NAUKA Gazeta Wyborcza

Betonowa d�ungla, w kt�rej nie ma miejsca dla ptak�w. Ptasiarz w USA. Odc. 3 - Nowy Jork

Nauka

Jacek Betleja

W kt�rym� momencie rozwoju Nowego Jorku zosta�a przekroczono granica - w mie�cie nie ma ju� miejsca dla ptak�w.

07.10.2022 | 06:05

Dr Betleja patrzy na ptaki

nauka

ornitologia

ptaki

Rektor Uniwersytetu Jagiello�skiego: Stan desperacji w polskich uczelniach jest bliski momentu krytycznego

Uniwersytet Jagiello�ski

Ada Chojnowska

Brak obiecywanych podwy�ek, subwencje ni�sze ni� zapowiadane, zmiany w kryteriach ewaluacji, wysokie punktacje za publikacje w "czasopismach drapie�nych", teraz gigantyczne podwy�ki pr�du. UJ wstrzymuje kolejne inwestycje, wprowadza plan...

07.10.2022 | 06:00

ceny energii

Jacek Popiel

nauka

reforma Gowina

Prof. Jacek Popiel, rektor Uniwersytetu Jagiello�skiego.

�ona ministra Czarnka wiceszefow� instytutu na nowym Wydziale Medycznym KUL. MZ da 40 mln z�

Przemys�aw Czarnek

Karolina S�owik

�ona ministra edukacji i nauki dr Katarzyna Czarnek jest wiceszefow� Instytutu Nauk o Zdrowiu na KUL. Teraz instytut b�dzie cz�ci� nowo utworzonego Wydzia�u Medycznego tej uczelni. Minister Niedzielski wspar� jego utworzenie obligacjami w wysoko�ci...

06.10.2022 | 20:31

katolicki uniwersytet lubelski

nauka

Minister edukacji narodowej Przemys�aw Czarnej z �on� Katarzyn�.

Rozwi�� quiz: Co wiesz o Nagrodach Nobla?

quizy Wyborczej

Paulina Mozolewska, Katarzyna Staszak, Tomasz Ulanowski, Kasper Kalinowski, Ewa Tomkowska

Sprawd�, czy wiesz, ile kobiet zdoby�o Nagrod� Nobla z chemii, gdzie wr�czana jest pokojowa nagroda, co robi tegoroczny noblista z fizyki i jaka jest liczba laureat�w pochodz�cych z teren�w I Rzeczypospolitej.

06.10.2022 | 20:09

medycyna

Nagroda Nobla

nauka

"The New York Times": Czym jest matcha i jakie ma w�a�ciwo�ci?

dieta

Annie Sneed

Dodaje si� j� do latte, koktajli mlecznych, napoj�w gazowanych, gor�cej czekolady, smoothies, a nawet do deser�w, takich jak lody czy brownie. Czy warto pi� match�?

06.10.2022 | 19:06

herbata

nauka

od�ywianie

superfood

Matcha - sproszkowana zielona herbata sta�a si� popularna w�r�d konsument�w dbaj�cych o zdrowie. Czy ma jakie� korzy�ci od�ywcze?

Dr in�. Piotr Ofman, specjalista od in�ynierii �rodowiska: Chc� poprawi� oczyszczanie �ciek�w

polscy naukowcy donosz�

Piotr Ofman

Bakterie, kt�re oczyszczaj� �cieki, zamkn�li�my w granulkach. Wcze�niej przypomina�y k�aczki kurzu. Dzi�ki temu oczyszczalnie mog� zu�ywa� mniej energii i oszcz�dza� pieni�dze.

06.10.2022 | 15:21

nauka

ochrona �rodowiska

�cieki

Nowe psychodeliki nie powoduj� "tripu", ale pomagaj� myszom w depresji

Nauka

Paulina Mozolewska

Badania nad terapeutycznym dzia�aniem psychodelik�w w depresji zaczynaj� si� coraz bardziej rozkr�ca�. Chocia� wci�� nie do ko�ca rozumiemy dzia�anie tych substancji, wielu ekspert�w pok�ada w nich ogromne nadzieje.

