NAUKA Gazeta Wyborcza

Niewielkie piersi pojawi�y si� u Homo ergaster 1,9 mln lat temu. To wielki krok w ewolucji?

Nauka

Kasper Kalinowski

Posiadanie piersi przez kobiety naszego gatunku to, podobnie jak ukryta owulacja, zagadka dla biolog�w ewolucyjnych. Najnowsza praca polskich antropolog�w zak�ada, �e w toku ewolucji piersi pojawi�y si� ju� u Homo ergaster - ok. 1,9 mln lat temu.

16.07.2021 | 18:04

antropologia

biologia

ewolucja

nauka

Ameryka�ski przemys� farmaceutyczny sprzeciwia� si� kiedy� patentom - co si� zmieni�o?

The Conversation

Joseph M. Gabriel (Uniwersytet Stanu Floryda)

Stany Zjednoczone, Europa i inne bogate rejony �wiata zaszczepi�y ju� znaczn� cz�� swoich populacji, a mimo to poziom szczepie� w krajach ubogich jest bardzo niski. Dlatego tak wa�ne by�o zaskakuj�ce o�wiadczenie tej wiosny, w kt�rym Stany...

16.07.2021 | 13:04

Europa

leki

nauka

patenty

Parkingi na stadionie Los Angeles Dodger jest jednym z najwi�kszych centr�w szczepie� przeciwko Covid-19 w kraju.

Kiedy� wierzono, �e magnesy �ywi� si� opi�kami �elaza. Pierwszy kondensator

Nauka

Stanis�aw Mr�wczy�ski

Dziekan kapitu�y katedralnej w Kamieniu Pomorskim Ewald von Kleist 11 pa�dziernika 1745 roku do flaszki wype�nionej wod� wsun�� metalowy bolec pod��czony do puszczonej w ruch maszyny elektrostatycznej. Trzymaj�c flaszk� w jednej d�oni i dotkn�wszy...

15.07.2021 | 19:15

elektryczno��

fizyka

nauka

Letnie infekcje mog� nam zepsu� urlop. Jak si� przed nimi ustrzec

Nauka

Margit Kossobudzka

Wreszcie upragnione lato i urlop. Wygrzejemy si�, poopalamy, pok�piemy, odpoczniemy. �eby tylko zn�w nie dopad�a nas jaka� letnia infekcja. Zapalenie gard�a, uszu czy p�cherza. Jak si� przed tym ustrzec i sk�d bior� si� wakacyjne k�opoty ze zdrowiem?

15.07.2021 | 16:05

nauka

upa�y

Uczniowie z Zespo�u Szk� ��czno�ci najlepsi w og�lnopolskim konkursie IT

informatyka

pf

W finale Motorola Science Cup pierwsze miejsce zaj�� Dream Team z Zespo�u Szk� ��czno�ci w Krakowie.

15.07.2021 | 13:14

dzieci

komputery

nauka

szko�a

W finale Motorola Science Cup ostatecznie pierwsze miejsce zaj�� Dream Team z Zespo�u Szk� ��czno�ci w Krakowie

Cz�� Amazonii ju� emituje wi�cej dwutlenku w�gla, ni� poch�ania. Tak umieraj� lasy tropikalne

globalne ocieplenie

Tomasz Ulanowski

W najnowszym "Nature" naukowcy ostrzegaj�, �e na naszych oczach pada najrozleglejszy las tropikalny �wiata.

15.07.2021 | 06:05

antropocen

ekocyd

Klimat i �rodowisko

nauka

Widok z lotu ptaka na kopalni� z�ota w rejonie las�w amazo�skich, stan Para, Brazylia

Loterie szczepionkowe nie pomagaj�. Zmniejszaj� liczby zaszczepionych?

