JĘZYK Gazeta Wyborcza

"Ouch", "auć" czy "ow" - ból wszędzie brzmi tak samo

nauka

Kasper Kalinowski

Na całym ¶wiecie używa się ok. 7000 języków. Jednak odgłosy wydawane przez ludzi, którzy odczuwaj± ból, brzmi± niemal identycznie. Dla językoznawców to nieoczekiwane odkrycie i zagadka.
20.11.2024 | 15:21

ból

ewolucja

język

psychologia
Joanna Bator: S± ksi±żki, które zamykaj± czytaj±cych w ciasnym, pełnym lęku ¶wiecie

Społeczeństwo

Patrycja Pustkowiak

WyobraĽnia, dzięki której za pomoc± słów stwarza się opowie¶ci, jest energia nuklearna - może służyć dobru człowieka albo zagładzie i zniszczeniu
10.09.2024 | 05:58

Joanna Bator

język

ksi±żki

Wysokie Obcasy Extra
Te małpy wołaj± się po imieniu. Podobnie jak ludzie

zwierzęta

Robert Jurszo

Pierwszy raz zaobserwowali¶my co¶ takiego u naczelnych innych niż ludzie - mówi± badacze.
03.09.2024 | 19:28

ewolucja

język

małpy

przyroda
Czy twój pies też może mówić? Naukowcy testuj± sposób komunikacji

zwierzęta

Ewa Tomkowska

Instagram i Tik-tok przepełnione s± filmikami z psami, które porozumiewaj± się z opiekunami za pomoc± mat i przycisków dĽwiękowych. Teraz naukowcy postanowili sprawdzić, czy rzeczywi¶cie psy mog± się w ten sposób z nami komunikować.
01.09.2024 | 17:23

dĽwięk

język

komunikacja

pies
Amerykanie powoli przełamuj± barierę. Trzycentymetrow± [NEW YORK TIMES]

film

Brandon Yu, The New York Times

Amerykańscy widzowie dawniej wzdragali się na widok napisów w filmach, ale odbiór niedawnych hitów, takich jak "Szogun" i "Wszystko wszędzie naraz", pokazuje, jak wiele się pod tym względem zmieniło.
21.08.2024 | 05:00

Azja

język

USA
Czy język może utyć?

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Jeste¶cie ciekawi czy macie gruby język? Wysuńcie go całkowicie przed lustrem. Je¶li nie widzicie kulistego tworu zwisaj±cego z podniebienia, to znaczy, że najprawdopodobniej przyda mu się odchudzanie.
26.07.2024 | 05:55

bezdech senny

język

nauka

otyło¶ć
Moje psy nie zdechn±. Umr± tak samo jak ja i prof. Bralczyk

zwierzęta

Robert Jurszo

Je¶li w czym¶ jeste¶my naprawdę równi z innymi zwierzętami, to wła¶nie w ¶mierci.
18.07.2024 | 16:01

delfiny

Jerzy Bralczyk

język

psy
Kto ma język, ten ma władzę. I dlatego opowie¶ć o słowniku oksfordzkim to materiał na hitowy serial

magazyn ksi±żki

Wojciech Orliński

Oto - pardon my French - Wunderwaffe dominacji języka angielskiego nad ¶wiatem.
10.07.2024 | 04:00

język

język angielski

ksi±żki

Magazyn Ksi±żki nr 3/66
"Trajkotanie" Papuasów. Nie ma prymitywnych języków

język

Steven Pinker

Powszechne występowanie złożonego języka jest odkryciem, które napełnia językoznawców podziwem i daje pierwszy powód do podejrzeń, że język nie jest wynalazkiem kulturowym, lecz wytworem specyficznego ludzkiego instynktu.
27.06.2024 | 20:08

ewolucja

nauka
Język to narzędzie komunikacji, a nie my¶li. Tak teraz my¶l± naukowcy

język

Tomasz Ulanowski

Ta być może zaskakuj±ca teza dotycz±ca mowy stanie się łatwiejsza do zrozumienia, je¶li o niej głębiej... pomy¶limy.
21.06.2024 | 06:02

antropologia

kultura

mózg

nauka
Słonie mówi± sobie po imieniu - twierdz± naukowcy

słonie

Tomasz Ulanowski

Na razie tę umiejętno¶ć zauważono tylko u żyj±cych na sawannie słoni afrykańskich.
11.06.2024 | 17:11

antropologia

imiona

język

nauka
"Marlboro z rozporo" i "boa kusiciel". W polszczyĽnie penis niejedno ma imię

