NAUKA Gazeta Wyborcza

Nie miej kompleks�w. Rakietowi in�ynierowie czy neurochirurdzy nie s� bystrzejsi od ciebie - donosz� naukowcy

biologia

Tomasz Ulanowski

To tylko stereotypy, kt�re utrwali� j�zyki angielski - uspokajaj� naukowcy z Wielkiej Brytanii.

15.12.2021 | 06:35

antropologia

genetyka

inteligencja

j�zyk

Wed�ug bada� in�ynierowie kosmiczni s� nie tyle bardziej bystrzy od og�u spo�ecze�stwa, co sprawniej wykonuj� pewne specjalistyczne zadania.

Naukowcy z Wroc�awia zaprojektuj� system nawigacyjny dla Ksi�yca

Uniwersytet Przyrodniczy we Wroc�awiu

Joanna Dzikowska

Naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wroc�awiu wezm� udzia� w programie budowy nowego systemu satelitarnego, kt�ry u�atwi nam powr�t na Ksi�yc i nawigacj� na jego powierzchni.

14.12.2021 | 13:06

Europejska Agencja Kosmiczna

ksi�yc

nasa

nauka

Program Moonlight. Naukowcy z Wroc�awia zaprojektuj� system nawigacyjny dla Ksi�yca

"The New York Times": Ro�nie odsetek ufaj�cych nauce, ale te�... ofiar teorii spiskowych

Nauka

Sabrina Imbler

Nowy sonda� wskazuje, �e gdy w trakcie pandemii koronawirusa �wiat zacz�� przywi�zywa� wi�cej wagi do bada�, post�p�w w nauce i samych naukowc�w, wzr�s� te� poziom zaufania, jakim s� darzeni.

13.12.2021 | 18:00

nauka

Liczba os�b, kt�re powiedzia�y, �e maj� 'du�e' zaufanie do nauki, wzros�a o 10 punkt�w procentowych w Azji Wschodniej, Ameryce �aci�skiej, Europie Wschodniej i Azji Po�udniowo-Wschodniej.

Nasz Indiana Jones. Paleontolog z niesamowitym nosem do skarb�w sprzed milion�w lat

paleontologia

Tomasz Ulanowski

Z Grzegorzem Nied�wiedzkim po raz pierwszy rozmawia�em przesz�o dekad� temu, kiedy nie mia� jeszcze nawet stopnia doktora. Odkry� wtedy, �e... z wody na l�d wyszli�my pod Kielcami.

13.12.2021 | 17:49

biologia

dinozaury

nauka

zwierz�ta

Paleontolog Grzegorz Nied�wiedzki odkry� najstarsze �lady czworonog�w

Jak szwaczki nie mog�y si� dogada� z NASA. Bez nich Amerykanie nie wyl�dowaliby na Ksi�ycu

Nauka

Katrine Mar�al

Gdy USA planowa�y l�dowanie na Ksi�ycu, by�o jasne, �e polec� tam sami m�czy�ni. Kobietom przypad�y prace na poz�r drobne, ale... niezb�dne. Podobnie jak w ca�ej historii ludzko�ci

13.12.2021 | 12:37

l�dowanie na ksi�ycu

nauka

Kobiety z firmy ILC uszy�y skafandry dla astronaut�w misji Apollo

�lady dinozaur�w na Mazowszu! Sze�ciometrowe jaszczury. "Takiego skarbu jeszcze nie widzia�em"

paleontologia

Tomasz Ulanowski

W odkrywkowej kopalni gliny polscy naukowcy znale�li wspania�� kolekcj� trop�w i szcz�tk�w dinozaur�w sprzed 199 mln lat. Ich zdaniem to najwi�ksze tego typu odkrycie w Europie, a by� mo�e i na �wiecie.

