NAUKA Gazeta Wyborcza

Mistrz mutacji. Naukowcy podpatrzyli, jak wirus SARS-CoV-2 atakuje m�zg

COVID-19

Margit Kossobudzka

Narasta fala COVID-19 w Polsce, szczyt ma nadej�� w pa�dzierniku. Nadal nie wiadomo, co powoduje powik�ania neurologiczne po zaka�eniu, w tym tzw. d�ugi COVID, mg�� m�zgow� oraz utrat� smaku i w�chu. Ale naukowcy odkryli teraz co� niezwyk�ego.
29.08.2024 | 16:04

genetyka

koronawirus

nauka

pandemia koronawirusa
By nas leczy�, AI musi by� na dobrej diecie. Najlepiej ludzkiej

sztuczna inteligencja

Margit Kossobudzka

Pomimo potencjalnych korzy�ci zar�wno dla lekarzy, jak i pacjent�w, narz�dzia AI spotka�y si� ze sceptycyzmem ze wzgl�du na obawy dotycz�ce prywatno�ci pacjent�w i dok�adno�ci urz�dze�. Jest jednak jeszcze jeden problem, kt�ry trzeba rozwi�za�.
28.08.2024 | 17:02

medycyna

nauka

zdrowie
Uniwersytet Kaliski dosta� zgod� na kszta�cenie lekarzy. Rozpoczyna si� rekrutacja

Wiadomo�ci z Poznania

Janusz Jaros

Po miesi�cach stara� Uniwersytet Kaliski otrzyma� zielone �wiat�o z resort�w zdrowia oraz nauki i szkolnictwa wy�szego. Wcze�niej pozytywn� opini� o kszta�ceniu lekarzy w kaliskiej uczelni wyda�a Polska Komisja Akredytacyjna.
28.08.2024 | 15:16

edukacja

lekarze

nauka

slu�ba zdrowia
Czysty m�zg to zdrowy m�zg. Naukowcy maj� nowy pomys� na leczenie chor�b Alzheimera i Parkinsona

m�zg

Margit Kossobudzka

Starzenie si� jest kluczowym czynnikiem ryzyka rozwoju chor�b neurodegeneracyjnych, poniewa� wraz z wiekiem spada zdolno�� m�zgu do usuwania toksycznych substancji. Czy mo�na to zmieni�?
27.08.2024 | 16:07

choroba alzheimera

choroba parkinsona

nauka

zdrowie
Biegnij, Forest, biegnij. �aden bizon nie jest nielegalny?

bizon

Tomasz Ulanowski

Tekst Adama Wajraka o bizonie Fore�cie - kt�ry pono� zas�u�y� na �mier�, ale nie zas�u�y� na imi� - nie wyja�nia w�tpliwo�ci wok� rzekomej konieczno�ci odstrza�u zwierz�cia. Prowokuje za to do postawienia kolejnych pyta�.
27.08.2024 | 12:30

antropocen

gatunki inwazyjne

Klimat i �rodowisko

nauka
Czy wybitno�� profesora da si� zmierzy�? Awantura o tytu� dla politolo�ki z UW

nauka

Alicja Gardulska

"Z pewno�ci� jest badaczk� aktywn�", "niemal wszystkie prace publikuje w j�zyku angielskim", uda�o si� j� zatrzyma� w Polsce "cho� mia�a �wietn� propozycj� z Wiednia". Recenzentki maj� jednak w�tpliwo�ci.
26.08.2024 | 19:38

badania naukowe

politologia

profesorowie
Film edukatorki z Torunia: Tato, ile zarabiasz? A wiesz, ile zarabia tata Karola

edukacja

Paulina B�aszkiewicz

- Gdyby dzieci uwa�a�y, �e musimy by� w pracy najlepsi, �e musimy dostawa� najwy�sze premie i mie� najwy�sze zarobki, to jakby�my si� wtedy czuli? - pyta dr Marzena �yli�ska tu� przed rozpocz�ciem nowego roku szkolnego w swoich mediach...
26.08.2024 | 13:34

nauka

szko�a

Toru�
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Robert Jurszo

Czy wiecie, �e w epoce lodowcowej nasz gatunek omal nie wygin��? To tylko jedno z intryguj�cych odkry� naukowych, o kt�rych dowiedzieli�my si� w minionym tygodniu. Zapraszamy do lektury przegl�du najciekawszych z nich!
26.08.2024 | 10:43

