NAUKA Gazeta Wyborcza

SOWA w Raciborzu. Na otwarciu wi�cej polityki ni� nauki [ZDJ�CIA]

edukacja

Adrian Karpeta

W Raciborzu otwarto pierwsz� na �l�sku SOW� - Stref� Odkrywania, Wyobra�ni i Aktywno�ci. To nie przypadek, �e akurat w tym mie�cie. Wida� to by�o po li�cie oficjalnych go�ci.

16.12.2021 | 19:07

nauka

Racib�rz

Otwarcie Strefy Odkrywania, Wyobra�ni i Aktywno�ci SOWA w Raciborzu

Grzegorz Nied�wiedzki, paleontolog: To by�y diable stopy! Biegali�my jak wariaci i podskakiwali�my z rado�ci

polscy naukowcy donosz�

Grzegorz Nied�wiedzki

Opowiem o tym, jak razem z prof. Grzegorzem Pie�kowskim odkryli�my ko�o Borkowic na Mazowszu najwspanialsze w Europie - co najmniej w Europie! - stanowisko ze �ladami dinozaur�w sprzed 199 mln lat. To miejsce magiczne.

16.12.2021 | 13:54

biologia

dinozaury

nauka

paleontologia

Dr Grzegorz Nied�wiedzki i prof. Grzegorz Pie�kowski - odkrywcy dinozaur�w spod Borkowic na stanowisku pracy

Naukowcy odkryli kluczowe bia�ko w regulacji p�odno�ci. Jest nadzieja na post�p w technice zap�odnienia in vitro

nauka

Paulina Mozolewska

Cykl menstruacyjny u kobiet jest regulowany przez skomplikowane interakcje hormonalne. Teraz naukowcy odkryli ich kolejny, kluczowy element, dzi�ki czemu b�dzie mo�na usprawni� metody leczenia niep�odno�ci.

16.12.2021 | 13:07

niep�odno��

zdrowie

II. A city of science and development. To be a leader, and not only in Poland

nauka

Ada Chojnowska

Krakow, being the oldest Polish academic centre, looks to the future and focuses on the development of modern laboratories, innovative companies and start-ups.

16.12.2021 | 08:18

AGH

Krak�w

Politechnika Krakowska

studia

Kampus UJ. Wydzia� Fizyki , Astronomii i Informatyki Stosowanej

Neandertalscy �upie�cy - najstarszy dow�d na zach�ann� natur� Homo

antropologia

Tomasz Ulanowski

Neandertalczycy nie byli takimi �agodnymi barankami, jak mog�oby wynika� z tego, �e przegrali konkurencj� z Homo sapiens. Na du�� skal� mogli wyzyskiwa� �rodowisko naturalne - wskazuj� naukowcy w najnowszym wydaniu "Science Advances".

15.12.2021 | 20:00

biologia

nauka

"My�l, my�l" - powtarza�em zdesperowany, gdy zgubi�em si� w lesie deszczowym Amazonii. Uratowa�a mnie strategia mr�wek

Nauka

Edward Wilson

Mr�wki potrafi� pokonywa� olbrzymie dystanse. Korzystaj� przy tym z informacji niedost�pnych dla cz�owieka. Nawet gdy zdarza im si� zb��dzi�, maj� sposoby, aby odnale�� drog� powrotn�.

15.12.2021 | 17:02

ksi��ki

mr�wki

nauka

"The New York Times": Jak zmotywowa� ludzi do regularnych �wicze�. Mo�e im za to p�aci�?

Nauka

Gretchen Reynolds

Spo�r�d 52 zach�t do podj�cia �wicze� nasjkuteczniejsze okaza�o si� dawanie ludziom nagrody w wysoko�ci 9 cent�w. Je�li wr�cili na si�owni� po opuszczeniu treningu.

