NAUKA Gazeta Wyborcza

Gdzie znajdowa�o si� pierwsze zoo?

Nauka

Michael J. Renner [Drake University]

Nie wiemy, kiedy dok�adnie powsta�o pierwsze zoo, ani kto je wzni�s�. Jednak na �lady ogrod�w zoologicznych natrafiamy w wielu regionach �wiata.

03.07.2022 | 10:15

biologia

nauka

zoo

zwierz�ta

Obraz Paula Friedricha Meyerheima, Mena�eria, 1894.

Jest praca przy nowoczesnej produkcji. Biznes potrzebuje wykwalifikowanych technik�w

Wiadomo�ci z Wroc�awia

Ilona Nieba�

Praca na produkcji atrakcyjn� �cie�k� kariery zawodowej? W przemy�le 4.0 to mo�liwe - pracodawcy staraj� si� przekonywa� o tym uczni�w ju� w podstaw�wce.

02.07.2022 | 18:24

3M

edukacja

nauka

szkolnictwo

Jak wygl�da nowoczesna produkcja? Tego mo�na si� dowiedzie� w pracowni wyposa�onej przez 3M

Pa� kr�lowej - wspania�y lotnik i wielki mi�o�nik kopru

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

Pa� kr�lowej (Papilio machaon) jest jednym z najpi�kniejszych i najbardziej znanych motyli w naszym kraju. Przynajmniej z nazwy. Cz�sto bowiem ludzie nazywaj� paziem pospolite rusa�ki pawik i admira�.

02.07.2022 | 12:00

nauka

owady

Pa� kr�lowej jest jednym z najwi�kszych motyli dziennych w Polsce. Rozpi�to�� jego skrzyde� waha si� od 6 do 9 cm

Dlaczego d�ugoterminowe prognozy pogody si� nie sprawdzaj�?

Nauka

Krzysztof Drozdowski

Prognozy d�ugoterminowe zawsze bardzo interesowa�y ludzi. Poza zwyk�� ciekawo�ci� powod�w jest wiele - ch�� zaplanowania wakacji, zbior�w plon�w czy innych prac na roli, zapotrzebowania na energi� do ogrzewania czy klimatyzacji itp.

01.07.2022 | 17:51

klimat

nauka

pogoda

prognoza pogody

Aktywno�� w sieci mo�e by� wykorzystana przeciw kobietom, kt�re decyduj� si� na aborcj�

Nauka

Nora McDonald [University of Cincinnati]

Aktywno�� w internecie mo�e stanowi� u�yteczne narz�dzie dla organ�w �cigania w stanach, w kt�rych aborcja jest zakazana.

01.07.2022 | 13:00

nauka

nowe technologie

Protest w Waszyngtonie przeciwko ograniczeniu prawa do aborcji, 30 czerwca 2022 r.

Ko�cz� si� upa�y i nadchodzi typowe polskie lato

prognoza pogody

Krzysztof Drozdowski

Lipiec to miesi�c wakacyjnych wyjazd�w i �niw. Przed nami miesi�c z bardziej umiarkowanymi temperaturami ni� te, kt�re nam ostatnio towarzysz�.

01.07.2022 | 06:00

klimat

nauka

pogoda

upa�

Prowadzi�a hurtowni� lod�w i mro�onek, trafi�a do IT. "Tu nikt nie zwraca uwagi na wiek"

Kobieta i technologie

J�drzej Dudkiewicz

- Zawsze by�am prezesk�, owszem, ma�ych firm, ale jednak tworzy�am co� od pocz�tku do ko�ca. Decyduj�c si� na data science, mia�am �wiadomo��, �e b�d� zapewne pracowa� w du�ej korporacji, bo tylko one maj� odpowiednio wysokie bud�ety, by si� tym...

01.07.2022 | 05:56

bran�a IT

kariera

kobiety

nauka

Dorota Gawro�ska: 'Z wykszta�cenia jestem matematyczk� i zawsze fascynowa�a mnie technologia'.

Rady, kt�re pomog� ka�dej osobie z ADHD

Nauka

Rob Rosenthal [ University of Colorado Anschutz Medical Campus ]

Niezale�nie od tego, czy otrzyma�e� formaln� diagnoz� ADHD, wypracowanie pewnych nawyk�w mo�e by� pomocne dla wszystkich, kt�rzy maj� problemy z koncentracj�.

