FIZYKA Gazeta Wyborcza

To on by� sowieckim Oppenheimerem. Ma�o kto o nim s�ysza�, bo jego istnienie ZSRR utrzymywa� w tajemnicy

bomba atomowa

Andrzej Hennel

By� dyrektorem naukowym radzieckiego programu atomowego w zamkni�tym mie�cie Arzamas-16, kt�re zwano "Los Arzamas". I nie by� to Andriej Sacharow.

03.01.2024 | 14:00

bomba wodorowa

fizyka

historia

nauka

Stratosfera gwa�townie si� ociepli�a, a wir polarny rozpad�. Co to oznacza dla naszej pogody?

zjawiska pogodowe

Krzysztof Drozdowski

IMGW ostrzega przed silnymi opadami �niegu w p�nocno-wschodniej Polsce. A modele numeryczne prognozuj� sp�yw mro�nego powietrza z Arktyki. �eby zrozumie�, co si� dzieje, trzeba zajrze� do stratosfery.

02.01.2024 | 10:46

fizyka

nauka

pogoda

prognoza pogody

Ostrze�enia IMGW przed opadami �niegu dotycz� przede wszystkim p�nocno-wschodniej Polski. Czy za tydzie� sp�ynie do nas fala arktycznego mrozu? A je�li tak, to co wsp�lnego ma z ni� nag�e ocieplenie stratosferyczne?

On by� znanym fizykiem, ona tylko jego �on�. Ale Einstein pisa� w listach: "nasza teoria"

Portrety kobiet

Magdalena Herman-Milenkovska

Wr�cza jej warunki. Je�li chce z nim mieszka�, musi czy�ci� mu ubrania, przynosi� trzy posi�ki dziennie do jego pokoju, sprz�ta� w jego sypialni i gabinecie. Ma zrzec si� prawa, by siedzia� obok niej. Gdy Albert Einstein tego za��da, Mileva Mari�...

01.01.2024 | 10:49

Albert Einstein

fizyka

kobiety

nauka

Mileva Mari� z m�em Albertem Einsteinem, 1912 r.

Nauka i Zdrowie. Oto nasze teksty roku

rok 2023

Tomasz Ulanowski, Ewa Tomkowska, Kasper Kalinowski, Piotr Cie�li�ski

Poprosili�my autor�w i redaktor�w dzia�u Nauka i Zdrowie, �eby opowiedzieli o swoich ulubionych tekstach - kt�re napisali b�d� redagowali w 2023 r. Oto ich subiektywny wyb�r.

30.12.2023 | 14:07

antropocen

fizyka

m�zg

nauka

10 najwi�kszych odkry� w fizyce roku 2023

fizyka

Piotr Cie�li�ski, Tomasz Ulanowski

Rok 2023 nale�a� do astrofizyki i komputer�w kwantowych.

26.12.2023 | 19:30

astrofizyka

komputery kwantowe

naukowcy odkryli

odkrycia

Prototyp komputera kwantowego Google'a jest oparty na elementach nadprzewodz�cych, kt�re dzisiaj musz� by� utrzymywane w ekstremalnie niskiej temperaturze. Pojawienie si� nowych materia��w nadprzewodz�cych w normalnej temperaturze zmniejszy koszty i przyspieszy rozw�j technologii kwantowych

Mo�d�er + fale grawitacyjne + polscy fizycy = fortepian, jakiego �wiat jeszcze nie s�ysza�

Wolna Sobota

Piotr Cie�li�ski

Fizyk grawitacyjny i s�ynny jazzman zbadali muzyk�. "M�zg to komputer, podczas s�uchania muzyki w ka�dej chwili przeprowadza obliczenia. Im prostsza melodia, tym mniej rachowania, czyli wi�cej przyjemno�ci"

23.12.2023 | 04:00

fizyka

fortepian

Fryderyk Chopin

jazz

Chwila przed premier� nowego fortepianu w sali koncertowej 'Nowa Miodowa' w Warszawie

Kolejny sukces toru�skich fizyk�w. Dostali prawie milion z�otych na precyzyjne pomiary

granty

Grzegorz Giedrys

Zesp� z Instytutu Fizyki UMK kierowany przez prof. Daniela Lisaka wygra� konkurs na grant badawczy w ministerialnym programie Polska Metrologia II i zrealizuje projekt "Nowe technologie kwantowe optycznych wzorc�w koncentracji cz�steczek, ci�nienia...