15.12.2021 | 11:37

nauka

psychologia

si�ownia

trening i �wiczenia

W zach�caniu do pojawienia si� na si�owni, ogromn� rol� odgrywa niewielka nagroda finansowa przyznana w odpowiednim momencie

Nie miej kompleks�w. Rakietowi in�ynierowie czy neurochirurdzy nie s� bystrzejsi od ciebie - donosz� naukowcy

biologia

Tomasz Ulanowski

To tylko stereotypy, kt�re utrwali� j�zyki angielski - uspokajaj� naukowcy z Wielkiej Brytanii.

15.12.2021 | 06:35

antropologia

genetyka

inteligencja

j�zyk

Wed�ug bada� in�ynierowie kosmiczni s� nie tyle bardziej bystrzy od og�u spo�ecze�stwa, co sprawniej wykonuj� pewne specjalistyczne zadania.

Naukowcy z Wroc�awia zaprojektuj� system nawigacyjny dla Ksi�yca

Uniwersytet Przyrodniczy we Wroc�awiu

Joanna Dzikowska

Naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wroc�awiu wezm� udzia� w programie budowy nowego systemu satelitarnego, kt�ry u�atwi nam powr�t na Ksi�yc i nawigacj� na jego powierzchni.

14.12.2021 | 13:06

Europejska Agencja Kosmiczna

ksi�yc

nasa

nauka

Program Moonlight. Naukowcy z Wroc�awia zaprojektuj� system nawigacyjny dla Ksi�yca

"The New York Times": Ro�nie odsetek ufaj�cych nauce, ale te�... ofiar teorii spiskowych

Nauka

Sabrina Imbler

Nowy sonda� wskazuje, �e gdy w trakcie pandemii koronawirusa �wiat zacz�� przywi�zywa� wi�cej wagi do bada�, post�p�w w nauce i samych naukowc�w, wzr�s� te� poziom zaufania, jakim s� darzeni.

13.12.2021 | 18:00

nauka

Liczba os�b, kt�re powiedzia�y, �e maj� 'du�e' zaufanie do nauki, wzros�a o 10 punkt�w procentowych w Azji Wschodniej, Ameryce �aci�skiej, Europie Wschodniej i Azji Po�udniowo-Wschodniej.

Nasz Indiana Jones. Paleontolog z niesamowitym nosem do skarb�w sprzed milion�w lat

paleontologia

Tomasz Ulanowski

Z Grzegorzem Nied�wiedzkim po raz pierwszy rozmawia�em przesz�o dekad� temu, kiedy nie mia� jeszcze nawet stopnia doktora. Odkry� wtedy, �e... z wody na l�d wyszli�my pod Kielcami.

13.12.2021 | 17:49

biologia

dinozaury

nauka

zwierz�ta

Paleontolog Grzegorz Nied�wiedzki odkry� najstarsze �lady czworonog�w

Jak szwaczki nie mog�y si� dogada� z NASA. Bez nich Amerykanie nie wyl�dowaliby na Ksi�ycu

Nauka

Katrine Mar�al

Gdy USA planowa�y l�dowanie na Ksi�ycu, by�o jasne, �e polec� tam sami m�czy�ni. Kobietom przypad�y prace na poz�r drobne, ale... niezb�dne. Podobnie jak w ca�ej historii ludzko�ci

13.12.2021 | 12:37

l�dowanie na ksi�ycu

nauka

Kobiety z firmy ILC uszy�y skafandry dla astronaut�w misji Apollo

�lady dinozaur�w na Mazowszu! Sze�ciometrowe jaszczury. "Takiego skarbu jeszcze nie widzia�em"

paleontologia

Tomasz Ulanowski

W odkrywkowej kopalni gliny polscy naukowcy znale�li wspania�� kolekcj� trop�w i szcz�tk�w dinozaur�w sprzed 199 mln lat. Ich zdaniem to najwi�ksze tego typu odkrycie w Europie, a by� mo�e i na �wiecie.