06.10.2022 | 14:15

medycyna

narkotyki

nauka

psychodeliki

Odkryto grzyby w 35 typach tkanek nowotworowych. Co one tam robi�?

mikrobiota

Margit Kossobudzka

To najwyra�niejszy jak dot�d zwi�zek mi�dzy rakiem a grzybami, jaki dot�d zauwa�ono. Jedne gatunki "lubi�" pewne nowotwory bardziej ni� inne typy raka. Wida� te� ciekawe zale�no�ci.

06.10.2022 | 13:35

bakterie

grzyby

mikrobiom

nauka

Candida albicans (bielnik bia�y) to pospolity grzyb zasiedlaj�cy organizm cz�owieka (jest grzybem paso�ytniczym).

Naukowcy apeluj� o ochron� mikro�wiata. Niszczymy to, czego nie znamy i od czego zale�y ca�a piramida �ycia na Ziemi

ekocyd

Tomasz Ulanowski

We� gar�� gleby. �yje w niej wi�cej mikroorganizm�w ni� wszystkich ludzi na ca�ym �wiecie.

06.10.2022 | 13:00

antropocen

biologia

nauka

przyroda

Lawendowe owocniki grzyba Baeospora myriadophylla, znalezione w litewskim lasku, uratowanym przez litewsk� Fundacj� Pradawnej Puszczy

"W�ch jest zmys�em odleg�o�ci"

Nauka

Ann-Sophie Barwich

Mimo �e na og� nie my�limy tak o w�chu, ten podobnie jak wzrok i s�uch r�wnie� umo�liwia orientowanie si� i zmian� po�o�enia w odniesieniu do obiekt�w znajduj�cych si� w otoczeniu.

06.10.2022 | 06:05

nauka

w�ch

zmys�y

Zabawki z drukarki, programowanie klock�w Lego i setki kreatywnych zagadek. Za nami 8. edycja Festiwalu Matematyki

festiwal matematyki

Wojciech Podg�rski

Co by si� sta�o, gdyby�my co roku zu�ywali dwa razy wi�cej foliowych torebek, w jaki spos�b mo�na policzy� w�asny �lad w�glowy i jak wygl�da wlasnor�cznie wydrukowana zabawka? Uczestnicy 8. Festiwalu Matematyki mogli przekona� si�, jak wiele kr�lowa...

05.10.2022 | 21:22

dzieci

edukacja

ekologia

Gazeta Wyborcza

"The New York Times": W przypadku matek z autyzmem, karmienie piersi� jest trudne

zdrowie

Shafaq Zia

Dla niekt�rych kobiet z autyzmem macierzy�stwo oznacza mniejsz� kontrol� nad codzienn� rutyn� i wi�ksze ryzyko l�ku i depresji.

05.10.2022 | 18:05

autyzm

karmienie piersi�

mleko matki

nauka

Teleskop do obserwacji S�o�ca, planet, mg�awic, galaktyk, gromad gwiazd. W bia�ostockim VII LO

astronomia

xp

Pierwsze przyszkolne obserwatorium astronomiczne z profesjonaln� kopu��, wyposa�one w pe�n� automatyk� i wysokiej klasy sprz�t obserwacyjny, ju� dzia�a w Centrum Animacji Kultury "Wierzbowa" przy VII Liceum Og�lnokszta�c�cym w Bia�ymstoku. W �rod�...

05.10.2022 | 18:04

Bia�ystok

nauka

szko�y

Pierwsze przyszkolne obserwatorium astronomiczne z profesjonaln� kopu��, wyposa�one w pe�n� automatyk� i wysokiej klasy sprz�t obserwacyjny, ju� dzia�a w Centrum Animacji Kultury 'Wierzbowa' przy VII Liceum Og�lnokszta�c�cym w Bia�ymstoku

141 tys. z� na delegacje ministra Czarnka. W programie - promocja KUL

Przemys�aw Czarnek

Karolina S�owik

70 tys. z� za podr� do USA, prawie 20 tys. z� za delegacj� do Pary�a, prawie 25 tys. z� - do Rzymu. Ministrowi Czarnkowi podczas jego s�u�bowych delegacji towarzyszyli cz�sto przedstawiciele Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego - jego Alma Mater....