Nauka

Kasper Kalinowski, Danuta Paw�owska

Rz�dy r�nie motywuj� do szczepie� - nie tylko w Polsce mamy loteri�. W USA mo�na wygra� jeszcze wi�cej, a na Filipinach krow� (s� te� plany, aby opornych kara� wi�zieniem). Jednak wg analiz naukowc�w takie dzia�ania nie maj� sensu - nagrody nie...

14.07.2021 | 18:40

COVID-19

loteria narodowego programu szczepie�

loteria szczepionkowa

nauka

Heidi Russell z Aurory w stanie Kolorado jest pi�ta osob�, kt�ra wygra�a milion dolar�w w stanowej loterii szczepionkowej.

Interwencja chi�skich naukowc�w pozwoli�a samcom szczur�w wyda� potomstwo

eksperyment

Paulina Mozolewska

Dzi�ki skomplikowanej procedurze samce szczur�w by�y w stanie urodzi� potomstwo. Czy takie eksperymenty s� potrzebne?

14.07.2021 | 15:05

biologia

Chiny

nauka

zdrowie

Szczury laboratoryjne (zdj�cie ilustracyjne)

Jedzcie kiszonki i produkty z zsiad�ego mleka! Obni�aj� stan zapalny i wzbogacaj� mikrobiom

zdrowie

Tomasz Ulanowski

Stosownym eksperymentem w�a�nie potwierdzili to naukowcy z USA.

14.07.2021 | 06:15

biologia

mikrobiom

mikrobiota

nauka

Pandemia nie s�u�y naszej psychice? Niekoniecznie - analiza dotychczasowych prac naukowc�w

Periscope

Kasper Kalinowski

Pozornie straty psychologiczne, jakie wywo�a�a pandemia COVID-19, wydaj� si� oczywiste. Jednak dopiero teraz, dzi�ki pracy naukowc�w, zaczynamy rozumie� skal� spustosze�, a przede wszystkim ich zr�nicowanie. Trudno o jednoznaczne wnioski.

13.07.2021 | 19:27

COVID-19

nauka

pandemia koronawirusa

psychologia

2.07.2021, Gauhati, Indie, za�amany cz�onek rodziny podczas ceremonii kremacji bliskiego zmar�ego na COVID-19.

W Obserwatorium Uniwersytetu w Bia�ymstoku stan�� nowoczesny teleskop ASA 600, jeden z najwi�kszych w Polsce

Uniwersytet w Bia�ymstoku

xp

Wa�y kilkaset kilogram�w, a �rednica g��wnego lustra wynosi 60 centymetr�w. Ju� nied�ugo umo�liwi prowadzenie zaawansowanych obserwacji dydaktycznych, a tak�e badawczych. W Obserwatorium Uniwersytetu w Bia�ymstoku stan�� w�a�nie teleskop...

13.07.2021 | 19:01

astronomia

nauka

W Obserwatorium Uniwersytetu w Bia�ymstoku stan�� nowoczesny teleskop ASA 600

Rzadkie powik�anie neurologiczne zwi�zane z preparatem Johnson & Johnson. Czy powinni�my si� ba�?

szczepienia na covid

Paulina Mozolewska

Ameryka�ska Agencja ds. �ywno�ci i Lek�w (FDA) zaktualizowa�a informacje dotycz�ce szczepionki Johnson & Johnson przeciwko koronawirusowi. W opisie preparatu mo�na teraz znale�� wzmiank� o zwi�kszonym ryzyku wyst�pienia zespo�u Guillaina-Barrego....

13.07.2021 | 16:30

koronawirus

medycyna

nauka

szczepienia

Ameryka�ska Agencja ds. �ywno�ci i Lek�w (FDA) zaktualizowa�a informacje dotycz�ce szczepionki Johnson & Johnson przeciwko koronawirusowi

Sk�d si� wzi�y skamieliny rekinich z�b�w sprzed 80 mln lat w najstarszej cz�ci Jerozolimy?