13.12.2021 | 10:00

biologia

dinozaury

nauka

zwierz�ta

Tropy dinozaur�w z Borkowic na Mazowszu - zdj�cie ilustracyjne

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Zapraszam na przegl�d ostatnich naukowych wie�ci. Najciekawsza dotyczy prostego sposobu na to, jak zwi�kszy� w�asn� kreatywno��. Okazuje si�, �e najlepsze pomys�y przychodz� do g�owy na granicy snu i czuwania. Tu� przed tym, zanim zmorzy nas g��boki...

13.12.2021 | 06:30

nauka

Bez snu w fazie REM trzykrotnie s�abnie nasza zdolno�� do opanowywania nowych zada� i kreatywno�� (fot. karin and the camera / bit.ly/1CMPtI8 / CC BY / bit.ly/1hYHpKw)

Do rozprzestrzeniania teorii spiskowych na temat pandemii nie potrzeba internetu

Nauka

Rod Dacombe [King's College London ]

Do rozpowszechniania dezinformacji i umacniania wiary w teorie spiskowe na temat pandemii nie potrzeba medi�w spo�eczno�ciowych. W wielu wypadkach dzia�ania poza sieci� mog� si� okaza� wr�cz gro�niejsze.

10.12.2021 | 20:41

COVID-19

nauka

pandemia koronawirusa

teorie spiskowe

Marsz ludzi niewierz�cych w pandemi� koronawirusa, Lublin, 10 pa�dziernika 2020 r.

Jeszcze lasy tropikalne nie umar�y. Musimy tylko pozwoli� im odrasta� - dowodz� naukowcy

ekocyd

Tomasz Ulanowski

Publikacja w najnowszym "Science" przynosi wiadomo�ci napawaj�ce optymizmem. Wystarczy 20 lat, by las tropikalny zar�s� porzucone grunty rolnicze.

10.12.2021 | 13:20

antropocen

biologia

lasy

nauka

Pastwisko i m�ody las, kt�ry zaj�� tereny porolnicze w Brazylii

Szef Pfizera: Mo�emy potrzebowa� czwartej dawki szczepionki, by powstrzyma� omikron

szczepienia przeciw COVID-19

Margit Kossobudzka

Pfizer przewidywa�, �e czwarta dawka szczepionki b�dzie potrzebna w 12 miesi�cy po trzeciej, ale ten harmonogram mo�e wymaga� korekty w�a�nie ze wzgl�du na nowy wariant koronawirusa.

10.12.2021 | 11:03

COVID-19

epidemia koronawirusa

koronawirus

nauka

Viagra mo�e regulowa� ryzyko choroby Alzheimera

nauka

Paulina Mozolewska

W najnowszym wydaniu czasopisma "Nature Aging" opublikowane zosta�y analizy obliczeniowe wi��ce przyjmowanie sildenafilu (zwi�zku pomagaj�cego osi�gn�� wzw�d) z obni�onym ryzykiem wyst�powania choroby Alzheimera.

10.12.2021 | 07:00

alzheimer

demencja

seks

viagra

Popularny lek na zaburzenia erekcji mo�e regulowa� ryzyko choroby Alzheimera

Salvador Dali mia� racj�. Istnieje z�oty moment kreatywno�ci. Tylko musisz na minut� zasn��

m�zg

Margit Kossobudzka

Technik� t� praktykowa� nie tylko Dali, ale tak�e s�ynny wynalazca Thomas Edison. Obaj twierdzili, �e ka�dy cz�owiek mo�e by� kreatywny, o ile wie, kiedy da� na to szans� w�asnemu m�zgowi.

