NAUKA Gazeta Wyborcza

Naukowcy odkryli nowy gatunek sowy. Od razu uznali go za krytycznie zagro�ony

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Uczeni szacuj�, �e liczba osobnik�w nowo odkrytego gatunku nie przekracza 1,5 tys. Nale��ce do niego niewielkie sowy �yj� w skrawku starego lasu na afryka�skiej Wyspie Ksi��cej.

03.11.2022 | 16:09

antropocen

biologia

ekocyd

nauka

B�l plec�w. Oto pi�� mo�liwych przyczyn

zdrowie

Katarzyna Staszak

Chodzenie i stanie zamienia w m�k�. Uniemo�liwia schylanie si� i d�wiganie. Utrudnia zasypianie. Dlaczego b�l plec�w tak cz�sto wraca?

03.11.2022 | 14:00

b�l

nauka

plecy

poradnik zdrowie

Prof. Przemys�aw Urba�czyk, mediewista: skatalogowa�em �lady cz�owieka w Puszczy Bia�owieskiej

polscy naukowcy donosz�

Przemys�aw Urba�czyk

Mimo obstrukcji ze strony Las�w Pa�stwowych uda�o si� nam sporz�dzi� list� stanowisk archeologicznych znajduj�cych si� na terenie polskiej cz�ci Puszczy Bia�owieskiej.

03.11.2022 | 13:00

archeologia

Lasy Pa�stwowe

nauka

ochrona �rodowiska

A� 60 proc. plastikowych opakowa� "nadaj�cych si� do przydomowych kompostownik�w" si� nie kompostuje

antropocen

Tomasz Ulanowski

To wniosek du�ego eksperymentu z udzia�em wolontariuszy, kt�ry przeprowadzono w Wielkiej Brytanii.

03.11.2022 | 10:32

biologia

nauka

ochrona �rodowiska

plastik

Polskie Noble 2022 r. za napraw� DNA, graffiti z Doliny Nilu i inteligentn� alchemi�

Polskie Noble

Piotr Cie�li�ski

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej po raz 31. przyzna�a nagrody, kt�re s� uwa�ane za najwa�niejsze wyr�nienie naukowe w Polsce. Nieoficjalnie zwane s� polskimi Noblami. W tym roku laureatami zostali: prof. Marcin Nowotny, prof. Bartosz Grzybowski i...

03.11.2022 | 06:00

chemia

dna

Egipt

fundacja na rzecz nauki polskiej

Laureaci Nagr�d FNP, zwanych 'polskimi Noblami', w roku 2022. Od lewej: prof. Adam �ajtar, prof. Bartosz Grzybowski, prof. Marcin Nowotny

Aktywno�� fizyczna naprawd� mo�e poprawia� sen - oto co m�wi nauka

zdrowie

Emma Sweeney (Nottingham Trent University)

Wielu osobom brakuje wystarczaj�cej ilo�ci dobrej jako�ci snu. Efektem mo�e by� nie tylko zm�czenie. W d�u�szej perspektywie z�y sen potrafi negatywnie wp�ywa� tak�e na inne aspekty zdrowia i samopoczucia.

02.11.2022 | 19:04

aktywno�� fizyczna

nauka

sen

�wiczenia

Badania dla IKEI, wsp�praca z mBankiem i budowanie rakiety. Ko�a naukowe zach�caj� student�w w �odzi

studia w �odzi

Justyna Mysior-Paj�cka

Studia w �odzi. Na Uniwersytecie ��dzkim dzia�a ponad 170 k� naukowych. Politechnika ��dzka ma ich ponad 50. Studenci mog� wybiera� spo�r�d grup zrzeszaj�cych mi�o�nik�w szach�w, kosmosu, popkultury, nowych technologii, a nawet prawa wyznaniowego.

02.11.2022 | 17:20

nauka

Politechnika ��dzka

studenci

Uniwersytet ��dzki

Trwa rekrutacja na studia w �odzi. Politechnika ��dzka oferuje trzy nowe kierunki

Z brzucha do g�owy - sk�d m�zg wie, �e trzeba zmusi� reszt� cia�a do wymiot�w?

m�zg

Paulina Mozolewska

Zrozumienie mechanizm�w prowadz�cych do wymiotowania mo�e pom�c w opracowaniu skuteczniejszych lek�w, m.in. dla pacjent�w przyjmuj�cych chemioterapi�. Kluczowe okaza�y si� badania na... niewymiotuj�cych myszach.

