NAUKA Gazeta Wyborcza

Po �mietnikach ich poznacie. Naukowcy rozszyfrowuj� tajemnice imperium w kryzysie

nauka

Tomasz Ulanowski

Dlaczego cesarstwo wschodniorzymskie straci�o Lewant? Archeolodzy dokopali si� (dos�ownie!) do praprzyczyn jego upadku w regionie - znale�li je 100 lat przed tym, zanim Bizancjum musia�o wycofa� si� przed islamskim naporem.
26.03.2019 | 10:35

archeologia
Stanis�aw Zaremba dokona� epokowego odkrycia, ale �wiat nie wie, �e on jest jego autorem

Matematyka si� liczy

Ada Chojnowska

Po doktoracie na Sorbonie przed Stanis�awem Zaremb� otworzy�a si� szansa na wielk� karier� na Zachodzie. Ale uzna�, �e bardziej przyda si� polskim studentom, i przyj�� ofert� z Uniwersytetu Jagiello�skiego.
26.03.2019 | 08:32

matematyka

nauka
Noc nie jest czarna. Jest t�czowa - zielona, niebieska, ��ta, czasem czerwona

nauka

Piotr Cie�li�ski

Gdyby zgas�y gwiazdy i Ksi�yc, a tak�e wszystkie �wiat�a ludzkiej cywilizacji, nocne niebo wcale nie by�oby czarne jak w�giel. Ziemska atmosfera promieniuje s�abym �wiat�em, nazywanym po�wiat� niebiesk�, kt�ra mieni si� barwami. Magazyn "Science...
26.03.2019 | 06:30

atmosfera

fizyka
M�zg rodzi neurony nawet po dziewi��dziesi�tce

nauka

Tomasz Ulanowski

To kolejne badanie w ostatnim roku, kt�re potwierdza, �e nawet ludziom doros�ym przybywa neuron�w w m�zgu
25.03.2019 | 17:00

biologia

zdrowie
Pies i kot na diecie wege? To nie �art

zwierz�ta

Wojciech Moskal

Zaskakuj�co du�o w�a�cicieli zwierz�t domowych pr�buje zrobi� ze swoich pupili wegan. Problem jako pierwsi opisuj� naukowcy z Kanady i Nowej Zelandii.
25.03.2019 | 14:34

koty

nauka

pies

wegetarianizm
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

To by� niezwyk�y tydzie� dla nauki i jej mi�o�nik�w. Pierwsza kobieta zdoby�a Nagrod� Abela, czyli matematycznego nobla. Japo�scy naukowcy s� coraz bli�ej o�ywienia mamut�w. Hiszpanie stworzyli wielk� map� skarb�w, czyli wszystkich swoich statk�w i...
25.03.2019 | 06:43

nauka
Herodot nie k�ama�. Gdyby �y�, m�g�by teraz zawo�a�: "A nie m�wi�em!"

Nauka

Joanna Grabowska

Powa�ni historycy i archeolodzy przez stulecia zarzucali greckiemu historykowi k�amstwa i zmy�lenia, w�tpili nawet w to, �e odwiedzi� Egipt. Teraz przyznaj�, �e baris, nieznana im dot�d staroegipska ��d� transportowa opisana z detalami przez...
24.03.2019 | 18:44

archeologia

Egipt

nauka
Japo�czycy pr�buj� o�ywi� mamuta. Efekt? Sukces i rozczarowanie

Nauka

Joanna Grabowska

W eksperymencie uda�o si� "o�ywi�" j�dra kom�rek mamuta w�ochatego sprzed 28 tys. lat. Ale te� naukowcy zdali sobie spraw� z ogranicze� obecnej technologii transferu j�drowego, kt�ra jest potrzebna do sklonowania zwierz�cia.
23.03.2019 | 15:02