09.12.2021 | 14:30

kreatywno��

nauka

sen

Drzemki w ci�gu dnia zdarzaj� si� coraz cz�ciej, wyd�u�a si� r�wnie� czas potrzebny na regeneracj�

Katarzyna Siuzdak, naukowczyni: Jak projektowa� nowe nanomateria�y, aby nam dobrze s�u�y�y

polscy naukowcy donosz�

Katarzyna Siuzdak

Na co dzie� wa�ne s� dla nas obiekty, kt�rych mo�emy do�wiadczy� za pomoc� zmys��w - wzroku czy dotyku. Je�li co� jest zupe�nie ma�e, to raczej rzadko zwraca nasz� uwag�. A szkoda.

09.12.2021 | 14:00

nanotechnologia

nauka

Dr hab. in�. Katarzyna Siuzdak jest kierowniczk� Pracowni Materia��w Funkcjonalnych w Instytucie Maszyn Przep�ywowych im. R. Szewalskiego PAN w Gda�sku

Popatrz w g�r�! Lepiej wiedzie�, co ci� czeka, ni� tkwi� w b�ogiej nie�wiadomo�ci

nauka

Tomasz Ulanowski

Za p� roku w Ziemi� uderzy pot�na kometa o �rednicy kilku kilometr�w. Spowoduje planetarn� katastrof� i zag�ad� por�wnywaln� do tej, kt�ra 66 mln lat temu wybi�a dinozaury. Wi�kszo�� ziemskiego �ycia zginie. Co robimy?

09.12.2021 | 13:00

ekocyd

globalne ocieplenie

kosmos

Tylko na Wyborcza.pl

Dr Amy Mainzer podczas premiery filmu 'Nie patrz w g�r�' w Jazz at Lincoln Center w niedziel� 5 grudnia 2021 r. w Nowym Jorku.

We� trzeci� dawk� szczepionki, skuteczniej ochroni ci� przed omikronem - zach�caj� Pfizer i BioNTech

omikron

Paulina Mozolewska

Pierwsze badania dotycz�ce skuteczno�ci szczepionek przeciwko chorobie COVID-19 wywo�ywanej przez wariant omikron wskazuj�, �e dawka przypominaj�ca jest kluczowa.

09.12.2021 | 12:28

COVID-19

koronawirus

nauka

pandemia koronawirusa

Musk obiecuje, �e zachipuje pierwszy ludzki m�zg

Elon Musk

Tomasz Ulanowski

Chip, kt�ry po��czy ludzki m�zg z komputerem, zostanie wszczepiony przez naukowc�w z firmy Neuralink Elona Muska pacjentom z uszkodzonym rdzeniem kr�gowym.

09.12.2021 | 11:33

antropocen

antropologia

biologia

chip

Jak zmniejszy� oddzia�ywanie teorii spiskowych i sprawi�, aby rodzice szczepili w�asne dzieci?

The Conversation

Darel Cookson [Nottingham Trent University], Daniel Jolley [Northumbria University], Rachel Povey [Staffordshire University ], Robert Dempsey [Manchester Metropolitan University]

Wielu rodzic�w wci�� waha si� w sprawie zaszczepienia w�asnych dzieci. W wielu przypadkach ich postaw� mog� zmieni� proste techniki psychologiczne, m.in. wskazanie, �e cz�stsz� decyzj� pozostaje wyb�r szczepie�, a wiara w teorie spiskowe nie jest...

08.12.2021 | 19:00

COVID-19

nauka

pandemia koronawirusa

szczepienia na covid

Koronasceptycy - pandemicy, przeciwnicy maseczek i obostrze�, antyszczepy, w sojuszu z przeciwnikami technologi 5g manifestuj� swoje niezadowolenie z polityki w�adz partyjnych i pa�stwowych PiS wobec pandemii koronawirusa. Katowice, 6 marca 2021

Szczepionka Pfizera kontra omikron - naukowcy maj� pierwsze analizy

szczepionka na koronawirusa

Paulina Mozolewska

Na wyniki kompleksowych bada� b�dziemy musieli jeszcze poczeka�, ale ju� mo�emy pozna� wst�pne wnioski z niewielkich analiz. Dawka przypominaj�ca mo�e okaza� si� kluczowa.

