NAUKA Gazeta Wyborcza

Nadci�ga cyklon "Dawid". Mo�liwe burze z gradem

pogoda

Tomasz Ulanowski

Po kilku dniach s�onecznej i bardzo ciep�ej (jak na maj) pogody idzie och�odzenie.

23.05.2023 | 10:04

nauka

prognoza pogody

Prognozowane �rednie temperatury maksymalne w pierwszej po�owie tygodnia

Naukowcy odkryli pozosta�o�ci najstarszego pieczystego w Europie

archeologia

Tomasz Ulanowski

Pozosta�o�ci ogniska sprzed 245 tys. lat odkryte w Hiszpanii s� najstarszym �ladem termicznej obr�bki jedzenia na naszym kontynencie.

23.05.2023 | 08:50

antropocen

antropologia

nauka

przyroda

Noblista z dziedziny chemii otrzyma tytu� doktora honoris causa Politechniki �l�skiej

Politechnika �l�ska

Tomasz Czoik

Blisko po�owa lek�w na �wiecie jest dzi� tworzona tak, by idealnie pasowa�y do struktury receptor�w kom�rkowych, odkrytej i opisanej przez biochemik�w Roberta J. Lefkowitza i jego ucznia Briana Kobilk�, nagrodzonych za to odkrycie Nagrod� Nobla. We...

29.05.2023 | 11:55

doktorat honoris causa

Gliwice

Nagroda Nobla

nauka

Nasze DNA fruwa w powietrzu, czyli 7 odkry�, o kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

nauka

Margit Kossobudzka

Zagadkowe kosmiczne rozb�yski, fruwaj�ce DNA i niezwyk�e zdj�cia "Titanica". I co w egipskim mie�cie robi� pos�g Buddy? Najnowsze doniesienia uczonych

22.05.2023 | 13:27

dzieci

ekocyd

genetyka

kosmos

Oleica fioletowa - nie taka straszna, jak j� przedstawiaj� media

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

Mijaj� dwa lata, odk�d zacz�a si� nagonka na oleice rozpocz�ta przez wpis nadle�nictwa Dojlidy i kontynuowana przez r�ne portale internetowe. Napisa�em wtedy zreszt� stosowny artyku� w "Wyborczej". Niestety historia si� powtarza i zn�w jeste�my...

22.05.2023 | 12:49

biologia

nauka

owady

przyroda

Je�li chcemy zrobi� zdj�cie oleicy, mo�emy j� wzi�� na patyk i przy odrobinie szcz�cia zatrzyma si� na kt�rym� z jego ko�c�w. Musimy tylko uwa�a�, aby z niego nie spad�a.

Lekcje p�yn�ce ze "Star Trek: Picard". W jaki spos�b serial science fiction pokazuje wsp�czesne zagro�enia?

star trek

Richard Forno [University of Maryland]

Dystopijne metafory zawarte w fikcji cz�sto odzwierciedlaj� aktualne obawy spo�eczne, a uniwersum "Star Treka" nie jest pod tym wzgl�dem odmienne.

22.05.2023 | 12:36

nauka

nowe technologie

sztuczna inteligencja

Patrick Stewart w serialu 'Star Trek: Picard'

Wybudzony ze snu nied�wied� hitem internetu

zwierz�ta

Paulina Mozolewska

Kiedy zdarza mi si� poranna pobudka po �le przespanej nocy, czasami trudno mi si� pozna� w lustrze. Wiele wskazuje na to, �e zwierz�ta tak�e ci�ko znosz� niekt�re pobudki.

21.05.2023 | 14:03

nauka

sen

Nied�wied� himalajski w sanktuarium dla zwierz�t White Rock w Ukrainie

Czy zimne k�piele s� zdrowe? Korzy�ci i zagro�enia

morsowanie

Heather Massey (University of Portsmouth), Clare Eglin (University of Portsmouth), Mike Tipton (University of Portsmouth)

K�piele w lodowatej wodzie to aktywno��, kt�ra zdecydowanie dzieli ludzi - jedni j� uwielbiaj�, inni jej nienawidz�. Wiele os�b jednak regularnie bierze takie k�piele, wierz�c, �e jest to dobre dla ich zdrowia psychicznego i fizycznego. A jak jest...