genetyka

klonowanie

mamut

nauka
Naucz si� by� tu i teraz. Trening uwa�no�ci przyda si� nie tylko na lekcji

Strefa czytania i ogl�dania

Olga Wo�niak

A gdyby tak nie wybiega� w przysz�o��, nie planowa�, nie stawia� sobie ci�gle nowych cel�w? A jednocze�nie nie prze�uwa� wci�� przesz�o�ci. Stan�� mocno na nogach i poczu�, �e si� jest. Spr�buj! Czytaj wywiad Olgi Wo�niak z Mart� Wojtkowska-Radzick�
22.03.2019 | 17:56

medytacja

nauczyciele

nauka

olga wo�niak
103 nowe gatunki chrz�szczy, a w�r�d nich Asterix i Obelix. S� ju� Lady Gaga, Mick Jagger, Jan Pawe� II, a tak�e... Hitler

Nauka

Mateusz Sowi�ski

Gdy w zatrwa�aj�cym tempie maleje liczba owad�w na �wiecie, naukowcy dwoj� si� i troj�, by zd��y� z odkryciem i opisaniem jak najwi�kszej liczby nowych gatunk�w, nim bezpowrotnie wymr�.
22.03.2019 | 14:00

biologia

chrz�szcze

nauka

owady
Chiny: nowe dowody na eksplozj� �ycia w kambrze. Po�owa gatunk�w nieznanych nauce

Nauka

Tomasz Ulanowski

Naukowcy trafili w Chinach na prawdziwy skarbiec skamienia�o�ci zwierz�t �yj�cych 518 mln lat temu. To kolejny dow�d na tzw. eksplozj� kambryjsk�.
22.03.2019 | 07:55

Chiny

nauka

paleontologia

ziemia
Wiosna to najlepszy czas do obserwacji Drogi Mlecznej! "Z g�ow� w gwiazdach" Karola W�jcickiego

z g�ow� w gwiazdach

Karol W�jcicki

Wiosna! Zbli�a si� najlepszy czas w roku do obserwacji Drogi Mlecznej, a na Polskie niebo powraca ISS. A jakby tego by�o ma�o, to w weekend kolejna szansa na zorz� polarn� widoczn� z Polski! Zapraszamy na "Z g�ow� w gwiazdach LIVE".
21.03.2019 | 20:00

astronomia

Karol W�jcicki

nauka
Te niesamowite maszyny na Politechnice Bia�ostockiej

Politechnika Bia�ostocka

pcg

"Bulbulator" - efekt wsp�pracy uczni�w Zespo�u Szk� Elektrycznych i Zespo�u Szk� Mechanicznych w Bia�ymstoku - to najlepsza "niesamowita maszyna" drugiej edycji og�lnopolskiego konkursu zorganizowanego przez Politechnik� Bia�ostock�. W czwartek...
21.03.2019 | 17:52

nauka
Brat bli�niak zmienia siostr� w �onie matki. Na ca�e �ycie - odkryli naukowcy

Nauka

Tomasz Ulanowski

Testosteron, kt�ry zalewa organizm m�skiego bli�niaka w macicy, nie pozostaje bez wp�ywu na rozw�j jego siostry. Odbija si� to na jej doros�ym �yciu.
21.03.2019 | 13:53

geny

hormony

nauka
Martha Nussbaum s�ynie z perfekcji i �ycia podporz�dkowanego �cis�emu rygorowi. Jest celebrytk� �wiata nauki, kr�low� filozofii XXI wieku

Portrety kobiet

Iwona Dominik

Na Harvardzie odkrywa, �e filozofia przyci�ga g��wnie ch�odnych, logicznie my�l�cych m�czyzn, kt�rzy uciekaj� przed prawdziwym �yciem. Martha Nussbaum na przek�r zajmuje si� ludzkimi emocjami. Poznajcie jedn� z najbardziej wp�ywowych...
21.03.2019 | 07:59

filozofia

martha nussbaum

nauka

perfekcjonizm
Po co nam moralizatorski B�g? Badania potwierdzaj� jedn� z hipotez

Nauka

Tomasz Ulanowski

Wymy�lili�my go po to, �eby jako� da�o si� �y� w gargantuicznych spo�eczno�ciach licz�cych milion i wi�cej ludzi - sugeruj� naukowcy w najnowszym "Nature".
20.03.2019 | 19:01

antropologia

nauka

religia

wiara
Dzisiaj zaczyna si� astronomiczna wiosna. A w nocy jest pe�nia, dlaczego wi�c Wielkanoc dopiero za miesi�c?