08.12.2021 | 15:30

koronawirus

nauka

omikron

pandemia koronawirusa

Kolejny lek na COVID-19 wchodzi do gry. Wst�pne badania pokazuj�, �e dzia�a te� na omikron

COVID-19

Margit Kossobudzka

Niestety, nie jest to lek dla os�b, kt�re z powodu COVID-19 walcz� z chorob� w szpitalu. Ma za to pom�c ludziom z grup ryzyka ci�kiego rozwoju choroby koronawirusowej zaka�onych SARS-CoV-2.

08.12.2021 | 14:30

epidemia koronawirusa

nauka

zdrowie

Omikron ma podst�pnego bli�niaka, kt�rego trudniej wytropi�

koronawirus

Paulina Mozolewska

Zaka�enie koronawirusem potwierdza si�, przeprowadzaj�c testy oparte na technice PCR. Dzi�ki niej jeste�my w stanie wykry� nawet niewielkie ilo�ci materia�u genetycznego wirusa.

08.12.2021 | 13:23

COVID-19

nauka

omikron

pandemia koronawirusa

Naukowcy odkryli mechanizm, kt�ry mo�e pom�c w projektowaniu terapii s�u��cych regeneracji mi�ni

nauka

Paulina Mozolewska

Zesp� naukowc�w pod kierownictwem dr Fabrisi Ambrosio z Uniwersytetu Pittsburskiego przeprowadzi� seri� eksperyment�w, kt�re t�umacz�, jak m�oda krew sprawia, �e mi�nie m�odniej�

08.12.2021 | 07:00

eksperyment

mi�nie

terapie

zdrowie

Od rumu i tytoniowego dymu po defibrylator - historia resuscytacji

nauka

Caitjan Gainty [King's College London]

Jeszcze na pocz�tku XX w. resuscytacji mogli si� podj�� wy��cznie stra�acy, a wcze�niej ofiarom utoni�cia wprowadzano dym tytoniowy do odbytu. Historia resuscytacji jest pokr�tna i dziwna.

07.12.2021 | 17:06

ratowanie �ycia

reanimacja

resuscytacja

utoni�cie

Doktor Benjamin Howard z New York Harbour, demonstruje technik� resuscytacji w Domu Przyj�� Kr�lewskiego Towarzystwa Humanitarnego w Hyde Park w Londynie w 1878 roku. Otrzyma� za ni� krajow� nagrod� Ameryka�skiego Towarzystwa Medycznego.

Jak gro�ny jest omikron? Co ju� dzi� wiedz� naukowcy

omikron

Margit Kossobudzka

Mo�e by� trzy do sze�ciu razy bardziej zaka�ny ni� wariant delta i unika� przeciwcia�, ale to nie znaczy, �e nie ochroni� nas szczepienia. Uczeni stale zbieraj� nowe dane o omikronie. I jeszcze to potrwa.

07.12.2021 | 06:00

COVID-19

epidemia koronawirusa

nauka

zdrowie

Niemcy: kolejny potwierdzony przypadek wariantu omikron, zaka�ony nie przebywa� za granic�

Czy �ucie gumy mo�e ograniczy� rozprzestrzenianie si� COVID-19?

The Conversation

Grace C Roberts (University of Leeds)

Specjalnie zaprojektowana guma do �ucia mog�aby obni�a� ryzyko zaka�enia koronawirusem, na przyk�ad podczas wizyty u dentysty.

06.12.2021 | 21:00

COVID-19

koronawirus

nauka

pandemia koronawirusa

Captagon - tabletka, kt�ra wzmaga okrucie�stwo terroryst�w

narkotyki

Paulina Mozolewska

Ma�� bia�� tabletk� mo�na po�kn��, rozpu�ci�, wci�gn�� nosem lub jako roztw�r poda� do�ylnie. Pod jej wp�ywem ludzie czuj� si� niezniszczalni i nie znaj� strachu.

