NAUKA Gazeta Wyborcza

Globalne ocieplenie coraz bardziej zab�jcze dla staruszk�w

upa�

Tomasz Ulanowski

Do po�owy wieku liczba senior�w, kt�rym z powodu upa��w zagrozi przegrzanie, wzro�nie nawet o �wier� miliarda - szacuj� naukowcy w najnowszym wydaniu pisma "Nature Communications".
15.05.2024 | 12:48

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

przegrzanie
Jak sprawi� aby koncentrowa� si� na "tu i teraz"? Zwr�� uwag� na swoj� uwag�

mindfulness

Amishi P. Jha

Faktem powszechnie rozumianym i akceptowanym jest, �e aby poprawi� stan zdrowia fizycznego, konieczne jest uprawianie �wicze�. Jednak z jakiego� powodu nie dostrzegamy takich samych zale�no�ci dla zdrowia psychicznego czy zdolno�ci kognitywnych. A...
14.05.2024 | 18:21

medytacja

m�zg

nauka

sztuka �ycia
Lato 2023 r. by�o najgor�tsze w ci�gu ostatnich 2 tys. lat

lato

Tomasz Ulanowski

Mowa o lecie na p�kuli p�nocnej, czyli o okresie od czerwca do sierpnia. I o lecie w rejonach pozatropikalnych, czyli od 30. do 90. st. szeroko�ci geograficznej p�nocnej. A wi�c r�wnie� o Europie.
14.05.2024 | 17:05

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

przyroda
Zastrzyki na odchudzanie pomagaj� w chorobach kr��enia. I nie tylko. Dwa wa�ne badania

oty�o��

Margit Kossobudzka

Jak wynika z nowego badania SELECT, zastrzyki stosowane w leczeniu oty�o�ci mog� zmniejszy� ryzyko zawa��w serca i udar�w u ludzi, nawet je�li nie strac� oni du�o na wadze.
14.05.2024 | 15:30

choroby sercowo-naczyniowe

cukrzyca

nadwaga

nauka
Doradzaj� uczniom w jakich zawodach warto si� kszta�ci�? "Specjalista zarobi du�o powy�ej 10 tys. z� netto"

Zawodowcy

S�awomir Szyma�ski

Uczestnicy konkursu przygotowywali kr�tkie filmy o r�nych zawodach, kt�re mo�na wybra� w jednej z wroc�awskich szk� bran�owych lub w technikach. W V edycji konkursu "GPS po zawodach" wystartowa�o 116 uczni�w ze 16 szk� podstawowych. W Centrum...
14.05.2024 | 13:09

edukacja

nauka

uczniowie

Wroc�aw
Dinozaury w Tatrach. Nowa atrakcja w Tatrza�skim Parku Narodowym

Tatrza�ski Park Narodowy

Piotr Starmach

Prehistoryczne gady �yj�ce m.in. na terenie Tatr czy naukowe informacje dotycz�ce kszta�towania si� temperatury i ci�nienia na ziemi - te i inne ciekawostki przyrodnicy z TPN t�umaczy� b�d� turystom ju� od najbli�szej soboty w nowym budynku...
14.05.2024 | 06:30

dinozaury

klimat

nauka

przyroda
Urodzony marato�czyk. Nasi przodkowie rzeczywi�cie potrafili zabiega� zwierz� na �mier�

bieganie

Tomasz Ulanowski

W najnowszym wydaniu "Nature Human Behaviour" naukowcy uprawdopodabniaj� hipotez� wyja�niaj�c�, jak umiej�tno�� biegania na dalekie dystanse uczyni�a z nas tzw. ludzi rozumnych (Homo sapiens).
14.05.2024 | 06:05

antropologia

m�zg

nauka

przyroda
"Polska i Europa musz� chroni� przyrod�" naukowcy apeluj� do Donalda Tuska