30.06.2022 | 19:00

adhd

nauka

poradnik zdrowie

poradniki Wyborczej

W przypadku nadania zadaniom do wykonania priorytet�w, dobrym pomys�em jest oznaczenie ich r�nokolorowymi karteczkami.

Tu b�d� wystawy, tam laboratoria. Prace przy budowie Ma�opolskiego Centrum Nauki Cogiteon widziane z drona

Cogiteon

Wojciech Kobia�ka

Ma�opolskie Centrum Nauki Cogiteon nabiera kszta�t�w. Post�py prac budowlanych mo�na prze�ledzi� na filmie, wykonanym z drona.

30.06.2022 | 14:06

inwestycje w Krakowie

Ma�opolskie Centrum Nauki Cogiteon

nauka

Jest pierwszy oficjalny przypadek osoby zaka�onej COVID-19 od kota

SARS-CoV-2

Margit Kossobudzka

Naukowcy z Tajlandii ustalili, �e kot zakazi� wirusem SARS-CoV-2 chirurga weterynarii. To dodaje te czworonogi do listy zwierz�t, kt�re mog� przenosi� wirusa na ludzi.

30.06.2022 | 13:55

COVID-19

koronawirus

nauka

zdrowie

Jula to 6-letnia kotka. Ma wspania�y charakter, ale musi si� otworzy�, poniewa� w pierwszym kontakcie bardzo si� boi.

Dr n. med. Halina Protasiewicz-Fa�dowska: Tworz� innowacyjny program dla pacjent�w po operacji stawu biodrowego

polscy naukowcy donosz�

Halina Protasiewicz- Fa�dowska

Pacjenci po endoprotezoplastyce biodra w Polsce na pomoc czekaj� zbyt d�ugo, a to nie uwzgl�dnia ich indywidualnych potrzeb. M�j projekt ma na celu to zmieni�.

30.06.2022 | 12:23

endoproteza

fizjoterapia

nauka

poradnik zdrowie

Dr n.med. Halina Protasiewicz-Fa�dowska - naukowczyni z dziedziny rehabilitacji.

"Letnia mi�o�� waln�a jak grom"? To przez promienie s�oneczne

Nauka

Kasper Kalinowski

Promienie s�oneczne sprawiaj�, �e przedstawiciele obu p�ci staj� si� bardziej nami�tni. Wszystko przez aktywacj� hormon�w.

30.06.2022 | 06:15

ewolucja

lato

mi�o��

nauka

Ospa ma�pia w przeciwie�stwie do koronawirusa jest wirusem DNA - jakie to ma znaczenie

choroby zaka�ne

Naomi Forrester-Soto (Keele University)

Ospa ma�pia znalaz�a si� na radarze wszystkich po tym, jak w ci�gu zaledwie kilku tygodni liczba zachorowa� na t� chorob� wzros�a z kilku przypadk�w poza obszarem endemicznym do ponad 1600.

29.06.2022 | 17:25

choroby

ma�pia ospa

nauka

zdrowie

Targi to promocja polskiej nauki w �wiecie, a wynalazcy nie mog� zamyka� si� w laboratoriach

targi

Magdalena Warchala-Kope�

- Nowe produkty napotykaj� cz�sto op�r, gdy� burz� status quo, stanowi� zagro�enie dla konkurencji - m�wi Barbara Haller, prezeska firmy Eurobusiness-Haller.

29.06.2022 | 16:52

nauka

m�wi Barbara Haller, prezeska firmy Eurobusiness-Haller.

Czym i jak nape�nia� "zbiornik mi�o�ci"? Psychologowie znale�li klucz do trwa�ego i udanego zwi�zku

Nauka

Kasper Kalinowski

Niemal wszyscy u�ywamy czu�ych s��wek i pieszczotliwych zdrobnie� wobec tych, kt�rych kochamy. Ale jak wskazuj� nowe badania, nale�y to robi� umiej�tnie.