7 rzeczy

badania naukowe

nauka

odkrycia
Ch�opaki to inny �wiat. W szkole dla ch�opc�w mo�na biega�

Du�y Format

Monika Redzisz

Henio ba� si� zer�wki, bo jego r�wie�niczki potrafi�y ju� czyta�, a on nie. Szed� z poczuciem, �e jest przegrany, gorszy. Ale okaza�o si�, �e zdecydowana wi�kszo�� ch�opc�w w jego klasie te� nie czyta.
26.08.2024 | 05:45

ch�opcy

edukacja

nauka

podstaw�wki
Co by�o najpierw: 8,2 mld ludzi czy nawozy sztuczne i pestycydy?

rolnictwo

Tomasz Ulanowski

Rozwa�aj�c, jakiego rolnictwa potrzebujemy, nie mo�emy zapomina� o tym, co jest przyczyn�, a co skutkiem trawi�cej nasz �wiat katastrofy ekologicznej antropocenu.
25.08.2024 | 10:10

antropocen

demografia

ekocyd

Klimat i �rodowisko
Biolog: Badam �ycie na lodowcach i goni� kr�liczka

polscy naukowcy donosz�

Dr hab. Krzysztof Zawierucha

Wierzby maj� tu wysoko�� d�ugopisu. Mo�na spotka� organizmy, kt�re �yj� tylko i wy��cznie na lodzie. Ale nawet lodowce nie s� wolne od metali ci�kich, mikroplastiku i radioizotop�w. W lodowcach zapisany jest nasz konsumpcjonizm i globalizacja.
23.08.2024 | 12:18

Arktyka

klimat

lodowce

nauka
"Pandemia, kt�ra czeka w kuluarach". Jak ptasia grypa atakuje ludzkie kom�rki

ptasia grypa

Margit Kossobudzka

Wybuch epidemii ptasiej grypy A u ssak�w, w tym u ludzi, stanowi powa�ne zagro�enie dla zdrowia publicznego. Naukowcy staraj� si� zebra� jak najwi�cej informacji o wirusie, zanim to si� stanie.
23.08.2024 | 10:29

choroby zaka�ne

nauka

zdrowie
Choroba Parkinsona to wiele �cie�ek prowadz�cych w jedno miejsce

choroba parkinsona

Margit Kossobudzka

Choroba Parkinsona jest chorob� neurozwyrodnieniow�, a u jej pod�o�a le�y obumieranie kom�rek nerwowych odpowiedzialnych za produkcj� dopaminy.
23.08.2024 | 06:21

choroby m�zgu

m�zg

nauka

neurologia
Laser, stymulator w m�zgu - diagnostyka i leczenie parkinsona s� coraz lepsze

choroba parkinsona

Margit Kossobudzka

Parkinsona mo�na wykry�, zanim pojawi� si� pierwsze objawy. Wtedy leczenie przynosi zadowalaj�ce rezultaty.
23.08.2024 | 06:00

m�zg

nauka

zdrowie
Mo�na du�o je�� i nie ty�, a nawet chudn��?

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Wszystko zale�y od tego, jak� g�sto�� energetyczn� i od�ywcz� ma jedzenie. Co to znaczy?
23.08.2024 | 05:59

dieta

nauka

styl �ycia

zdrowie
Prof. Ku�nicki: Reforma PAN jest potrzebna, ale projekt przygotowany przez ministerstwo trzeba odrzuci�

Polska Akademia Nauk

Jacek Ku�nicki

Panie i Panowie, �le si� bawicie, wykazuj�c brak wiedzy o funkcjonowaniu Polskiej Akademii Nauk i mechanizmach, kt�re wspieraj� dzia�alno�� naukow�. "Dla was to jest igraszk�, nam idzie o �ycie" - prawdziwe �ycie naukowe bez wp�yw�w politycznych!
22.08.2024 | 18:27