seks

Wojciech Szot

"Grudki zmysłowych skowronków" zamiast piersi? I co to znaczy "box the jesuit"? - Seksualizmy czy wulgaryzmy wci±ż nie wydaj± się godnym tematem badań, a przecież mówi± o nas niesamowicie dużo - przekonuje Jacek Lewinson, autor "Angielsko-polskiego...
31.05.2024 | 05:00

język

język angielski

język polski
Klikanie kaszalotów przypomina złożono¶ci± ludzk± mowę

wieloryby

Tomasz Ulanowski

Taki wniosek naukowcy formułuj± w najnowszym wydaniu pisma "Nature Communications".
07.05.2024 | 17:00

język

kaszalot

mózg

nauka
Filozof Jason Stanley: Staję w obronie Palestyńczyków, bo walczę z faszyzmem

propaganda

Justyna Kopińska

- Faszystowski język niezwykle trudno pokonać w demokratyczny sposób. Udało się to Polsce, dlatego oczy ¶wiata s± teraz skierowane na Polaków - mówi Jason Stanley, amerykański filozof żydowskiego pochodzenia.
21.04.2024 | 12:07

artykuł

Impact24

Izrael

język
Czy Włosi naprawdę dużo gestykuluj±? Naukowcy to sprawdzili

język

Kasper Kalinowski

Stereotyp o stosuj±cych duż± liczbę gestów Włochach jest obecny w wielu kulturach. Potwierdzaj± go również najnowsze badania.
28.03.2024 | 06:00

gesty

nauka
Michał Rusinek: Nie traktujmy języka jak muchy w bursztynie [FILM]

kobiety wiedz± co robi±

Agnieszka Urazińska, Magdalena Keler

- Nikt nie stoi z pistoletem przy głowie i nie zmusza do używania na przykład słowa "psycholożka". - mówiła Martyna Zachorska, znana jako Pani od Feminatywów na kolejnym spotkaniu z cyklu "Kobiety Wiedz± Co Robi±".
15.03.2024 | 10:00

feminatywy

język

Michał Rusinek
Jak wieloryby ¶piewaj± pod wod±? Naukowcy już wiedz±

wieloryby

Tomasz Ulanowski

Nasza cywilizacja tak hałasuje, że poważnie zagłusza nawet ¶piew wielorybów.
21.02.2024 | 17:00

język

nauka

ocean

przyroda
Poznali¶my anglojęzyczne słowo roku. Popularno¶ć zawdzięcza Tomowi Hollandowi

język

Dawid Dróżdż

Oxford University Press (OUP), wydawca najobszerniejszego słownika języka angielskiego na ¶wiecie, ogłosił anglojęzyczne Słowo Roku 2023. Wyraz zyskał popularno¶ć także w¶ród młodych w Polsce.
04.12.2023 | 13:58

Oxford

słowo roku
Dlaczego Hołownia tak się podoba? Prof. Bilewicz: "W Polsce stało się co¶ bardzo ciekawego"

Kultura

Michał Noga¶

Prof. Michał Bilewicz: - Oto paradoks ostatniej kampanii: władza miała media, pieni±dze i narzędzia. Skala hejtu nadawanego przez TVP wprawiła w zdumienie nawet badaczy. Ale PiS przestrzelił, bo nie wyczuł zmiany, która zaszła w Polakach.
25.11.2023 | 05:00

język

Michał Bilewicz

nienawi¶ć

PiS
Angielszczyzna to nasz kompleks, a gdy jest to angielszczyzna głowy państwa - kompleks narodowy

Ksi±żki

Emilia Dłużewska

Wiele osób wkładaj±cych wysiłek w naukę języka woli nie korzystać z niego w ogóle, niż robić to słabo. Zwłaszcza gdy przysłuchuj± im się życzliwi rodacy
24.10.2023 | 04:57

akcent

Co czuję

język

ksi±żki
Wybory 2023. Politycy nie mówi± po ludzku. Ich żargon nie jest ani profesjonalny, ani skuteczny

wybory 2023

Angelika Pitoń

"Mów tak, żeby Cię rozumiano". Tej podstawowej zasady komunikacji wci±ż zdaj± się nie rozumieć politycy. Eksperci zajęli się programem politycznym pięciu największych komitetów walcz±cych o głosy w wyborach do Sejmu i Senatu - sprawdzaj±c nie co,...
11.10.2023 | 10:55

