NAUKA Gazeta Wyborcza

10 najciekawszych nowych ro�lin i grzyb�w opisanych w 2023 r.

przyroda

Margit Kossobudzka

Naukowcy z Kr�lewskiego Ogrodu Botanicznego (RGB) Kew wraz z mi�dzynarodowymi partnerami jak co roku przedstawiaj� wyb�r 10 najciekawszych nowych ro�lin i grzyb�w opisanych w 2023 r.
11.01.2024 | 06:00

bior�norodno��

botanika

grzyby

nauka
Wysoki wzrost i stwardnienie rozsiane odziedziczyli�my po pasterzach, a cukrzyc� i alzheimera po �owcach-zbieraczach

genetyka

Tomasz Ulanowski

W najnowszym "Nature" naukowcy zabieraj� nas w g��bok� archeogenetyczn� podr� w czasie po pradawnej Europie.
10.01.2024 | 17:40

antropologia

archeologia

biologia

dna
Wiemy, kto b�dzie nowym kuratorem o�wiaty na Dolnym �l�sku. Jest przeciwie�stwem politycznego poprzednika z PiS

Kuratorium O�wiaty

Beata Maciejewska

Jak dowiedzia�a si� "Wyborcza", obowi�zki kuratora o�wiaty b�dzie pe�ni� Ewa Skrzywanek, nauczycielka i metodyczka, od lat zajmuj�ca si� edukacj� obywatelsk�, regionaln� i wielokulturow�. To du�a zmiana po rz�dach dzia�acza PiS, Romana Kowalczyka,...
10.01.2024 | 17:24

Barbara Nowacka

edukacja

kurator o�wiaty

Ministerstwo Edukacji Narodowej
PTSD wi��e si� ze zmniejszeniem wa�nego obszaru m�zgu

m�zg

Kasper Kalinowski

Mi�dzynarodowy zesp� ekspert�w potwierdzi� istnienie kolejnej r�nicy w m�zgach os�b cierpi�cych na zesp� stresu pourazowego.
10.01.2024 | 11:52

nauka

ptsd
Noc Biolog�w 2024 na UWM w Olsztynie. Blisko 70 darmowych zaj�� nie tylko dla uczni�w

nauka

Norbert Kaczan

Na niekt�re z nich w Olsztynie ju� zabrak�o miejsc.
09.01.2024 | 16:06

atrakcje Olsztyna

biologia

uczniowie

UWM
Rodzice zakazuj� dzieciom k�amstwa, jednocze�nie je ok�amuj�c

k�amstwo

Kasper Kalinowski

Mimo powszechnego zakazu k�amstwa cz�sto ok�amujemy w�asne dzieci.
09.01.2024 | 13:16

nauka

psychologia
Rok 2023 by� rekordowo gor�cy. Otarli�my si� o granic�, kt�r� klimatolodzy uwa�aj� za ryzykown�

antropocen

Tomasz Ulanowski

W 2023 r. globalne ocieplenie zatrzyma�o si� ledwie 0,02 st. przed warto�ci� 1,5 st. C. Dlaczego to niebezpieczne i czy w tym roku ta granica zostanie przekroczona?
09.01.2024 | 13:00

ekocyd

globalne ocieplenie

nauka

przyroda
Butelkowana woda jest pe�na drobinek plastiku. W ka�dym litrze jest ich kilkaset tysi�cy

plastik

Tomasz Ulanowski

Cz�� pochodzi z samych plastikowych butelek, ale 90 proc. naukowcy nie rozpoznali.
09.01.2024 | 06:00

antropocen

mikroplastik

nano

nauka
Rak piersi. M�czy�ni te� mog� na niego chorowa�

rak piersi

Katarzyna Staszak

Kobiety wci�� zach�ca si� do regularnego badania piersi. M�czyznom nikt nie m�wi, �e te� mog� zachorowa�. A przecie� te� maj� piersi.
08.01.2024 | 16:58

choroby

nauka

nowotw�r

poradnik zdrowie
Pod dyktando liczby 2024. 7 rzeczy, o kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

nauka

Margit Kossobudzka

Potencjalnie nowy antybiotyk, najstarsze sinice na Ziemi i sekrety ludzkiego m�d�ku. O czym nie wiedzieli�my, kiedy ten rok dopiero si� zaczyna�.
08.01.2024 | 14:21

kosmos

matematyka

mikrobiologia

zwierz�ta
Wreszcie zima zim�, ale nie taka straszna, jak straszono

prognoza pogody

Tomasz Ulanowski

Instytut Meteorologii ostrzega przed mrozami. Ale te najsro�sze b�d� ledwie kilkudniowe.
08.01.2024 | 14:11