29.06.2022 | 15:34

mi�o��

nauka

psychologia

relacje i zwi�zki

Konkurs Europejskiego O�rodka Rozwoju Gospodarki. Polska Ambasadorka Innowacyjno�ci

wynalazki

Magdalena Warchala-Kope�

Dr in�. Magdalena Letun-��tka, naukowczyni i mened�erka z Politechniki �l�skiej, otrzyma�a presti�owy tytu� polskiego Ambasadora Innowacyjno�ci 2022. To ona odpowiada za transfer nowoczesnych technologii z uczelni do przedsi�biorstw

29.06.2022 | 09:56

konkurs

nauka

Odkryto kolejny sekret raka - ch�tniej tworzy przerzuty w nocy, gdy �pimy

rak

Margit Kossobudzka

Zegar dobowy cz�owieka jest kontrolowany przez r�ne geny, na podstawie kt�rych tworzone s� okre�lone cz�steczki w 24-godzinnym harmonogramie. Wi�kszo�� badaczy my�la�a, �e zmutowane kom�rki rakowe nie b�d� si� dostosowywa� do takiego harmonogramu....

29.06.2022 | 06:00

geny

nauka

onkologia

sen

Radiolog analizuj�cego wyniki mammografii 49-letniej kobiety z zaawansowan� postaci� raka

Zmiany klimatyczne maj� coraz wi�kszy wp�yw na menu restauracji

Tylko Zdrowie

William W. Cheung (University of British Columbia)

Jakie owoce morza b�dziemy jedli w przysz�o�ci?

28.06.2022 | 17:00

dieta

nauka

owoce morza

ryby

Czujnik snu. �wiecznik uratuje niemowl� i dziadka

wynalazki

Magdalena Warchala-Kope�

Naukowcy z sosnowieckiego Instytutu Informatyki Uniwersytetu �l�skiego stworzyli system monitorowania snu niemowl�t i os�b chorych. To nie tylko urz�dzenie, kt�re mo�e uratowa� �ycie, ale przy okazji elegancki gad�et, mog�cy s�u�y� jako lampka nocna...

28.06.2022 | 16:48

nauka

Uniwersytet �l�ski

Szukali z�ota, a znale�li szcz�tki m�odego mamuta. Odkrycie w Kanadzie

Nauka

Paulina Mozolewska

Samica w momencie �mierci mia�a zaledwie miesi�c. Szcz�tki zachowa�y si� w niemal idealnym stanie.

28.06.2022 | 11:11

Kanada

mamut

nauka

odkrycia

To najlepiej zachowany zmumifikowany mamut w�ochaty znaleziony w Ameryce P�nocnej - m�wi� eksperci.

Pojutrze znowu we�miesz? Jak sztuczna inteligencja pomaga uzale�nionym wyj�� z na�ogu

na�ogi

Anita Karwowska

- Dzi�ki technologii jeste�my w stanie powiedzie�, kiedy osoba uzale�niona ponownie si�gnie po amfetamin�, kokain�, alkohol czy pornografi� - m�wi tw�rca Na�ogometru

28.06.2022 | 06:00

narkotyki

nauka

sztuczna inteligencja

uzale�nienie

Woda nie wybacza b��d�w - Polska przoduje w Europie w liczbach utoni��

zdrowie

Margit Kossobudzka

Upa�y zalewaj� Polsk�, a to dopiero pocz�tek lata. Szukamy cienia i ch�odu. Oczywi�cie najlepiej nad wod�.

27.06.2022 | 21:08

choroby serca

nauka

udar

zawa�

"The New York Times": Jak latem unikn�� paskudnych zarazk�w w basenie?

Tylko Zdrowie

Melinda Wenner Moyer

P�ywanie w niekt�rych zbiornikach wodnych wi��e si� z wi�kszym ryzykiem. Podstawowa zasada brzmi: je�li woda wygl�da na m�tn�, nie p�ywaj w niej.

27.06.2022 | 17:30

lato

nauka

patogeny

p�ywanie

Naukowiec z Politechniki Bydgoskiej ze stypendium francuskiego rz�du

nauka

kad

Bourses du Gouvernement Fran�ais przyznawane jest wybranym naukowcom z Polski. W tym roku zdoby�y je 104 osoby. W�r�d nich jest przedstawiciel Politechniki Bydgoskiej.