02.11.2022 | 15:48

jelita

nauka

zdrowie

Kokaina sprzyja bakteriom zjadaj�cym m�zg

Klikbajt i fakt

Tomasz Ulanowski

Ten tytu� jest mo�e klikbajtowy, fakt, ale po�rednio prawdziwy. Naukowcy odkryli bowiem arcyciekawy zwi�zek pomi�dzy uzale�nieniem od kokainy a mikrobiomem jelitowym.

02.11.2022 | 14:00

biologia

mikrobiom

mikrobiota

narkotyki

P�etwal b��kitny po�yka nawet 10 mln kawa�k�w plastiku dziennie

antropocen

Tomasz Ulanowski

Takie szacunki naukowcy z USA przedstawiaj� w najnowszym wydaniu pisma "Nature Communications".

02.11.2022 | 10:20

biologia

ekocyd

nauka

przyroda

Dlaczego 3 tys. lat temu upad�y kopalnie kr�la Salomona? Jest rozwi�zanie zagadki

archeologia

Miko�aj Marcysiak

Popyt na mied� i ch�� szybkiego zysku mog�y przyczyni� si� do ca�kowitego zniszczenia lokalnego �rodowiska w regionie Timna w staro�ytnym Izraelu.

02.11.2022 | 06:00

Biblia

Izrael

nauka

odkrycia

Kr�l Salomon - mozaika w Bazylice �w. Marka

Umieraj�cy najbardziej �a�uj� tego, czego nie zd��yli lub nie odwa�yli si� zrobi�

Wszystkich �wi�tych

Kasper Kalinowski

O pracy psychologa w hospicjum, towarzyszeniu umieraj�cym, �a�obie oraz o tym, kiedy staje si� ona patologiczna - rozmawiamy z psycholo�k� Karolin� D�browsk�-Cho�ostiakow.

01.11.2022 | 10:20

nauka

psychologia

zdrowie psychiczne

�mier�

Wirusy grypy i RSV mog� stworzy� gro�n� hybryd�. Odkrycie brytyjskich naukowc�w

zdrowie

Piotr Cie�li�ski

Naukowcy zacz�li zg��bia� "spo�eczne �ycie" wirus�w i pierwsze odkrycia s� zdumiewaj�ce. Wirusy r�nego typu mog� si� ��czy� i tworzy� hybrydy, kt�re potrafi� infekowa� nowe tkanki i komplikowa� przebieg choroby.

31.10.2022 | 18:00

grypa

nauka

przezi�bienie

uk�ad oddechowy

Hybrydowa cz�stka wirusowa - po��czenie wirus�w grypy i RSV - na zdj�ciu mikroskopii krioelektronowej

Diabelskie szpony Filar�w Stworzenia. Teleskop Webba straszy w Halloween

kosmos

Piotr Cie�li�ski

S�ynne Filary Stworzenia - kolumny zimnego wodoru w Mg�awicy Orze� oddalonej od nas o 6,5 tys. lat �wietlnych - widziane przez teleskop Weeba w �redniej podczerwieni ujawniaj� swoj� mroczn� posta�. Niczym doktor Jekyll, kt�ry noc� zamienia si� w...

31.10.2022 | 16:00

kosmiczny teleskop hubble'a

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba

mg�awice

nauka

Kosmiczny Teleskop Webba na Halloween. Filary Stworzenia w Mg�awicy Or�a na zdj�ciu w �redniej podczerwieni kamery MIRI teleskopu Webba

Zombi naprawd� istniej�. Oto kilka przyk�ad�w

Klikbajt i fakt

Mateusz Sowi�ski

W przyrodzie rzeczywi�cie istniej� organizmy, kt�re zmieniaj� swoje ofiary w bezwolnych niewolnik�w, kojarz�cych si� z zombi albo strach�w z Halloween.

31.10.2022 | 14:00

biologia

grzyby

Halloween

kocham owady!

Mimo straty odw�oka i skrzyde� wa�ka ca�kiem nie�le si� trzyma�a

NASA zaczyna bada� UFO

kosmos

Piotr Cie�li�ski

Dwa lata temu Pentagon powo�a� zesp� do badania "niezidentyfikowanych zjawisk powietrznych". Teraz do polowania na UFO przyst�pi�a te� NASA.

