PRZYRODA Gazeta Wyborcza

Wysoki wzrost i stwardnienie rozsiane odziedziczyli�my po pasterzach, a cukrzyc� i alzheimera po �owcach-zbieraczach

genetyka

Tomasz Ulanowski

W najnowszym "Nature" naukowcy zabieraj� nas w g��bok� archeogenetyczn� podr� w czasie po pradawnej Europie.
10.01.2024 | 17:40

antropologia

archeologia

biologia

dna
Drodzy zwyci�zcy, buduj�c obwodnic� nad Odr�, pami�tajcie o przyrodzie. Obiecali�cie!

przyroda

Krzysztof Fedorowicz

Spodziewaj�c si� wygranej opozycji demokratycznej, by�em raczej spokojny o Odr�, gospodark� opart� na zr�wnowa�onym rozwoju i dziedzictwo kulturowe. W tym o winnic� o co najmniej XVIII-wiecznym rodowodzie, kt�ra znajduje si� na dzia�kach pod...
10.01.2024 | 14:47

drogi

ekologia

krzysztof fedorowicz

Odra
Rok 2023 by� rekordowo gor�cy. Otarli�my si� o granic�, kt�r� klimatolodzy uwa�aj� za ryzykown�

antropocen

Tomasz Ulanowski

W 2023 r. globalne ocieplenie zatrzyma�o si� ledwie 0,02 st. przed warto�ci� 1,5 st. C. Dlaczego to niebezpieczne i czy w tym roku ta granica zostanie przekroczona?
09.01.2024 | 13:00

ekocyd

globalne ocieplenie

nauka

przyroda
Fascynuj�cy �wiat przyrody z bliska. Znamy laureat�w konkursu Close-up Photographer of the Year 2023 [ZDJ�CIA]

Zdj�cia

Rafa� Szczepankowski

W�gierski fotograf Csaba Dar�czi zosta� nagrodzony tytu�em Fotografa Roku 2023 w konkursie Close-up Photographer of the Year za zdj�cie ptaka w locie wykonane z wn�trza wydr��onego pnia. Do konkursu CUPOTY 5 nap�yn�o prawie 12 tys. zg�osze� z 67...
09.01.2024 | 10:05

Close-up Photographer of the Year

makrofotografia

przyroda

zdj�cie
Uda�o si� zatrzyma� wymieranie s�oni w po�udniowej Afryce. Ale to nie koniec walki o ten gatunek

s�onie

Robert Jurszo

To niew�tpliwie jedna z najlepszych wiadomo�ci pocz�tku tego roku. Teraz jednak trzeba zadba� o przyrost populacji tych ikonicznych dla afryka�skiej przyrody zwierz�t. A to wymaga m�drego zarz�dzania obszarami chronionymi i niechronionymi.
08.01.2024 | 16:02

Afryka

gin�ce gatunki

ochrona przyrody

przyroda
Rozmna�anie protist�w? Koniec z tym! Nauczyciele o pomy�le MEN na wyd�u�enie lekcji przyrody w podstaw�wce

edukacja

Olga Szpunar

Absurdalna, zbyt obszerna, ma�o nowoczesna - nauczyciele ostro krytykuj� podstaw� programow� do biologii w szkole podstawowej. Narzekaj�, �e nie wi��e nauki z �yciem, nie daje czasu na eksperymenty. Dlatego podoba im si� pomys� MEN, by zamiast...
08.01.2024 | 06:00

biologia

Ministerstwo Edukacji Narodowej

nauczyciele

podstawa programowa
Chc� zabi� 470 tys. s�w, by ochroni� inny gatunek. Pomys� skonsultowano z etykami

gatunki inwazyjne

Robert Jurszo

Ochrona przyrody oznacza czasem trudne moralnie dylematy. Ten przypadek wydaje si� ekstremalny.
07.01.2024 | 06:00

przyroda

ptaki

USA

zwierz�ta
Burmistrz Szczawnicy wyda� zgod� na gigantyczn� inwestycj� w Pieninach. Naukowcy alarmuj�: "To dewastacja cennych teren�w"

