Pogotowie językowe

• Mecz nosił "znamiona porażki", debatę "spostponowano" na kwiecień. Prostoto, wróć!

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Debata na temat aborcji została "spostponowana" na 11 kwietnia - to informacja z telewizji. Co jej autor miał na myśli?

  26.03.2024 | 10:00

  anglicyzmy

  anglicyzmy w języku polskim

  język polski

  Pogotowie językowe

  

• "Ewo!", "Aniu!", "córeczko!" - kto jeszcze tak mówi? Przypominamy o wołaczu

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Nie tak dawno w przypadku nazwisk kobiet stosowano także wołacz z końcówką "-o", np. "pani Wiśniewsko!".

  11.03.2024 | 11:43

  język polski

  odmiana nazwisk

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• "Mi się ten film podoba". A może "mnie się podoba", bo misie to są w lesie?

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Politycy uwielbiają zdanie "Ja powiem tak". Wystarczyłoby "Powiem tak".

  26.02.2024 | 06:06

  język polski

  Listy do Słówek

  mnie czy mi

  Pogotowie językowe

  

• "Personalizowane krówki". Potworek językowy czy przydatny imiesłów?

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Jedno słowo zapożyczone z angielskiego wystarczy na opisanie tego, do czego w polszczyźnie potrzeba kilku słów.

  12.02.2024 | 18:00

  język polski

  personalizowany

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• "Kobieta po 50-ątce", "50-tka", "40-ste urodziny". Moda na dziwne końcówki

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Ulica 3-ego Maja? O godzinie 20-tej? Nie. Ulica 3 Maja, o godzinie 20 - tak.

  01.02.2024 | 06:45

  język polski

  liczebniki

  liczebniki główne

  liczebniki porządkowe

  

• "Daj mi znaka", że "masz smaka" na "torta". Wyrażenia, które budzą skrajne emocje

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  Przypomina mi się tekst piosenki "Daj mi znak, maleńki znak". Czy brzmiałby dobrze w formie: "Daj mi znaka, maleńkiego znaka"?

  23.01.2024 | 15:47

  błędy językowe

  język polski

  odmiana rzeczowników

  słówka

  

• "Panio", "czytajo", "som". A może jak Cię słyszo, tak Cię piszo?

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  "W ostatnich czasach obserwuję niechlujstwo w wymowie samogłosek ą, ę na końcu wyrazów". Czytelnicy piszą i pytają, Teresa Kruszona odpowiada.

  27.12.2023 | 15:20

  głoski nosowe

  głoski ustne

  język polski

  paronimy

  

• Mikołaj i mikołaj. Kiedy to imię zapisujemy wielką, a kiedy małą literą?

  mikołajki

  Teresa Kruszona

  Kiedy piszemy w "Wyborczej" o mikołajkach i świętych mikołajach, czytelnicy oburzają się, że małymi literami, że nie szanujemy tradycji, a nawet świętości. Szanujemy. I tradycję, i świętości. I zasady ortografii.

  06.12.2023 | 06:00

  język polski

  Pogotowie językowe

  sylwester

  słówka

  

• "Podwoi" i "podwojów". Kogo dziś obchodzi, czy słowo brzmi dostojnie? Czytelnika "Słówek"!

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  Jak jest ładniej, bardziej majestatycznie: otwarcie podwoi czy otwarcie podwojów? - pyta Czytelnik.

  04.12.2023 | 14:00

  język polski

  Listy do Słówek

  odmiana rzeczowników

  słówka

  

• Gdy premier "formułuje" nowy rząd, to poloniści płaczą. O mylonych słowach

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  O ile "adoptować" i "adaptować" myli nam się coraz rzadziej, o tyle "formować" i "formułować" - często. Zwłaszcza ostatnio.

  20.11.2023 | 06:46

  homonimy

  język polski

  paronimy

  rząd Donalda Tuska

  

• "Meczów" i "koców" brzmi dziwnie, tak jak "klusków". Prawda czy fałsz?

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  Z jakiegoś powodu końcówka -ów jest nielubiana albo używana z wahaniem.