13.12.2021 | 10:00

biologia

dinozaury

nauka

zwierz�ta

Tropy dinozaur�w z Borkowic na Mazowszu - zdj�cie ilustracyjne

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Zapraszam na przegl�d ostatnich naukowych wie�ci. Najciekawsza dotyczy prostego sposobu na to, jak zwi�kszy� w�asn� kreatywno��. Okazuje si�, �e najlepsze pomys�y przychodz� do g�owy na granicy snu i czuwania. Tu� przed tym, zanim zmorzy nas g��boki...

13.12.2021 | 06:30

nauka

Bez snu w fazie REM trzykrotnie s�abnie nasza zdolno�� do opanowywania nowych zada� i kreatywno�� (fot. karin and the camera / bit.ly/1CMPtI8 / CC BY / bit.ly/1hYHpKw)

Do rozprzestrzeniania teorii spiskowych na temat pandemii nie potrzeba internetu

Nauka

Rod Dacombe [King's College London ]

Do rozpowszechniania dezinformacji i umacniania wiary w teorie spiskowe na temat pandemii nie potrzeba medi�w spo�eczno�ciowych. W wielu wypadkach dzia�ania poza sieci� mog� si� okaza� wr�cz gro�niejsze.

10.12.2021 | 20:41

COVID-19

nauka

pandemia koronawirusa

teorie spiskowe

Marsz ludzi niewierz�cych w pandemi� koronawirusa, Lublin, 10 pa�dziernika 2020 r.

Jeszcze lasy tropikalne nie umar�y. Musimy tylko pozwoli� im odrasta� - dowodz� naukowcy

ekocyd

Tomasz Ulanowski

Publikacja w najnowszym "Science" przynosi wiadomo�ci napawaj�ce optymizmem. Wystarczy 20 lat, by las tropikalny zar�s� porzucone grunty rolnicze.

10.12.2021 | 13:20

antropocen

biologia

lasy

nauka

Pastwisko i m�ody las, kt�ry zaj�� tereny porolnicze w Brazylii

Szef Pfizera: Mo�emy potrzebowa� czwartej dawki szczepionki, by powstrzyma� omikron

szczepienia przeciw COVID-19

Margit Kossobudzka

Pfizer przewidywa�, �e czwarta dawka szczepionki b�dzie potrzebna w 12 miesi�cy po trzeciej, ale ten harmonogram mo�e wymaga� korekty w�a�nie ze wzgl�du na nowy wariant koronawirusa.

10.12.2021 | 11:03

COVID-19

epidemia koronawirusa

koronawirus

nauka

Viagra mo�e regulowa� ryzyko choroby Alzheimera

nauka

Paulina Mozolewska

W najnowszym wydaniu czasopisma "Nature Aging" opublikowane zosta�y analizy obliczeniowe wi��ce przyjmowanie sildenafilu (zwi�zku pomagaj�cego osi�gn�� wzw�d) z obni�onym ryzykiem wyst�powania choroby Alzheimera.

10.12.2021 | 07:00

alzheimer

demencja

seks

viagra

Popularny lek na zaburzenia erekcji mo�e regulowa� ryzyko choroby Alzheimera

Salvador Dali mia� racj�. Istnieje z�oty moment kreatywno�ci. Tylko musisz na minut� zasn��

m�zg

Margit Kossobudzka

Technik� t� praktykowa� nie tylko Dali, ale tak�e s�ynny wynalazca Thomas Edison. Obaj twierdzili, �e ka�dy cz�owiek mo�e by� kreatywny, o ile wie, kiedy da� na to szans� w�asnemu m�zgowi.

09.12.2021 | 14:30

kreatywno��

nauka

sen

Drzemki w ci�gu dnia zdarzaj� si� coraz cz�ciej, wyd�u�a si� r�wnie� czas potrzebny na regeneracj�

Katarzyna Siuzdak, naukowczyni: Jak projektowa� nowe nanomateria�y, aby nam dobrze s�u�y�y

polscy naukowcy donosz�

Katarzyna Siuzdak

Na co dzie� wa�ne s� dla nas obiekty, kt�rych mo�emy do�wiadczy� za pomoc� zmys��w - wzroku czy dotyku. Je�li co� jest zupe�nie ma�e, to raczej rzadko zwraca nasz� uwag�. A szkoda.

