NAUKA Gazeta Wyborcza

G�owa �mi ci� kilka dni? To mog� by� napi�ciowe b�le

zdrowie

Paulina Mozolewska

Podczas napi�ciowego b�lu g�owy ma si� wra�enie, �e g�owa jest uciskana przez imad�o albo za ciasn� opask�. Co mo�na z takim b�lem zrobi� t�umaczy prof. Konrad Rejdak, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.

28.07.2023 | 06:00

b�l g�owy

choroby

m�zg

nauka

Chodzenie z b�lem g�owy i unikanie tabletek za wszelk� cen� mo�e sprawi�, �e b�l b�dzie si� d�u�ej utrzymywa�.

Neurofizjolog: Szukam nowych terapii, kt�re przywr�c� pacjentom wzrok

polscy naukowcy donosz�

Dr Andrzej Foik

Aby coraz lepiej leczy� te choroby, musimy dowiedzie� si� jak najwi�cej o ca�ym uk�adzie wzrokowym - w jaki spos�b odbieramy sygna� i przetwarzamy go.

27.07.2023 | 15:00

choroby

m�zg

nauka

wzrok

Polka jedn� z najlepszych uczennic na �wiecie. Ma 19 lat i dwa wynalazki na koncie

nieustraszona w pracy

Zuzanna Kuffel

Oliwia Raniszewska, tegoroczna maturzystka, znalaz�a si� w�r�d 50 najlepszych uczni�w i uczennic na �wiecie. M�oda naukowczyni ma szans� na zdobycie 100 tys. dolar�w. To ju� trzecia edycja Global Student Prize i trzecia polska uczennica, kt�r�...

26.07.2023 | 12:34

choroby sk�ry

edukacja

nauka

uczniowie

Na uczelniach nie ma dyskryminacji? Kobiety zamiast prowadzi� badania rezerwuj� sale i t�umacz� dokumenty

uczelnie

Alicja Gardulska

Nad badaniami pracuj� w weekendy i podczas urlop�w. S� przeci��one pracami administracyjnymi i zaj�ciami, kt�rych nie chc� ich starsi koledzy. Na ka�dym etapie kariery staraj� si� wpasowa� w m�ski porz�dek.

26.07.2023 | 06:00

kobiety

nauka

szkolnictwo wy�sze

"New York Times": Czy hormonalna terapia menopauzalna zwi�ksza ryzyko demencji?

menopauza

Alisha Haridasani Gupta

Podobnie jak w przypadku ka�dego leczenia terapia hormonalna ma r�wnie� skutki uboczne. Nale�y je por�wna� z korzy�ciami.

25.07.2023 | 09:41

nauka

zdrowie

Terapia HTZ to w rozwini�ciu hormonalna terapia zast�pcza, kt�ra przeznaczona jest dla kobiet rozpoczynaj�cych okres menopauzy, zwany tak�e klimakterium, przekwitaniem oraz perimenopauz�.

Naukowcy o nowej li�cie punktowanych czasopism ministra Czarnka. "Chyba to wszystko rzuc�, sytuacja schizofreniczna"

nauka

Ada Chojnowska

Uznany naukowiec trafia na dywanik z poleceniem szukania czasopisma na �cianie wschodniej, dziekan zastanawia si�, czy dba� o rozw�j naukowy pracownik�w czy o punkty, badacz nauk �cis�ych rozwa�a publikacj� o papie�u. To efekty kolejnej aktualizacji...

24.07.2023 | 17:01

czasopisma naukowe

lista

Przemys�aw Czarnek

punkty

Osiem nawyk�w, kt�re wyd�u�� ci �ycie. Naukowo potwierdzone

Tylko Zdrowie

Paulina Mozolewska

List� opracowa� zesp� ameryka�skich naukowc�w. Przeprowadzona przez nich analiza wskaza�a, �e zawsze jest dobry moment na wdro�enie chocia� kilku z nich.

24.07.2023 | 15:46

aktywno�� fizyczna

dieta

nauka

sztuka �ycia

Zdrowe nawyki takie jak regularna aktywno�� fizyczna nabywamy od dzieci�stwa.

Prognoza pogody. W Polsce lato jak za dawnych czas�w. Grecja odetchnie

prognoza pogody

Tomasz Ulanowski

U nas w najbli�szym tygodniu pogoda ma by� zmienna. W Europie Po�udniowej sko�czy si� wreszcie trwaj�ca od tygodni fala upa�u.