ochrona przyrody

List naukowc�w

215 naukowc�w reprezentuj�cych r�ne instytucje naukowe w Polsce skierowa�o do premiera Donalda Tuska list otwarty w sprawie poparcia dla Nature Restoration Law (NRL), czyli unijnego rozporz�dzenia dotycz�cego odbudowy zasob�w przyrodniczych.
13.05.2024 | 16:06

klimat

Nature Restoration Law

nauka

zmiany klimatu
Agonia raf. W tropikach liczba m�odych koralowc�w spad�a o osiemdziesi�t pi�� procent

rafy koralowe

Benjamin von Brackel

Jedna czwarta wszystkich gatunk�w zwierz�t w oceanach �wiata jest zale�na od po�ywienia i schronienia, kt�re znajduj� w rafach. Oko�o o�miuset pi��dziesi�ciu milion�w ludzi utrzymuje si� dzi�ki rybom �yj�cym w rafach koralowych. Niestety, rafy...
13.05.2024 | 15:29

antropocen

nauka

przyroda

Zmiana Klimatu
Naukowcy z Poznania chc�, �eby owady pi�y mniej i nadal by�y smaczne. Wszystko dla naszej przysz�o�ci

nauka

Mateusz Jarmusz

Owady jako cz�� naszej diety to nie science fiction. Naukowcy z Wydzia�u Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu badaj�, jak bardzo mo�na ograniczy� zu�ycie wody w hodowli owad�w, �eby jednocze�nie ich warto�ci od�ywcze pozosta�y bez...
13.05.2024 | 07:00

jedzenie owad�w

owady

UAM

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Kasper Kalinowski

�pieszmy si� odkrywa� tajemnice natury, tak szybko j� niszczymy. Tak mo�na podsumowa� najwa�niejsze odkrycia naukowe ubieg�ego tygodnia.
13.05.2024 | 06:05

7 rzeczy

nauka

odkrycia naukowe

Siedem odkry�
Nerkosze - much�wki o d�ugich nogach

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

Nerkosze (Nephrotoma spp.) na pierwszy rzut oka przypominaj� dobrze znane koziu�ki i cz�sto s� z nimi mylone. Tak jak one, wzbudzaj� w ludziach strach, poniewa� przypominaj� ogromne komary. Mimo to s� ca�kowicie niegro�ne.
11.05.2024 | 16:14

nauka

owady
Milimetr prawdziwej struktury ludzkiego m�zgu odczytany! To wielki sukces i nowy pocz�tek w badaniach nad m�zgiem

m�zg

Margit Kossobudzka

Naukowcy ju� ponad dekad� temu postanowili "wej�� z m�zgiem" na wy�szy poziom. Chcieli stworzy� narz�dzia umo�liwiaj�ce funkcjonalne mapowanie i kontrol� aktywno�ci neuron�w w m�zgach z niezwyk�� rozdzielczo�ci�. Obecne osi�gni�ce jest niezwyk�e.
10.05.2024 | 18:05

nauka

neurobiologia

zdrowie
Sztuczna inteligencja ju� oszukuje i manipuluje lud�mi - pisz� naukowcy

sztuczna inteligencja

Tomasz Ulanowski

Jeden z algorytm�w udawa� "martwego". Mistrzem oszustwa okaza� si� Cicero, program AI stworzony przez firm� Meta (t� od Facebooka).
10.05.2024 | 17:05

ewolucja

m�zg

nauka

nowe technologie
Zbli�aj� si� zimni ogrodnicy i zimna Zo�ka. Czy czekaj� nas przymrozki?