  23.10.2023 | 23:56

  język polski

  klusek czy kluska?

  odmiana rzeczowników

  słówka

  

• Koncert Ewy Farny czy Ewy Farnej? Stacja we Włoszczowie czy Włoszczowej? Po prostu - po polsku

  Listy do Słówek

  Czytelnik "Słówek", Teresa Kruszona

  "Kiedyś kolega powiedział, że był w Białej Podlasce, a ja - że w Suchej Beskidzkiej, a nie w Suchej Beskidzce. Jak się powinno poprawnie odmieniać" - pyta Czytelnik.

  16.10.2023 | 23:25

  Ewa Farna

  język polski

  odmiana nazwisk

  Pogotowie językowe

  

• Zjem zupę z "dyni", ale placki z "cukinii". Jak się w tym połapać?

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  Mówimy cukińja, ale dyńa i niańa - to ma wpływ na ich odmianę. Co z innymi rzeczownikami zakończonymi na -ia?

  04.10.2023 | 22:00

  cukinia

  dynia

  język polski

  odmiana rzeczowników

  

• Fredro odmienia się jak "wiara", Lechoń jak "koń". Jak odmienisz swoje nazwisko?

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  Nie ma "pana Glenia", ale "nie widzę pani Gleń". Jak odmieniać nazwiska zakończone na spółgłoskę.

  18.09.2023 | 16:20

  Aleksander Fredro

  deklinacja

  język polski

  nazwiska

  

• Znalazłem "grzyba", ale "wysłałem SMS". O kaprysach biernika

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  Zjadłem prawdziwka czy prawdziwek? Grzybiarze się o to kłócą. A przy okazji o odmianę słowa "laptop".

  17.09.2023 | 13:00

  biernik

  grzyby

  język polski

  prawdziwki

  

• Pogotowie językowe. Z Ziobrą, z Ziobrem, a może z Ziobro?

  język polski

  Teresa Kruszona

  Jednym z najczęściej zadawanych pytań na temat poprawnej polszczyzny jest to dotyczące odmiany nazwisk.

  10.09.2023 | 18:00

  odmiana nazwisk

  Pogotowie językowe

  słówka

  Teresa Kruszona

  

• "Przez ostatnie kilkanaście lat" czy "przez ostatnich kilkanaście lat?" Jak jest poprawnie?

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  Kłopoty z konstrukcjami liczebnikowymi pojawiają najczęściej wówczas, gdy musimy ich użyć z przymiotnikiem

  20.10.2022 | 08:55

  język polski

  liczebniki

  przymiotniki

  słówka

  

• Pogotowie językowe. Razem i osobno, czyli "przynajmniej", ale "co najmniej"

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Dlaczego "co najmniej" pisze się rozdzielnie, a "przynajmniej" łącznie? Oba słowa mają podobne znaczenie, jednak ich pisownia jest różna - pyta Czytelniczka.

  07.06.2022 | 01:45

  język polski

  pogotowie językowe

  razem czy osobno

  słówka

  

• Ukraińscy biowojownicy i rosyjska propaganda. A "rzekomy" to na pewno nie "prawdopodobny"

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  Błagam, nie używajmy nagminnie słowa "rzekomy" w niewłaściwy sposób (zamiast "prawdopodobny", "domniemany"), np. "Ponad 7 tysięcy rzekomych zbrodni wojennych popełnionych przez wojska rosyjskie w Ukrainie" - apeluje Czytelnik.

  10.05.2022 | 23:58

  biowojownicy

  fake news

  język polski

  słówka

  

• Życzenia wielkanocne. Jak piszemy i odmieniamy "Wielkanoc", jak "śmigus-dyngus"

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Z listu Czytelnika: Wielkanoc piszemy dużą literą, to jasne - bo to święto. A Wielka Noc? Czy to też oficjalna nazwa święta?

  12.04.2022 | 22:14

  język polski

  Pogotowie językowe

  słówka

  Teresa Kruszona

  

• Słonogorzki, ale flaga biało-czerwona. O smakach, kolorach i przymiotnikach złożonych

  Teresa Kruszona

  Jak napisać "granatowoczarne" czy "granatowo-czarne niebo"? Podobno może być tak i tak - pyta Czytelniczka.