05.10.2022 | 17:23

edukacja

nauka

szko�y

uczelnie

Nowy rok w Wy�szym Seminarium Duchownym "Hosianum" w Olsztynie. Modlitwa o powo�ania

Ko�ci�

Grzegorz Szyd�owski

Wy�sze Seminarium Duchowne "Hosianum" w Olsztynie wraz z wydzia�em teologii Uniwersytetu Warmi�sko-Mazurskiego zainaugurowa�o nowy rok formacji. By�a to okazja do modlitw o powo�ania.

05.10.2022 | 16:00

Archidiecezja Warmi�ska

nauka

studenci

UWM

Pi�ciu diakon�w seminarium duchownego w Olsztynie przyjmuje �wi�cenia kap�a�skie, rok 2020.

Dzi�ki chemii "click" mog� podgl�da� "moje" RNA w akcji

Nagroda Nobla

Prof. dr hab. Jacek Jemielity

Chemia "click" to co� wi�cej ni� tylko tworzenie nowych zwi�zk�w. Mo�na t� metod� wykorzysta� do tego, by �ledzi� to, co si� dzieje w �ywych kom�rkach i lepiej zrozumie� jak one funkcjonuj�.

05.10.2022 | 15:45

biologia

chemia

medycyna

nauka

Technologia click pozwala na tworzenie nowych lek�w optartych na RNA

Ten Nobel nap�dzi "zielon� chemi�" i tworzenie ekologicznych materia��w

Nagroda Nobla

Prof. dr hab. Pawe� Kulesza

Zamiast wielkich zak�ad�w przemys�owych z kominami b�dziemy mieli pawilony, w kt�rych reakcje chemiczne b�d� prowadzone w zupe�nie inny spos�b ni� dzisiaj.

05.10.2022 | 15:36

chemia

medycyna

nauka

Inauguracja roku na Politechnice Bydgoskiej. "Jako rektor prosz� was, dzielcie si� z nami wasz� kreatywno�ci�, zapa�em, pomys�ami"

nauka

Aleksandra Lewi�ska

- Potrzebne s� wsp�lne dzia�ania, by wzmacnia� potencja� Bydgoszczy jako miasta akademickiego - m�wi� prof. Marek Adamski, rektor Politechniki Bydgoskiej podczas inauguracji roku akademickiego 2022/2023.

05.10.2022 | 14:28

inauguracja roku akademickiego

Politechnika Bydgoska

Prof. Andrzej Bia�as i prof. Jacek Purchla uhonorowani medalami "Cracoviae Merenti"

Rada Miasta Krakowa

dw

Prof. Andrzej Bia�as i prof. Jacek Purchla zostali uhonorowani br�zowymi medalami Cracoviae Merenti za zas�ugi dla Krakowa. Odznaczenia odebrali podczas uroczystej sesji Rady Miasta Krakowa.

05.10.2022 | 14:12

fizyka

Jacek Majchrowski

MCK

medale

Prof. Andrzej Bia�as i prof. Jacek Purchla zostali uhonorowani br�zowymi medalami Cracoviae Merenti za zas�ugi dla Krakowa.

Nagroda Nobla z chemii. Sylwetki laureat�w: niedosz�a muzyczka Carolyn R. Bertozzi, Du�czyk Morten Meldal i podw�jny noblista K. Barry Sharpless

Nagroda Nobla

Tomasz Ulanowski

Bertozzi jest dopiero �sm� kobiet�, kt�rej przyznano Nobla z chemii. Sharpless swojego pierwszego nobla z chemii otrzyma� w 2001 r.

