EWOLUCJA Gazeta Wyborcza

Quiz naukowy: Co wiesz o seksie zwierz�t

quizy Wyborczej

Ewa Tomkowska

Zapraszamy wszystkich mi�o�nik�w przyrody! Sprawdzimy, czy wiesz, jak kochaj� si� gibony, s�onie, delfiny, �ab�dzie i inne ptaki.
06.09.2022 | 14:40

biologia

ewolucja

natura

przyroda
Ka�dy z nas ma gdzie� na �wiecie swojego sobowt�ra - twierdz� hiszpa�scy naukowcy

genetyka

Margit Kossobudzka

Taki sam kszta�t nosa, oczu, ust, a nawet struktura ko�ci. To zdumiewaj�ce, �e sprawi� to przypadek, a nie dziedziczenie.
03.09.2022 | 16:53

biologia

epigenetyka

ewolucja

ludzko��
Dr Micha� Misiak, psycholog: "Pot�piamy moralnie marnowanie jedzenia. Niestety, nie hamuje nas to w wyrzucaniu go na pot�g�"

polscy naukowcy donosz�

Micha� Misiak

Niemal wszyscy si� zgadzaj�, �e marnowanie jedzenia jest niemoralnym zachowaniem - niezale�nie od upodoba� politycznych czy kultury, w kt�rej si� dorasta�o. Niekt�rzy Masajowie, kt�rzy brali udzia� w naszych badaniach, byli przekonani, �e marnowanie...
25.08.2022 | 13:04

ewolucja

marnowanie jedzenia

moralno��

nauka
Ludzie korzystali z mleka innych zwierz�t tysi�ce lat przed tym, zanim mogli je strawi�

przyroda

Tomasz Ulanowski

Jak to si� sta�o, �e przez ostatnie 11,5 tys. lat organizmy doros�ych ludzi "nauczy�y si�" trawi� laktoz�, czyli cukier obecny w mleku? W najnowszym "Nature" naukowcy stawiaj� ciekaw� hipotez�.
27.07.2022 | 17:00

antropocen

antropologia

biologia

ewolucja
"Letnia mi�o�� waln�a jak grom"? To przez promienie s�oneczne

Nauka

Kasper Kalinowski

Promienie s�oneczne sprawiaj�, �e przedstawiciele obu p�ci staj� si� bardziej nami�tni. Wszystko przez aktywacj� hormon�w.
30.06.2022 | 06:15

ewolucja

lato

mi�o��

nauka
Zapach noworodka powoduje, �e ojcowie �agodniej�

nauka

Kasper Kalinowski

W przypadku ludzi obie p�cie odmiennie reaguj� na substancje zawarte w sk�rze noworodk�w. Z perspektywy ewolucyjnej ma to sens.
23.06.2022 | 10:00

ewolucja

m�zg

noworodek
"Ch�opcy ju� tak maj�" - patriarchalne przekonania odchodz� w przesz�o��

Nauka

David Buss

Patriarchat upada - jego instytucje, normy spo�eczne oraz przejawy niew�a�ciwych mechanizm�w dobierania si� w pary, kt�re da�y pocz�tek m�skiej przewadze, odchodz� w przesz�o��.
21.06.2022 | 20:00

ewolucja

nauka

psychologia

seks
Nasz przodek po�o�y� si� spa� w erze mezozoicznej, przespa� stumetrow� fal� i obudzi� ju� w kenozoiku

Wolna Sobota

Marcin Ryszkiewicz

Tanis. Zapami�tajcie t� nazw� - to tam, w P�nocnej Dakocie, kryje si� nowy skarbiec paleontolog�w.
15.06.2022 | 06:08

asteroida

dinozaury

ewolucja

paleontologia
Jak r�ne gatunki zwierz�t widz� kolory? Nowe badanie

Nauka

Kasper Kalinowski

Gatunki �yj�ce na l�dzie dostrzegaj� wi�cej barw, a te zamieszkuj�ce g��biny s� bardziej wra�liwe na kr�tsze fale �wiat�a.
14.06.2022 | 18:00

