GENETYKA Gazeta Wyborcza

Wydaje ci si�, �e choroby rzadkie s� naprawd� rzadkie?

choroby rzadkie

Paulina Mozolewska

W Polsce na choroby rzadkie choruj� trzy miliony ludzi.
15.02.2024 | 15:51

choroby

genetyka

nauka

pacjenci
Choroby naprawd� mo�na wyczyta� z oczu

oczy

Margit Kossobudzka

Oczywi�cie do takiej oceny potrzeba nowoczesnego sprz�tu, a nie spojrzenia znachora.
26.01.2024 | 12:15

genetyka

nauka

okulistyka

siatk�wka oka
Bez wirus�w nie by�oby ludzi? Naukowcy odkrywaj� zaskakuj�ce powi�zanie

rozw�j p�odu

Margit Kossobudzka

Tysi�ce fragment�w prehistorycznych wirus�w nadal istniej� w ludzkim genomie. Co najmniej 8 proc. ludzkiego genomu to materia� genetyczny wirus�w. Do niedawna uwa�ano go za "�mieciowe DNA", ale obecnie wiadomo, �e jego rola w rozwoju cz�owieka jest...
25.01.2024 | 07:00

embrion

genetyka

genom

nauka
DNA sprzed 2 tys. lat. Mamy ostateczny dow�d na ameryka�skie pochodzenie ki�y?

ki�a

Tomasz Ulanowski

Odkrycie, kt�re naukowcy opisuj� w najnowszym "Nature", jest raczej mocn� poszlak�.
24.01.2024 | 17:37

archeologia

choroby weneryczne

genetyka

nauka
Dzieci z trisomi� 21 musz� regularnie udowadnia� swoj� niepe�nosprawno��. "To upokarzaj�ce"

Katowice

Michalina Bednarek

Mamy dzieci z zespo�em Downa, a zarazem uczni�w katowickiej szko�y Arka Noego maj� do�� udowadniania co trzy lata, �e ich dziecko nadal jest niepe�nosprawne.
19.01.2024 | 18:33

choroby

genetyka

niepe�nosprawni

Zesp� Downa
Ile gen�w ma ocean? Naukowcy publikuj� najwi�ksze w historii badania morskiego DNA

genetyka

Margit Kossobudzka

Oceany to najwi�ksze siedlisko na �wiecie, zajmuj�ce 71 proc. powierzchni Ziemi i szacunkowo 99 proc. obj�to�ci biosfery, czyli oko�o 1,335 mln km sze�c.
18.01.2024 | 06:05

geny

mikroorganizmy

nauka

oceany
Rozwi�� quiz. Co wiesz o genach?

quizy Wyborczej

Margit Kossobudzka

Sprawd�, czy wiesz, jaki organizm nie ma gen�w oddychania i ile gen�w ma cz�owiek.
15.01.2024 | 18:05

cz�owiek

epigenetyka

genetyka

genom
Wysoki wzrost i stwardnienie rozsiane odziedziczyli�my po pasterzach, a cukrzyc� i alzheimera po �owcach-zbieraczach

genetyka

Tomasz Ulanowski

W najnowszym "Nature" naukowcy zabieraj� nas w g��bok� archeogenetyczn� podr� w czasie po pradawnej Europie.
10.01.2024 | 17:40

antropologia

archeologia

biologia

dna
Genetycznie rzecz bior�c, zachowania biseksualne i orientacja homoseksualna to dwie r�ne cechy - twierdz� naukowcy

homoseksualno��

Tomasz Ulanowski

Te pierwsze, jak si� okazuje, mog� by� ewolucyjnie przydatne, ale wy��cznie u m�czyzn - wi�� si� bowiem z wi�ksz� liczb� potomstwa. Tej drugiej ewolucja jest obecnie nieprzychylna.
04.01.2024 | 06:00

biologia

genetyka

nauka

poradnik psychologiczny
Naukowcy wreszcie nauczyli si� precyzyjnie w��cza� i wy��cza� geny

genetyka

Margit Kossobudzka

Geny s� przepisem na bia�ka, dzi�ki kt�rym funkcjonuje nasz organizm. Kom�rki potrzebuj� r�nych ilo�ci bia�ek - w zale�no�ci od swojej funkcji, okresu naszego �ycia, a czasem nawet pory dnia.
02.01.2024 | 19:00

dna

genom

nauka

zdrowie
Prze�om w badaniach nad ch�oniakiem Hodgkina. Poznaniacy odegrali w nim kluczow� rol�

polska akademia nauk

Sylwia Sa�wacka

Wystarczy zmiana tylko jednego aminokwasu w genie IRF4, by zdrowe limfocyty B zacz�y przekszta�ca� si� w kom�rki nowotworowe - ustali� mi�dzynarodowy zesp� naukowc�w, w tym badacze z Instytutu Genetyki Cz�owieka PAN w Poznaniu.
21.12.2023 | 10:18

ch�oniak

genetyka

nowotwory

Pozna�
Dlaczego wymar�y jedyne psy hodowane na we�n�?