Nauka

Piotr Cie�li�ski, Krzysztof Rochowicz

Ko�ci� wyznaczy� dat� Wielkanocy na niedziel� po pierwszej wiosennej pe�ni. Dzi� mamy r�wnonoc wiosenn�, czyli pocz�tek wiosny. A noc� Ksi�yc znajdzie si� w pe�ni. Dlaczego wi�c �wi�to w tym roku wypada dopiero w drugiej po�owie kwietnia, a nie w...
20.03.2019 | 11:30

astronomia

nauka

pe�nia

r�wnonoc wiosenna
Dok�d si�ga atmosfera ziemska - Cie�li�ski o ksi�ycowej ciekawostce

Nauka Extra

Piotr Cie�li�ski

To wiemy: Ksi�yc porusza si� w obr�bie atmosfery Ziemi. Wod�r, a w�a�ciwie jego �ladowe ilo�ci pochodz�ce z ziemskiego powietrza odkryto ponad 600 km od naszej planety. Do tej pory wydawa�o si�, �e ziemska atmosfera tak daleko nie si�ga. O nowym...
20.03.2019 | 08:54

atmosfera

ksi�yc

nauka

nauka ekstra
"Pisz� w sprawie drzew, kt�re nas stworzy�y". List Adama Wajraka do prezydenta Poznania

Nauka

Adam Wajrak

Pozwoli�em sobie napisa� do Pana Prezydenta Poznania Jacka Ja�kowiaka list w sprawie drzew.
19.03.2019 | 20:19

drzewa

jacek jaskowiak

nauka

Pozna�
Jak �owcy z Anatolii przej�li kulturow� nowink�, polubili alkohol i podbili Europ�

Nauka

Tomasz Ulanowski

Czy rolnictwo rozpowszechni�o si� w dawnych spo�eczno�ciach zbieraczo-�owieckich dzi�ki wymianie gen�w czy mem�w? Przynajmniej w Anatolii dominowa�y memy - czyli wymiana kulturowa.
19.03.2019 | 17:01

antropologia

historia

nauka
Karen Uhlenbeck z USA. Pierwsza kobieta dosta�a Nagrod� Abela, czyli matematycznego Nobla

Matematyka si� liczy

Piotr Cie�li�ski

76-letnia Karen Uhlenbeck - emerytowana profesor Uniwersytetu Teksasu w Austin - bada�a mi�dzy innymi, jaki kszta�t ma... piana z baniek mydlanych w abstrakcyjnych przestrzeniach o wi�cej ni� trzech wymiarach. Zosta�a nagrodzona za "fundamentalny...
19.03.2019 | 14:53

matematyka

nauka
Dlaczego homoseksualizm nie zanika, cho� geje czy lesbijki bardzo rzadko maj� dzieci?

Nauka

Jacek Kubiak

Homoseksualizm utrzymuje si� w populacji wszystkich lud�w na mniej wi�cej sta�ym poziomie. Domy�lamy si�, jaki mechanizm ewolucyjny za tym stoi.
19.03.2019 | 11:41

biologia

genetyka

homoseksualizm

nauka
Cztery MINIATURY trafi� do badaczy z UwB. Granty za ponad 80 tys. z�

Uniwersytet w Bia�ymstoku

pcg

Kolejne cztery granty w ramach konkursu MINIATURA zdobyli naukowcy z Uniwersytetu w Bia�ymstoku. ��czna kwota wsparcia to ponad 82 tys. z�.
19.03.2019 | 10:30

dotacje

nauka
To najwi�ksza w dziejach mapa zatopionych skarb�w. Tylko cz�� z nich odnaleziono