ewolucja

nauka

zwierz�ta
Dlaczego samce myszy stresuj� si� przez banany? To mechanizm ograniczaj�cy dzieciob�jstwo

zwierz�ta

Kasper Kalinowski

Je�li chcemy zestresowa� myszy, mo�emy u�y� banan�w. Zadzia�aj� w przypadku samc�w, zw�aszcza tych, kt�re nie mia�y kontakt�w seksualnych - to zas�uga ewolucji oraz mechanizmu, kt�ry mia� zapobiega� dzieciob�jstwu.
07.06.2022 | 12:20

ewolucja

nauka
Odrzucasz teori� ewolucji? Istnieje ryzyko, �e jeste� pe�en rasizmu i uprzedze�

Nauka

Kasper Kalinowski

Zaprzeczanie teorii ewolucji wi��e si� z wi�kszym poziomem rasizmu, dyskryminowaniem mniejszo�ci i uprzedze� niezale�nie od kultury. Takie wnioski p�yn� z badania, kt�re obj�o 45 kraj�w.
02.06.2022 | 14:00

ewolucja

nauka

psychologia
Mistrzowie S�owa czytaj� Wyborcza.pl [ANDRZEJ ZIELI�SKI]

Mistrzowie S�owa

Urszula Pieczek

�wiat zdominowa�o zwierz�, kt�re nie uwa�a si� za zwierz�. To efekt uboczny naszej bujnej wyobra�ni. Tej, kt�ra czyni nas lud�mi - w 65. odcinku podcastu "Mistrzowie S�owa" Andrzej Zieli�ski czyta esej Tomasza Ulanowskiego "Ja zwierz�".
02.06.2022 | 11:29

ewolucja

nauka

Tylko na Wyborcza.pl

zwierz�ta
Wielkie oczy i pulchne policzki. Twarze niemowl�t automatycznie przyci�gaj� uwag� doros�ych

ewolucja

Kasper Kalinowski

Wszystkim doros�ym ssakom ma�e ssaki wydaj� si� urocze i bezbronne. Podpowiadamy, sk�d ten urok (to kwestia percepcji, a wi�c ewolucji).
01.06.2022 | 09:00

atrakcyjno��

Dzie� Dziecka

nauka

niemowlaki
Kiedy kobiety podejmuj� ryzykowne zachowania seksualne? Je�li partner jest atrakcyjny

Nauka

Kasper Kalinowski

Z perspektywy ewolucji �atwiej wyja�ni� rozwi�z�o�� pan�w. Co jednak sk�ania panie do ryzykownych kontakt�w seksualnych?
26.05.2022 | 12:32

antropologia

ewolucja

mi�o��

nauka
Boskie podobie�stwo? Wolne �arty! Cz�owiek nie jest wcale tak wyj�tkowy

Ksi��ki

Tomasz Ulanowski

�wiat zdominowa�o zwierz�, kt�re nie uwa�a si� za zwierz�. To efekt uboczny naszej bujnej wyobra�ni. Tej, kt�ra czyni nas lud�mi.
26.04.2022 | 05:57

antropocen

cz�owiek

ewolucja

ksi��ki
M�czyzn postrzegamy jako rozgniewanych, a kobiety radosne? Przynajmniej tak oceniamy twarze

Nauka

Kasper Kalinowski

Emocje wp�ywaj� na to, jak oceniamy twarze oraz czyj�� p�e�. Zdaniem naukowc�w mo�e to wynika� z aktywacji cia�a migda�owatego - kluczowego dla emocji o�rodka w m�zgu.
07.04.2022 | 12:57

badania naukowe

Co czuj�

emocje

ewolucja
Czy wiktoria�ski seksizm wp�yn�� na teorie Darwina?

The Conversation

Matthew Wills [University of Bath ]

Mimo niew�tpliwego geniuszu Darwina, kt�ry jako pierwszy opisa� w kategoriach naukowych mechanizmy doboru p�ciowego, na jego teoriach mog�a odcisn�� pi�tno wiktoria�ska pruderia. Dotyczy to zw�aszcza jego teorii opisuj�cej to, jak ��czymy si� w pary.
05.04.2022 | 07:00

darwin

ewolucja

kobieta

nauka
Na pocz�tku twarze i rozmiar obiektu, potem zwierz�ta. Jak zmienia si� nasza percepcja?