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy�szego

nauka
Jak zachowa� m�odo�� m�zgu na d�u�ej? Rehabilitacja w chorobie Parkinsona

m�zg

Margit Kossobudzka

Z parkinsona nie mo�na si� wyleczy�, ale odpowiedni styl �ycia znacznie op�ni rozw�j choroby.
22.08.2024 | 15:03

aktywno�� fizyczna

choroba parkinsona

nauka

zdrowie
W�adza i wiedza. Dlaczego rz�dz�cy nie s�uchaj� ekspert�w

Opinie

Jacek �akowski

Im bardziej z�o�ony jest �wiat, tym mniej ch�tnie polityczna w�adza si�ga po naukow� wiedz�, a bardziej ch�tnie po PR-owskie sztuczki, kt�re daj� chwilow� popularno��.
22.08.2024 | 12:48

eksperci

nauka

politycy

polityka
Badacz cywilizacji: Nier�wno�ci ekonomiczne si�gaj� dzi� poziom�w sprzed Rewolucji Francuskiej. Wracamy do czas�w starych re�im�w w Europie

archeologia

Kasper Kalinowski

Niekt�re z najwcze�niejszych miast na �wiecie by�y zorganizowane w niezwykle egalitarny spos�b, nie odnajdziemy tam �wi�tyni i pa�ac�w. Spo�eczno�ci �owiecko-zbierackie wznosi�y imponuj�ce budowle przed powstaniem pierwszych miast. O niedom�wieniach...
22.08.2024 | 11:18

antropologia

ewolucja

nauka
Naukowcy odwo�uj� alarm dotycz�cy lodowca Thwaitesa na Antarktydzie

lodowiec

Tomasz Ulanowski

Jak pisz� w najnowszym wydaniu "Science Advances", lodowiec Thwaitesa nie jest tak kruchy, jak si� wydawa�o.
22.08.2024 | 06:00

Antarktyda

antropocen

globalne ocieplenie

nauka
Twoje bia�ka te� odmierzaj� czas. I mog� pokaza�, ile naprawd� masz lat

starzenie si�

Margit Kossobudzka

Zegar wieku oparty na oko�o 200 bia�kach znajduj�cych si� we krwi mo�e przewidzie� ryzyko wyst�pienia u danej osoby 18 chor�b przewlek�ych, w tym chor�b serca, raka, cukrzycy i choroby Alzheimera.
21.08.2024 | 16:38

biotechnologia

fizjologia

genetyka

nauka
Szwedzi zabij� niemal 500 nied�wiedzi

nied�wied�

Tomasz Ulanowski

Szwedzka populacja nied�wiedzia brunatnego ma zosta� zmniejszona o blisko 20 proc.
21.08.2024 | 12:14

Klimat i �rodowisko

nauka

ochrona przyrody

przyroda
Ro�liny alarmuj� ultrad�wi�kami o przesuszeniu. Naukowcy badaj� odg�osy pomidor�w

AGH

Dorota Gut

Nas�uch w szklarni, pomiary w komorze bezechowej Akademii G�rniczo-Hutniczej - naukowcy z Krakowa i Wroc�awia badaj�, czy ro�liny, w przypadku np. niedoboru wody czy innego zagro�enia, emituj� nies�yszalne dla ludzkiego ucha odg�osy.
21.08.2024 | 07:20

nauka

odkrycia

ro�liny

Uniwersytet Przyrodniczy we Wroc�awiu
Pewien m�czyzna po orgazmie widzi �wiat na r�owo. Dos�ownie

synestezja

Kasper Kalinowski

Lekarze z Iranu opisali rzadki przypadek - percepcja pacjenta zmienia�a si� wy��cznie po osi�gni�ciu orgazmu. Ca�kiem dos�ownie widzia� wtedy �wiat przez r�owe okulary. Mo�na wr�cz powiedzie�, �e uprawia najbardziej barwny seks �wiata.
20.08.2024 | 16:05