21.05.2023 | 11:33

fitness

nauka

sztuka �ycia

zdrowie

Minister Ziobro da� 70 mln z� na rozbudow� uczelni kierowanej przez partyjnego koleg�

inwestycje

Janusz Jaros

Szko�a Wy�sza Wymiaru Sprawiedliwo�ci, kszta�c�ca funkcjonariuszy S�u�by Wi�ziennej otrzyma�a 70 mln z� na rozbudow� kampusu mundurowego w Kaliszu. Rektorem uczelni, podleg�ej ministrowi sprawiedliwo�ci, jest pe�nomocnik partii Zbigniewa Ziobry w...

20.05.2023 | 16:01

Kalisz

nauka

polityka

S�u�ba Wi�zienna

Ministerstwo Sprawiedliwo�ci da�o 70 mln z� na rozbudow� kampusu mundurowego Szko�y Wy�szej Wymiaru Sprawiedliwo�ci

Nawet po�owa mieszka�c�w Chicago by�a �wiadkiem jakiej� strzelaniny

psychologia

Kasper Kalinowski

Dzieci w Chicago �yj� ju� w zupe�nie innym �wiecie spo�ecznym ni� ich rodzice. Miasta, w kt�rym �redni wiek bycia �wiadkiem strzelaniny wynosi zaledwie 14 lat i kt�rego znaczna cz�� populacji mo�e �y� z traum�.

19.05.2023 | 11:24

nauka

przest�pstwa

Tony Austin i jego wnuczka Rocky opuszczaj� protest przeciw przemocy przed budynkiem s�du karnego Leighton w Chicago, 5 pa�dziernika 2018 r. Bia�y policjant z Chicago zosta� uznany za winnego morderstwa za �miertelne postrzelenie czarnosk�rego nastolatka.

Gdzie s� przechowywane wspomnienia? Neurobiolodzy maj� now� teori�

m�zg

John Katsaras, Charles Patrick Collier, Dima Bolmatov

M�zg jest odpowiedzialny za kontrolowanie wi�kszo�ci czynno�ci twojego cia�a. Jego mo�liwo�ci przetwarzania informacji pozwalaj� ci si� uczy� i jest to centralny skarbiec twoich wspomnie�. Ale jak powstaje pami�� i gdzie jest zlokalizowana w m�zgu?

19.05.2023 | 11:13

nauka

pami��

zdrowie psychiczne

�y� Lepiej. Psychologia Codziennie

Synapsa - po��czenie mi�dzy dwiema kom�rkami nerwowymi

Copernicus Festival wyrusza w Kosmos. Edycja 2023: spotkania z wybitnymi naukowcami i warsztaty

nauka

Marta Gruszecka

Dlaczego boimy si� tego, czego nie wiemy? Czy niepewno�� mo�e by� szans� dla ludzko�ci? Na te i inne pytania odpowie wybitny psycholog spo�eczny prof. Arie W. Kruglanski, jeden z go�ci 10. edycji Copernicus Festivalu. �wi�to nauki odb�dzie si�...

19.05.2023 | 08:59

festiwal

Krak�w

Copernicus Festival zaprasza do Muzeum In�ynierii i Techniki

Ministerstwo w specjalnym komunikacie potwierdzi�o, �e tak, Czarnek po prostu si� zem�ci�

Wolna Sobota

Agnieszka Kublik

Minister nie poprzestaje na ukaraniu Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Teraz grozi tym naukowcom, kt�rzy si� za IFiS uj�li.

19.05.2023 | 06:40

Andrzej Duda

Barbara Engelking

cenzura

nauka

Dw�ch naukowc�w z Opola podpisa�o listy w obronie prof. Engelking. "Nauka musi si� rozwija� bez nacisk�w"

Przemys�aw Czarnek

Piotr Zapotoczny

Pr�by nacisku na naukowc�w przez pana Czarnka, gro�enie odebraniem finansowania to jedne z setki powod�w dla kt�rych - w normalnych warunkach - powinien zosta� natychmiast zdymisjonowany z funkcji ministra - uwa�a doktorant Dawid Mazurek z...

19.05.2023 | 06:31

Barbara Engelking

list otwarty

nauka

polityka

Nie dajmy si� Czarnkowi, bro�my wolno�ci nauki

Opinie

Rafa� Zakrzewski

W protestach przeciw represjonowaniu polskiej nauki nie zauwa�y�em wyra�nego g�osu m�odego pokolenia. Nie widzia�em reakcji organizacji studenckich czy np. wiec�w na uczelniach

18.05.2023 | 14:46

Barbara Engelking

nauka

Polska Akademia Nauk

Przemys�aw Czarnek

Neurokognitywistka: "Badam, jak gry zmieniaj� m�zgi graczy"

polscy naukowcy donosz�

Natalia Kowalczyk-Gr�bska

Gry komputerowe to nie tylko forma rozrywki m�odych ludzi. To u�yteczne narz�dzie do badania neuroplastyczno�ci i funkcjonowania ludzkiego m�zgu.