Nauka

Kasper Kalinowski

Gdyby nie przyporz�dkowanie obiekt�w do kategorii poj�ciowych, nie mogliby�my zrozumie� prawid�owo�ci postrzeganej rzeczywisto�ci. Kluczowy dla przetrwania podzia� na to, co �ywe, i to, co nieo�ywione, jest obecny w naszym umy�le wcze�niej ni� s�owa...
24.02.2022 | 13:45

ewolucja

m�zg

nauka

niemowlaki
Czy historia musia�a nas doprowadzi� tu, gdzie jeste�my? I czy spojrzenie w przesz�o�� pomo�e nam uratowa� przysz�o��?

Ksi��ki

Katarzyna Boni

Dla autor�w nowej historii ludzko�ci cywilizacja to system oparty na wzajemnej pomocy, obywatelskim aktywizmie, go�cinno�ci i dbaniu o siebie nawzajem. Czy dzisiejszy �wiat, w kt�rym "ma�y procent populacji kontroluje ca�� reszt� - i robi to w coraz...
22.02.2022 | 05:57

cywilizacja

ewolucja

ksi��ki

Magazyn Ksi��ki nr 1/52
W paleolicie rozpalano ogniska z zachowaniem przepis�w BHP

Nauka

Kasper Kalinowski

Zdolno�ci poznawcze naszych przodk�w z paleolitu nie przestaj� zaskakiwa�. Najprawdopodobniej doskonale zdawali sobie spraw�, czym jest zatrucie tlenkiem w�gla, bo paleniska wewn�trz jaski� umieszczali w bezpiecznych miejscach.
10.02.2022 | 12:29

archeologia

bezpiecze�stwo

ewolucja

nauka
Ma�py nie stosuj� si� do zasad izolacji spo�ecznej. Atakuj� chorych towarzyszy

The Conversation

Richard McFarland [Nottingham Trent University ]

�yj�ce w RPA werwety cz�sto atakuj� chorych i gor�czkuj�cych towarzyszy dla w�asnych korzy�ci. W stadzie ma�p panuje nieustanna rywalizacja - osobniki walcz� ze sob� o jedzenie, status i partner�w.
09.02.2022 | 18:00

ewolucja

infekcje

ma�py

nauka
Blisk� osob� poznasz po tym, �e nie brzydzisz si� jej �liny. Wiedz� o tym ju� niemowlaki

Nauka

Kasper Kalinowski

�lina, podobnie jak inne wydzieliny ludzkiego cia�a, na og� budzi wstr�t. W przypadku relacji mi�dzyludzkich mo�e jednak �wiadczy� o blisko�ci i sile wi�zi. Wiedz� to ju� niemowlaki.
28.01.2022 | 12:16

dzieci

ewolucja

nauka

niemowlaki
Uwa�aj, kto do ciebie m�wi w trakcie snu. G�osy nieznajomych mog� skutecznie wybudzi�

Tylko Zdrowie

Kasper Kalinowski

Nawet podczas snu nasz m�zg monitoruje otoczenie pod k�tem niebezpiecze�stw. G�osy nieznajomych os�b mog� zwi�ksza� ryzyko przebudzenia. Mechanizm przydatny w toku ewolucji prowadzi do zaburzenia jako�ci snu.
24.01.2022 | 17:25

bezsenno��

ewolucja

m�zg

sen
"The New York Times": Ma�e orangutany czasem musz� same zatroszczy� si� o obiad