31.10.2022 | 11:00

NASA

nauka

Pentagon

UFO

Jedno z nagra� UFO, wykonanych przez pilota marynarki wojennej USA

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

nauka

Tomasz Ulanowski

W ubieg�ym tygodniu naukowcy m.in. odkryli, �e smog mo�e powodowa� ot�pienie.

31.10.2022 | 06:00

zdrowie

Trzy powody, dla kt�rych mocne perfumy przyprawiaj� o b�l g�owy

Tylko Zdrowie

Amanda Ellison (Durham University)

Ludzie potrafi� wyczu� ponad bilion zapach�w. Jednak ka�dy z nas reaguje na dany zapach zupe�nie inaczej.

30.10.2022 | 20:00

m�zg

nauka

zapach

zdrowie

Mowa cia�a. Foki maj� poczucie rytmu i s� z natury muzykalne, jak ludzie

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

By� mo�e da�oby si� z nimi nawet zata�czy� i za�piewa�, ale czy to oznacza, �e mog�yby te� nauczy� si� m�wi�?

30.10.2022 | 12:00

antropologia

biologia

m�zg

nauka

Foka na Helu, w Fokarium Stacji Morskiej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gda�skiego, 22 lutego 2022 r.

�wiatowy Kongres Kopernika�ski tak�e w Krakowie. B�dzie o intelektualnej odwadze, filozofii i... ekonomii

nauka

ACH

O ile w Toruniu i Olsztynie wydarzenia dotyczy� b�d� samego Kopernika, o tyle w Krakowie inspirowane b�d� kopernika�sk� odwag� intelektualn� - zapowiadaj� organizatorzy �wiatowego Kongresu Kopernika�skiego. W Krakowie obchody 550-lecia urodzin...

29.10.2022 | 17:44

Miko�aj Kopernik

Zdolno�� do kontrolowania uwagi mo�e by� kluczem do szcz�cia

Nauka

Oliver Burkeman

Jeste�my zdolni �wiadomie koncentrowa� uwag� jedynie na 0,0004 proc. informacji bombarduj�cych nasz m�zg. To jednak nie jest g��wny pow�d, dla kt�rego warto starannie wybiera� to, na czym si� koncentrujemy.

29.10.2022 | 17:36

czas

nauka

psychologia

uwaga

Jeste�my zdolni �wiadomie koncentrowa� uwag� jedynie na mniej wi�cej 0,0004 proc. informacji bombarduj�cych nasz m�zg. To jednak nie jest g��wny pow�d, dla kt�rego warto starannie wybiera� to na czym si� koncentrujemy.

Miko - wirtualna gwiazda promuj�ca Warmi� i Mazury

Warmia i Mazury

Robert Robaszewski

Hitem tegorocznego festiwalu zosta� wirtualny influencer Miko, kt�ry w mediach spo�eczno�ciowych przekazuje informacje o Warmii i Mazurach.

29.10.2022 | 15:00

biznes

nauka

samorz�d

Jedenasta edycja Festiwal Promocji Gospodarczej Warmii i Mazur

Zanieczyszczenie powietrza mo�e wywo�a� demencj�

zdrowie psychiczne

Tomasz Ulanowski

Wskazuje na to metaanaliza, kt�rej wyniki naukowcy z Kanady opublikowali w�a�nie na �amach pisma "Neurology".

28.10.2022 | 18:00

antropocen

m�zg

nauka

przyroda

Sezon smogowy w Zabrzu, 12 stycznia 2022 r.

Prywatne pogotowie ratunkowe. Do szpitala je�dzi w ostateczno�ci

zdrowie

Katarzyna Staszak

Dla tych, kt�rzy �le si� czuj�, ale nie chc� utkn�� w szpitalnej kolejce. Dla tych, kt�rym w dzie� brakuje czasu na badania. Albo dla tych, kt�rzy chc� zadba� o starszych rodzic�w. Po Warszawie je�dzi pi�� mobilnych przychodni.