debata wyborcza

język

kampanie reklamowe

komunikacja
Psycholożka: Badam, kto stosuje ironię i sarkazm

polscy naukowcy donosz±

dr Agnieszka Fanslau

Je¶li ironia i sarkazm to dwa różne zachowania, to jakie cechy psychologiczne za nimi stoj±? Nasze badanie jest jednym z pierwszych, które to analizuje.
28.09.2023 | 15:05

ironia

język

nauka

poradnik psychologiczny
Psycholożka: Badam, co rozumiej± dzieci, gdy mówimy im co innego, niż mamy na my¶li

polscy naukowcy donosz±

dr Natalia Banasik-Jemielniak

Często przekazujemy informacje nie wprost. W ten sposób w krótkiej wypowiedzi chcemy zawrzeć różne intencje lub emocje. Czy dzieci za tym nad±żaj±? W jaki sposób i kiedy zaczynaj± rozumieć, co mamy na my¶li, gdy mówimy co¶ innego, niż chcemy...
14.09.2023 | 15:43

ironia

język

nauka

psychologia
Adiunktka, profesora, ministra? Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie sprawdził, jakie feminatywy akceptuj± ich studenci i pracownicy

feminatywy

Ada Chojnowska

Co o feminatywach my¶li społeczno¶ć akademicka? Postanowił to sprawdzić Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, prowadz±c badanie w¶ród swoich studentów i pracowników. Szczególnie ciekawie wygl±daj± różnice w opiniach kobiet i mężczyzn.
07.07.2023 | 06:00

język

kobiety

mężczyĽni

obyczaje
"The New York Times": Czy skrobanie języka przynosi jakie¶ korzy¶ci?

jama ustna

Hannah Seo

Unikatowa powierzchnia języka sprawia, że jest on rajem dla złych bakterii. Jak sobie z tym radzić?
09.06.2023 | 11:39

bakterie

dentysta

język

stomatologia
Chrze¶cijaństwo zawłaszcza znaczenie słów powszednich. Z prof. Ireneuszem Ziemińskim rozmawiamy o języku Ko¶cioła

chrze¶cijaństwo

Agata Szczygielska-Jakubowska

Paradoksem jest, że Jezus zabraniał kogokolwiek na ziemi nazywać ojcem, mamy bowiem tylko jednego ojca w niebie. Ko¶ciół jednak nie widzi nic zdrożnego w tym, aby termin ten przenie¶ć na papieża, na biskupów i wreszcie na wszystkich księży, my za¶...
07.06.2023 | 06:03

język

Ko¶ciół

księża

Papież Jan Paweł II
Mówienie do dzieci sprzyja rozwojowi ich mózgu?

Nauka

Kasper Kalinowski

Warto mówić do dzieci. Wpływa to korzystnie na ich póĽniejsze zdolno¶ci językowe oraz rozwój mózgu.
16.05.2023 | 17:00

język

nauka

poradniki Wyborczej

psychologia
Karl Jaspers: Dzięki Miłoszowi stajemy się ostrożniejsi w ocenie ludzi żyj±cych pod totalitarnym reżimem

Wolna Sobota

Karl Jaspers

Niewolę ducha w państwach totalitarnych Miłosz pokazał w sposób zaiste przejmuj±cy - nas, Niemców, może bardziej niż narody Zachodu
06.05.2023 | 04:00

Czesław Miłosz

Hannah Arendt

język

komunizm
Dok±d chce sięgn±ć Rosja? Co mówi na ten temat filologia

Nauka

Oleh Beley

Kilka lat temu Putin rzucił żartem, że granice Rosji nigdzie się nie kończ±. Ale czy to był tylko żart?
24.02.2023 | 13:10

język

literatura

rok wojny

Rosja
Koszmar poligloty. Co Chińczycy musieli zrobić z własnym językiem, żeby my¶leć o panowaniu nad ¶wiatem

Ksi±żki

Miłada Jędrysik

Aby my¶leć o podboju ¶wiata, Chińczycy musieli najpierw się z tym ¶wiatem skomunikować. Co wymagało sporej pomysłowo¶ci
21.02.2023 | 05:56

Chiny

język

ksi±żki

Magazyn Ksi±żki nr 1/58
¦lepa uliczka Janusza Palikota. Wpis o "ludzkich ¶mieciach" porównuje do dzieł Dantego i Reymonta. Broni go znany filozof

Janusz Palikot

Angelika Pitoń

Szekspir, Dostojewski, Herbert - w szeregu z tymi autorami umie¶cił się Janusz Palikot, broni±c swojego wpisu o "bezdomnych ludzkich ¶mieciach". Murem za nim stan±ł Piotr Augustyniak, filozof z Krakowa. W kontrze staj± osoby pracuj±ce z bezdomnymi:...
16.02.2023 | 13:03

język

Kraków

MOCAK

osoby bezdomne
Makselon: Czy pięciolatka, która chce zostać prawniczk±, a nie prawnikiem, jest lewaczk±?