Pieniny

Piotr Starmach

Na terenie m.in. Popradzkiego Parku Krajobrazowego ma powsta� stok narciarski, �cie�ka w koronie drzew, wie�a widokowa i �cie�ki rowerowe. Ekolodzy i naukowcy ostrzegaj�, �e zagro�one b�d� nie tylko tamtejsze zwierz�ta chronione, jak wilki czy...
05.01.2024 | 17:11

Klimat i �rodowisko

narty

o�rodki narciarskie

przyroda
Za�amuj� si� populacje ptak�w drapie�nych i padlino�ernych w Afryce. Mo�e to mie� fatalne konsekwencje tak�e dla ludzi

zagro�one gatunki

Robert Jurszo

Wojownik zbrojny, kuglarz, jastrz�biak ciemny - populacje tych ptak�w by�y kiedy� powszechne w centralnej i po�udniowej Afryce. Jednak te i inne drapie�ne oraz padlino�erne ptaki w ci�gu ostatnich czterech dekad znikn�y z du�ych obszar�w kontynentu...
05.01.2024 | 06:00

Afryka

gin�ce gatunki

przyroda

ptaki
Przera�ona fajerwerkami sarna z�ama�a kark. Pos�anka zapowiada wznowienie prac nad zakazem strzelania petardami

fajerwerki

Robert Jurszo

Sylwestrowej zabawy zorganizowanej przez ludzi nie przetrwa�y sarna i orlik krzykliwy w o�rodku rehabilitacji dzikich zwierz�t pod Lublinem. Zabi�y si� o �cian�, uciekaj�c w panice.
04.01.2024 | 15:12

Nowy Rok

petardy

przyroda

Sylwester
Bobry mog� przyspiesza� globalne ocieplenie w arktycznej tundrze

Klimat i �rodowisko

Robert Jurszo

Bobry mog� przyspiesza� globalne ocieplenie w Arktyce. Tworzone przez nie stawy staj� si� metanowymi hotspotami.
04.01.2024 | 08:51

Alaska

bobry

globalne ocieplenie

metan
Oto najstarsze skamieliny fotosyntezuj�cych bakterii

fotosynteza

Tomasz Ulanowski

Maj�, bagatela, 1,75 mld lat. Naukowcy odkryli je w Australii.
03.01.2024 | 17:00

bakterie

biologia

nauka

przyroda
Mistrzowie krajobrazu, a w�r�d nich Polacy. Znamy laureat�w International Landscape Photographer of the Year 2023 [ZDJ�CIA]

Zdj�cia

Rafa� Szczepankowski

To ju� dziesi�ta ods�ona mi�dzynarodowego konkursu fotografii krajobrazowej International Landscape Photographer of the Year. Spo�r�d 4000 zg�osze� od profesjonalnych i amatorskich fotograf�w z ca�ego �wiata, jury wybra�o najlepsz� "101". Zaszczytny...
03.01.2024 | 13:19

International Landscape Photographer of the Year

konkurs

krajobraz

przyroda
Historyczny moment: pierwsza ryba morska, kt�ra wygin�a przez cz�owieka

gin�ce gatunki

Robert Jurszo

Ryba Urolophus javanicus by�a niewielk� p�aszczk�. By�a, poniewa� w grudniu uznano j� za wymar��. Co gorsza, to pierwszy gatunek morskiej ryby, za kt�rej znikni�cie pe�n� odpowiedzialno�� ponosz� ludzie.
02.01.2024 | 17:07

D�akarta

Indonezja

przyroda

p�aszczki
Pierwszy nied�wied� polarny zabity przez ptasi� gryp�

zwierz�ta

Robert Jurszo

Wyj�tkowo zjadliwy wirus ptasiej grypy szaleje ju� niemal na ca�ym �wiecie. I zagra�a nie tylko ptakom.
02.01.2024 | 13:02

Alaska

choroby zaka�ne

nied�wied�

nied�wied� polarny
Stratosfera gwa�townie si� ociepli�a, a wir polarny rozpad�. Co to oznacza dla naszej pogody?