18.05.2023 | 12:38

gry

m�zg

nauka

poradnik psychologiczny

To by�a metafora i prowokacja - rektor SWWS t�umaczy si� z wzywania do prze�ladowa� naukowc�w

polityka

Janusz Jaros

Polityk Suwerennej Polski, rektor SWWS Micha� Sopi�ski nie przeprasza za nawo�ywanie do golenia g��w i odbierania obywatelstwa polskim naukowcom badaj�cym Zag�ad�. Swoje wpisy w mediach spo�eczno�ciowych usun��. W najnowszym wywiadzie dla "Do...

18.05.2023 | 11:32

hejt

Holocaust

ministerstwo sprawiedliwo�ci

nauka

Micha� Sopi�ski, pe�nomocnik Solidarnej Polski w Kaliszu, zosta� rektorem Szko�y Wy�szej Wymiaru Sprawiedliwo�ci - kaliskiej uczelni z g��wn� siedzib� w Warszawie

Jak zwa�y� astronaut� w kosmosie?

Nauka

Dariusz Aksamit

Potrzebne jest urz�dzenie, kt�re ma w �rodku co�, co drga ze znan� cz�stotliwo�ci� - jak uk�ad ci�arka i spr�yny. Astronauta powinien si� tego urz�dzenia chwyci�.

18.05.2023 | 10:00

astronauci

grawitacja

kosmos

ksi��ki

Uniwersytet Zielonog�rski w �wiatowym rankingu. Ma�y skok w tabeli, kt�ry cieszy

nauka

�uk

W �wiatowym rankingu zielonog�rska uczelnia zaj�a miejsce w 18. setce. Uniwersytet w por�wnaniu z wynikami sprzed roku awansowa� o kilka miejsc.

18.05.2023 | 09:40

ranking

Uniwersytet Zielonog�rski

Wizerunek Matki Boskiej na drzewie? Dlaczego dostrzegamy twarze tam, gdzie ich nie ma

Nauka

Kasper Kalinowski

Na jednym z drzew w miejscowo�ci Parczew niekt�rzy mieszka�cy dostrzegli Wizerunek Matki Boskiej.

17.05.2023 | 16:20

m�zg

nauka

percepcja

psychologia

Na jednym z osiedlowych drzew w Parczewie pojawi�y si� plamy przypominaj�ce wizerunek twarzy brodatego m�czyzny. Modl�cy si� pod drzewem ludzie wierz�, �e jest to twarz Jezusa Chrystusa.

Dieta �r�dziemnomorska mo�e dzia�a� jak chodzenie

Tylko Zdrowie

Katarzyna Staszak

Posi�ki z du�� ilo�ci� warzyw i owoc�w przygotowywane w domu mog� poprawi� wydolno�� tak jak przej�cie 4 tys. dodatkowych krok�w dziennie - twierdz� kardiolodzy.

17.05.2023 | 15:30

dieta

dieta �r�dziemnomorska

fitness

nauka

UWM w mi�dzynarodowym rankingu. Jak wypad�a uczelnia z Olsztyna?

UWM

Grzegorz Szyd�owski

Ranking CWUR 2023: UWM w�r�d 10 proc. najlepszych szk� wy�szych na �wiecie.

17.05.2023 | 14:55

nauka

Prorektor Politechniki �l�skiej zosta� osobowo�ci� uniwersytet�w europejskich

Politechnika �l�ska

Tomasz Czoik

Prorektor ds. nauki i rozwoju Politechniki �l�skiej prof. Marek Pawe�czyk zosta� laureatem konkursu "Uniwersytety Europejskie - Sojusze Przysz�o�ci" w kategorii Osobowo��.

17.05.2023 | 13:16

Gliwice

nauka

Prof. dr hab. in�. Marek Pawe�czyk, Prorektor ds. Nauki i Rozwoju Politechniki �l�skiej

Jak si� nagrzewa Ziemia? Jakby�my zdetonowali�my 25 mld bomb atomowych

antropocen

Tomasz Ulanowski

Na tyle naukowcy obliczaj� warto�� energii wpompowanej przez nasz� cywilizacj� do systemu klimatycznego Ziemi tylko w latach 1971-2020.