09.12.2021 | 14:00

nanotechnologia

nauka

Dr hab. in�. Katarzyna Siuzdak jest kierowniczk� Pracowni Materia��w Funkcjonalnych w Instytucie Maszyn Przep�ywowych im. R. Szewalskiego PAN w Gda�sku

Popatrz w g�r�! Lepiej wiedzie�, co ci� czeka, ni� tkwi� w b�ogiej nie�wiadomo�ci

nauka

Tomasz Ulanowski

Za p� roku w Ziemi� uderzy pot�na kometa o �rednicy kilku kilometr�w. Spowoduje planetarn� katastrof� i zag�ad� por�wnywaln� do tej, kt�ra 66 mln lat temu wybi�a dinozaury. Wi�kszo�� ziemskiego �ycia zginie. Co robimy?

09.12.2021 | 13:00

ekocyd

globalne ocieplenie

kosmos

Tylko na Wyborcza.pl

Dr Amy Mainzer podczas premiery filmu 'Nie patrz w g�r�' w Jazz at Lincoln Center w niedziel� 5 grudnia 2021 r. w Nowym Jorku.

We� trzeci� dawk� szczepionki, skuteczniej ochroni ci� przed omikronem - zach�caj� Pfizer i BioNTech

omikron

Paulina Mozolewska

Pierwsze badania dotycz�ce skuteczno�ci szczepionek przeciwko chorobie COVID-19 wywo�ywanej przez wariant omikron wskazuj�, �e dawka przypominaj�ca jest kluczowa.

09.12.2021 | 12:28

COVID-19

koronawirus

nauka

pandemia koronawirusa

Musk obiecuje, �e zachipuje pierwszy ludzki m�zg

Elon Musk

Tomasz Ulanowski

Chip, kt�ry po��czy ludzki m�zg z komputerem, zostanie wszczepiony przez naukowc�w z firmy Neuralink Elona Muska pacjentom z uszkodzonym rdzeniem kr�gowym.

09.12.2021 | 11:33

antropocen

antropologia

biologia

chip

Jak zmniejszy� oddzia�ywanie teorii spiskowych i sprawi�, aby rodzice szczepili w�asne dzieci?

The Conversation

Darel Cookson [Nottingham Trent University], Daniel Jolley [Northumbria University], Rachel Povey [Staffordshire University ], Robert Dempsey [Manchester Metropolitan University]

Wielu rodzic�w wci�� waha si� w sprawie zaszczepienia w�asnych dzieci. W wielu przypadkach ich postaw� mog� zmieni� proste techniki psychologiczne, m.in. wskazanie, �e cz�stsz� decyzj� pozostaje wyb�r szczepie�, a wiara w teorie spiskowe nie jest...

08.12.2021 | 19:00

COVID-19

nauka

pandemia koronawirusa

szczepienia na covid

Koronasceptycy - pandemicy, przeciwnicy maseczek i obostrze�, antyszczepy, w sojuszu z przeciwnikami technologi 5g manifestuj� swoje niezadowolenie z polityki w�adz partyjnych i pa�stwowych PiS wobec pandemii koronawirusa. Katowice, 6 marca 2021

Szczepionka Pfizera kontra omikron - naukowcy maj� pierwsze analizy

szczepionka na koronawirusa

Paulina Mozolewska

Na wyniki kompleksowych bada� b�dziemy musieli jeszcze poczeka�, ale ju� mo�emy pozna� wst�pne wnioski z niewielkich analiz. Dawka przypominaj�ca mo�e okaza� si� kluczowa.