zjawiska pogodowe

Krzysztof Drozdowski

IMGW ostrzega przed silnymi opadami �niegu w p�nocno-wschodniej Polsce. A modele numeryczne prognozuj� sp�yw mro�nego powietrza z Arktyki. �eby zrozumie�, co si� dzieje, trzeba zajrze� do stratosfery.
02.01.2024 | 10:46

fizyka

nauka

pogoda

prognoza pogody
Iga Kazimierczyk, prezeska fundacji Przestrze� dla Edukacji: Trzeba napisa� podstaw� programow� od nowa

By� rodzicem

Magdalena Warchala-Kope�

- Najgorsze, �e pog��bia si� rozwarstwienie pomi�dzy uczniami najlepszych lice�w i najs�abszych szk� bran�owych. Zadzia�o si� co� z�ego z systemem, kt�ry od 2000 r. wyr�wnywa� szanse - m�wi Iga Kazimierczyk, prezeska fundacji Przestrze� dla...
02.01.2024 | 08:40

Barbara Nowacka

edukacja

matematyka

nauczyciele
Rudziki zacz�y �piewa� w �rodku zimy. To nie jest normalne

ptaki w mie�cie

Robert Jurszo

Rudziki o tej porze roku powinny by� w Hiszpanii albo we Francji nad Morzem �r�dziemnym. Tymczasem, najprawdopodobniej z powodu ocieplania si� klimatu, pr�buj� przezimowa� w Polsce - m�wi "Wyborczej" dr hab. Przemys�aw Chylarecki, Muzeum i Instytut...
02.01.2024 | 06:00

globalne ocieplenie

przyroda

ptaki

zmiany klimatu
15 najciekawszych doniesie� naukowych o zwierz�tach w 2023 r.

zwierz�ta

Kasper Kalinowski

Przez ca�y rok odnotowujemy odkrycia naukowe z kr�lestwa zwierz�t. Oto przegl�d tych, kt�re w mijaj�cym roku najbardziej nas poruszy�y.
31.12.2023 | 09:00

nauka

podsumowanie

przyroda

rok 2023
Pa�nik niszczyciel udaje szerszenia, ale gro�ny jest tylko dla innych pa�nik�w

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

Mimikra, czyli podszywanie si� pod gro�ne gatunki, aby unikn�� po�arcia, jest popularna w�r�d wielu owad�w.
30.12.2023 | 16:00

nauka

owady

przyroda

zwierz�ta
Rekordowe kary za upraw� palmy olejowej w tropikalnych lasach. Ukr�cenie tej praktyki wymaga zr�czno�ci sapera

konsumpcja

Anita Dmitruczuk

Ponad 310 mln dolar�w kar musz� zap�aci� producenci oleju palmowego, kt�rzy zaj�li pod uprawy tereny, kt�re oficjalnie powinny by� lasami. Indonezja jest �wiatowym potentatem produkcji, jednak uprawa palmy olejowej to w tej chwili najwi�ksze...
29.12.2023 | 15:30

bior�norodno��

Indonezja

olej palmowy

orangutan
Nastolatek zmar� po ataku rekina. Surfowa� 40 metr�w od brzegu

zwierz�ta

Anita Dmitruczuk

To trzeci atak rekina w tej okolicy. Na popularnej w�r�d surfer�w pla�y drapie�niki s� widywane coraz cz�ciej. Jednak to wcale nie musi oznacza�, �e rzeczywi�cie jest ich wi�cej.
28.12.2023 | 15:10

Australia

przyroda

rekiny
Odkryto pi�� nowych gatunk�w je�y. Zamiast kolc�w maj� mi�kkie futerko

zwierz�ta

Robert Jurszo

Dwa z pi�ciu nowych gatunk�w je�y znaleziono nie w terenie, ale w... muzealnych szufladach.
27.12.2023 | 16:29

Azja

je�e

przyroda

ssaki
Biolog: Bez bior�norodno�ci da si� �y�. Tylko po co?