Nauka

Joanna Grabowska

Hiszpanie zrobili spis wszystkich swoich zaginionych statk�w z cennymi �adunkami - od wyprawy Kolumba po koniec XIX wieku. Amator�w romantycznych morskich opowie�ci spotka zaw�d. To nie ��dni krwi i bogactw piraci z Karaib�w, lecz sztormy i huragany...
19.03.2019 | 06:36

archeologia

Hiszpania

mapa

nauka
"Trudno uwierzy�, �e napisa� to dwudziestopi�cioletni ch�opak". Zygmunt Janiszewski chcia� wyprowadzi� polsk� matematyk� z za�cianka

Matematyka si� liczy

Mariusz Urbanek

Zygmunt Janiszewski by� wsp�tw�rc� polskiej szko�y matematycznej, pomys�odawc� i wsp�za�o�ycielem pisma "Fundamenta Mathematicae", kt�re zrewolucjonizowa�o my�lenie o czasopismach naukowych. Nie do�y� ani rozkwitu szko�y, ani ukazania si�...
18.03.2019 | 07:21

i wojna �wiatowa

matematyka

nauka
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Najciekawsze doniesienia naukowe z ostatniego tygodnia. Co� dla zdrowia i kilka ciekawostek.
18.03.2019 | 06:37

nauka
Kuba Rozpruwacz by� polskim imigrantem? Jest publikacja bada� DNA

Nauka

Joanna Grabowska

Dwaj brytyjscy kryminolodzy s� przekonani, �e s�ynnym londy�skim seryjnym morderc� by� polski imigrant Aaron Ko�mi�ski. Podpieraj� si� najnowszymi analizami DNA, kt�re w�a�nie opublikowali w "Journal of Forensic Sciences". Ale nie wszyscy si� z nimi...
17.03.2019 | 17:02

dna

kryminalistyka

Kuba Rozpruwacz

londyn
Wenus jest planet� najbli�sz� Ziemi? Nie, Mars tak�e nie. Zaskakuj�ce odkrycie

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Najnowszy numer magazynu "Physics Today" podaje w w�tpliwo�� powszechn� wiedz� o tym, kt�re planety s� sobie bliskie w Uk�adzie S�onecznym. Publikowane tam wyliczenia ameryka�skich naukowc�w mog� zaszokowa�. Ja w ka�dym razie by�em zaskoczony.
16.03.2019 | 17:03

astronomia

mars

merkury

nauka
Niezwyk�a scena wyryta na g�azie 12,5 tys. lat temu. Co pradawny artysta chcia� wyrazi�?

Nauka

Joanna Grabowska

Hiszpa�scy naukowcy znale�li kamie�, na kt�rym paleolityczny artysta wyry� scen� z udzia�em ludzi i ptak�w, prawdopodobnie �urawi.
16.03.2019 | 11:21

nauka

paleontologia

sztuka
Zanieczyszczenia chemiczne w domu os�abiaj� p�odno�� m�czyzn i... ps�w

zdrowie

Wojciech Moskal

Najnowsze badania potwierdzaj�, �e zanieczyszczenia �rodowiskowe znajdowane w domach, ale te� np. w po�ywieniu, mog� niekorzystnie wp�ywa� na p�odno�� zar�wno m�czyzn, jak i naszych ulubionych czworonog�w.
16.03.2019 | 07:23

medycyna

nauka

niep�odno��

ochrona �rodowiska
Polscy antropolodzy sprzeciwiaj� si� ha�bieniu ich dziedziny nauki przez antysemit�w

Nauka

red.