06.12.2021 | 14:42

nauka

uzale�nienia

zdrowie

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Ewa Tomkowska

W ubieg�ym tygodniu nauk� zdominowa�y nowe wie�ci na temat potencjalnie gro�nego wariantu omikron. Pojawi�a si� te� optymistyczna wiadomo�� na temat szczepie� przeciw COVID-19. Z badania naukowc�w z WHO i Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i...

06.12.2021 | 06:00

COVID-19

koronawirus

nauka

naukowcy

Piel�gniarka przygotowuje szczepionki przeciwko COVID-19 w centrum szczepie� Madrycie w Hiszpanii, 01.12.2021 r.

Brak ochrony oceanu oznacza zag�ad� ptak�w morskich

zwierz�ta

Kasper Kalinowski

Zmiany klimatu nie oszcz�dzaj� �adnego gatunku. Ogrom powierzchni oceanu utrudnia dok�adne analizy, ale wiadomo, �e populacje ptak�w morskich dziesi�tkuje g��d, zanieczyszczenie �rodowiska, problemy z rozmna�aniem si� oraz... fale upa��w.

05.12.2021 | 16:36

antropocen

biologia

ekocyd

nauka

Wojsi�ka pospolita ma niepospolite �ycie godowe

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

Po kopulacji samica wojsi�ki sk�ada w glebie kilkadziesi�t jaj. Potem jest gotowa, by przyj�� kolejnego samca.

04.12.2021 | 17:35

biologia

nauka

zwierz�ta

Przodkowie wsp�czesnych wojsi�ek pojawili si� prawie 300 mln lat temu w okresie permu. Najpewniej to w�a�nie oni zapocz�tkowali powstanie wielu wsp�czesnych owad�w, takich jak motyle i much�wki

Humor w ko�ysce. Kiedy dzieci zaczynaj� rozumie� �arty?

Nauka

Kasper Kalinowski

Poczucie humoru zaczyna nam towarzyszy� ju� w pierwszym roku �ycia.

04.12.2021 | 12:00

ewolucja

nauka

psychologia

�miech

O�miornica Charles rozgryz� bez pud�a, �e opluwane wod� �ar�wki przestaj� �wieci� w oczy

Felietony

Irena Cie�li�ska

- Szczytem arogancji jest my�le�, �e Homo sapiens to jedyny rozumny gatunek - m�wi prof. Michael Bronstein z Imperial College of London, informatyk i kryptograf

04.12.2021 | 05:00

Irena Cie�li�ska

nauka

o�miornica

�elazna Dama. Planeta z �elaza niedaleko Ziemi

kosmos

Piotr Cie�li�ski

Jest o po�ow� mniej masywna od Ziemi, ale znacznie bardziej g�sta, prawdopodobnie prawie ca�a z �elaza. To pierwszy taki glob, jaki odkryli�my.

03.12.2021 | 16:00

nauka

planety

�elazo

�elazna planeta GJ367b, kt�ra znajduje si� 30 lat �wietlnych od Ziemi. Wizja artysty

Dawka przypominaj�ca szczepionki przeciwko COVID-19 - wiadomo, kt�ry preparat jest najlepszy

koronawirus

Paulina Mozolewska

Niewielkie badanie przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wskazuje na szczepionki mRNA. Warto te� miesza� preparaty - czyli przyj�� dawk� przypominaj�c� innego producenta ni� podczas pierwotnego szczepienia.

03.12.2021 | 14:54

COVID-19

nauka

pandemia koronawirusa

szczepienia

"The New York Times": Jak by� aktywnym i mie� zdrowe kolana

aktywno�� fizyczna

Alex Hutchinson

Nie ma magicznego sposobu na zdrowe kolana, ale pozostawanie aktywnym i budowanie mi�ni otaczaj�cych stawy jest niezwykle istotne.

03.12.2021 | 14:00

kolano

nauka

trening

zdrowie