bior�norodno��

Jan Marcin W�s�awski

Po co nam foki w Ba�tyku? Po co nam bior�norodno��? Wci�� zadajemy te same z�e pytania.
27.12.2023 | 06:00

antropocen

ekocyd

nauka

przyroda
�nie�ny fina� cyklu "Wyborczej Olsztyn" i fotograf�w przyrody z Warmii i Mazur [FOTO]

przyroda

Robert Robaszewski

Pokrywa �nie�na ca�kowicie zmienia krajobraz, a r�norodno�� kszta�t�w i form inspiruje fotograf�w przyrody do utrwalania tego ulotnego pi�kna.
25.12.2023 | 09:00

atrakcje Warmii i Mazur

Magazyn Olsztyn

Warmia i Mazury

zdj�cia
W Wigili� g�os w obronie �ycia

Opinie

Magdalena �roda

Pono� w Wigili� zwierz�ta m�wi� ludzkim g�osem. Lepiej jednak, �eby m�wi�y w�asnym, a g�os ludzki by rozbrzmiewa� w obronie ich �ycia i dobrostanu.
24.12.2023 | 11:03

lasy

my�liwi

ochrona zwierz�t

polowania
Znakomity prezent na �wi�ta. Do Zatoki Puckiej wr�ci� morszczyn

Ba�tyk

Tomasz Ulanowski

Morszczyn p�cherzykowaty to gatunek fotosyntezuj�cego, rozmna�aj�cego si� p�ciowo i bezp�ciowo morskiego glonu, kt�ry znikn�� z polskiej cz�ci Ba�tyku w 1977 r. W Zatoce Puckiej znalaz� go w�a�nie p�etwonurek i naukowiec dr Piotr Ba�azy.
22.12.2023 | 16:48

antropocen

ekocyd

Morze Ba�tyckie

nauka
Opowie�� wigilijna. Co powiedzia�yby nam inne zwierz�ta, gdyby m�wi�y ludzkim g�osem? Zapytali�my naukowc�w

wigilia

Tomasz Ulanowski

Nasz� opowie�� wigilijn� napisa�o kilkoro profesorek i profesor�w. Zaskocz� was zwierz�ta, za kt�rymi uczeni si� ujmuj�.
22.12.2023 | 06:00

antropocen

ekocyd

nauka

przyroda
Babiog�rski Park Narodowy b�dzie mia� centrum edukacji przyrodniczej za 72 mln z�

fundusze europejskie

Olo

Kompleks edukacyjny b�dzie mia� powierzchni� 2,5 tys. metr�w kwadratowych. Pierwsze zaj�cia edukacyjne zaplanowano w nim na po�ow� 2027 roku. Koszt inwestycji wyniesie 72,4 mln z�, z czego 49,3 mln z� pochodzi ze �rodk�w FEnIKS.
21.12.2023 | 08:39

Babia G�ra

Babiog�rski Park Narodowy

centrum edukacji przyrodniczej

dofinansowanie
Ja podrapi� ciebie, a ty mnie. Normy spo�eczne i kultura czyni� nie tylko cz�owieka, ale tak�e inne ma�py

ma�py

Tomasz Ulanowski

Jakie inne ma�py? M.in. �yj�ce w Afryce kotawce sawannowe. Naukowcy wykazuj� to dzi�ki latom obserwacji i �mudnej pracy por�wnawczej.
20.12.2023 | 06:10

antropologia

kultura

nauka

przyroda
Rafy koralowe szybciej si� regeneruj� dzi�ki... ptasim odchodom

rafy koralowe

Robert Jurszo

Odradzaniu si� koralowc�w sprzyja obecno�� ptak�w morskich. Za to tym ostatnim nie s�u�y obecno�� szczur�w. Dlatego zwalczanie inwazyjnych gryzoni na oceanicznych wyspach ma znaczenie r�wnie� dla ratowania raf koralowych.
20.12.2023 | 06:03

gatunki inwazyjne

koralowce

Ocean Indyjski

przyroda
Zag�ada ptak�w jest rozleglejsza, ni� s�dzili�my - ostrzegaj� naukowcy

ptaki

Tomasz Ulanowski

Od wybuchu rewolucji rolniczej ludzko�� prawdopodobnie doprowadzi�a do wygini�cia blisko 1,5 tys. gatunk�w ptak�w - wyliczaj� badacze w najnowszym wydaniu pisma "Nature Communications".
19.12.2023 | 17:34