08.12.2021 | 15:30

koronawirus

nauka

omikron

pandemia koronawirusa

Kolejny lek na COVID-19 wchodzi do gry. Wst�pne badania pokazuj�, �e dzia�a te� na omikron

COVID-19

Margit Kossobudzka

Niestety, nie jest to lek dla os�b, kt�re z powodu COVID-19 walcz� z chorob� w szpitalu. Ma za to pom�c ludziom z grup ryzyka ci�kiego rozwoju choroby koronawirusowej zaka�onych SARS-CoV-2.

08.12.2021 | 14:30

epidemia koronawirusa

nauka

zdrowie

Omikron ma podst�pnego bli�niaka, kt�rego trudniej wytropi�

koronawirus

Paulina Mozolewska

Zaka�enie koronawirusem potwierdza si�, przeprowadzaj�c testy oparte na technice PCR. Dzi�ki niej jeste�my w stanie wykry� nawet niewielkie ilo�ci materia�u genetycznego wirusa.

08.12.2021 | 13:23

COVID-19

nauka

omikron

pandemia koronawirusa

Naukowcy odkryli mechanizm, kt�ry mo�e pom�c w projektowaniu terapii s�u��cych regeneracji mi�ni

nauka

Paulina Mozolewska

Zesp� naukowc�w pod kierownictwem dr Fabrisi Ambrosio z Uniwersytetu Pittsburskiego przeprowadzi� seri� eksperyment�w, kt�re t�umacz�, jak m�oda krew sprawia, �e mi�nie m�odniej�

08.12.2021 | 07:00

eksperyment

mi�nie

terapie

zdrowie

Od rumu i tytoniowego dymu po defibrylator - historia resuscytacji

nauka

Caitjan Gainty [King's College London]

Jeszcze na pocz�tku XX w. resuscytacji mogli si� podj�� wy��cznie stra�acy, a wcze�niej ofiarom utoni�cia wprowadzano dym tytoniowy do odbytu. Historia resuscytacji jest pokr�tna i dziwna.

07.12.2021 | 17:06

ratowanie �ycia

reanimacja

resuscytacja

utoni�cie

Doktor Benjamin Howard z New York Harbour, demonstruje technik� resuscytacji w Domu Przyj�� Kr�lewskiego Towarzystwa Humanitarnego w Hyde Park w Londynie w 1878 roku. Otrzyma� za ni� krajow� nagrod� Ameryka�skiego Towarzystwa Medycznego.

Jak gro�ny jest omikron? Co ju� dzi� wiedz� naukowcy

omikron

Margit Kossobudzka

Mo�e by� trzy do sze�ciu razy bardziej zaka�ny ni� wariant delta i unika� przeciwcia�, ale to nie znaczy, �e nie ochroni� nas szczepienia. Uczeni stale zbieraj� nowe dane o omikronie. I jeszcze to potrwa.

07.12.2021 | 06:00

COVID-19

epidemia koronawirusa

nauka

zdrowie

Niemcy: kolejny potwierdzony przypadek wariantu omikron, zaka�ony nie przebywa� za granic�

Czy �ucie gumy mo�e ograniczy� rozprzestrzenianie si� COVID-19?

The Conversation

Grace C Roberts (University of Leeds)

Specjalnie zaprojektowana guma do �ucia mog�aby obni�a� ryzyko zaka�enia koronawirusem, na przyk�ad podczas wizyty u dentysty.

06.12.2021 | 21:00

COVID-19

koronawirus

nauka

pandemia koronawirusa

Captagon - tabletka, kt�ra wzmaga okrucie�stwo terroryst�w

narkotyki

Paulina Mozolewska

Ma�� bia�� tabletk� mo�na po�kn��, rozpu�ci�, wci�gn�� nosem lub jako roztw�r poda� do�ylnie. Pod jej wp�ywem ludzie czuj� si� niezniszczalni i nie znaj� strachu.

06.12.2021 | 14:42

nauka

uzale�nienia

zdrowie

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Ewa Tomkowska

W ubieg�ym tygodniu nauk� zdominowa�y nowe wie�ci na temat potencjalnie gro�nego wariantu omikron. Pojawi�a si� te� optymistyczna wiadomo�� na temat szczepie� przeciw COVID-19. Z badania naukowc�w z WHO i Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i...