Nauka

Joanna Grabowska

W Mie�cie Dawida, w fundamentach domu z epoki �elaza archeolodzy znale�li 29 z�b�w r�nych gatunk�w rekin�w. Datowali je na VIII-IX wiek p.n.e., tak jak pobliskie �mieci - rybie o�ci i pot�uczon� ceramik� - i pomylili si� o kilkadziesi�t milion�w...

13.07.2021 | 09:55

archeologia

Izrael

Jerozolima

nauka

Wykopaliska archeologiczne w Jerozolimie

Koronawirus nie ma wakacji. Teraz w�a�nie ci�ko pracuje

SARS-CoV-2

Margit Kossobudzka

Je�eli teraz odpu�cimy i nie zaczniemy si� masowo szczepi�, skutki pracy SARS-CoV-2 zobaczymy szybciej, ni� zak�adaj� prognozy - nawet ju� w po�owie sierpnia

12.07.2021 | 20:51

epidemia koronawirusa

koronawirus

nauka

Czy pszczo�y b�d� mog�y �y� na Marsie? Sprawdza to doktorantka AGH

AGH

Ada Chojnowska

Czy pszczo�y polec� z nami na Marsa? Czy prze�yj� podr�, a p�niej odnajd� si� w marsja�skich szklarniach? Czy b�d� mog�y si� rozmna�a�, zapyla� uprawy? Na te pytania stara si� odpowiedzie� doktorantka Akademii G�rniczo-Hutniczej w Krakowie Dagmara...

12.07.2021 | 17:45

Akademia G�rniczo-Hutnicza

biologia

loty w kosmos

mars

Ptaki wci�� piewaj�. Od cichej melancholii trzcinniczk�w po kipi�ce energi� �oz�wki

Nauka

Jacek Betleja

Mamy lipiec, upa�y i pe�ni� lata. Ptaki nie �piewaj� ju� tak jak wiosn�, kiedy w ciep�e poranki ka�dy samiec obwieszcza�, �e tu znajduje si� jego terytorium. Wi�kszo�� naszych gatunk�w wyprowadza tylko jeden l�g w roku i wtedy w�a�nie samce...

12.07.2021 | 15:05

nauka

ornitologia

ptaki

wielki rok ptasiarza

Orzech�wka w locie wolno macha szerokimi skrzyd�ami

Prognoza pogody na najbli�szy tydzie�. Burze, burze z gradem, burze. I upa�y

prognoza pogody

Tomasz Ulanowski

IMiGW ostrzega przed burzami z gradem. To b�dzie burzliwy, upalny tydzie�. Polska pozostaje krajem frontowym. Nad nami zmagaj� si� dwa wy�e: atlantycki i rosyjski.

12.07.2021 | 10:59

globalne ocieplenie

nauka

pogoda

Upa�y i burze z gradem. Taka jest prognoza pogody na najbli�szy tydzie�. Na ilustracji: �rednie maksymalne temperatury w ci�gu najbli�szych pi�ciu dni

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Kasper Kalinowski

Kto opr�nia� groby w �redniowieczu? Neandertalskie dzie�o sztuki sprzed 51 tys. lat. Pierwsze pionowe z�amanie penisa. Wariant delta zaka�a tak�e zaszczepionych, ale jest te� dobra wiadomo��. Bicie dzieci wyrz�dza tylko szkody. Ryby bywaj� na�pane....

12.07.2021 | 10:07

nauka

naukowcy odkryli

odkrycia

Enceladus wraz z gejzerami w po�udniowej cz�ci ksi�yca, z kt�rych sonda pobierze pr�bki by zbada�, czy pod powierzchni� ksi�yca - sk�d wytryskuj� - jest �ycie

Ludzie! Odpieprzcie si� od kot�w i zajmijcie si� sob�

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

To tragikomedia i groteska, kiedy cz�owiek poucza kota, �eby si� ograniczy�.