28.10.2022 | 16:00

badania

nauka

pogotowie

Kto nas wkr�ci� w zmian� czasu? Wygl�da na to, �e... Niemcy

Nauka

Piotr Cie�li�ski

W nocy z soboty na niedziel� �pimy o godzin� d�u�ej. Przesuwamy wskaz�wki zegar�w godzin� do ty�u - wracamy na zim� do czasu strefowego, aby na wiosn� zn�w przestawi� si� na czas letni. Po co te sezonowe zmiany czasu? Czy dzi�ki temu - jak si�...

28.10.2022 | 15:03

nauka

poradniki Wyborczej

Unia Europejska

zmiana czasu

Sie� Badawcza �ukasiewicz. Tu nauka pracuje dla przemys�u - tworzy technologie przysz�o�ci

nauka

Ada Chojnowska

P�omienie przy ul. Cementowej w Krakowie? Spokojnie, to tylko �wiczenia. Naukowc�w. W �ukasiewicz - Instytucie Ceramiki i Materia��w Budowlanych praca wre. Badacze opracowuj� technologie przysz�o�ci, dzi�ki kt�rym przemys� b�dzie gotowy na wielk�...

28.10.2022 | 07:00

budownictwo

ceramika

Sie� Badawcza �ukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materia��w Budowlanych

Pogoda na Wszystkich �wi�tych. B�dzie wyj�tkowo ciep�o

Nauka

Krzysztof Drozdowski

Od kilku dni mamy nietypow� dla ko�ca pa�dziernika pogod� - s�oneczn� i wyj�tkowo ciep��. O tej porze mo�na by si� spodziewa� jesiennych szarug, a nawet przymrozk�w. Tymczasem obserwujemy sp�nion� z�ot� jesie�.

28.10.2022 | 06:00

nauka

prognoza pogody

Wszystkich �wi�tych

Pi�� powod�w, dla kt�rych makija� czyni twarz bardziej atrakcyjn�

Kasper Kalinowski

Mimo obiegowej opinii i wielu bada� potwierdzaj�cych wp�yw makija�u na atrakcyjno�� twarzy szczeg�y by�y nieznane. Sytuacj� zmienia najnowsze badanie ameryka�skich psycholog�w.

27.10.2022 | 14:35

ewolucja

nauka

psychologia

Dr Barbara Kowalewska, chemiczka: Wykorzystam grafen do odczytywania danych medycznych z potu, moczu lub krwi

polscy naukowcy donosz�

Barbara Kowalewska

Sensor przyklejony do sk�ry b�dzie m�g� na bie��co zbiera� dane o zdrowiu, np. poziom glukozy. Bez �adnego wk�ucia.

27.10.2022 | 14:00

chemia

nauka

Doktor Barbara Kowalewska z Wydzia�u Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 25 pa�dziernika 2022 r.

Jak zadba� o dobry sen, kiedy okoliczno�ci temu nie sprzyjaj�?

Tylko Zdrowie

Daria �ukowska

Praca na nocn� zmian�, narodziny dziecka czy podr� utrudniaj� prawid�owy sen. Istniej� jednak sposoby, aby temu zaradzi�.

27.10.2022 | 11:00

nauka

sen

zdrowie

Zakazane badania? W�o�yli gen omikronu do innego wariantu SARS-CoV-2 i wywo�ali burz�

badania naukowe

Margit Kossobudzka

Nie jest to burza w szklance wody. Chodzi o ustalenie jasnych wytycznych, kt�re badania nad COVID-19 stanowi� zagro�enie biologiczne, a kt�re nale�y prowadzi� przy odpowiednio zachowanej ostro�no�ci.

27.10.2022 | 06:00

nauka

pandemia koronawirusa

patogeny

SARS-CoV-2

"Najbrudniejszy cz�owiek �wiata" zmar�. Czy cz�ste mycie skraca �ycie?

Klikbajt i fakt

Katarzyna Staszak

Amou Haji, pustelnik z Iranu, nie u�ywa� myd�a ani czystej wody. Pi� wod� z ka�u�y, �ywi� si� starym mi�sem. Zmar� w wieku 94 lat. A co medycyna m�wi o myciu?