Nauka

Nicholas Bakalar

Jak wskazuj� nowe badania, mamy orangutan�w ucz� swoje dzieci sposob�w zdobywania �ywno�ci. Ale gdy te stan� si� na tyle doros�e, aby ju� wiedzie�, jak si� �ywi� samodzielnie, przestaj� im pomaga�.
12.01.2022 | 20:22

biologia

ewolucja

nauka

orangutan
Jak zwierz�ta wybieraj� miejsca, w kt�re si� udaj�? Kluczem jest prostota

zwierz�ta

Kasper Kalinowski

Po raz pierwszy uda�o si� odnale�� prawid�owo�ci w tym, jak zwierz�ta podejmuj� decyzj� o poruszaniu si� w przestrzeni. G��wn� rol� odgrywa redukowanie z�o�ono�ci, a wi�kszo�� ruch�w determinuj� wcze�niejsze decyzje.
28.12.2021 | 18:00

biologia

ewolucja

nauka

podejmowanie decyzji
Ewolucja �wietnie przystosowa�a renifery do ci�gni�cia sa� �w. Miko�aja. Jest na to pi�� naukowych dowod�w

Nauka

Louise Gentle [Nottingham Trent University]

Renifery to najpewniej jedyne ssaki, kt�re mog� pe�ni� rol� pomocnik�w �w. Miko�aja. Ich czerwony kolor nosa tak�e nie jest przypadkiem.
23.12.2021 | 14:18

ewolucja

nauka

renifery

The Conversation
Tomasz Ulanowski: Linda Evangelista by�a personifikacj� praw cz�owieka, do kt�rych aspirowali�my

Wolna Sobota

Tomasz Ulanowski

Tomasz Ulanowski: Mo�na z niemal 100-procentow� pewno�ci� za�o�y�, �e za 10 tysi�cy lat nie b�dzie ani Polski, ani Polak�w
10.12.2021 | 10:47

ewolucja

linda evangelista

ONZ

prawa cz�owieka
Humor w ko�ysce. Kiedy dzieci zaczynaj� rozumie� �arty?

Nauka

Kasper Kalinowski

Poczucie humoru zaczyna nam towarzyszy� ju� w pierwszym roku �ycia.
04.12.2021 | 12:00

ewolucja

nauka

psychologia

�miech
Antropolo�ka Magdalena Babiszewska: M�czy�ni przeklinaj� znacznie cz�ciej ni� kobiety

Wolna Sobota

Magdalena Babiszewska

Antropolo�ka Magdalena Babiszewska: 80-90 wypowiadanych przez nas s��w ka�dego dnia to przekle�stwa.
26.11.2021 | 01:14

agresja

ewolucja

jutronauci

przekle�stwa
Od sawanny do ery smartfon�w. We wsp�czesnych miastach b��dzimy

Nauka

Kasper Kalinowski

Projektujemy miasta naszpikowane technologi� i nieustannie szukamy rozwi�za�, kt�re podnios� jako�� ycia mieszka�c�w. Niestety, jeste�my wyj�tkowo s�abi w poruszaniu si� po wsp�czesnych metropoliach. Ewolucja nas do tego nie przygotowa�a.
06.11.2021 | 15:50

ewolucja

m�zg

nauka

nawigacja
Nie tylko �winie i ludzie. Ptaki te� lubi� trufle

biologia

Tomasz Ulanowski

Do tej pory wydawa�o si�, �e nosa do trufli maj� tylko ssaki.
28.10.2021 | 17:05

ewolucja

grzyby

nauka

ptaki
Rasa jest realna tylko wtedy, gdy j� dostrzegamy. Rasizm nie ma podstaw naukowych

Nauka

Adam Rutherford

Sukces to nieustanne migracje i czerpanie z innych kultur. Wg wsp�czesnej nauki trudno zdefiniowa�, czym jest rasa. Mimo to rasizm wci�� pozostaje istotnym problemem.
28.10.2021 | 12:15

antropologia

ewolucja

genetyka

nauka
Dlaczego na Zachodzie postrzegamy Azjatki jako pi�kne, ale efekt nie dotyczy Azjat�w?