psy

Margit Kossobudzka

Naukowcy z Narodowego Muzeum Historii Naturalnej Smithsonian przeprowadzili now� analiz�, kt�ra rzuca �wiat�o na pochodzenie i genetyk� ps�w rasy Salish Wool.
19.12.2023 | 13:10

biologia

genetyka

nauka

zwierzaki
�biki maj� si� odrodzi� w Szkocji. Ale maj� w sobie za du�o gen�w kot�w domowych

gin�ce gatunki

Robert Jurszo

Genomika - to s�owo klucz dla programu odtworzenia populacji �bik�w w Szkocji.
11.12.2023 | 16:41

genetyka

koty

ochrona przyrody

przyroda
Mo�e i dob�r naturalny "lubi" osoby z ADHD, ale �ycie z tym zaburzeniem to nie przelewki

adhd

Tomasz Ulanowski

Najwa�niejsze, by zrozumie�, �e w przypadku ADHD nie ma winnych. Przyczyn� jest biologia, a nie z�e ch�ci czy b��dy w wychowaniu - t�umaczy psycholo�ka Izabela �liwi�ska.
11.12.2023 | 09:05

genetyka

nauka

poradniki Wyborczej

zdrowie
Brytyjski Biobank udost�pni� najwi�ksz� na �wiecie kolekcj� pe�nych ludzkich genom�w

genetyka

Margit Kossobudzka

To niezwyk�y zbi�r danych zdrowotnych, genomicznych i innych danych biologicznych zapisany w kompletnych sekwencjach genomu 500 tys. Brytyjczyk�w znajduj�cych si� w bazie.
04.12.2023 | 18:30

cz�owiek

dna

genom

nauka
Wielka Brytania jako pierwsza na �wiecie b�dzie leczy� metod� edycji gen�w

genetyka

Margit Kossobudzka

Brytyjska Agencja Regulacji Lek�w i Produkt�w Opieki Zdrowotnej (MHRA) jako pierwsza na �wiecie oficjalnie zatwierdzi�a terapi� wykorzystuj�c� narz�dzie do edycji gen�w CRISPR-Cas9.
21.11.2023 | 18:00

anemia

hematologia

nauka

zdrowie
Pierwsze �ywe narodziny chimerycznej ma�py dzi�ki wykorzystaniu kom�rek macierzystych

nauka

Paulina Mozolewska

Chimera to organizm zbudowany z kom�rek r�ni�cych si� genetycznie. Nazwa pochodzi od ziej�cego ogniem potwora z mitologii greckiej, kt�ry by� po cz�ci lwem, koz� i w�em.
11.11.2023 | 09:00

embriologia

genetyka

kom�rki macierzyste

ma�py
Jak wszy podbi�y Ameryk�? Dwa razy

wszy

Tomasz Ulanowski

Oczywi�cie za ka�dym razem z lud�mi. Najpierw przyby�y tam z p�niejszymi pierwszymi Amerykanami, a potem z Europejczykami.
09.11.2023 | 06:00

antropologia

genetyka

nauka

owady
Naukowcy stworzyli dro�d�e z syntetycznymi chromosomami. Czy projektowanie organizm�w stanie si� mo�liwe?

genetyka

Paulina Mozolewska

Autorzy kilku artyku��w opublikowanych w czasopismach grupy "Cell Press" pisz� wprost - tak, ich celem jest nabycie umiej�tno�ci projektowania i konstrukcji ca�ych genom�w r�nych organizm�w od podstaw.
08.11.2023 | 17:23

chromosomy

dna

dro�d�e

nauka
Pij mleko, b�dziesz wielki? Wyci�gamy z�e wnioski z bada� genetycznych - ostrzegaj� naukowcy

mleko

Tomasz Ulanowski

Badania te wci�� obejmuj� bowiem ma�o zr�nicowan� grup� ludzi - kt�ra nie jest reprezentatywna nie tylko dla ca�ej ludzko�ci, ale nawet dla bardziej ograniczonej populacji. Przyk�ad b��dnego wniosku?
07.11.2023 | 12:45

biologia

cholesterol

genetyka

nauka
Genetyczne sekrety ps�w. Pochwa�a kundla

zwierz�ta

Aleksandra Stanis�awska

My�lisz, �e kundle s� gorsz� wersj� rasowc�w? Nic bardziej mylnego! To odr�bna pula genetyczna, z kt�rej wyselekcjonowano wi�kszo�� dzisiejszych ras.
25.10.2023 | 13:00

biologia

genetyka

kundel

przyroda
Dlaczego niekt�rzy z nas maj� wi�cej z neandertalczyka ni� inni?