26.10.2022 | 19:00

higiena

mycie

nauka

poradnik zdrowie

Amou Haji, najbrudniejszy cz�owiek �wiata przed swoim domostwem w wiosce Dezhgah w Iranie, 28.12.2018

Nagroda Nobla: Fizycy dziel� si� nagrod� za wgl�d w upiorny �wiat mechaniki kwantowej

Nauka

Robert Young [Lancaster University]

Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki za 2022 r. zosta�a przyznana tr�jce naukowc�w za pionierskie eksperymenty w mechanice kwantowej dotycz�cej teorii obejmuj�cej mikro�wiat atom�w i cz�stek.

26.10.2022 | 14:03

fizyka

nauka

The Conversation

Futurystyczna mechanika kwantowa (zdj�cie ilustracyjne)

Korzenie ludzkiej mowy si�gaj� 407 mln lat wstecz

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Wskazuj� na to najnowsze badania, kt�rych wyniki ukaza�y si� w�a�nie w pi�mie "Nature Communications".

26.10.2022 | 10:00

antropologia

biologia

m�zg

nauka

Ugandyjskie szympansy (samce) biesiaduj� po wsp�lnym polowaniu

Nowa matura z j. polskiego. Ucze�, kt�ry zacznie si� przygotowywa� w kwietniu, ma niewielkie szanse

Nastolatek

Magdalena Wojciechowska

Przygotowanie do nowej matury z j�zyka polskiego wymaga systematyczno�ci. Nie mo�e to by� nauka w ostatniej chwili. Rozmowa z Izabel� Kasperek, nauczycielk� j�zyka polskiego i egzaminatork� maturaln�, prowadz�c� kana� "Wiedza z Wami".

26.10.2022 | 06:01

edukacja

j�zyk polski

nauka

nowa matura

Czarne �aby z Czarnobyla pokazuj�, jak dzia�a ewolucja

Nauka

Germ�n Orizaola [Universidad de Oviedo], Pablo Burraco [Estaci�n Biol�gica de Do?ana (EBD-CSIC)]

Ciemne ubarwienie jest typowe dla �ab z teren�w najbardziej ska�onych w czasie wybuchu reaktora j�drowego. Melanina, kt�re za nie odpowiada, mo�e �agodzi� skutki ekspozycji na promieniowanie.

25.10.2022 | 20:00

czarnobyl

nauka

The Conversation

zwierz�ta

Strefa Wykluczenia wok� Czarnobylskiej Elektrowni J�drowej.

Tw�j kot rozumie, kiedy do niego m�wisz - udowadniaj� naukowcy

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Kolejnym badaniem naukowcy potwierdzaj� to, co kociarze wiedz� od dawna - koty to bardzo bystre zwierz�ta.

25.10.2022 | 16:00

antropologia

biologia

koty

m�zg

Skomplikowana natura p�ci - czego nie rozumie Jaros�aw Kaczy�ski

nauka

Jacek Kubiak

Jaros�aw Kaczy�ski, wybieraj�c osoby transp�ciowe na koz�y ofiarne obecnej kampanii wyborczej, cynicznie wykorzystuje ignorancj� swoich s�uchaczy

25.10.2022 | 13:54

biologia

Jaros�aw Kaczy�ski

p�e�

zdrowie

'Dysforia p�ciowa mo�e prowadzi� do depresji i pr�b samob�jczych, gdy� nie wszyscy potrafi� poradzi� sobie z ogromem presji spo�ecznej, kulturowej i religijnej.'

7 powod�w, dla kt�rych zmiana czasu na zimowy nie ma sensu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

W nocy z soboty na niedziel� wracamy do czasu zimowego, czyli strefowego. Cofamy wskaz�wki zegar�w o godzin� - z godz. 3 na 2. Tego dnia �pimy wi�c o godzin� d�u�ej, ale to z�udna korzy��. Zmiana czasu dwa razy w ci�gu roku ma wi�cej wad ni� zalet.

25.10.2022 | 10:15

nauka

poradniki Wyborczej

zmiana czasu

zmiana czasu na zimowy

Metawersum - �ycie przeniesione do sieci to zupe�nie nowe zagro�enia

Nauka

Matthew Ball

Metawersum sprawi, �e do sieci przeniesiemy nie tylko aktywno�� zawodow�, ale r�wnie� zakupy i �ycie towarzyskie. Rodzi to wyzwania, z kt�rymi wcze�niej si� nie mierzyli�my.

25.10.2022 | 10:00

metawersum

nauka

nowe technologie