

Politechnika Bydgoska

UKW
Nie chcesz mie� alergii? Popro� Mennonitk�, aby nakarmi�a ci� piersi�

Tylko Zdrowie

Kasper Kalinowski

Mleko kobiet z tradycyjnych spo�eczno�ci rolniczych lepiej chroni dzieci przed alergiami. W praktyce czysto i nowocze�nie nie zawsze oznacza zdrowo.
11.10.2021 | 17:55

alergia na mleko

alergie

karmienie piersi�

mennonici
Wielki Rok Ptasiarza. Lec� ptaki z p�nocy, a od�owy karpi �ci�gaj� mewy, czaple i bieliki

wielki rok ptasiarza

Jacek Betleja

Czterdziesty tydzie� Wielkiego Roku Ptasiarza min�� mi nad wod�. Najpierw nad stawami w dolinie Baryczy, gdzie trwaj� od�owy karpi i mo�na napatrze� si� na ptaki.
11.10.2021 | 13:47

biologia

nauka

ptaki

zwierzaki
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

nauka

Margit Kossobudzka

Przyznano tegoroczne Nagrody Nobla w medycynie, fizyce i chemii. Ale nie brakowa�o te� ciekawych odkry�: naukowcy potwierdzili, �e malta�czyki to staro�ytna rasa, upewnili nas, �e masa� po treningu regeneruje, i przestrzegli, �e mamy tylko dekad� na...
11.10.2021 | 13:00

klimat

kosmos

Nagroda Nobla

zwierz�ta
Prof. Robert Traba odpisuje na replik� Jerzego Sikorskiego

Miko�aj Kopernik

Tomasz Kurs

Ci�g dalszy polemiki pomi�dzy prof. Jerzym Trab� i dr. Jerzym Sikorskim. W osi sporu Miko�aj Kopernik i jego szcz�tki.
11.10.2021 | 08:45

listy od czytelnik�w

nauka

Olsztyn
Zbrodnie czas�w zarazy. Rekordowy wzrost zab�jstw i przemoc domowa - s� ju� pierwsze analizy

Nauka

Kasper Kalinowski

Pandemia stworzy�a unikatow� okazj� do analizowania natury przest�pczo�ci. Prawie wsz�dzie spad�a og�lna liczba przest�pstw, co powinno cieszy�, ale zanotowano pewne bardzo niepokoj�ce tendencje.
10.10.2021 | 13:10

nauka

pandemia koronawirusa

przemoc

przemoc domowa
Po treningu na masa�. Czy to rzeczywi�cie pomaga mi�niom? Jest wynik badania

nauka

Paulina Mozolewska

Ludzie od ponad trzech tysi�cy lat masuj� obola�e i kontuzjowane mi�nie, licz�c na szybszy powr�t do formy.
09.10.2021 | 11:41

kontuzje

zdrowie
To ju� dzisiaj. Pos�uchaj X Symfonii Beethovena, kt�r� uko�czy�a sztuczna inteligencja

Nauka

Kasper Kalinowski

Dzisiaj w Bonn orkiestra odegra X Symfoni� Ludwika van Beethovena. Nie by�oby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie to, �e Beethoven zmar� przed skomponowaniem ca�o�ci. Dzie�o dopiero teraz uko�czy�y algorytmy sztucznej inteligencji.
09.10.2021 | 08:07

muzyka

nauka

sztuczna inteligencja

uczenie maszynowe
"Polski �ad": ile stracisz lub zyskasz? Dwie m�ode popularyzatorki nauki stworzy�y kalkulator

Spo�ecze�stwo

Natalia Waloch

- To bardzo du�a i skomplikowana reforma i wiele os�b ma problem ze zrozumieniem, co to wszystko dla nich oznacza, ma�o kto te� czyta ca�� ustaw� - m�wi� tw�rczynie kalkulatora "Polskiego �adu". - Prze�o�y�y�my to wszystko na �atwe w obs�udze...
08.10.2021 | 15:01

kobieta

nauka

Nowy Polski �ad

podatki
Gdy nauka przestaje by� dostarczycielk� bezinteresownych informacji, w�adza totalna si�ga po totalnych hochsztapler�w