11.07.2021 | 07:39

antropocen

biologia

ekocyd

nauka

8 sprawdzonych sposob�w na komary. W tym zemsta

Nauka

Piotr Cie�li�ski

"Wczoraj ca�y dzie� czeka�am na wieczorny wypad nad jeziorko. Okaza�o si�, �e miliony komar�w te� czeka�y na m�j przyjazd...". Tak znajoma �ali si� na Facebooku. Jak mo�na temu zaradzi�?

10.07.2021 | 15:01

komary

nauka

repelenty

Minister Czarnek b�dzie mia� swoj� Akademi� w Zamo�ciu. Mo�e zwolni� wszystkich i umacnia� to�samo��

uczelnie wy�sze

Agata Kondzi�ska, Karolina S�owik

Mimo sprzeciwu Porozumienia PiS przeforsowa� w Sejmie projekt przekszta�cenia szko�y zawodowej w Zamo�ciu w Akademi� Zamojsk�. Minister edukacji i nauki wyznaczy rektora. A ten b�dzie m�g� zwolni� wszystkich pracownik�w.

09.07.2021 | 17:00

edukacja

nauka

Przemys�aw Czarnek

Strefa ucznia

"Zamknij oczy i my�l o Anglii" (albo Danii). Psychologia rzut�w karnych

Nauka

Kasper Kalinowski

Dla niekt�rych karne to niesprawiedliwa loteria, dla wszystkich - wojna nerw�w. Wed�ug analiz naukowc�w kluczem jest poziom stresu oraz stawka, jaka wi��e si� z konkretn� jedenastk�. Okazuje si� te�, �e supergwiazdy cz�ciej pud�uj�, a do�wiadczenie...

07.07.2021 | 20:45

Euro 2020

nauka

pi�ka no�na

psychologia

Gianluigi Donnarumma broni karnego Alvaro Moraty w konkursie rzut�w karnych w p�finale Mistrzostw Europy W�ochy-Hiszpania

Co wiesz o warzywach i owocach. Odpowiedzi do quizu

Nauka

Piotr Cie�li�ski, Margit Kossobudzka, Paulina Mozolewska, Kasper Kalinowski, Tomasz Ulanowski

Tu znajdziesz poszerzone odpowiedzi do naszego quizu o warzywach i owocach, a tak�e odno�niki do naszych tekst�w, z kt�rych mo�esz si� dowiedzie� jeszcze wi�cej.

07.07.2021 | 14:39

biologia

nauka

owoce

quizy Wyborczej

Co� �yje na ksi�ycu Saturna? Je�li to nie �ycie, to nie wiemy, sk�d ten sygna�

kosmos

Tomasz Ulanowski

Naukowcy nie potrafi� inaczej wyt�umaczy� (na razie?) zawarto�ci metanu w lodowych gejzerach tryskaj�cych z oceanu kryj�cego si� pod bia�� skorup� Enceladusa. Matematyka wskazuje na... beztlenowe mikroby.

07.07.2021 | 11:48

biologia

nauka

Enceladus, ksi�yc Saturna. Zdj�cie wykonane przez sond� Cassini 14 lipca 2005 roku

Ryby bywaj� na�pane i uzale�niaj� si� od narkotyk�w, kt�re wylewamy do rzek

ekocyd

Tomasz Ulanowski

Naukowcy z Czech sprawdzili, czy niewielkie st�enie metamfetaminy - wykrywane w rzekach przy oczyszczalniach �ciek�w - mo�e uzale�ni� ryby.

07.07.2021 | 06:20

antropocen

Klimat i �rodowisko

nauka

ochrona �rodowiska

Naukowcy z Czech postanowili sprawdzi�, czy narkotyki sp�ywaj�ce ze �ciekami zagra�aj� organizmom w�d �r�dl�dowych...

Powstaje Centrum Innowacji oraz Bada� Prozdrowotnej i Bezpiecznej �ywno�ci UR

Uniwersytet Rolniczy

Akim Stepanov

Specjalistyczne pracownie, laboratoria, linie produkcyjne - to wszystko pomie�ci nowa inwestycja Uniwersytetu Rolniczego przy ul. Balickiej: Centrum Innowacji oraz Bada� Prozdrowotnej i Bezpiecznej �ywno�ci. We wtorek wmurowano akt erekcyjny.