24.07.2023 | 11:49

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

pogoda

Anomalie �rednich temperatur prognozowanych na najbli�szy tydzie� (tu od poniedzia�ku do �rody) w por�wnaniu z takim samym okresem z lat 1979-2000

Kultowy Pan Samochodzik jesieni� wjedzie do Malborka

Motoryzacja

Bartosz Gondek

Kwarta� przed premier� ten pomys� na Pana Samochodzika okaza� si� hitem! Nie chodzi nam o film, kt�ry wbrew krytykom mozolnie wspina si� w rankingach ogl�dalno�ci, lecz o konferencj� naukow� "Pan Samochodzik i... - wok� fenomenu kulturowego", na...

24.07.2023 | 08:34

Bartosz Gondek

kultura

Motoryzacja na Pomorzu

muzeum zamkowe w malborku

Ponad p� mln z� z Narodowego Centrum Nauki dla prawnika z UwB

Uniwersytet w Bia�ymstoku

xp

Dr Dariusz Ku�elewski z Wydzia�u Prawa Uniwersytetu w Bia�ymstoku otrzyma� grant badawczy w konkursie OPUS 24 LAP Narodowego Centrum Nauki na realizacj� projektu pt. "Ryzyko jako zjawisko subiektywne. W��czenie kognitywistyki do koncepcji ryzyka w...

22.07.2023 | 11:01

nauka

prawo

Dr Dariusz Ku�elewski z Wydzia�u Prawa Uniwersytetu w Bia�ymstoku

Medyczne s�awy przyjad� do Kalisza kszta�ci� przysz�ych lekarzy. Skorzystaj� pacjenci

zdrowie

Janusz Jaros

W ci�gu dw�ch lat Wojew�dzki Szpital Zespolony w Kaliszu ma zosta� przekszta�cony w szpital kliniczny Uniwersytetu Kaliskiego. Plany uczelni popieraj� samorz�d wojew�dztwa i Ministerstwo Zdrowia.

21.07.2023 | 19:45

edukacja

lekarze

nauka

studenci

Andrzej Wojty�a, rektor Akademii Kaliskiej, by�y inspektor sanitarny i senator PiS

Rosyjska armia pije na pot�g�. To jeden z g��wnych powod�w wysokiej �miertelno�ci wojsk Putina na froncie

Nauka

Kasper Kalinowski

Na oficjalne przyj�cia na Kremlu zamawia si� ju� nie jedn� butelk� w�dki, ale dwie na osob� - opowiada dr hab. �ukasz Kamie�ski.

21.07.2023 | 16:47

alkohol

alkoholizm

narkomania

narkotyki

Cement, wapno, beton... Skutki b�d� op�akane. Naukowcy o nowej li�cie Czarnka

Nauka

Kasper Kalinowski, Piotr Cie�li�ski, Tomasz Ulanowski

�artuj�, �e jeste�my ju� mistrzem �wiata w teologii. Przyr�wnuj� sytuacj� do PRL, podkre�laj� utrat� znaczenia polskiej nauki na arenie mi�dzynarodowej. Ale z rezygnacj� m�wi�, �e protesty nic nie pomog�. Polscy naukowcy s� zaszokowani now� list�...

21.07.2023 | 14:50

nauka

Przemys�aw Czarnek

Nowe badanie pokazuje, jaki jest po�ytek ze starych kobiet

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Ewolucja "potrzebuje" wszystkich. Niepotrzebni nie istniej�, bo ewolucja ich po prostu usuwa.

21.07.2023 | 08:44

antropologia

babcia

ewolucja

nauka

Hipoteza babci po raz kolejny udowodniona. Na zdj�ciu: badane stado orek �yj�ce w Pacyfiku i p�nocno-zachodniego wybrze�a Ameryki P�nocnej

Trz�sienia ziemi. Naukowcy pokazuj�, �e mo�na je przewidzie�. Dwie godziny wcze�niej

trz�sienie ziemi

Tomasz Ulanowski

Czy�by�my byli o krok od znalezienia �w. Graala sejsmologii i budowy skutecznego sejsmologicznego systemu ostrzegawczego?

21.07.2023 | 06:15

nauka

przyroda

sejsmologia

Komu nie pasuje rondo Grafenu w Warszawie? To Polacy odkryli tajniki tego cenionego w �wiecie materia�u

nazwy ulic

Jaros�aw Osowski

Rondo Grafenu najpierw mia�o powsta� na Bielanach, a potem na Targ�wku. Jednak radni wci�� kr�c� nosem na tak� nazw�, cho� to Polacy odkryli nowoczesn� metod� pozyskiwania tego prze�omowego w przemy�le materia�u.