  27.03.2022 | 23:50

  język polski

  Pogotowie językowe

  przymiotniki

  słówka

  

• Narracja i salon. Siedem zbyt modnych słów

  Teresa Kruszona

  Czytelnik napisał: "Razi mnie nadużywanie słowa narracja. Często pada ono z ust gości stacji radiowych i telewizyjnych. A dlaczego nie: przekaz, przesłanie, program, założenie, opinia itp., w zależności od kontekstu wypowiedzi?".

  13.03.2022 | 23:00

  język polski

  Pogotowie językowe

  słówka

  Teresa Kruszona

  

• Pogotowie językowe. Rzecz o rzeczy

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Czytelnik napisał: Słowo wytrych: "rzecz", często w odniesieniu do czegoś niematerialnego lub istoty żywej. Np. "Pan mówi do ukochanej: Jesteś najlepszą rzeczą w moim życiu"; "Zwrócę uwagę na pewną rzecz - pan głosował za tą ustawą". A dlaczego nie...

  27.02.2022 | 20:00

  język polski

  Pogotowie językowe

  słówka

  Teresa Kruszona

  

• Na Ukrainie czy w Ukrainie? Co na to Rada Języka Polskiego

  Słówka. Magazyn o języku

  red.

  W związku z dyskusją na temat przyimków "w" (Ukrainie) i "na" (Ukrainie) przypominamy stanowisko Rady Języka Polskiego. Oto jego fragment:

  25.02.2022 | 14:11

  język polski

  język wojny w Ukrainie

  Pogotowie językowe

  Rada Języka Polskiego

  

• Pogotowie językowe. Czy "osoba" może być samotna? Bez przymiotnika? Liczebnika?

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  "Osoby przychodzą", "osoby kupują". Przykłady brzmią jak cytaty z pewnego serialu: "A dlaczego osoba zakłóca moją równowagę od rana?"

  10.02.2022 | 06:00

  język polski

  osoba

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• Pogotowie językowe. Ośmioklasista tak, pięcioklasista - nie

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Z listu Czytelniczki: Regularnie używam słowa "ósmoklasiści", podobnie jest "pierwszoklasiści". Rozumiem, że skoro dziennikarz używa słowa "ośmioklasiści", to są również "czteroklasiści", "dwuklasiści", "jednoklasiści"?

  26.01.2022 | 01:00

  język polski

  Pogotowie językowe

  słownik języka polskiego

  słówka

  

• "Nie mam jasności w temacie Marioli". Jedenaście wyrażeń, które irytują nas najbardziej. Wybierz najgorsze (SONDAŻ)

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Te pytanie, rubensowskie kształty, pokój w tapecie. Który błąd albo popularny zwrot uważasz za najgorszy? Zagłosuj

  10.01.2022 | 06:00

  błędy językowe

  język polski

  Pogotowie językowe

  sondaż Słówek

  

• W życzeniach noworocznych ortografia powinna ustąpić zwyczajowi

  Teresa Kruszona

  Czy to prawda, że jeśli komuś wyślę życzenia "Szczęśliwego Nowego Roku", to życzę mu szczęścia tylko na jeden dzień, czyli 1 stycznia?" - pyta Czytelnik.

  22.12.2021 | 21:18

  jak składać życzenia

  język polski

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• Pogotowie językowe. Tylko i wyłącznie - przecież to bez sensu! A może nie?

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Z listu Czytelniczki: Nagminnie słyszę w telewizji zwrot: "tylko i wyłącznie". Bardzo mnie to razi, mówią tak nie tylko politycy, ale też dziennikarze, od których wymagam poprawnej polszczyzny. Czy mogłaby Pani napisać, że to błąd, tautologia?".

  20.12.2021 | 10:04

  język polski

  pleonazmy

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• Pogotowie językowe. Skoro czasowniki lubią "się", to jak jest poprawnie: "pytać" czy "pytać się"?

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Czy zdanie: "Zapytałem się Karola, czy...", jest poprawne, czy popełniam kardynalny błąd? - pyta Czytelniczka

  29.11.2021 | 21:14

  język polski

  Listy do Słówek

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• Pogotowie językowe. Wiemy swoje, ale czy wiemy, kiedy "swoje" zastępuje "nasze"?