06.07.2021 | 18:54

inwestycje w Krakowie

nauka

zdrowa �ywno��

Krak�: Uroczysto�� wmurowania aktu erekcyjnego pod budow� Centrum Innowacji oraz Bada� Prozdrowotnej i Bezpiecznej �ywno�ci UR

Kolejny dow�d na zmy�lno�� neandertalczyk�w. Dzie�o sztuki sprzed 51 tys. lat

antropologia

Tomasz Ulanowski

Geometryczne naci�cia na paliczku jelenia olbrzymiego pobudzaj� wyobra�ni� naukowc�w.

06.07.2021 | 06:30

archeologia

nauka

"Szcz�ki" sprzed 3 tysi�cy lat. Archeolodzy odkryli najstarsz� ofiar� rekina

Nauka

Kasper Kalinowski

Szkielet ofiary, nazwanej roboczo "Tsukumo nr 24", mia� na sobie blisko 790 okalecze�. Atak rekina nast�pi� ok. 3 tysi�cy lat temu i spowodowa� zgon w kr�tkim czasie.

05.07.2021 | 16:03

archeologia

nauka

rekiny

Zapomnie� o Marii Sk�odowskiej-Curie? To wyczyn nawet jak na standardy IPN

Felietony

Anna J. Dudek

O kobietach w nauce, kt�rym uda�o si� rozwali� szklany sufit, nikt nie chce pami�ta�. A na pewno nie IPN. Instytut Pami�ci Narodowej. Czyli nas wszystkich. Nominalnie. IPN zapomnia� nawet o Marii Sk�odowskiej-Curie.

05.07.2021 | 15:21

kobiety

nauka

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

900 mln lat temu czarna dziura po�kn�a gwiazd� neutronow�; 230 mln lat temu owady utkn�y w odchodach pradinozaura na terenie dzisiejszej Polski; 5 tys. lat temu dosz�o do jednego z pierwszych zaka�e� d�um�; ponad tysi�c lat temu Majowie zak�adali...

05.07.2021 | 06:30

nauka

Gwiazda neutronowa wpada do czarnej dziury. Wizja artysty

80. rocznica mordu profesor�w lwowskich. Prezydent Sutryk: Wroc�aw pami�ta

historia

kaki

Historia. Mija 80. rocznica zbrodni, w kt�rej zgin�li profesorowie lwowskich uczelni oraz ich rodziny. Jak co roku �rodowisko akademickie Wroc�awia uczci�o ich pami��.

04.07.2021 | 21:31

II wojna �wiatowa

Jacek Sutryk

nauka

Politechnika Wroc�awska

Wroc�aw uczci� pami�� o profesorach zabitych we Lwowie 4 lipca 1941 roku na Wzg�rzach Wuleckich

Palenie marihuany zwi�ksza ryzyko samob�jstwa? Du�e badanie z USA

Nauka

Kasper Kalinowski

Najnowsza i obszerna ameryka�ska analiza wskazuje, �e palenie marihuany mo�e wi�za� si� z wi�kszym ryzykiem samob�jstwa u m�odych doros�ych.

02.07.2021 | 16:47

marihuana

nauka

samob�jstwo

Latem panie mniej poci�gaj� pan�w. Dlaczego?

Nauka

Kasper Kalinowski

Zim� panowie maj� wprawdzie najmniejszy poziom testosteronu, ale to wtedy najwy�ej oceniaj� atrakcyjno�� pa� - zauwa�yli psychologowie. Maj� te� wyja�nienie.

02.07.2021 | 12:00

atrakcyjno��

nauka

psychologia

Odchody pradinozaura z Polski jak bursztyn. Zachowa�y si� w nich skamienia�e owady

nauka

Tomasz Ulanowski

Silezaur spod Opola ponownie zaskakuje. Dzi�ki niemu poznajemy owady sprzed 230 mln lat!