nauka

pogoda
Koty potrafi� aportowa� jak psy. Ale robi� to wed�ug w�asnych regu�

zwierz�ta

Ewa Tomkowska

Aportuj� cz�sto te� same z siebie. Nie trzeba ich tego uczy�. Takie wnioski p�yn� z ankiety, w kt�rej prawie tysi�c opiekun�w opisa�o zachowania swoich zwierz�t domowych.
07.01.2024 | 11:50

aportowanie

koty

nauka

trening
Dwie p�cie w jednym - niesamowicie rzadki ptak uchwycony na filmie

zwierz�ta

Kasper Kalinowski

Seledynek (Chlorophanes spiza) - ptak z m�skim upierzeniem po jednej po�owie cia�a i �e�skim po drugiej - zosta� uchwycony po raz pierwszy w kamerze. Wcze�niejszy jedyny znany zapis pochodzi sprzed ponad stu lat.
05.01.2024 | 15:07

nauka

ptaki
Rektor z nominacji Ziobry robi czystki w resortowej uczelni i atakuje Adama Bodnara

polityka

Janusz Jaros

30-letni rektor Akademii Wymiaru Sprawiedliwo�ci robi czystki na uczelni. - Wyrzuca tych, kt�rzy nie chcieli mu pomaga� w kampanii wyborczej. W ich miejsce przyjmuje ludzi Ziobry, wyrzucanych z ministerstwa - skar�� si� "Wyborczej" pracownicy.
05.01.2024 | 11:01

adam bodnar

ministerstwo sprawiedliwo�ci

nauka

prawo
Nadchodz� mrozy, przed nami zimowy tydzie�

prognoza pogody

Krzysztof Drozdowski

Nadchodz� du�e zmiany w pogodzie. Wprawdzie w p�nocno-wschodniej Polsce ju� od kilku dni mamy �nieg i mr�z, ale ju� w weekend w ca�ej Polsce zapanuj� zimowe warunki.
05.01.2024 | 09:20

nauka

pogoda

zima

zjawiska atmosferyczne
Miliony na wzmocnienie naukowe in�ynierskich i przyrodniczych korzeni Politechniki Bydgoskiej

Politechnika Bydgoska

Janusz Milanowski

Politechnika Bydgoska znalaz�a si� w�r�d beneficjent�w ministerialnego konkursu Regionalna Inicjatywa Doskona�o�ci. Kas� uczelni zasili kilkana�cie milion�w z�otych na projekty badawcze i dydaktyk�.
05.01.2024 | 06:03

nauka
Wyrostek robaczkowy to zb�dny narz�d?

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Wyrostek to niepozorny ma�y "ogonek" jelita. Czy mamy z niego jaki� po�ytek?
04.01.2024 | 17:55

nauka

wyrostek robaczkowy

zdrowie
Naukowcy wyhodowali ludzki minim�d�ek

m�zg

Tomasz Ulanowski

W stworzonej w laboratorium organoidzie rozwin�y si� najwa�niejsze neurony m�d�ku. A nawet zacz�tek rdzeniaka zarodkowego, nowotworu z�o�liwego wyst�puj�cego zwykle w tym narz�dzie i b�d�cego najcz�stszym nowotworem o�rodkowego uk�adu nerwowego u...
04.01.2024 | 17:00

biologia

nauka

zdrowie
Jak napoje energetyczne wp�ywaj� na serce - kardiolog wyja�nia

napoje energetyczne

Margit Kossobudzka

Po wypiciu napoju energetyzuj�cego rzeczywi�cie odczuwamy chwilowy wzrost wydolno�ci organizmu, wydaje nam si�, �e zyskujemy dodatkow� si��, ale na kr�tko. I ma to swoj� cen�.
04.01.2024 | 14:52

kofeina

nauka

serce

zdrowie
Genetycznie rzecz bior�c, zachowania biseksualne i orientacja homoseksualna to dwie r�ne cechy - twierdz� naukowcy

homoseksualno��

Tomasz Ulanowski

Te pierwsze, jak si� okazuje, mog� by� ewolucyjnie przydatne, ale wy��cznie u m�czyzn - wi�� si� bowiem z wi�ksz� liczb� potomstwa. Tej drugiej ewolucja jest obecnie nieprzychylna.
04.01.2024 | 06:00

biologia

genetyka

nauka

poradnik psychologiczny
Bakterie z popsut� b�on�. Naukowcy odkryli wreszcie nowy antybiotyk

antybiotyki

Margit Kossobudzka

Pomimo szerokiej dost�pno�ci antybiotyk�w choroby zaka�ne zabijaj� blisko 700 tys. ludzi rocznie. Dzieje si� tak, poniewa� pr�dzej czy p�niej bakterie nabywaj� oporno�ci na ka�dy antybiotyk.
03.01.2024 | 19:00