27.06.2022 | 11:51

Politechnika Bydgoska

Fr�d�ric Billet, ambasador Francji w Polsce podczas spotkania w laureatami stypendi�w rz�du francuskiego

Domowe sposoby na upa�

upa�

Wojciech Moskal

Wysoka temperatura mo�e si� sta� naprawd� powa�nym zagro�eniem zdrowia. Najbardziej nara�one s� osoby starsze i ma�e dzieci.

27.06.2022 | 09:00

nauka

pogoda

poradniki Wyborczej

udar cieplny

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Ewa Tomkowska

Naukowcy wyja�nili co robi� nu�e�ce na naszej sk�rze, wykazali, �e wa�niejsze od suplementacji jest przestrzeganie zdrowej diety, poszerzyli nasz� wiedz� o zachowaniach robot�w i potwierdzili, i� zbli�ony zapach czyni przyjaciela. Zapraszam na...

27.06.2022 | 07:00

badania naukowe

nauka

naukowcy odkryli

odkrycia

Wega�ska dieta nie taka dobra dla klimatu.

5 prostych �wicze� na lepsz� pami��

Rozw�j

Michalina Sobol

Bywa, �e czytamy jedn� stron� ju� trzeci raz, ale w g�owie i tak nic nie zostaje. Mieli�my co� zrobi�, ale nie pami�tamy co. Znajome uczucie, prawda? A co, gdyby si� okaza�o, �e m�zg mo�na tak po prostu wy�wiczy�?

27.06.2022 | 06:07

nauka

pami��

poradniki Wyborczej

stres

Pami�� mo�na �wiczy�. Pi�� prostych �wicze� na lepsz� pami��.

Katatonia - cia�o mo�e by� jak zamro�one, ale umys� pozostaje aktywny

Tylko Zdrowie

Jonathan Rogers

Co si� dzieje z pacjentami, kt�rzy wpadaj� w stan katatonii?

26.06.2022 | 20:00

katatonia

nauka

zdrowie

zdrowie psychiczne

Ranking polskich uczelni. Jak wypad� Uniwersytet Zielonog�rski?

uczelnie

�uk

Lubuskich uczelni tradycyjnie nie ma w czo��wce rankingu "Perspektyw'. Uniwersytet Zielonog�rski odnotowa� jednak awans o kilka miejsc, a uczelnia w Gorzowie nie spad�a na ostatnie.

26.06.2022 | 10:30

edukacja

nauka

ranking

ranking perspektyw

Dlaczego obcy ludzie si� zaprzyja�niaj�? Bo pachn� podobnie

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

To nie �art. Naukowcy potwierdzili w�a�nie, �e to zbli�ony zapach czyni przyjaciela.

25.06.2022 | 08:00

antropologia

biologia

chemia

m�zg

Ludzie nadaj� odkurzaczom robotom imiona, nie chc� ich wymienia� na nowe. Opowiadaj� o nich, jak o zwierz�tach

M�ska ko�c�wka

Artur Zaborski

Nie twierdz�, �e roomb nie traktujemy jak niewolnik�w, ale gdy nam posprz�taj�, to kojarzy nam si� to z tym, �e kto� o nas zadba� jak niegdy� mama czy niania. Rozmowa z Kogonad�, re�yserem filmu "Yang".

25.06.2022 | 05:07

film

nauka

nowe technologie

odkurzacze

Najwi�ksza bakteria �wiata (widzialna go�ym okiem) doczeka�a si� publikacji w "Science"

przyroda

Tomasz Ulanowski

O odkryciu najwi�kszej bakterii �wiata pisali�my ju� w marcu. Teraz potwierdza je �wiat naukowy.

24.06.2022 | 12:23

bakterie

biologia

ekocyd

mikroorganizmy

Najwi�ksza dot�d odkryta bakteria �wiata Thiomargarita magnifica dorasta do a� centymetra d�ugo�ci

Globalne ocieplenie przekroczy 1,5 st. C ju� w tej dekadzie. Niestety, to nie wszystko

antropocen

Tomasz Ulanowski

Najnowsze wydanie tygodnika "Science" po�wi�ca seri� artyku��w wywo�anym przez ludzko�� zmianom klimatu i katastrofie ekologicznej antropocenu.