neandertalczyk

Tomasz Ulanowski

W najnowszym wydaniu pisma "Science Advances" naukowcy proponuj� odpowied� na to pytanie.
19.10.2023 | 06:00

antropologia

biologia

genetyka

nauka
Nowy pomys� na walk� z ptasi� gryp�. Kury GMO

ptasia grypa

Margit Kossobudzka

Epidemie ptasiej grypy wybuchaj�ce w�r�d dzikich i hodowlanych zwierz�t na ca�ym �wiecie s� coraz trudniejsze do opanowania. A im wi�cej zaka�onych ptak�w, tym wi�ksze ryzyko przeskoczenia gro�nego wirusa na ludzi.
11.10.2023 | 12:30

dr�b

genetyka

nauka

zdrowie
Dziwactwa w �wiecie DNA. Dlaczego niekt�re kom�rki maj� powielone chromosomy i nie jest to wcale z�e?

genetyka

Margit Kossobudzka

Czy kom�rki poliploidalne s� nienormalne? A mo�e to jeden z g��wnych mechanizm�w �yciowych pozwalaj�cych radzi� sobie ze stresem, chorobami i wrogim �rodowiskiem?
27.09.2023 | 06:00

biologia

genom

nauka

rak
Po raz pierwszy zsekwencjonowano RNA wymar�ego gatunku. Niekt�rzy licz�, �e dzi�ki temu b�dzie mo�na go wskrzesi�

genetyka

Robert Jurszo

Uda�o si� zsekwencjonowa� RNA tygrysa tasma�skiego. To pionierskie i prze�omowe osi�gni�cie w historii genetyki.
26.09.2023 | 18:37

gin�ce gatunki

klonowanie

Tasmania

Wymar�e gatunki
Zmar� Ian Wilmut, wsp�tw�rca sklonowanej owieczki Dolly

klonowanie

Margit Kossobudzka

5 lipca 1996 roku urodzi�a si� owca. Nie byle jaka - to owca Dolly. Pierwszy na �wiecie sklonowany ssak. Wsp�tw�rc� jej pocz�cia by� Ian Wilmut.
12.09.2023 | 16:35

biologa

genetyka

nauka
Prawie milion lat temu liczba ludzi spad�a do troch� ponad tysi�ca doros�ych. Jak przetrwali?

antropologia

Tomasz Ulanowski

Ludzko�� przesz�a wtedy przez bardzo w�skie gard�o ewolucji i niemal wymar�a - twierdz� genetycy w najnowszym wydaniu tygodnika "Science".
01.09.2023 | 07:00

archeologia

ewolucja

genetyka

klimat
Prof. Chrzanowska, genetyczka: Lekarze orzecznicy robi� wiele, �eby pacjent nie generowa� koszt�w dla bud�etu

Spo�ecze�stwo

Anna Wo�niak

Pacjent z zespo�em Downa w cudowny spos�b nie ozdrowieje. Obecny proces orzekania o niepe�nosprawno�ci przy wadach genetycznych to gehenna, absurd i wyrzucanie pieni�dzy w b�oto. Rozmowa z prof. dr hab. n. med. Krystyn� Chrzanowsk� po usuni�ciu...
31.08.2023 | 12:53

genetyka

Ministerstwo Rodziny i Polityki Spo�ecznej

Ministerstwo Zdrowia

orzekanie o niepe�nosprawno�ci
Genetycy w ko�cu odszyfrowali "m�ski" chromosom Y. Jest kilka niespodzianek

genetyka

Margit Kossobudzka

Pierwszy wniosek? Okazuje si�, �e chromosomy Y u dw�ch zdrowych os�b mog� mie� inn� d�ugo�� i odmienn� budow�. Ale to nie koniec zaskocze�.
24.08.2023 | 14:56

genom

nauka

niep�odno��

zdrowie
�tzi mia� ciemn� sk�r� i oczy, prawdopodobnie by� te� �ysy - odkryli genetycy

antropologia

Tomasz Ulanowski

Pomijaj�c �ysin�, s�ynny tyrolski Cz�owiek z lodu by� typowym Anatolijczykiem - potomkiem rolnik�w, kt�rzy dziewi�� tysi�cy lat temu rozpocz�li migracj� z Azji do Europy.
16.08.2023 | 17:30

archeologia

Europa

genetyka

nauka
Genetyczny wir w�os�w. Naukowcy namierzyli pierwsze geny odpowiedzialne za to, jak si� kr�c� w�osy