antybiotykooporno��

mikrobiologia

mikrobiota

nauka
Oto najstarsze skamieliny fotosyntezuj�cych bakterii

fotosynteza

Tomasz Ulanowski

Maj�, bagatela, 1,75 mld lat. Naukowcy odkryli je w Australii.
03.01.2024 | 17:00

bakterie

biologia

nauka

przyroda
To on by� sowieckim Oppenheimerem. Ma�o kto o nim s�ysza�, bo jego istnienie ZSRR utrzymywa� w tajemnicy

bomba atomowa

Andrzej Hennel

By� dyrektorem naukowym radzieckiego programu atomowego w zamkni�tym mie�cie Arzamas-16, kt�re zwano "Los Arzamas". I nie by� to Andriej Sacharow.
03.01.2024 | 14:00

bomba wodorowa

fizyka

historia

nauka
Ostrze�enia IMGW. W weekend ostra zmiana pogody. W Szwecji mr�z poni�ej -40 st. C

ostrze�enie imgw

Tomasz Ulanowski

Ostrze�enia IMGW dotycz� obecnie Polski P�nocno-Wschodniej i rejonu Karkonoszy.
03.01.2024 | 10:23

nauka

pogoda

prognoza pogody
ADHD. To nie s�abo��, lenistwo, ale fizyczne zaburzenie w pracy m�zgu

ADHD

Olga Wo�niak

Informacje otagowane #ADHD maj� 34 mld wy�wietle� na TikToku. Wiele os�b uwa�a, �e to nowa moda. Bo leki to stymulanty i ich branie to zakamuflowany doping. Bo �atwo mo�na tym usprawiedliwi� roztrzepanie i ba�aganiarstwo. A jak jest naprawd�?
03.01.2024 | 06:00

nauka

zdrowie

zdrowie psychiczne

�y� Lepiej. Psychologia Codziennie
Naukowcy wreszcie nauczyli si� precyzyjnie w��cza� i wy��cza� geny

genetyka

Margit Kossobudzka

Geny s� przepisem na bia�ka, dzi�ki kt�rym funkcjonuje nasz organizm. Kom�rki potrzebuj� r�nych ilo�ci bia�ek - w zale�no�ci od swojej funkcji, okresu naszego �ycia, a czasem nawet pory dnia.
02.01.2024 | 19:00

dna

genom

nauka

zdrowie
Czy nowy rz�d ma g�ow� do nauki?

Opinie

Grzegorz Gorzelak

Trzy problemy do pilnego rozwi�zania: wynagrodzenia uczonych, punkty za publikacje i finansowanie projekt�w przez NCN.
02.01.2024 | 14:29

nauka

nowy rz�d Tuska

rz�d Donalda Tuska
Kosmos 2024. Co nowy rok przyniesie w badaniach kosmicznych

kosmos

Piotr Cie�li�ski

Rozpoczynamy inwazj� Ksi�yca - to on b�dzie g��wnym celem misji kosmicznych w tym roku. Ga�nie rosyjska aktywno�� w kosmosie, za to ro�nie nowa pot�ga - Indie. No i na orbit� ma polecie� Polak.
02.01.2024 | 14:00

jowisz

ksi�yc

nauka

rok 2024
"Profesor Zdr�wko rozpoznawa� ka�dy". Nie �yje lekarka Ma�gorzata Koz�owska-Wojciechowska

Spo�ecze�stwo

Zuzanna Kuffel

Przez lata zajmowa�a si� edukacj� �ywieniow� polskiego spo�ecze�stwa, m.in. wyst�puj�c w programach Katarzyny Bosackiej. Opr�cz tego pracowa�a klinicznie i naukowo. Nie �yje prof. Ma�gorzata Koz�owska-Wojciechowska.
02.01.2024 | 10:48

edukacja

Katarzyna Bosacka

medycyna

nauka
Stratosfera gwa�townie si� ociepli�a, a wir polarny rozpad�. Co to oznacza dla naszej pogody?

zjawiska pogodowe

Krzysztof Drozdowski

IMGW ostrzega przed silnymi opadami �niegu w p�nocno-wschodniej Polsce. A modele numeryczne prognozuj� sp�yw mro�nego powietrza z Arktyki. �eby zrozumie�, co si� dzieje, trzeba zajrze� do stratosfery.
02.01.2024 | 10:46

fizyka

nauka

pogoda

prognoza pogody
Rok 2024 jest zar�czony z 2295. Z matematycznego punktu widzenia

rok 2024

Piotr Cie�li�ski

Nie chcia�bym nikogo zniech�ca� do rozpoczynaj�cego si� w�a�nie roku, ale... 2024 jest liczb� apokaliptyczn�, szkodliw�, rozrzutn� i wstr�tn�. Na pocieszenie dodam, �e tak�e obfit�, grzeczn�, praktyczn� i sprawiaj�c� rado��.
01.01.2024 | 18:00

liczby

matematyka

nauka
On by� znanym fizykiem, ona tylko jego �on�. Ale Einstein pisa� w listach: "nasza teoria"