05.10.2022 | 11:54

chemia

nauka

przyroda

Sekretarz generalny Kr�lewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk Hans Ellegren (w �rodku), Jonas Aqvist, przewodnicz�cy Komitetu Noblowskiego w dziedzinie chemii (z lewej) i Olof Ramstrom, cz�onek Komitetu Noblowskiego w dziedzinie chemii og�aszaj� zwyci�zc�w 2022 Nagrody Nobla w dziedzinie chemii podczas konferencji prasowej w Kr�lewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk w Sztokholmie, Szwecja, �roda, 5 pa�dziernika 2022 r.

Nagroda Nobla z chemii za "genialn� metod� budowania moleku�"

Nagroda Nobla

Paulina Mozolewska

Laureatami Nagrody Nobla z chemii w 2022 r. zostali Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal i K. Barry Sharpless. Nagrodzono rozw�j technologii "click", kt�ra w prosty spos�b umo�liwia otrzymywanie skomplikowanych cz�steczek. Dla jednego z laureat�w to...

05.10.2022 | 11:49

chemia

nauka

Laureaci Nagrody Nobla z chemii w 2022 r. Chemistry to Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal and K. Barry Sharpless

Dzisiaj Nagroda Nobla z chemii. Kto jest typowany?

Nagroda Nobla

Paulina Mozolewska

Jak zwykle kilka tygodni wcze�niej Clarivate Analytics na podstawie wska�nik�w cytowa� publikacji przedstawi�a faworyt�w do Nagrody Nobla z chemii.

05.10.2022 | 06:05

chemia

nauka

Upadek planetoidy, kt�ry 66 mln lat temu wyko�czy� dinozaury, wywo�a� tsunami o wysoko�ci 1,5 km

nauka

Tomasz Ulanowski

Jak dowodz� naukowcy, ogromna fala rozla�a si� po ca�ym �wiecie, szczeg�lnie dotykaj�c p�nocny Atlantyk i po�udniowy Pacyfik.

04.10.2022 | 18:35

przyroda

Zab�jca dinozaur�w nadlecia� w kilku kawa�kach

Minister Czarnek i abp J�draszewski na inauguracji roku w AGH. By�y �wi�cenie superkomputera i s�owa o "szale�stwie UE"

AGH

Ada Chojnowska

AGH inauguracj� roku akademickiego po��czy�o z prezentacj� Atheny - nowego, najpot�niejszego w Polsce superkomputera. Zjawi� si� i minister edukacji Przemys�aw Czarnek, kt�ry postanowi� wyt�umaczy�, sk�d tak wysokie ceny pr�du, dyrektor Cyfronetu z...

04.10.2022 | 17:42

informatyka

komputery

nauka

Dlaczego powinni�my mie� wi�cej empatii dla mew - i jak powstrzyma� je przed kradzie�� twojego jedzenia

Nauka

Madeleine Goumas (University of Exeter)

D�wi�ki wydawane przez mewy s� cz�ci� letniej, pla�owej atmosfery. Jednak co z ptakami, kt�re opanowuj� centra miast albo tymi, kt�re podkradaj� drugie �niadanie?

04.10.2022 | 16:45

mewa

nauka

ptaki

Inauguracja roku na UKW w Bydgoszczy z elementami grozy. "Mamy za sob� trzy kryzysy. Mo�emy m�wi� o erozji wiarygodno�ci nauki"

nauka

Aleksandra Lewi�ska

Pandemia, wojna i kryzys ekonomiczny bardzo wp�ywaj� na uczelni� - podkre�la� prof. Jacek Wo�ny, rektor Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego podczas inauguracji roku akademickiego.

04.10.2022 | 15:49

inauguracja roku akademickiego

studia

UKW

Inauguracja roku akademickiego na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Dr hab. Demkowicz-Dobrza�ski: Tegoroczny Nobel to domkni�cie drzwi. Nie ma ju� powrotu do fizyki klasycznej

Nauka

Kasper Kalinowski

Tegoroczna Nagroda Nobla z fizyki to jeden z najwi�kszych �wiatopogl�dowych i poznawczych prze�om�w w fizyce. Niezwyk�y przypadek, gdzie filozoficzn� dysput� rozstrzyga si� matematycznie, a potem j� weryfikuje.