prognoza pogody

Krzysztof Drozdowski

Pierwsza po�owa maja to czas kiedy zasadniczo zmienia si� typ pogody i rozk�ad ci�nienia nad Europ�. Temperatury w niekt�rych miejscach znacznie spadn�.
10.05.2024 | 14:21

nauka

pogoda

przymrozki
Male�ka meduza w teorii jest w stanie �y� wiecznie. Sekrety d�ugowieczno�ci

zwierz�ta

Nicklas Brendborg

Jeden z rekin�w polarnych gdy powsta�y Stany Zjednoczone, by� ju� starszy ni� ktokolwiek w historii ludzko�ci. Gdy zaton�� Titanic, mia� 281 lat. I chocia� w�a�nie stukn�o mu 390 lat, wiele gatunk�w �yje znacznie d�u�ej.
10.05.2024 | 11:29

d�ugowieczno��

nauka
�ycie w dobie maszyn. Copernicus Festival zaprasza do wsp�lnego odkrywania �wiata

Copernicus Festival

Marta Gruszecka

Jak dzia�a m�zg pszcz� i czego cz�owiek mo�e si� od nich nauczy�? Czy �yjemy w dobie kryzysu psychicznego? Na te i wiele innych pyta� naukowych odpowiedzi poszukaj� wybitni naukowcy, go�cie Copernicus Festivalu, kt�ry odb�dzie si� mi�dzy 21 a 26...
10.05.2024 | 06:22

festiwal

nauka
Najtrudniej straci� t�uszcz z okolic brzucha?

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Na trzewny t�uszcz nie pomog� same "brzuszki" ani drastyczna dieta.
10.05.2024 | 06:00

aktywno�� fizyczna

dieta

nauka

tkanka t�uszczowa
Jak w trzech krokach poprawi� mikrobiot� jelit?

mikrobiota

Margit Kossobudzka

Mikrobiom mo�e nas odchudzi�, poprawi� reakcj� na stres i uodporni� na przezi�bienia. Pod warunkiem �e o niego dbamy.
10.05.2024 | 06:00

aktywno�� fizyczna

dieta

mikrobiom

nauka
Niebezpieczne zwi�zki lek�w i bakterii jelitowych

mikrobiota

Margit Kossobudzka

Leki, kt�re po�ykamy, mog� wywo�ywa� negatywne zmiany w przewodzie pokarmowym. Bakterie jelitowe czasem tak modyfikuj� ich dzia�anie, �e staj� si� toksyczne.
10.05.2024 | 06:00

leki

mikrobiom

nauka

zdrowie
Zrzucanie na Czarnka winy za chory system oceny naukowc�w i list� czasopism nie jest uczciwe

Wolna Sobota

Maciej G�rny, Antoni Grabowski

Dlaczego najwy�sz� punktacj� na li�cie ministerstwa nauki ciesz� si� tytu�y angloj�zyczne, a nie czasopisma naukowe ukazuj�ce si� we Francji czy w Niemczech?
10.05.2024 | 06:00

czasopisma naukowe

granty

nauka

polska akademia nauk
Uczeni namierzyli neurony, kt�re kontroluj� stan zapalny

m�zg

Margit Kossobudzka

Nowe badania pokazuj�, �e uk�ad nerwowy i odporno�ciowy dzia�aj� w wi�kszej symbiozie, ni� pocz�tkowo s�dzono.
09.05.2024 | 19:05

nauka

stan zapalny

uk�ad nerwowy

uk�ad odporno�ciowy
Socjolog: Badam, co Polacy s�dz� o szczepieniach

polscy naukowcy donosz�

Prof. Tomasz Sobierajski

Zapytali�my Polak�w: Czy zaszczepi�aby� si�/zaszczepi�by� si�, je�li by�aby skuteczna szczepionka przeciwko nowotworom? A� 85 proc. badanych odpowiedzia�o, �e tak. Szczepionka jest, ale korzysta z niej garstka os�b.
09.05.2024 | 17:50

hpv

nauka

nowotw�r

rak
Kiedy mijam m�czyzn, te� czuj� niepok�j. Szczeg�lnie je�li jest w�r�d nich kobieta

kultura

Tomasz Ulanowski

Zamiast zajmowa� si� powa�nymi problemami spo�ecznymi, niekt�rzy i niekt�re z nas rozp�tuj� wojn� mi�dzyp�ciow�. Po co?
09.05.2024 | 16:19

gender

kobiety

m�czy�ni

nauka
Rozwi�� quiz. Co wiesz o Ksi�ycu?