Na terenie Sejmu mo�na by�o kupi� tygodnik "Tylko Polska", kt�ry na ok�adce zamie�ci� antysemicki tekst "JAK ROZPOZNA� �YDA?", wymieniaj�c w tym kontek�cie m.in. "cechy antropologiczne". Polskie Towarzystwo Antropologiczne przys�a�o nam list, w...
15.03.2019 | 17:06

antropologia

nauka
Sk�d si� wzi�li Baskowie? Analiza ich DNA odkrywa niespodziank�

homo sapiens

Tomasz Ulanowski

Naukowcy odtwarzaj� histori� podboju P�wyspu Iberyjskiego. Jakie ludy go zasiedla�y i ile z nich pozosta�o w DNA dzisiejszych Bask�w?
15.03.2019 | 06:00

antropologia

nauka
Przeczytaj i... zdrzemnij si�. Drzemka jest zdrowa, bo obni�a ci�nienie

zdrowie

Wojciech Moskal

Chwila snu w trakcie dnia to nie tylko spos�b na odzyskanie energii, czy poprawienie nastroju. To r�wnie� skuteczna metoda obni�ania ci�nienia krwi - pokazuj� wyniki najnowszych bada�.
14.03.2019 | 17:00

drzemka

nadci�nienie

nauka

sen
Z�e powietrze zabija. Bardziej, ni� si� wydawa�o

zdrowie

Wojciech Moskal

Naukowcy alarmuj�: zanieczyszczone powietrze ka�dego roku przyczynia si� w Europie do �mierci blisko 800 tys. ludzi. W samej tylko Polsce - 58 tys. To o wiele wi�cej, ni� wcze�niej s�dzono
14.03.2019 | 06:25

choroby serca

globalne ocieplenie

nauka

udar
Hieny te� - jak ludzie - uprawiaj� polityk�. Do�� brutaln�

Nauka

Tomasz Ulanowski

Co wi�cej, polityce hien c�tkowanych towarzyszy - jak u ma�p cz�ekokszta�tnych - nepotyzm. To mo�e nie dziwi�, bior�c pod uwag� to, jak czasem zachowuj� si� ludzcy politycy, a jednak jest to naukowa niespodzianka.
13.03.2019 | 17:17

ewolucja

hieny

nauka

polityka
Dlaczego mr�wka nie galopuje? Fizyczna ciekawostka Cie�li�skiego

Nauka Extra

Piotr Cie�li�ski; realizacja: Edyta Iwaniuk; animacje: Micha� Nowacki; monta�: Micha� Szyszka

Mr�wki maj� naprawd� ograniczone mo�liwo�ci, je�li chodzi o przemieszczanie si�. My, ludzie, mo�emy przecie� chodzi� czy biega�. Konie maj� jeszcze wi�cej mo�liwo�ci przemieszczania, mog�: i�� st�pa, k�usowa�, galopowa�, cwa�owa�. A mr�wki? Co te...
13.03.2019 | 09:17

mr�wki

nauka

Piotr Cie�li�ski
Szpaki wr�ci�y! Wiosna

Nauka

Tomasz Ulanowski

�aden widok w ko�c�wce zimy nie cieszy mnie tak jak widok tych kurdupli.
12.03.2019 | 15:54

nauka

newsletter

zwierz�ta
Czy Majowie zdradzili swego boga deszczu?

majowie

Joanna Grabowska

Dlaczego Majowie b�agali o deszcz "cudzoziemskie" b�stwo, a nie w�asne?
12.03.2019 | 15:00

archeologia

nauka
Ile wa�y Droga Mleczna? Najdok�adniejszy w dziejach pomiar ucina spekulacje

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Oczywi�cie nie ma takiej wagi na Ziemi, kt�ra by�aby w stanie ud�wign�� ca�� Galaktyk�. Tak naprawd� astrofizycy zmierzyli wi�c nie ci�ar, ale ca�kowit� mas� Drogi Mlecznej. Zanim napisz�, ile im wysz�o, najpierw wyja�ni�, jak to zrobili.
12.03.2019 | 06:23

ciemna materia

droga mleczna

kosmiczny teleskop hubble'a

kosmos
Przebadaj si� za darmo na jaskr�

zdrowie

Wojciech Moskal

Z okazji �wiatowego Tygodnia Jaskry do soboty w ca�ej Polsce odb�d� si� bezp�atne badania w kierunku jaskry. To szansa na uchronienie si� przed �lepot� - apeluj� okuli�ci.
11.03.2019 | 13:50

jaskra

medycyna

nauka

oczy

Poprzednia 162 163 164 165 166 ... Nast�pna