17.05.2023 | 12:00

ekocyd

globalne ocieplenie

klimat

nauka

Widok zachmurzonego Oceanu Spokojnego z Mi�dzynarodowej Stacji Kosmicznej orbituj�cej 471 mil nad wybrze�em po�udniowego Chile w Ameryce Po�udniowej.

To rolnictwo zabija ptaki w Europie - wskazuj� winnego naukowcy

antropocen

Tomasz Ulanowski

Tylko od 1980 r. liczebno�� ptak�w na naszym kontynencie zmniejszy�a si� o jedn� czwart�.

17.05.2023 | 06:00

ekocyd

nauka

przyroda

ptaki

Czarnog��wka - zagro�ona przez intensywne rolnictwo i globalne ocieplenie

Skandal w polskiej archeologii. Plagiator w radach presti�owego instytutu

uczelnie

Piotr �ytnicki

Rektorka UAM w Poznaniu powo�a�a plagiatora do rady naukowej instytutu archeologicznego w Atenach, a potem przekonywa�a, �e nie mo�e go odwo�a�. Plagiat odkry� przypadkiem czujny doktorant. Nie ma mowy o pomy�ce.

17.05.2023 | 05:55

archeologia

nauka

plagiat

UAM

Akropol w Atenach. Od pa�dziernika 2021 roku w Grecji dzia�a Polski Instytut Archeologiczny

Poka� mi sw�j szkielet, a powiem ci, kim jeste�

Nauka

Monika G��bi�ska

Kiedy kto� mnie pyta, sk�d wiem, czy badany szkielet nale�y do kobiety lub m�czyzny, jaki by� wiek tej osoby w chwili �mierci albo na jakie choroby cierpia� badany osobnik, zawsze powtarzam, �e s�ucham, co m�wi� ko�ci.

16.05.2023 | 19:00

antropologia

ksi��ki

nauka

Wykopaliska archeologiczne w Zielonej G�rze, 17 marca 2020 r.

M�wienie do dzieci sprzyja rozwojowi ich m�zgu?

Nauka

Kasper Kalinowski

Warto m�wi� do dzieci. Wp�ywa to korzystnie na ich p�niejsze zdolno�ci j�zykowe oraz rozw�j m�zgu.

16.05.2023 | 17:00

j�zyk

nauka

poradniki Wyborczej

psychologia

Ro�nie park kosmicznych technologii, sejmik powo�a� sp�k�. "Chcemy finansowa� si� sami"

nowe technologie

�uk

Parkiem Technologii Kosmicznych w zielonog�rskim Nowym Kisielinie b�dzie zarz�dza� sp�ka. Na jej powo�anie zgodzi� si� sejmik lubuski. - Chcemy si� sami finansowa� - m�wi prof. Marek Banaszkiewicz.

16.05.2023 | 16:38

Innowacyjne Lubuskie

nauka

Park Technologii Kosmicznych w Nowym Kisielinie

przemys� kosmiczny

International Astronautical Congress (Mi�dzynarodowy Kongres Astronautyczny) w Pary�u , wrzesie� 2022 r. W kongresie wzi�o tak�e udzia� woj. lubuskie

Tak�e twoje DNA jest jak mi�o�� i unosi si� w powietrzu - dowodz� naukowcy

genetyka

Tomasz Ulanowski

Ten fakt wprawia badaczy w rozterki etyczne.

16.05.2023 | 14:00

antropocen

etyka

nauka

prawo

Nowe zdj�cie pot�nej czarnej dziury pokazuje, jak powstaj� d�ety

Nauka

Kamil Deresz

Astronomowie zaprezentowali nowe zdj�cie czarnej dziury w galaktyce Messier 87.

16.05.2023 | 11:00

czarna dziura

kosmos

nauka

"The New York Times": joga dla sceptyk�w

Tylko Zdrowie

Melinda Wenner Moyer

Joga, kt�ra powsta�a w Indiach ponad 5 tys. lat temu, sta�a si� podstaw� ameryka�skiego fitnessu z wielu powod�w. Nie wymaga skomplikowanego sprz�tu i jest dost�pna prawie dla ka�dego.