quizy Wyborczej

Margit Kossobudzka

Sprawd� czy wiesz, od czego pochodzi nazwa R�owy Ksi�yc, jak nazywa si� granica jasnej i ciemnej tarczy Srebrnego Globu oraz kto stworzy� najdok�adniejsz� map� Ksi�yca.
09.05.2024 | 14:59

astronomia

ksi�yc

nauka
Krzywe zwierciad�o w Ogrodzie Do�wiadcze� im. Stanis�awa Lema

Ogr�d Do�wiadcze�

Marta Gruszecka

Sezon w Ogrodzie Do�wiadcze� im. Stanis�awa Lema w pe�ni. Go�cie maj� do wyboru ponad 110 interaktywnych urz�dze� dowodz�cych, �e nauka poparta w�asnym do�wiadczeniem mo�e by� fascynuj�ca. W�r�d atrakcji m.in. krzywe zwierciad�o, tr�jk�t bermudzki i...
09.05.2024 | 12:22

Muzeum In�ynierii i Techniki

nauka

wystawa
Mamy pandemi� bielenia tropikalnych raf koralowych

rafy koralowe

Tomasz Ulanowski

Naukowcy ostrzegaj� przed dramatyczn� w skutkach zmian� klimatu oceanu.
09.05.2024 | 12:00

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

przyroda
IMGW znowu ostrzega przed przymrozkami

przymrozki

Krzysztof Drozdowski

Wyja�niamy, sk�d si� bior� wiosenne przymrozki i jak rolnicy, sadownicy czy ogrodnicy pr�buj� sobie z nimi radzi�.
08.05.2024 | 11:16

nauka

ostrze�enie imgw

zjawiska atmosferyczne

zjawiska pogodowe
Za nami 11 rekordowo gor�cych miesi�cy z rz�du

antropocen

Tomasz Ulanowski

�rednioroczna globalna temperatura przekroczy�a t� z drugiej po�owy XIX w. a� o 1,61 st. C.
08.05.2024 | 10:20

antropologia

globalne ocieplenie

nauka

ocean
Prof. Andrzej Dragan: Po raz pierwszy w historii nauczyli�my si� robi� rzeczy, kt�rych nie rozumiemy

35 lat Gazety Wyborczej. Teksty wszech czas�w

Piotr Cie�li�ski

Sztuczna inteligencja jest teraz na poziomie o�miolatka, ale za 10 lat mo�e nas przerosn��. Jeste�my jednym z ostatnich pokole�, kt�re co� wnosi do rozwoju i logicznego my�lenia - uwa�a prof. Andrzej Dragan, fizyk teoretyk, artysta, popularyzator...
07.05.2024 | 20:02

ChatGPT

fizyka

google

nauka
Nowy pomys� na walk� z rakiem. Uderzenie w telomery

genetyka

Margit Kossobudzka

Kiedy kom�rka si� dzieli i powiela sw�j materia� genetyczny, mo�e dochodzi� do b��d�w w DNA. Kom�rki maj� system naprawczy, kt�ry remontuje uszkodzenia. Ale bywa, �e ten system zawodzi. Naukowcy chc� to wykorzysta�.
07.05.2024 | 19:00

dna

nauka

rak

rak jajnika
Klikanie kaszalot�w przypomina z�o�ono�ci� ludzk� mow�

wieloryby

Tomasz Ulanowski

Taki wniosek naukowcy formu�uj� w najnowszym wydaniu pisma "Nature Communications".
07.05.2024 | 17:00

j�zyk

kaszalot

m�zg

nauka
Ichtiozaur i kolonia liliowc�w - cenne skamienia�o�ci sprzed 180 mln lat na wystawie w Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ

geologia

Dorota Gut

Dwie blisko trzymetrowej d�ugo�ci p�yty z jurajskimi skamienia�o�ciami trafi�y na ekspozycj� w Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ. Wcze�niej d�ugo spoczywa�y w magazynach.
07.05.2024 | 14:41

nauka

UJ
Dlaczego Wenus wysch�a na wi�r? Naukowcy wyja�nili zagadk�

wenus

Piotr Cie�li�ski

Wenus by�a niegdy� planet� bli�niaczo podobn� do Ziemi, ale jej historia potoczy�a si� dramatycznie inaczej. Dlaczego? W "Nature" naukowcy wyja�niaj�, jak ta planeta straci�a ostatnie krople wody.
07.05.2024 | 13:59

atmosfera

kosmos

nauka

przyroda
Rozgrzebane torfowiska emituj� ogromne ilo�ci gaz�w cieplarnianych. W Polsce wydobycie torfu ro�nie

torfowiska

Ewa Furtak

Torf jest tani, ale tylko dlatego, �e nie uwzgl�dniamy koszt�w �rodowiskowych. Podatek w�glowy powinien zosta� wprowadzony tak�e do systemu produkcji �ywno�ci, wtedy b�dziemy wiedzieli, ile faktycznie kosztuje wydobycie torfu - uwa�a prof. Wiktor...
07.05.2024 | 10:03

ekologia

Klimat i �rodowisko

mokrad�a

nauka
O�miornice lubi� lidokain�, raki �rodki przeciwl�kowe, a trzmiele si� bawi�. Bo s� �wiadome

�wiadomo��

Robert Jurszo

Nie trzeba by� geniuszem, by by� �wiadomym. �wiadomo�� przys�uguje ludziom, ale maj� j� tak�e trzmiele czy w�e.
07.05.2024 | 06:00

biologia

nauka

przyroda

psychologia
Starliner Boeinga po raz pierwszy poleci w kosmos z lud�mi na pok�adzie

Starliner

Piotr Cie�li�ski

Start z kosmodromu na Florydzie we wtorek rano zosta� w ostatniej chwili odwo�any. Astronauci NASA siedzieli ju� w kapsule statku, kiedy odliczanie przedstartowe nagle wstrzymano.
06.05.2024 | 19:01

boeing

kosmos

nasa

nauka
Szympansy zmuszone do jedzenia guana nietoperzy. To gro�ba kolejnej pandemii?

pandemia

Kasper Kalinowski

Przypadkowa obserwacja szympans�w i innych ssak�w zjadaj�cych guano nietoperzy w lesie w Ugandzie niepokoi naukowc�w. Skojarzenia z koronawirusem s� jak najbardziej na miejscu.
06.05.2024 | 19:00

COVID-19

guano apes

nauka

nietoperze
Dwie kopie tego genu to prawie pewna choroba Alzheimera - odkryli naukowcy

choroba alzheimera

Margit Kossobudzka

Ponad 95 proc. os�b z dwiema kopiami genu APOE4 w DNA i powy�ej 65. roku �ycia ma w m�zgu zmiany charakterystyczne dla choroby Alzheimera.
06.05.2024 | 17:00

genetyka

m�zg

nauka

zdrowie
Lewirat, poliginia i poliandria. Naukowcy zbadali strategie ma��e�skie Awar�w, kiedy� postrachu Europy

archeologia

Joanna Bujakiewicz

Nie wiadomo, jakim j�zykiem si� pos�ugiwali ani sk�d dok�adnie wyruszyli na Nizin� W�giersk� 1,5 tys. lat temu. Ale dzi�ki najnowszym badaniom archeogenetyk�w wiemy, jak wygl�da�y ich rodziny.
06.05.2024 | 10:00

antropologia

genetyka

ma��e�stwo

nauka

Poprzednia 12 13 14 15 16 ... Nast�pna