Ale Historia

Stefan Amsterdamski

Kilkadziesi�t lat naukami biologicznymi w ZSRR trz�s� ignorant, kt�ry uczonym zosta� na mocy decyzji administracyjnej. Twierdzi� m.in., �e pszenica w odpowiednich warunkach mo�e zrodzi� �yto.
08.10.2021 | 11:00

nauka

Tylko na Wyborcza.pl

ZSRR
21 zielonych postulat�w. Mamy tylko dekad�, �eby odnowi� Ziemi� - apeluje "Science"

ekocyd

Tomasz Ulanowski

Jeden z dw�ch najwa�niejszych tygodnik�w naukowych �wiata po�wi�ca wst�pniak do najnowszego wydania konieczno�ci zielonej odnowy naszej planety.
07.10.2021 | 20:00

antropocen

Klimat i �rodowisko

nauka
25 lat samodzielno�ci. Jubileuszowa inauguracja roku akademickiego na Uniwersytecie w Bia�ymstoku

Uniwersytet w Bia�ymstoku

xp

W �rod� (6.10) Uniwersytet w Bia�ymstoku zainaugurowa� nie tylko rok akademicki 2021/2022, ale tak�e jubileuszowy, bo 25. rok swojej dzia�alno�ci. - Uniwersytet przez te 25 lat stworzy� wspania�� wsp�lnot� ludzi, kt�rzy buduj� ludzkie umys�y - m�wi�...
07.10.2021 | 07:57

Bia�ystok

nauka

studenci
Uwi�zi� wirusa w kom�rce. Nowy pomys� na walk� z gro�nymi infekcjami

nauka

Paulina Mozolewska

Wirusy potrzebuj� gospodarza, aby si� namna�a�. Nowe badania wskazuj�, �e strategi� w walce z nimi mo�e by� ich uwi�zienie w zainfekowanej kom�rce.
07.10.2021 | 06:38

wirusy

zdrowie
B�dzie druga dawka szczepionki Johnson & Johnson

koronawirus

Paulina Mozolewska

W drugiej po�owie wrze�nia firma Johnson & Johnson poda�a wyniki badania bezpiecze�stwa i skuteczno�ci drugiej, wzmacniaj�cej dawki swojej szczepionki. Teraz wyst�pi�a do FDA o oficjalne zatwierdzenie drugiego zastrzyku.
06.10.2021 | 15:44

COVID-19

nauka

pandemia koronawirusa

szczepienia
Pracoholicy List i MacMillan: ledwie 53-letni nobli�ci z chemii

Nagroda Nobla

Tomasz Ulanowski

Jak na laureat�w Nagrody Nobla Benjamin List i David MacMillan s� bardzo m�odzi. Komitet Noblowski cz�sto nagradza nie naukowc�w b�d�cych u szczytu kariery, ale tych wyci�gni�tych "z krypty". Dw�ch wczorajszych noblist�w z fizyki mia�o po 90 lat.
06.10.2021 | 14:23

chemia

nauka
Czym jest inteligentne miasto i co to ma wsp�lnego z postaci� Q z film�w o s�ynnym agencie 007?

smart city

Karolina Burzy�ska

- Spo�ecze�stwo b�dzie takie za lat 10, 20 czy 30, jakim wy je uczynicie - powtarza� zaproszony na inauguracj� nowego roku akademickiego w p�ockiej filii Politechniki Warszawskiej, dr hab. in�. Robert Olszewski.
06.10.2021 | 10:45

nauka

Politechnika Warszawska

studenci

wyk�ad
Paradoks pandemii. Puste drogi nie s� bardziej bezpieczne

Nauka

Kasper Kalinowski

Im mniej samochod�w na drogach w okresie pandemii, tym wi�cej wykrocze� i wypadk�w �miertelnych. Wydaje si� to sprzeczne z intuicj� i nieracjonalne? Taka jest - rze�biona jeszcze w paleolicie - ludzka natura.
06.10.2021 | 10:01

autostrady

nauka

pandemia koronawirusa

psychologia
Naukowcy mia�d�� rz�dow� Strategi� Demograficzn�. "Chaotyczne wywody, skupienie na prokreacji ma��e�skiej"

demografia

Ada Chojnowska

Naukowcy nie zostawiaj� suchej nitki na przygotowanej przez rz�d PiS "Strategii Demograficznej 2040". "My�lenie �yczeniowe, chaotyczne wywody, w znacznej mierze o charakterze propagandowym, ignorowanie wiedzy" - pisz� w przes�anej do ministerstwa...
05.10.2021 | 17:03

Mateusz Morawiecki

nauka

PiS

Polska Akademia Nauk
Nobel z fizyki globalnego ocieplenia. Dlaczego dostali go Manabe i Hasselmann

Nagroda Nobla

Tomasz Ulanowski

Nie ma starszych i tak zas�u�onych klimatolog�w. W kolejnych latach Nagrod� Nobla otrzymaj� zapewne i inni naukowcy zajmuj�cy si� zmianami klimatu.
05.10.2021 | 14:43

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

Zmiana Klimatu

Poprzednia 97 98 99 100 101 ... Nast�pna