m�zg

nauka

orgazm

psychologia
�wiatowy Dzie� Komara. Stajemy w jego obronie

komary

Tomasz Ulanowski

Roznosz� malari�, deng�, wirusa Zika. Czy by�aby to wielka szkoda, gdyby�my zdo�ali ostatecznie pozby� si� komar�w?
20.08.2024 | 15:30

antropocen

biologia

nauka

owady
Paj�ki krzy�aki �api� samce �wietlik�w i zmuszaj� je, by b�yska�y jak samice

paj�ki

Tomasz Ulanowski

Po co? �eby zwabi� inne samce �wietlik�w. Ten przyk�ad pi�trowej mimikry u zwierz�t naukowcy odkryli w Azji.
20.08.2024 | 14:43

biologia

nauka

owady

przyroda
Koniec z wyborami do komitet�w naukowych PAN. Cz�onk�w wska�� m.in. rektorzy i doktoranci

Polska Akademia Nauk

Alicja Gardulska

Komitety naukowe dzia�aj� przy Polskiej Akademii Nauk, ale zosta�y pomy�lane jako g�os ca�ego �rodowiska. Resort nauki proponuje rewolucj� w powo�ywaniu ich cz�onk�w
20.08.2024 | 06:00

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy�szego

nauka

naukowcy
Starzejemy si� skokowo: w wieku 44 i 60 lat

staro��

Tomasz Ulanowski

Udowadniaj� to naukowcy ze Stanfordu, kt�rzy sprawdzili genetyczne, fizjologiczne i mikrobiotyczne wska�niki starzenia si�. Wyniki ich bada� publikuje pismo "Nature Aging".
19.08.2024 | 15:45

biologia

nauka

starzenie si�

zdrowie
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Aleksander Gurgul

Najciekawsze odkrycia z ubieg�ego tygodnia? Naukowcy namierzyli zab�jc� dinozaur�w; policzyli, ile procent Europy mo�na zdziczy� i oszacowali, ilu mieszka�c�w naszego regionu umiera z powodu upa�u. Zanotowano tak�e pierwszy przypadek gro�niejszego...
19.08.2024 | 09:45

7 rzeczy

badania naukowe

nauka

odkrycia naukowe
Urz�dzili�my cywilizacj� tak, �e prawie nikt nie rozumie nauki i technologii. To recepta na katastrof�

nauka

Ann Druyan, Carl Sagan

Stworzyli�my globaln� cywilizacj�, w kt�rej najwa�niejsze sk�adniki - transport, komunikacja i wszystkie inne ga��zie przemys�u, rolnictwo, medycyna, edukacja, rozrywka, ochrona �rodowiska, a nawet kluczowa dla demokracji instytucja g�osowania -...
18.08.2024 | 06:04

astronomia

cywilizacja

kosmos

nowe technologie
Mieszka�cy miast walcz� o cisz�. A problem ha�asu wci�� nie jest traktowany powa�nie

ha�as

Marta Danielewicz

- Nawet je�li nie wi��emy tego, co nas stresuje z ha�asem, to ten ha�as na nas wp�ywa, co potwierdzaj� badania - m�wi dr Jan Felcyn.
17.08.2024 | 08:07

cisza

nauka

zanieczyszczenie ha�asem

zanieczyszczenie �rodowiska
Pierwszy przypadek gro�niejszego szczepu ma�piej ospy w Szwecji. WHO podnosi alarm na wy�szy poziom

choroby zaka�ne

Margit Kossobudzka

Szwedzka agencja zdrowia publicznego twierdzi, �e w�a�nie zarejestrowa�a pierwszy przypadek mpox kladu 1b poza kontynentem afryka�skim. To m.in dlatego �wiatowa Organizacja Zdrowia (WHO) og�osi�a, �e mpox stanowi zagro�enie zdrowia publicznego o...
16.08.2024 | 17:02

ma�pia ospa

nauka

WHO

zdrowie
Prof. Grzegorz Kr�lczyk z PO nie jest ju� szefem rady doradc�w ministra. Zrezygnowa� "w odpowiedzi na doniesienia medialne"