06.12.2021 | 06:00

COVID-19

koronawirus

nauka

naukowcy

Piel�gniarka przygotowuje szczepionki przeciwko COVID-19 w centrum szczepie� Madrycie w Hiszpanii, 01.12.2021 r.

Brak ochrony oceanu oznacza zag�ad� ptak�w morskich

zwierz�ta

Kasper Kalinowski

Zmiany klimatu nie oszcz�dzaj� �adnego gatunku. Ogrom powierzchni oceanu utrudnia dok�adne analizy, ale wiadomo, �e populacje ptak�w morskich dziesi�tkuje g��d, zanieczyszczenie �rodowiska, problemy z rozmna�aniem si� oraz... fale upa��w.

05.12.2021 | 16:36

antropocen

biologia

ekocyd

nauka

Wojsi�ka pospolita ma niepospolite �ycie godowe

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

Po kopulacji samica wojsi�ki sk�ada w glebie kilkadziesi�t jaj. Potem jest gotowa, by przyj�� kolejnego samca.

04.12.2021 | 17:35

biologia

nauka

zwierz�ta

Przodkowie wsp�czesnych wojsi�ek pojawili si� prawie 300 mln lat temu w okresie permu. Najpewniej to w�a�nie oni zapocz�tkowali powstanie wielu wsp�czesnych owad�w, takich jak motyle i much�wki

Humor w ko�ysce. Kiedy dzieci zaczynaj� rozumie� �arty?

Nauka

Kasper Kalinowski

Poczucie humoru zaczyna nam towarzyszy� ju� w pierwszym roku �ycia.

04.12.2021 | 12:00

ewolucja

nauka

psychologia

�miech

O�miornica Charles rozgryz� bez pud�a, �e opluwane wod� �ar�wki przestaj� �wieci� w oczy

Felietony

Irena Cie�li�ska

- Szczytem arogancji jest my�le�, �e Homo sapiens to jedyny rozumny gatunek - m�wi prof. Michael Bronstein z Imperial College of London, informatyk i kryptograf

04.12.2021 | 05:00

Irena Cie�li�ska

nauka

o�miornica

�elazna Dama. Planeta z �elaza niedaleko Ziemi

kosmos

Piotr Cie�li�ski

Jest o po�ow� mniej masywna od Ziemi, ale znacznie bardziej g�sta, prawdopodobnie prawie ca�a z �elaza. To pierwszy taki glob, jaki odkryli�my.

03.12.2021 | 16:00

nauka

planety

�elazo

�elazna planeta GJ367b, kt�ra znajduje si� 30 lat �wietlnych od Ziemi. Wizja artysty

Dawka przypominaj�ca szczepionki przeciwko COVID-19 - wiadomo, kt�ry preparat jest najlepszy

koronawirus

Paulina Mozolewska

Niewielkie badanie przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wskazuje na szczepionki mRNA. Warto te� miesza� preparaty - czyli przyj�� dawk� przypominaj�c� innego producenta ni� podczas pierwotnego szczepienia.

03.12.2021 | 14:54

COVID-19

nauka

pandemia koronawirusa

szczepienia

"The New York Times": Jak by� aktywnym i mie� zdrowe kolana

aktywno�� fizyczna

Alex Hutchinson

Nie ma magicznego sposobu na zdrowe kolana, ale pozostawanie aktywnym i budowanie mi�ni otaczaj�cych stawy jest niezwykle istotne.

03.12.2021 | 14:00

kolano

nauka

trening

zdrowie

Prognoza pogody. Zima trzyma. B�dzie mniej �niegu, ale te� ch�odniej

prognoza pogody

Krzysztof Drozdowski

Pogoda dostosowa�a si� do zimy meteorologicznej, kt�ra zacz�a si� 1 grudnia.