feminatywy

Dawid Dróżdż

Maciej Makselon: Znam kilka językoznawczyń, które wypowiadaj± się na temat feminatywów, i wiem, że często spotykaj± się z upupiaj±cymi komentarzami. Oczywi¶cie po moim wyst±pieniu też pojawiło się wiele komentarzy, które miały podważać głoszone...
31.01.2023 | 05:00

feminizm

język

język polski
Znamy Słowo Roku 2022. Wojna i inflacja zdominowały mijaj±ce miesi±ce

Słowo Roku 2022

Dawid Dróżdż

Słowo Roku 2022. Rozstrzygnięto plebiscyt Uniwersytetu Warszawskiego. Jak brzmi tegoroczny werdykt?
03.01.2023 | 11:44

Fundacja Języka Polskiego

język

Uniwersytet Warszawski
Usłyszała od męża, że maj± się kochać i kłócić tylko po hebrajsku. A dopóki nie nauczy się języka, ma po hebrajsku milczeć

Społeczeństwo

Paula Szewczyk

Wychowanie ich syna było niczym eksperyment. Skoro miał być pierwszym dzieckiem od setek lat dorastaj±cym z hebrajskim jako pierwszym językiem, nie mógł wychodzić z domu. Decyzj± ojca nie mógł też spotykać się z żadnym innym dzieckiem ani dorosłym.
24.12.2022 | 06:01

hebrajski

HERstoria

Jerozolima

język
Słowa reaguj±ce na rzeczywisto¶ć. Które z nich zostanie Słowem Roku 2022?

Słowo Roku 2022

Dawid Dróżdż

"Inflacja", "wojna", a może "podręcznik" (do HiT-u)? Najpopularniejsze słowa 2022 r. wiele mówi± o mijaj±cych miesi±cach.
22.12.2022 | 13:44

inflacja

język

słowo roku

wojna w Ukrainie
"Sk±d tu się nagle pojawił pokemon?". Zapytali¶my młodzież o Młodzieżowe Słowo Roku

Młodzieżowe Słowo Roku 2022

Dawid Dróżdż

Czy młodzi naprawdę używaj± takich słów jak "łymyn", "betoniarz" i "slay"? Zasięgnęli¶my wiedzy u Ľródła.
16.11.2022 | 04:00

język

młodzież

slang
Dr hab. Sławomir Wacewicz, językoznawca z UMK: Jak powstał język? Na pocz±tku były gesty i pantonima

polscy naukowcy donosz±

Sławomir Wacewicz

Większo¶ć ludzi intuicyjnie zakłada, że w trakcie ewolucji najpierw istniały okrzyki, które stawały się coraz bardziej skomplikowane, aż wyłonił się język. To jednak błędne przekonanie. Wiele wskazuje, że pierwszym sposobem komunikacji były gesty i...
14.09.2022 | 12:33

ewolucja

język

nauka
Monika Drożyńska "pisze haftem" z perspektywy matki, żony, kobiety z kredytem

haft

Angelika Pitoń

- Przez jedn± czę¶ć mojego życia nie potrafiłam mówić. A przez drug± uważałam, że wła¶ciwie nie mam nic do powiedzenia. Haftem piszę. Badam litery, języki, filtruję poznane historie przez własne do¶wiadczenia, perspektywę matki, żony, kobiety z...
26.08.2022 | 15:18

co jest grane

język

kultura

Monika Drożyńska
Kiedy pojawiła się mowa?

Nauka

Richard Futrell [University of California]

Prawda jest taka, że nikt nie wie na pewno, kiedy mowa została "wynaleziona". To wielka tajemnica. Jednak jako naukowiec zajmuj±cy się językiem od 15 lat mogę opowiedzieć o naszych najdokładniejszych teoriach na temat tego, kiedy ludzie zaczęli ze...
25.08.2022 | 15:00

język

nauka
Nie jestem doktorem Dolittle, ale chcę rozumieć zwierzęta. One mówi± codziennie

Katarzyna Pawłowska

Eva Meijer, autorka ksi±żki "Języki zwierz±t" pisze: "Kiedy dobrze zna się zwierzę, można je ¶wietnie zrozumieć, prawdopodobnie lepiej, niż człowieka z zupełnie innej kultury".
28.07.2022 | 06:00

doktor

język

kot

mowa ciała

1 2 3 ... Następna