20.07.2023 | 14:33

Anna Nehrebecka

Bielany

grafen

nauka

"The New York Times": Cisza wybrzmiewa. To wcale nie jest przeno�nia - odkryli naukowcy

Nauka

Bethany Brookshire

W badaniach analizuj�cych iluzje s�uchowe ludzie postrzegaj� cisz� jako form� d�wi�ku. Dok�adnie tak, jak sugerowali Simon i Garfunkel w s�ynnym przeboju "Sound of Silence".

20.07.2023 | 11:00

d�wi�k

muzyka

nauka

psychologia

Bia�ostocka chirurg pomaga kobietom z ca�ego �wiata. Leczy "chorob� grubych n�g"

medycyna

xp

Tysi�ce operacji liposukcji u kobiet cierpi�cych na lipodemi�, z kt�rych wiele to poprawki po innych lekarzach - do dr Magdaleny Nowickiej z bia�ostockiej kliniki Noviline po pomoc zwracaj� si� kobiety z ca�ego �wiata. Opracowa�a ona w�asn� metod�...

20.07.2023 | 07:02

Bia�ystok

firmy

medycyna estetyczna

nauka

Magdalena Nowicka z bia�ostockiej kliniki Noviline metod� liposukcji leczy lipodemi� od 15 lat

W�adza wspiera poszukiwaczy skarb�w. Naukowcy boj� si� o nasze dziedzictwo i apeluj� o pomoc

archeologia

Dr Miko�aj Urbanowski

Procedowana w Sejmie nowelizacja ustawy o ochronie zabytk�w i opiece nad zabytkami daje buszuj�cym z detektorami metalu poszukiwaczom skarb�w wi�ksze prawa ni� zawodowym archeologom.

20.07.2023 | 06:00

nauka

PiS

prawo

Sejm

Amatorskie poszukiwania archeologiczne przy pomocy wykrywacza metalu.

Naukowcy odkryli geny zwi�zane z bezobjawow� infekcj� SARS-CoV-2

COVID-19

Margit Kossobudzka

Odkrycie pomo�e wyja�ni�, dlaczego u niekt�rych os�b po zaka�eniu koronawirusem nie rozwija si� COVID.

19.07.2023 | 17:00

genetyka

koronawirus

nauka

pandemia koronawirusa

Pandemia wirusa SARS-CoV-2, praca medyk�w podczas kolejnej fali. Lublin, 10 lutego 2022 r.

KUL, Rydzyk i pisma o Janie Pawle II w g�r�. Jak minister Czarnek dzieli punkty w nauce

Kultura

Witold Mrozek

Wed�ug nowego rozporz�dzenia papieski periodyk ma tyle samo punkt�w, co �wiatowej s�awy czasopisma "Nature" czy "Science" albo s�ynny brytyjski medyczny "Lancet".

19.07.2023 | 15:49

czasopisma

czasopisma naukowe

Ministerstwo Edukacji i Nauki

nauka

W najnowszym rozporz�dzeniu ministra Czarnka a� 140 punkt�w otrzyma�o pismo 'Fides, Ratio et Patria. Studia Toru�skie', wydawane przez toru�sk� uczelni� o. dr. Tadeusza Rydzyka. Na zdj�ciu: minister Czarnek podczas 30. Pielgrzymki Rodziny Radia Maryja na Jasn� G�r�. Cz�stochowa, 17 lipca 2021 r.

Naukowcy maj� pomys� na ratunek dla winnic. Uprawom winoro�li zagra�aj� m.in. zmiany klimatu

wino

Tomasz Ulanowski

Zreszt� nie tylko zmiany klimatu. Winogrodnictwu w najtrudniejszym terenie, tzw. witikulturze heroicznej, grozi te� brak r�k do pracy.

19.07.2023 | 14:00

antropocen

ekocyd

globalne ocieplenie

nauka

Ogrzewanie winoro�li w Bordeaux podczas nocnych przymrozk�w w 2017 r.

Oto dow�d czarno na bia�ym: nasi przodkowie z okresu kredy polowali na dinozaury

dinozaury

Tomasz Ulanowski

Niezwyk�a skamielina z Chin. Niczym w kapsule czasu zamkn�� si� w niej moment ataku drapie�nego ssaka na wi�kszego, ro�lino�ernego dinozaura - przekonuj� naukowcy.