04.10.2022 | 14:34

fizyka

fizyka kwantowa

Nagroda Nobla

nauka

John F. Clauser laureat Nagrody Nobla z fizyki w Berkeley Lab w 1975 r.

Nagroda Nobla z fizyki. Sylwetki laureat�w - Alain Aspect, John F. Clauser , Anton Zeilinger

Nauka

Paulina Mozolewska

Nagrod� Nobla z fizyki zdoby�o trzech naukowc�w: Alain Aspect, John F. Clauser oraz Anton Zeilinger. To ju� kolejna nagroda, kt�r� wsp�lnie otrzymali ci fizycy.

04.10.2022 | 11:57

fizyka

Nagroda Nobla

nauka

Laureaci Nagrody Nobla z fizyki: Alain Aspect, John F. Clauser oraz Anton Zeilinger

Koniec budowy "niebia�skiego pa�acu". Chi�ski program kosmiczny nabiera rozp�du

Nauka

Kamil Deresz

Chi�czycy ko�cz� budow� w�asnej stacji kosmicznej. B�dzie widoczna nawet z Polski.

03.10.2022 | 19:09

Chiny

kosmos

nauka

stacja kosmiczna

Grafika stacji kosmicznej Tiangong przed do��czeniem nowego modu�u.

Neandertalczycy i ludzie wsp�cze�ni nie s� r�nymi gatunkami

antropologia

Tomasz Ulanowski

Inaczej nie mogliby si� skrzy�owa� i sp�odzi� p�odnego potomstwa - podkre�la w rozmowie z "Wyborcz�" archeolog dr Miko�aj Urbanowski. I ostrzega przed paleolitycznym rasizmem.

03.10.2022 | 14:35

archeologia

genetyka

nauka

neandertalczyk

Tak mog�y wygl�da� ornamenty, kt�re neandertalczycy wyrabiali z orlich szpon�w

Uniwersytet Zielonog�rski inauguruje rok akademicki. "Tysi�c student�w wi�cej"

Uniwersytet Zielonog�rski

Artur �ukasiewicz

Rekrutacja si� nadzwyczaj uda�a, co nas cieszy bardzo w czasie kryzysu demograficznego. Na pierwszy rok przyj�li�my o tysi�c student�w wi�cej ni� w ubieg�ym - chwali� si� prof. Wojciech Strzy�ewski, rektor Uniwersytetu Zielonog�rskiego.

03.10.2022 | 13:41

nauka

studenci

studia

Nagroda Nobla z fizjologii i medycyny. Sylwetka laureata prof. Svante P��bo

Nagroda Nobla

Tomasz Ulanowski

Nagrod� Nobla z fizjologii i medycyny zdoby� genetyk prof. Svante P��bo - pionier badania ewolucji cz�owieka i dr�g, kt�rymi nasz gatunek rozszed� si� z Afryki w �wiat.

03.10.2022 | 11:39

nauka

zdrowie

Nagroda Nobla z fizjologii lub medycyny za opracowanie metody odczytywania prehistorycznych genom�w

Nagroda Nobla

Margit Kossobudzka

Nagrod�, wyj�tkowo dla jednego naukowca, otrzymuje Svante P��bo, szwedzki biolog specjalizuj�cy si� w genetyce ewolucyjnej

03.10.2022 | 11:37

biologia

medycyna

nauka

nobel

Laureat Nagrody Nobla z fizjologii i medycyny

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Kasper Kalinowski

Czy erupcja wulkanu Hunga Tonga-Hunga Ha'apai wp�ynie na klimat, pierwszy test systemu planetarnej obrony Ziemi, powstanie najm�odszej wyspy �wiata, odkrycie najstarszych z�b�w czy psy, kt�re wyczuwaj� ludzki stres. Zapraszamy na przegl�d...