24.06.2022 | 07:00

ekocyd

globalne ocieplenie

nauka

przyroda

Globalne ocieplenie przekroczy 1,5 St. C ju� w tej dekadzie. Na zdj�ciu: topniej�cy lodowiec

Roboty okazuj� si� pe�ne rasizmu i uprzedze�

Nauka

Kasper Kalinowski

Sztuczna inteligencja bardzo cz�sto opiera si� na aktywno�ci u�ytkownik�w w internecie. Zdaniem cz�ci ekspert�w takie rozwi�zanie mo�e przyczyni� si� do projektowania robot�w, kt�re b�d� powiela� ludzkie stereotypy.

23.06.2022 | 14:53

nauka

nowe technologie

roboty

Zapach noworodka powoduje, �e ojcowie �agodniej�

nauka

Kasper Kalinowski

W przypadku ludzi obie p�cie odmiennie reaguj� na substancje zawarte w sk�rze noworodk�w. Z perspektywy ewolucyjnej ma to sens.

23.06.2022 | 10:00

ewolucja

m�zg

noworodek

Sw�dzi ci� twarz? To �yj�ce na niej roztocza zaczynaj� wyczynia� nocne brewerie

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Naukowcy poddali analizie DNA i anatomi� nu�e�ca ludzkiego - gatunku roztocza �yj�cego wy��cznie na ludzkiej sk�rze. Jak twierdz�, na naszych oczach (prawie dos�ownie!) ewoluuje on od paso�yta do organizmu symbiotycznego.

23.06.2022 | 06:00

antropologia

biologia

nauka

przyroda

Nu�eniec ludzki - gatunek roztocza (paj�czaka), kt�ry �yje tylko na naszej sk�rze

Suplementy to zazwyczaj pieni�dze wyrzucone w b�oto

Nauka

Katarzyna Staszak

Nie ma dowod�w, �e �ykanie witamin i minera��w chroni przed chorobami serca oraz rakiem - wynika z nowych bada�.

22.06.2022 | 17:36

dieta

nauka

poradnik zdrowie

poradniki Wyborczej

Suplementy to zazwyczaj pieni�dze wyrzucone w b�oto

Dziewi�� warzyw, kt�re s� zdrowsze po ugotowaniu

Tylko Zdrowie

Laura Brown (Teesside University)

Diety polegaj�ce na jedzeniu surowych produkt�w to ca�kiem nowy trend. Zalicza si� do niego r�wnie� surowy weganizm.

22.06.2022 | 16:00

dieta

gotowanie

nauka

warzywa

W przypadku szparag�w ich obr�bka termiczna sprawia, �e �atwiej przyswajalne staj� si� witaminy A, B9, C i E

UJ ju� nie jest najlepsz� uczelni� w Polsce. Ranking Perspektyw 2022

uczelnie

Dominika Wantuch

Uniwersytet Warszawski najlepsz� uczelni� w Polsce - wynika z rankingu Perspektyw 2022. Uniwersytet Jagiello�ski zaj�� drugie miejsce, w czo��wce jest te� Akademia G�rniczo- Hutnicza.

22.06.2022 | 14:51

AGH

edukacja

nauka

ranking

Kampus UJ. Wydzia� Fizyki , Astronomii i Informatyki Stosowanej

Dixit, Talizman i Scrabble pomagaj� leczy� mg�� covidow�. Naukowiec z U� pracuje nad plansz�wk�, kt�ra zrobi to jeszcze lepiej

koronawirus

Magdalena Warchala-Kope�

Wiele os�b, kt�re chorowa�y na COVID-19, skar�y si� na mg�� m�zgow�, czyli zaburzenia koncentracji, pami�ci i dezorientacj�. Dr Tomasz Kopczy�ski z Uniwersytetu �l�skiego uwa�a, �e lekarstwem na ich dolegliwo�ci mog� by� gry planszowe.

22.06.2022 | 07:41

COVID-19

Gliwice

Katowice

nauka

Prototyp gry logicznej opracowany przez naukowc�w Uniwersytetu �l�skiego