19.07.2023 | 10:27

nauka

przyroda

zwierz�ta

Ssak kontra dinozaur. Skamielina sprzed 125 mln lat to spl�tane w boju dwa zwierzaki

Archeolodzy odkryli poch�wki, jakich w basenie Morza �r�dziemnego "do tej pory nie widziano"

archeologia

Miko�aj Marcysiak

Poch�wki datowane s� na koniec epoki br�zu. Prawdopodobnie zawieraj� szcz�tki w�adc�w jednego z najwcze�niejszych o�rodk�w globalnego handlu. By�y te� pe�ne z�ota, ko�ci s�oniowej, kamieni p�szlachetnych, a tak�e bursztynu.

19.07.2023 | 06:00

nauka

Jeden z grob�w odkrytych przez zesp� prof. Petera Fischera

B�dzie trzeci lek na chorob� Alzheimera

choroba alzheimera

Margit Kossobudzka

Najwyra�niej w badaniach nad terapi� tego schorzenia co� drgn�o. Na razie jednak popraw� wida� tylko u pacjent�w z niewielkimi objawami demencji.

18.07.2023 | 10:24

choroby ot�pienne

m�zg

nauka

zdrowie

Niekt�re mikroorganizmy jelitowe mog� ostrzega� przed chorob� Alzheimera

Nauka

Catherine Purse (Quadram Institute)

I to na d�ugo przed wyst�pieniem pierwszych objaw�w.

18.07.2023 | 06:00

alzheimer

demencja

jelita

mikrobiota

Niekt�re mikroorganizmy jelitowe mog� ostrzega� przed chorob� Alzheimera na d�ugo przed wyst�pieniem pierwszych objaw�w.

Oty�o�� mo�e by� jedn� z przyczyn depresji - nowe, wielkie badanie

oty�o��

Kasper Kalinowski

Osoby oty�e ryzykuj� zachorowanie na depresj�.

17.07.2023 | 19:00

depresja

nauka

zdrowie

zdrowie psychiczne

Upa�y si� ko�cz�. IMGW ostrzega przed burzami z gradem

burza

Tomasz Ulanowski

W Polsce odetchniemy, ale Europa Po�udniowa b�dzie nadal skwiercze�.

17.07.2023 | 15:31

grad

nauka

pogoda

prognoza pogody

IMGW ostrzega dzi� przed upa�em i burzami z gradem

Kim by�a Eunice Newton Foote, dzisiejsza bohaterka Google Doodle?

google doodle

Piotr Cie�li�ski

Amerykanka Eunice Newton Foote pierwsza odkry�a cieplarniane w�asno�ci dwutlenku w�gla. Ale jeszcze kilkana�cie lat temu nikt o niej nie s�ysza�.

17.07.2023 | 14:43

dwutlenek w�gla

globalne ocieplenie

klimat

nauka

Google Doodle na pami�tk� 204 urodzin Eunice Newton Foote (1819-1888)

Fala upa�u. Czym jest i jakie s� jej przyczyny

zjawiska atmosferyczne

Krzysztof Drozdowski

Mieli�my w Polsce najbardziej upalny weekend w tym roku.

17.07.2023 | 13:52

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

pogoda

Fala upa�u. Prognozowane �rednie temperatury maksymalne w ci�gu najbli�szych trzech dni

Sztuczna inteligencja mo�e wzmocni� demokracj� - oto jeden ze sposob�w

sztuczna inteligencja

Bruce Schneier [Harvard Kennedy School], Nathan Sanders [Harvard University]

Sztuczn� inteligencj� uto�samiamy ze zdehumanizowanymi algorytmami, kt�re nie zwa�aj� na potrzeby jednostki. Mimo to AI mo�e okaza� si� skuteczna w naprawie i wzmocnieniu mechanizm�w demokratycznych.

17.07.2023 | 11:00

demokracja

m�zg

nauka

technologie

konferencja prasowa z panelem humanoidalnych robot�w spo�ecznych 'nap�dzanych' sztuczn� inteligencj�. W ramach �wiatowego szczytu Mi�dzynarodowego Zwi�zku Telekomunikacyjnego (ITU) 'AI for Good'. Genewa, Szwajcaria, 07 lipca 2023 r

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

nauka

Tomasz Ulanowski

Wybrali�my ich siedem, ale mogliby�my wi�cej. Oto nasz wyb�r najwa�niejszych odkry� i obserwacji naukowych ubieg�ego tygodnia.

17.07.2023 | 06:00

antropocen

genetyka

kosmos

pogoda

Fragment sklepienia astronomicznego w �wi�tyni Dendera w Egipcie.