03.10.2022 | 09:41

nauka

Erupcja wulkanu Hunga Tonga-Hunga Ha'apai. Tonga, 14 stycznia 2015 r

Podwodny �wiat o�miornic wci�� czeka na zbadanie

Nauka

Kasper Kalinowski

O�miornice najprawdopodobniej �ni�, maj� relacje spo�eczne, a gdy poda im si� ecstasy, zachowuj� si� podobnie do ludzi. W najnowszym badaniu przeanalizowano, w jaki spos�b u�atwiaj� sobie, skomplikowan� w ich przypadku, kontrol� motoryczn� nad...

02.10.2022 | 12:00

nauka

o�miornica

zwierz�ta

Podwodny �wiat o�miornic wci�� jest pe�en tajemnic...

Pierwsze �wi�to Nauki w Gda�sku. Barwna parada zainaugurowa�a rok akademicki

rok akademicki

dor

Barwny poch�d, kt�ry przeszed� przez centrum Gda�ska w sobot�, otworzy� nowy rok akademicki. W pierwszym �wi�cie Nauki wzi�y udzia�y w�adze i studenci kilkunastu gda�skich szk� wy�szych.

01.10.2022 | 19:57

Gda�sk

nauka

uczelnie

Uroczyste otwarcie gda�skiego roku akademickiego 2022/2023

Czy decyzje podejmowane przez komputery uznamy za sprawiedliwe?

Nauka

Kasper Kalinowski

Dynamiczny rozw�j rozwi�za� opartych na sztucznej inteligencji sprawi�, �e coraz wi�cej decyzji b�d� podejmowa� algorytmy. Czy mo�liwe jest, �eby ludzie uznali takie rozwi�zanie za sprawiedliwe?

01.10.2022 | 16:05

nauka

psychologia

sztuczna inteligencja

Mucha z poddasza z apetytem na d�d�ownice

kocham owady!

Mateusz Sowi�ski

Jesieni� lub bardzo wczesn� wiosn� na �cianach budynk�w cz�sto mo�emy zauwa�a� du�e, ciemne muchy. Nie s� wtedy zbyt ruchliwe, zw�aszcza gdy jest jeszcze do�� ch�odno. Czasami zdarza si�, �e wlatuj� do naszych dom�w, przez co mog� wzbudza� du�y...

01.10.2022 | 12:00

nauka

owady

przyroda

Muchy z rodzaju Pollenia mo�na rozpozna� po ��tych lub szarych w�oskach, kt�re znajduj� si� na ich tu�owiu. Czasami jednak te w�oski mog� si� wyciera�

Geny d�ugowieczno�ci - naukowcy dorzucaj� kolejne informacje

d�ugowieczno��

Margit Kossobudzka

Szwajcarscy naukowcy z �cole Polytechnique F�d�rale w Lozannie zidentyfikowali kilka wariant�w genetycznych, kt�re maj� zwi�zek z d�ugowieczno�ci�, daj�c nowy wgl�d w to, jak to, co zawiera nasze DNA, mo�e wp�ywa� na d�ugo�� ycia.

30.09.2022 | 14:28

d�ugowieczni

genetyka

nauka

zdrowie

Nicie� Caenorhabditis elegans jest wa�nym organizmem modelowym w badaniach nad starzeniem si�.

Mi�dzyuczelniana Inauguracja Roku Akademickiego w Katowicach. Zaprezentowano logo Europejskiego Miasta Nauki 2024

Katowice

Magdalena Warchala-Kope�

Siedem uczelni z Katowic, tworz�cych konsorcjum akademickie - Miasto Nauki, zainaugurowa�o w pi�tek wsp�lnie rok akademicki.

30.09.2022 | 14:25

Akademia Sztuk Pi�knych

edukacja

nauka

Uniwersytet �l�ski

Mi�dzyuczelniana Inauguracja Roku Akademickiego w Katowicach