Portrety kobiet

Magdalena Herman-Milenkovska

Wr�cza jej warunki. Je�li chce z nim mieszka�, musi czy�ci� mu ubrania, przynosi� trzy posi�ki dziennie do jego pokoju, sprz�ta� w jego sypialni i gabinecie. Ma zrzec si� prawa, by siedzia� obok niej. Gdy Albert Einstein tego za��da, Mileva Mari�...
01.01.2024 | 10:49

Albert Einstein

fizyka

kobiety

nauka
7 rzeczy, kt�re mog�yby si� wydarzy� (nie tylko w nauce) w 2024 r.

7 rzeczy

Tomasz Ulanowski

Cho� pewnie si� nie wydarz�. Ale pomarzy� mo�na, czemu nie - tym bardziej �e w ubieg�ym tygodniu �adnych odkry� naukowych (o kt�rych zwykle piszemy w poniedzia�ek) nie by�o.
01.01.2024 | 10:20

nauka

rok 2024

Siedem odkry�
Pij� je nawet trzylatki. Od dzi� w Polsce nieletni nie kupi� legalnie energetyk�w

napoje energetyczne

Paulina Mozolewska

Czy ograniczenie sprzeda�y napoj�w energetycznych nieletnim ma sens? Dane naukowe s� alarmuj�ce.
01.01.2024 | 06:00

nauka

Tylko na Wyborcza.pl

wychowanie dzieci

zdrowie
Tydzie� zimna w Katowicach. Rozpoczyna si� pierwszy z 50 tygodni w Mie�cie Nauki

Katowice

Magdalena Warchala-Kope�

Przez ca�y 2024 rok w Katowicach, kt�re otrzyma�y tytu� Europejskiego Miasta Nauki, odbywa� si� b�d� wydarzenia popularyzuj�ce wiedz� z r�nych dziedzin. Ka�dy z nadchodz�cych 50 tygodni zostanie po�wi�cony innej tematyce.
31.12.2023 | 18:42

Europejskie Miasto Nauki

nauka

Uniwersytet �l�ski
Nauka o b�belkach. Czym si� r�ni szampan od prosecco i cavy

szampan

Katarzyna Staszak

Szampan ma wyj�tkowy smak i wy�sz� cen�. Powodem s� podw�jna fermentacja i le�akowanie. "Szampana �atwo si� pije, ale technicznie bardzo trudno go zrobi�" - t�umaczy jeden z najlepszych sommelier�w na �wiecie.
31.12.2023 | 16:10

alkohol

dieta

nauka

prosecco
Oto 15 optymistycznych odkry� naukowych 2023 r.

rok 2023

Kasper Kalinowski, Tomasz Ulanowski, Ewa Tomkowska

W roku przebiegaj�cym pod znakiem wojen (oraz niemal wojennych tar� na polskiej scenie politycznej) naukowcy dali nam troch� nadziei.
31.12.2023 | 13:07

nauka

naukowcy odkryli

podsumowanie

zdrowie
15 najciekawszych doniesie� naukowych o zwierz�tach w 2023 r.

zwierz�ta

Kasper Kalinowski

Przez ca�y rok odnotowujemy odkrycia naukowe z kr�lestwa zwierz�t. Oto przegl�d tych, kt�re w mijaj�cym roku najbardziej nas poruszy�y.
31.12.2023 | 09:00

nauka

podsumowanie

przyroda

rok 2023
Pa�nik niszczyciel udaje szerszenia, ale gro�ny jest tylko dla innych pa�nik�w

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

Mimikra, czyli podszywanie si� pod gro�ne gatunki, aby unikn�� po�arcia, jest popularna w�r�d wielu owad�w.
30.12.2023 | 16:00

nauka

owady

przyroda

zwierz�ta
Nauka i Zdrowie. Oto nasze teksty roku

rok 2023

Tomasz Ulanowski, Ewa Tomkowska, Kasper Kalinowski, Piotr Cie�li�ski

Poprosili�my autor�w i redaktor�w dzia�u Nauka i Zdrowie, �eby opowiedzieli o swoich ulubionych tekstach - kt�re napisali b�d� redagowali w 2023 r. Oto ich subiektywny wyb�r.
30.12.2023 | 14:07

antropocen

fizyka

m�zg

nauka

Poprzednia 22 23 24 25 26 ... Nast�pna