30.06.2021 | 17:07

paleontologia

Triamyxa coprolithica - chrz�szcz odkryty w koprolicie silezaura

Wroc�awskie satelity zostan� w �rod� wyniesione na orbit�. Start rakiety mo�na ogl�da� na �ywo

kosmos

kaki

Nale��ca do koncernu Virgin Orbit rakieta LauncherOne wyniesie na orbit� oko�oziemsk� dwa satelity optyczne wroc�awskiej firmy SatRevolution.

30.06.2021 | 16:54

biznes

nauka

satelity

Gwiazdy, galaktyki i ca�y ten kosmos. Najlepsze astronomiczne zdj�cia roku 2021.

Zdj�cia

Marta B�a�ejowska

Kr�lewskie Obserwatorium w Greenwich og�osi�o wyniki konkursu na najlepsz� fotografi� astronomiczn�. Na konkurs wp�yn�o ponad 4500 zg�osze� z 75 kraj�w. W jury zasiedli m.in. redaktor artystyczny magazynu BBC Sky at Night Steve Marsh oraz komik i...

30.06.2021 | 14:26

gwiazdy

kosmos

nauka

s�o�ce

The Soul of Space (Close-up of the Soul Nebula)

Najstarszy znany nauce chory na d�um� �y� na terenie dzisiejszej �otwy

nauka

Tomasz Ulanowski

M�czyzna �y� przesz�o 5 tys. lat temu. Prawdopodobnie... nie m�g� zakazi� innych ludzi.

30.06.2021 | 08:00

antropologia

archeologia

zdrowie

Czaszka choruj�cego na d�um� 20-30-letniego �owcy zbieracza sprzed przesz�o 5 tys. lat, kt�rego szcz�tki znaleziono na �otwie

Bakterie nas uratuj�. Albo zniszcz�. Co wybierasz?

mikrobiom

Margit Kossobudzka

Ja si� ju� nie �udz�. Cywilizacja, w kt�rej �yjemy, jest na r�wni pochy�ej, bardzo dysbiotyczna. Jedynym rozwi�zaniem jest szukanie mo�liwo�ci, kt�re naprawi� to, co psujemy.

30.06.2021 | 07:28

mikrobiologia

mikrobiota

nauka

zdrowie

Mapa mikrobiomu j�zyka cz�owieka. Kolorem szarym zaznaczono tkank� nab�onka. Czerwie� oznacza obecno�� bakterii z rodzaju Actinomyces. Ziele� - Streptococcus. Cyan - Rothia. �� - Neisseria. Magenta - Veillonella

Wzrost poziomu oceanu ju� teraz zagra�a setkom milion�w ludzi - wyliczaj� naukowcy

antropocen

Tomasz Ulanowski

Na dodatek w najbli�szym stuleciu liczba ludzi zagro�onych zalaniem przez ocean mocno wzro�nie.

29.06.2021 | 17:00

ekocyd

globalne ocieplenie

klimat

nauka

Pla�a w Hilo na Hawajach zalana w czasie huraganu 'Lane' w sierpniu 2018 roku.

Wychowuj� czw�rk� dzieci bez przedszkola i szko�y. "M�zg nie jest stworzony do zapami�tywania informacji"

By� rodzicem

Anna Konopacka

"Nasz m�zg nie jest stworzony do zapami�tywania informacji. Raczej do rozwi�zywania problem�w. Je�li dziecko uczy si�, bo jest czym� zainteresowane, to w naturalny spos�b to zapami�tuje". Rozmowa z Dominik� i Aleksandrem Bajami*, rodzicami czw�rki...

29.06.2021 | 05:58

edukacja

edukacja domowa

nauka

rozw�j dziecka

'Andr� Stern pisze, �e uczy� si� mo�na tylko w jeden spos�b: taki, w jaki wszyscy uczymy si� m�wi�'