Grzegorz Kr�lczyk

Piotr Zapotoczny

Prorektor Politechniki Opolskiej, prof. Grzegorz Kr�lczyk, z�o�y� rezygnacj� z presti�owej funkcji przewodnicz�cego Rady ds. innowacji w szkolnictwie wy�szym i nauce. Decyzj� poprzedzi�y krytyczne publikacje na temat jego dzia�alno�ci naukowej.
16.08.2024 | 12:30

ministerstwo nauki i szkolnictwa wy�szego

nauka

Opole

Politechnika Opolska
Politechnika Bydgoska imponuje zapleczem sportowym. Boisko ma dosta� najwy�szy certyfikat FIFA

Politechnika Bydgoska

Dominik Krzysztofiak

Politechnika Bydgoska b�dzie uczelni� z najbardziej rozwini�t� infrastruktur� sportow� w mie�cie i i jedn� z najnowocze�niejszych w Polsce. Tworzone od podstaw boisko ma szans� otrzyma� certyfikat FIFA Quality Pro.
16.08.2024 | 11:45

nauka

sport

uczelnie
Naukowcy namierzyli sk�d przyby� zab�jca dinozaur�w

dinozaury

Tomasz Ulanowski

Pot�ny krater Chicxulub na pograniczu Jukatanu i Zatoki Meksyka�skiej 66 mln lat temu zosta� wybity przez planetoid� pochodz�c� z rubie�y Uk�adu S�onecznego.
16.08.2024 | 09:07

antropocen

meteoryt

nauka

przyroda
Naukowcy: Blisko 25 proc. powierzchni Europy mog�oby zdzicze�

antropocen

Tomasz Ulanowski

Uczeni proponuj� renaturyzacj� opuszczonych teren�w rolniczych. Bez obaw: przede wszystkim w Europie P�nocnej.
16.08.2024 | 06:02

Klimat i �rodowisko

nauka

ochrona przyrody

ochrona �rodowiska
Zdj�cie aparatu ortodontycznego to koniec leczenia wady zgryzu?

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Za�o�enie aparatu ortodontycznego to jedna z trudniejszych decyzji, bo wymaga konsekwencji.
16.08.2024 | 06:02

aparat ortodontyczny

nauka

zdrowie

z�by
Wybierasz si� do Ameryki Po�udniowej albo na Karaiby? Uwa�aj na wirusa Oropouche

podr�e

Margit Kossobudzka, Katarzyna Staszak

Europejskie Centrum ds Kontroli Chor�b i Prewencji (CDC) wyda�o ostrze�enie dla Europejczyk�w - na Starym Kontynencie po raz pierwszy pojawi�o si� kilkana�cie przypadk�w choroby wirusowej Oropouche. 18 z chorych os�b podr�owa�o wcze�niej na Kub�,...
15.08.2024 | 12:39

choroby zaka�ne

nauka

wirusy

zdrowie
Botaniczka le�na: Dlaczego g�aszcz� pokrzyw� i przeprowadzam inne eksperymenty

polscy naukowcy donosz�

Prof. Urszula Zaj�czkowska

Moja praca naukowa jest bardzo powolna - zgodna z tempem �ycia ro�lin. Dlatego przydaje si� w niej filmowanie poklatkowe.
15.08.2024 | 10:11

antropocen

biologia

lasy

nauka
Jest nowa Lista Szanghajska. Osiem polskich szk� w�r�d najlepszych uczelni �wiata

uczelnie

Alicja Gardulska

W zestawieniu najlepszych �wiatowych uczelni znalaz�o si� osiem polskich szk� wy�szych. Wiceminister nauki rozwa�a, czy nie warto zainwestowa� w skok rankingowy jednej z nich. Mieliby�my "symbol naukowego sukcesu".
15.08.2024 | 08:48

Lista Szanghajska

Maciej Gdula

nauka

ranking szanghajski

Poprzednia 5 6 7 8 9 ... Nast�pna