w�osy

Tomasz Ulanowski

Dotknijcie potylicy. Powinni�cie namierzy� tam niewielki wir w�os�w.
09.08.2023 | 14:00

fryzury

genetyka

nauka

zdrowie
Sk�d si� wzi�y j�zyki indoeuropejskie, w tym polski? Naukowcy rozwi�zuj� zagadk�

archeologia

Tomasz Ulanowski

Publikacja, kt�ra ukaza�a si� w ostatnim "Science", godzi zwolennik�w dw�ch przeciwstawnych hipotez - o rolniczym b�d� pastersko-stepowym pochodzeniu j�zyk�w indoeuropejskich. Praindoeuropejskie korzenie maj� mie� blisko 8,1 tys. lat.
02.08.2023 | 12:00

antropologia

genetyka

j�zyk polski

j�zykoznawstwo
Naukowcy odkryli geny zwi�zane z bezobjawow� infekcj� SARS-CoV-2

COVID-19

Margit Kossobudzka

Odkrycie pomo�e wyja�ni�, dlaczego u niekt�rych os�b po zaka�eniu koronawirusem nie rozwija si� COVID.
19.07.2023 | 17:00

genetyka

koronawirus

nauka

pandemia koronawirusa
7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

nauka

Tomasz Ulanowski

Wybrali�my ich siedem, ale mogliby�my wi�cej. Oto nasz wyb�r najwa�niejszych odkry� i obserwacji naukowych ubieg�ego tygodnia.
17.07.2023 | 06:00

antropocen

genetyka

kosmos

pogoda
Drzewa GMO przysz�o�ci� przemys�u papierniczego? Naukowcy zmodyfikowali topol�

ro�liny

Paulina Mozolewska

Zaproponowane przez naukowc�w modyfikacje genetyczne maj� sprawi�, �e wytwarzanie w��kien celulozowych, wykorzystywanych do produkcji papieru, chusteczek czy pieluch, b�dzie ta�sze, a tak�e bardziej wydajne i ekologiczne.
14.07.2023 | 16:00

drewno

genetyka

lasy

modyfikacje genetyczne
D�ugi COVID. Naukowcy namierzyli pierwszy gen

COVID-19

Margit Kossobudzka

Pandemia powoli blaknie w �wiadomo�ci spo�ecznej, ale wiele os�b do dzi� nie mo�e wyj�� z jej cienia. Chodzi o chorych na tzw. d�ugi COVID. Zjawisko na tyle powszechne, �e zyska�o w�asn� nazw�.
14.07.2023 | 13:59

epidemia koronawirusa

genetyka

koronawirus

nauka
Naukowcy odkryli "gen chciwo�ci". Zmusza on mam� w ci��y do uwolnienia sk�adnik�w od�ywczych dla p�odu

genetyka

Margit Kossobudzka

Co ciekawe, kopia genu pochodzi od ojca - twierdz� uczeni z Cambridge. Geny kontrolowane przez ojca s� chciwe i samolubne. Maj� te� tendencj� do manipulowania zasobami matki z korzy�ci� dla p�odu.
11.07.2023 | 17:05

ci��a

nauka

rozw�j dziecka

zdrowie
Igor od ma�ego uderza� g�ow� o �cian�. Lekarz poradzi�, �eby rodzice kupili mu kask

By� rodzicem

Zuzanna Kuffel

- Ludzie m�wi� mi: "Ciesz si�, �e on chodzi". Naprawd�, z nieba nam to nie spad�o. Igor nie chodzi cudem, tylko naszym wk�adem. Sprzedali�my wszystko, co mieli�my - m�wi Kamila G�rniak, matka 11-letniego Igora z bardzo rzadk� wad� genetyczn�.
07.07.2023 | 11:04

autyzm

diagnoza

genetyka

osoby z niepe�nosprawno�ciami
Rolnictwo przynie�li do Afryki imigranci z Europy

archeologia

Tomasz Ulanowski

Fala rolniczych imigrant�w przysz�a (przyp�yn�a?) z P�wyspu Iberyjskiego, dramatycznie zmianiaj�c warunki �ycia w rejonie, kt�ry dzi� zwiemy Maghrebem.
08.06.2023 | 13:25

antropocen

genetyka

nauka

rolnictwo
Oto genetyczna antykoncepcja dla... kocic

koty

Tomasz Ulanowski

Nie wymaga operacji usuni�cia jajnik�w i macicy. Wystarczy jeden zastrzyk.
07.06.2023 | 07:00

antropocen

antykoncepcja

genetyka

nauka

Poprzednia 1 2 3 4 5 ... Nast�pna