antropocen

antropologia

ekocyd

nauka
W Kolorado wypu�cili pierwsze wilki na wolno��. Musieli skorzysta� z "niebieskich" stan�w, bo "czerwone" nie chcia�y da� swoich

reintrodukcja

Aleksander Gurgul

Program reintrodukcji wilk�w w stanie Kolorado to wielki sukces przyrodnik�w okupiony batali� prawn�. W poniedzia�ek pi�� wilk�w wypuszczono na wolno�� w G�rach Skalistych.
19.12.2023 | 14:00

drapie�nik

Kolorado

przyroda

USA
"The New York Times": Czy drzewa mog� walczy� ze zmian� klimatu? Badania wykaza�y, �e mog�, ale nie w pojedynk�

Klimat i �rodowisko

Catrin Einhorn

Wyniki bada�, kt�re zawieraj� istotne wnioski, by�y cz�ciowo pr�b� odpowiedzi na naukow� wrzaw� wok� opublikowanego wcze�niej artyku�u.
19.12.2023 | 11:37

badania

badania naukowe

bior�norodno��

drzewa
Tokarczuk, Szpila, Przybysz i inni walcz� o ochron� dla Odry. To najwi�ksza taka kampania w Polsce

Odra

Karolina Kijek

W kampanii "Przep�ywy dla Odry" na rzecz nadania rzece osobowo�ci prawnej we�mie udzia� kilkadziesi�t os�b z r�nych �wiat�w, tak�e te znane, jak noblistka Olga Tokarczuk. Maraton wydarze�, kt�rych g��wnym motywem b�dzie rzeka, potrwa 50 dni.
19.12.2023 | 08:10

katastrofa ekologiczna

Olga Tokarczuk

przyroda

rzeki
Szympansy pami�taj� znajomych i bliskich, kt�rych nie widzia�y od dekad

szympansy

Tomasz Ulanowski

T� ludzk�, wydawa�oby si�, pami�� do twarzy u szympans�w naukowcy potwierdzili eksperymentalnie.
19.12.2023 | 06:10

antropologia

bonobo

m�zg

nauka
Indonezja przenosi stolic�. Budowa nowej zagrozi siedliskom m.in. ptak�w, kt�re s� symbolem tego kraju

bior�norodno��

Anita Dmitruczuk

Niezwyk�y ptak, kt�ry jest chlub� i symbolem bior�norodno�ci Indonezji, ju� jest krytycznie zagro�ony. A poniewa� kraj chce budowa� now� stolic�, jego sytuacja mo�e si� jeszcze pogorszy�.
18.12.2023 | 16:51

D�akarta

Indonezja

przyroda

ptaki
Zastrzelono pierwszych 270 z 15 tys. koni. Park Narodowy Ko�ciuszki broni decyzji o "humanitarnym" zabijaniu zwierz�t z helikopter�w

gatunki inwazyjne

Robert Jurszo

To niepotrzebny akt okrucie�stwa - m�wi� obro�cy zdzicza�ych koni. To najbardziej humanitarna metoda - ripostuj� w�adze. W australijskim Parku Narodowym Ko�ciuszki zacz�o si� zabijanie brumbies.
18.12.2023 | 14:22

Australia

konie

Nowa Po�udniowa Walia

ochrona przyrody
Ten paj�k "stepuje". Odnaleziono go po 92 latach

paj�ki

Robert Jurszo

Podczas god�w samiec tego paj�ka stepuje, by przypadkiem potencjalna partnerka nie pomyli�a go z obiadem. Nie widziano go od ponad 90 lat, ale niedawno odkryto ponownie.
17.12.2023 | 12:00

ochrona przyrody

paj�k

Portugalia

przyroda
Odkry�a sekret dobrego oddychania na zimnie

zimno

Tomasz Ulanowski

Naukowcy podpatrzyli go i chc� skopiowa� dla ludzi.
16.12.2023 | 07:51

mr�z

nauka

przyroda

zdrowie

Poprzednia 10 11 12 13 14 ... Nast�pna