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Często, zwłaszcza w tekstach prasowych, spotykam zaimek "swój", który moim zdaniem w wielu miejscach jest zbędny, bo z treści wynika, czyja dana rzecz jest, np. "Wziął swoją teczkę i wyszedł z domu"; "Szedł ze swoją żoną pod rękę". Czy można tu...

  28.09.2021 | 22:00

  język polski

  Listy do Słówek

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• Pogotowie językowe. "Się"... ani na początku, ani na końcu zdania. Z jednym wyjątkiem

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Z listu Czytelnika: Mam wielką prośbę: czy mogłaby Pani zwrócić uwagę redaktorom, żeby nie tolerowali w tekstach używania czasownika "dopytywać" bez zaimka zwrotnego "się".

  13.09.2021 | 22:00

  daleko od szosy

  język polski

  Listy do Słówek

  Pogotowie językowe

  

• Pogotowie językowe. Ryzyk-fizyk, czyli o braku liczby mnogiej

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Czy to prawda, że słowo benzyna nie ma liczby mnogiej? Nie mogę powiedzieć: tych benzyn?! - pyta wzburzony Czytelnik.

  24.08.2021 | 02:00

  gramatyka

  język polski

  nazwy własne

  Pogotowie językowe

  

• Czym się szczepimy? AstraZenecą czy astrązenecą? A COVID? COVID-u czy COVID-a?

  Teresa Kruszona

  Kiedy nowe słowa wchodzą do języka, dobrze jest obserwować, jak rodzą się zasady ich odmiany i pisowni

  10.07.2021 | 01:48

  COVID-19

  język pandemii

  nazwy własne

  Pogotowie językowe

  

• Pogotowie językowe. Szef nie miał racji, czyli o niepisaniu rozdzielnie rzeczowników z nie

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Podobno najczęstszym błędem w pismach urzędowych jest pisanie osobno takich wyrazów, jak: niedostarczenie (dokumentów), niespłacenie (raty kredytu), niestawienie się (w sądzie). Kiedy napisałam w piśmie "niewykonanie usługi", szef zwrócił mi uwagę,...

  16.06.2021 | 05:05

  język polski

  Pogotowie językowe

  słówka

  Teresa Kruszona

  

• Pogotowie językowe. Niepalący, niechcący, nieoceniony. O imiesłowach i ich pisowni z "nie"

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Niepalący to ten, kto w ogóle nie pali, a nie palący to ten, kto tylko w tej chwili nie pali? Nie wpadnij w pułapkę imiesłowów

  25.05.2021 | 06:00

  imiesłowy

  język polski

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• Pogotowie językowe. Unikajmy pleonazmów, ale ich tak całkiem nie potępiajmy

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Co łączy ciętą ripostę z szermierką, czyli o pleonazmach. Czasem bywają pomocne, a czasem zabawne

  17.05.2021 | 17:06

  język polski

  pleonazmy

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• Pogotowie językowe. "Chciałabym prosić" czy "proszę"? Jak zacząć rozmowę

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Chciałabym napisać o "chciałabym". I napiszę. O powerbanku też. Teresa Kruszona odpowiada na pytania czytelników.

  04.05.2021 | 21:28

  język polski

  odmiana rzeczowników

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• Pogotowie językowe. Na pewno naprawdę piszemy łącznie, chyba że...

  Słówka. Magazyn o języku

  Teresa Kruszona

  Pisownia łączna i rozdzielna oraz użycie wielkiej i małej litery to najczęstsze rozterki ortograficzne piszących. Czytelnicy pytają: dlaczego naprawdę piszemy razem, a na pewno, na co dzień i wszech czasów - osobno?

  21.04.2021 | 06:00

  język polski

  ortografia

  Pogotowie językowe

  słówka

  

• Pogotowie językowe. Dlaczego ziemi, ale - chemii?

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  Ziemia jest rodzima, nasza, a chemia - obca. To wiele zmienia w odmianie

  06.04.2021 | 17:53

  cukinia

  dynia

  język polski

  odmiana rzeczowników