Nauka

Kasper Kalinowski

Wed�ug analiz naukowych Azjatki postrzegamy jako bardziej atrakcyjne, ale Azjat�w ju� niekoniecznie. To zas�uga ewolucji, kt�ra dzia�a r�wnie� na poziomie kulturowym - mamy Azjatki w rozmowach z dzie�mi u�ywaj� wi�cej czasownik�w.
27.10.2021 | 18:05

Azja

ewolucja

Japonia

nauka
Oto najstarsze zwierz�ta, kt�re ewolucja wyposa�y�a w imponuj�ce ciosy

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

To odkryte w po�owie XIX w. gady ssakokszta�tne nazywane dicynodontami, kt�re �y�y 270-201 mln lat temu.
27.10.2021 | 06:05

biologia

ewolucja

nauka
Goryle rozr�niaj� g�os ludzi? Umiej�tno�� mo�e u�atwi� przetrwanie

Nauka

Kasper Kalinowski

Przetrzymywane w niewoli goryle reaguj� inaczej na g�os os�b, z kt�rymi mia�y w przesz�o�ci nieprzyjemne interakcje. To pierwsze tego typu badanie, ale wiele wskazuje na to, �e goryle potrafi� rozpozna� w�a�ciciela g�osu.
24.10.2021 | 17:35

ewolucja

goryle

j�zyk

ma�py
Przyja�� - od paleolitu do epoki social medi�w regu�y s� podobne

Nauka

Robin Dunbar

Przyja�� to zjawisko wyst�puj�ce w ka�dej kulturze. Pozornie dzi�ki nowym technologiom jej utrzymywanie nigdy nie by�o tak �atwe. Sprawa nie jest jednak tak oczywista - do tego od czasu pierwszych lockdown�w przyja��, bardzo cz�sto, musia�a si�...
24.10.2021 | 16:20

ewolucja

nauka

przyjaciele

przyja��
Czy gdyby inne gatunki hominin�w nie wygin�y, nadal postrzegaliby�my siebie jako ludzi?

Nauka

Nicholas R. Longrich

PYTANIE OD CZYTELNIKA: Obecnie dzi�ki teorii ewolucji wiemy, �e ludzko�� istnieje w takiej czy innej formie od oko�o 2 milion�w lat lub d�u�ej. Homo sapiens jest stosunkowo nowym gatunkiem. Istnia�o r�wnie� wiele innych gatunk�w ludzkich, niekt�re z...
18.10.2021 | 21:36

denisowianie

ewolucja

Homo Homini

nauka
Stres zmienia sk�ad mleka matki. Wci�� badamy jego kolejne tajemnice

polscy naukowcy donosz�

Anna Apanasewicz-Grzegorczyk

Kr�tkotrwa�y stres w przeciwie�stwie do chronicznego mo�e poprawia� sk�ad kobiecego mleka. Na jego jako�� ma te� wp�yw fakt, �e matka dostaje wsparcie bliskich podczas wychowywania. Ale czynniki oddzia�uj�ce na sk�ad mleka dopiero zaczynamy odkrywa�.
14.10.2021 | 16:22

ewolucja

karmienie piersi�

mleko

nauka
Promienie s�oneczne wp�ywaj� na to, ile okre�le� kolor�w posiada dany j�zyk

j�zyk

Kasper Kalinowski

Spos�b, w jaki okre�lamy kolory w danym j�zyku, mo�e wynika� z szeroko�ci geograficznej oraz ilo�ci promieni s�onecznych, jakie docieraj� do Ziemi. Takie wnioski p�yn� z obszernej analizy 142 populacji wszystkich zamieszkanych kontynent�w.
14.10.2021 | 14:00

ewolucja

kolory

nauka

promienie s�oneczne
Ptakom wyd�u�aj� si� dzioby, myszom ogony i uszy, a nietoperzom skrzyd�a. To skutek globalnego ocieplenia

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Zwierz�ta sta�ocieplne w bardzo szybkim tempie zmieniaj� kszta�ty swoich cia� w odpowiedzi na ocieplaj�cy si� klimat - dowodz� badacze z Australii. Te zmiany pozwalaj� im lepiej regulowa� temperatur� cia�a. Czy dotyczy to tak�e cz�owieka?
09.09.2021 | 15:54

biologia

ewolucja

globalne ocieplenie

zmiany klimatu

Poprzednia 1 2 3 4 5 ... Nast�pna