16.05.2023 | 06:00

fitness

nauka

styl �ycia

sztuka �ycia

Wraca zimowa wersja 'jogi na trawie'. Zn�w w M�ynach Rothera [ZDJ�CIA]

Uwaga! Komary lubi� zapach niekt�rych myde�

komary

Tomasz Ulanowski

Sezon na komary ju� si� rozpocz��. Jak ich unika�?

15.05.2023 | 18:00

kleszcze

mikrobiom

myd�o

nauka

Je�li ju� musimy w�azi� w paszcz� kleszcza czy komara, u�ywajmy �rodk�w odstraszaj�cych te bezkr�gowce

Czym jest konwekcja i co ma wsp�lnego z chmurami i burzami?

Nauka

Krzysztof Drozdowski

Zaczyna si� wiosenno-letni sezon burzowy, wi�c coraz cz�ciej b�dziemy s�ysze� o zjawisku konwekcji.

15.05.2023 | 17:00

nauka

prognoza pogody

zjawiska atmosferyczne

zjawiska pogodowe

Zaczyna si� wiosenno-letni sezon burzowy,

Co w egipskim mie�cie Berenike robi� pos�g Buddy z lokami jak makaron?

Nauka

Miko�aj Marcysiak

Polsko-ameryka�ski zesp� archeolog�w prowadz�cy wykopaliska na terenie staro�ytnej �wi�tyni w egipskim Berenike, odkry� ponadmetrowy pos�g Buddy. Nowe znalezisko rzuca �wiat�o na powi�zania handlowe Rzymu i Indii oraz oblicze wczesnej globalizacji.

15.05.2023 | 14:00

archeologia

Budda

Egipt

nauka

Archeolodzy prowadz�cy wykopaliska na terenie staro�ytnej �wi�tyni w egipskim Berenike odkryli ponadmetrowy pos�g Buddy

Najpierw ni� "Benedykt", a potem kolejny cyklon z po�udnia. Czeka nas mokry tydzie�

pogoda

Tomasz Ulanowski, Krzysztof Drozdowski

IMGW wyda� ostrze�enie 1. stopnia przed burzami, intensywnymi opadami deszczu oraz mo�liwymi wezbraniami rzek.

15.05.2023 | 10:49

cyklon

nauka

prognoza pogody

Ni� 'Benedykt' i kolejny, kt�ry przyjdzie w �rod�, przynios� sporo deszczu. Ilustracja pokazuje liczon� w centymetrach sumaryczn� ilo�� opad�w w ci�gu najbli�szych trzech dni

Uwaga! S�upy wysokiego napi�cia szkodz� pszczo�om. A wi�c szkodz� tak�e ro�linom

antropocen

Tomasz Ulanowski

Naukowcy w�a�nie dowiedli, dlaczego tak jest.

15.05.2023 | 10:00

ekocyd

nauka

owady

przyroda

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Paulina Mozolewska

W ubieg�ym tygodniu du�o si� dzia�o, zar�wno na Ziemi, jak i w kosmosie. Zapraszamy na przegl�d najciekawszych odkry� naukowych.

15.05.2023 | 06:00

kosmos

nauka

zdrowie

Gwiazda Fomalhaut i otaczaj�ce j� pier�cienie py�u. Obraz jest po��czeniem najnowszego zdj�cia w podczerwieni z kosmicznego teleskopu Webba, a tak�e wcze�niejszych zdj�� teleskopu Hubble'a (z 2020 r.) oraz radiointerferometru ALMA (z roku 2017)

Badanie historycznej prawdy nie obra�a narodu. Oburzaj�ce gro�by ministra Czarnka

Opinie

Janusz Reykowski

Przemys�aw Czarnek ma fa�szywe wyobra�enia o swojej roli jako ministra - nie odr�nia jej od roli dzia�acza partyjnego. Wskutek tego staje si� zagro�eniem dla wolno�ci nauki.

15.05.2023 | 06:00

Barbara Engelking

nauka

Przemys�aw Czarnek

Trwa nagonka na profesor Barbar� Engelking

"The New York Times": Tajemnica b�lu owulacyjnego

cykl menstruacyjny

Alisha Haridasani Gupta

Cierpisz na tajemniczy b�l po jednej stronie podbrzusza, kt�ry nie jest zwi�zany z miesi�czk�? To mo�e by� b�l owulacyjny. Czasami jest tak silny, �e mo�na go pomyli� z zapaleniem wyrostka robaczkowego.

14.05.2023 | 16:00