S�ynny antropolog: Niewierz�cy te� odnie�liby korzy�ci z uczestnictwa w rytua�ach i praktykach religijnych

Nauka

Kasper Kalinowski

Ca�kiem mo�liwe, �e gdy wojna w Ukrainie si� zako�czy, to Ukrai�cy b�d� o wiele bardziej religijni

16.07.2023 | 15:04

antropologia

chrze�cija�stwo

Co czuj�

nauka

Plemi� San,Tsumkwe, Bushmanland, Namibia

Sztuczna inteligencja znajduje leki, kt�re mog� spowalnia� starzenie si�

sztuczna inteligencja

Vanessa Smer-Barreto (The University of Edinburgh)

Poszukiwanie nowych lek�w jest kosztownym i czasoch�onnym zadaniem. Jednak uczenie maszynowe oparte o algorytmy sztucznej inteligencji mo�e znacznie przyspieszy� ten proces.

16.07.2023 | 15:00

d�ugowieczno��

nauka

starzenie

zdrowie

Sztuczna inteligencja wkracza do medycyny

Jak b�dzie wygl�da� eksplozja Betelgezy na niebie? Oto symulacja

betelgeza

Piotr Cie�li�ski

Jedna z najja�niejszych gwiazd naszego nieba, ozdoba gwiazdozbioru Oriona, w ka�dej chwili mo�e rozb�ysn�� jako supernowa. Jak to b�dzie wygl�da�? Zobaczcie symulacj� wybuchu Betelgezy.

16.07.2023 | 07:00

astronomia

kosmos

mg�awice

nauka

Mg�awica Kocie Oko, skatalogowana pod numerem NGC 6543, kt�r� tworzy materia wyrzucana z bardzo m�odej i gor�cej gwiazdy

�owczaki to nasi mali obro�cy. Nie mylmy ich z komarami!

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

Na pierwszy rzut oka �owczaki (Neoitamus) nie wzbudzaj� zaufania. S� do�� spore, maj� gro�nie wygl�daj�c� k�ujk�, a do tego ch�tnie siadaj� na ludziach.

15.07.2023 | 13:58

nauka

owady

przyroda

zwierz�ta

�owczaki s� pospolite w ca�ej Polsce. Spotka� je mo�na g��wnie w lasach, ale czasami pojawiaj� si� te� w parkach i ogrodach.

Czy machanie nog� podczas siedzenia to objaw przewlek�ego stresu?

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Niepok�j, za du�o kawy lub energetyk�w czy pr�ba utrzymania koncentracji? A mo�e jaka� choroba? Dlaczego machamy nogami podczas siedzenia?

15.07.2023 | 08:00

Co czuj�

m�zg

nauka

zdrowie

Drzewa GMO przysz�o�ci� przemys�u papierniczego? Naukowcy zmodyfikowali topol�

ro�liny

Paulina Mozolewska

Zaproponowane przez naukowc�w modyfikacje genetyczne maj� sprawi�, �e wytwarzanie w��kien celulozowych, wykorzystywanych do produkcji papieru, chusteczek czy pieluch, b�dzie ta�sze, a tak�e bardziej wydajne i ekologiczne.

14.07.2023 | 16:00

drewno

genetyka

lasy

modyfikacje genetyczne

Drewno zmodyfikowane technik� CRISPR wykazuje czerwone zabarwienie (po lewej). Po prawej drewno niezmienionej topoli.

D�ugi COVID. Naukowcy namierzyli pierwszy gen

COVID-19

Margit Kossobudzka

Pandemia powoli blaknie w �wiadomo�ci spo�ecznej, ale wiele os�b do dzi� nie mo�e wyj�� z jej cienia. Chodzi o chorych na tzw. d�ugi COVID. Zjawisko na tyle powszechne, �e zyska�o w�asn� nazw�.

14.07.2023 | 13:59

epidemia koronawirusa

genetyka

koronawirus

nauka

S�ynny antropolog: Niewierz�cy te� odnie�liby korzy�ci z uczestnictwa w rytua�ach i praktykach religijnych

religia

Kasper Kalinowski

Ca�kiem mo�liwe, �e gdy wojna w Ukrainie si� zako�czy, to Ukrai�cy b�d� o wiele bardziej religijni

14.07.2023 | 09:55

antropologia

chrze�cija�stwo

Co czuj�

nauka

Groby Pa�skie. Ko�ci� Niepokalanego Serca Maryi w Bia�ymstoku, 2014. Nawi�zanie do konfliktu Rosja-Ukraina