03.12.2021 | 06:00

klimat

nauka

pogoda

Jak nie przegapi� wczesnych objaw�w raka szyjki i trzonu macicy

Tylko Zdrowie

Paulina Mozolewska

Co roku u mniej wi�cej 3 tys. Polek wykrywa si� raka szyjki macicy, a u 5 tys. raka endometrium. Jak wcze�nie wykrywa� te choroby i leczy� nowocze�nie? Rozmowa z prof. Robertem Jachem*, ginekologiem.

03.12.2021 | 06:00

nauka

onkologia 2022

poradnik zdrowie

poradniki Wyborczej

Rak szyjki macicy i rak trzonu macicy to dwie r�ne choroby, kt�re daj� inne objawy

Nowy dinozaur z Chile jak ma�y rycerz w zbroi. Za miecz s�u�y� mu ogon

dinozaury

Paulina Mozolewska

Mimo niewielkich rozmiar�w m�g� skutecznie broni� si� przed atakiem wi�kszych zwierz�t. Wszystko dzi�ki niespotykanej u innych dinozaur�w broni.

02.12.2021 | 19:00

biologia

nauka

skamieliny

zwierz�ta

Wroc�awianki Roku 2021 uhonorowane. W�r�d nich znana p�ywaczka Alicja Tch�rz

kobiety

kaki

Podczas uroczystej gali w Narodowym Forum Muzyki nagrodzono wroc�awianki, kt�re wyr�niaj� si� dzia�alno�ci� spo�eczn�, r�wno�ciow�, proekologiczn�, naukow� czy w biznesie. Wr�czono te� nagrod� specjaln�.

02.12.2021 | 15:01

Alicja Tch�rz

biznes

kobiety wiedz� co robi�

nauka

Wroc�awianki Roku 2021. Od lewej: Kamila Stokowa-So�tys, Ma�gorzata Makarczuk-K�os, Olga Budzan i Marta Derejczyk, Adrianna Klimaszewska, Kate Hobler

"The New York Times": Jak aktywno�� fizyczna wp�ywa na apetyt?

aktywno�� fizyczna

Gretchen Reynolds

Czy bycie aktywnym fizycznie sprawia, �e czujemy si� p�niej g�odni i sk�onni do zjedzenia wi�cej ni� powinni�my? A mo�e �wiczenia obni�aj� apetyt i u�atwiaj� rezygnacj� z ostatniego kusz�cego kawa�ka ciasta?

02.12.2021 | 14:00

dieta

nauka

zdrowie

Niemal 30% Polak�w przyty�o podczas pandemii (zdj�cie ilustracyjne)

Prof. Zajkowska: Omikron to wci�� znak zapytania. A nam nadal grozi wariant delta koronawirusa. Szczepmy si�!

epidemia koronawirusa

Margit Kossobudzka

W Afryce Po�udniowej omikron wydaje si� mniej zjadliwy ni� wariant delta. Ale my mamy inn� populacj� - starsz�, schorowan�, cierpi�c� na cukrzyc�, z nadwag�, chorobami serca.

02.12.2021 | 10:08

COVID-19

nauka

omikron

SARS-CoV-2

Halszka Ogi�ska, psycholog, Jeremi Ochab, fizyk: Dowiedli�my, �e nie da si� szybko odespa� zarwanych nocy

polscy naukowcy donosz�

Halszka Kontrymowicz-Ogi�ska, Jeremi Ochab

Sen to zdrowie, a niedosypianie to nie bohaterstwo. Cierpi� przez to nie tylko zdrowie, ale i praca oraz kontakty z innymi. Skutki niedoboru snu s� widoczne du�o d�u�ej, ni� my�leli�my. Weekend na pewno nie wystarczy na regeneracj�.

02.12.2021 | 07:00

nauka

sen

Tylko na Wyborcza.pl

zdrowie

Halszka Kontrymowicz-Ogi�ska i Jeremi Ochab wsp�lnie badali osoby zmuszone do niedoboru snu