19.12.2023 | 12:45

fizyka

Toru�

UMK

Na zdj�ciu (od lewej): prof. Roman Ciury�o, prof. dr hab. Daniel Lisak, dr Szymon W�jtewicz, dr hab. Katarzyna Bielska i dr hab. Agata Cygan

Sam mielesz kaw�? Oto, co zrobi�, �eby nie zasypa� kuchni

kawa

Tomasz Ulanowski

Niby ju� o tej kawowej sztuczce by�o wiadomo, ale teraz jej skuteczno�� potwierdzaj� naukowcy. Okazuje si� te�, �e ma ona jeszcze inne zalety. M.in. poprawia aromat naparu.

06.12.2023 | 17:00

chemia

fizyka

nauka

przyroda

Miliardy ludzi marz� o niewidzialno�ci. A ona jest coraz bli�ej

Ksi��ki

Piotr Cie�li�ski

Niewidzialno�� - je�li kiedy� stanie si� dost�pna - powinna by� �ci�le reglamentowana, bo mo�e wyzwala� najgorsze ludzkie instynkty.

05.12.2023 | 05:57

fizyka

ksi��ki

Magazyn Ksi��ki nr 6/63

supermoc

Taka moc pozwoli�aby nam realizowa� najskrytsze i najbardziej wstydliwe pragnienia. Wszystko usz�oby nam na sucho, mogliby�my nie ogl�da� si� na konwenanse i moralno��

Nowo odkryty zmys� delfin�w: elektryczny

delfiny

Tomasz Ulanowski

Delfiny butlonose wyczuwaj� pole elektryczne - twierdz� naukowcy. Co daje taka umiej�tno��?

01.12.2023 | 06:00

biologia

elektryczno��

fizyka

nauka

Delfiny butlonose, okolice wyspy Roatan, Honduras

W Ziemi� uderzy� tajemniczy promie�. Co by by�o, gdyby trafi� cz�owieka?

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Zapytali�my o to prof. Tomasza Bulika, cz�onka korespondenta PAN, profesora w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego.

28.11.2023 | 19:17

astronomia

fizyka

kosmos

nauka

Tak wygl�da�y (dla oczu mocno uzbrojonych) uderzenie Amaterasu w Ziemi� i obserwacja tego zjawiska przez detektory projektu Telescope Array w Utah. To, oczywi�cie, wizualizacja, a nie zdj�cie

Jak fizycy radz� sobie z... ca�owaniem

m�zg

Piotr Cie�li�ski

Nauka wci�� nie wie wszystkiego o ca�owaniu. Jest sporne, czy ta sztuka jest nam wrodzona, czy wyuczona, i w og�le czemu to ma s�u�y�. Pewne jest tylko, �e to przyjemne. Zazwyczaj.

28.11.2023 | 13:43

ca�owanie

fizyka

nauka

psychologia

W Ziemi� uderzy� promie� o prawie rekordowej energii. Naukowcy nie maj� poj�cia, sk�d si� wzi��

kosmos

Tomasz Ulanowski

To znaczy maj� - ale w rejonie Kosmosu, z kt�rego dotar�a do nas tajemnicza cz�stka ogromnej energii, zieje pustka.

24.11.2023 | 16:51

astronomia

fizyka

nauka

Amaterasu uderzy�a w Ziemi� 27 maja 2021 r. Tak naukowcy wyobra�aj� sobie to zjawiskowe wydarzenie

Chemik: Tworz� nanomateria�y pozwalaj�ce na pokonywanie barier obecnych technologii fotonicznych

polscy naukowcy donosz�

dr hab. Wiktor Lewandowski, prof. UW

Analizuj�c rozw�j technologii mo�na powiedzie�, �e XX w. skupia� si� na elektryczno�ci, a wiek XXI w. to epoka fotoniki, czyli sposobu wytwarzania, manipulacji i detekcji �wiat�a.

16.11.2023 | 15:35

biologia

chemia

fizyka

nanotechnologia

Dr hab. Wiktor Lewandowski, szef Pracowni Syntezy Organicznych Nanomateria��w w Zak�adzie Chemii Organicznej i Technologii Chemicznej Wydzia�u Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, 9 pa�dziernika 2023 r.

Dlaczego fizyka nie mo�e wyja�ni� pochodzenia �ycia?

fizyka

Lee Cronin

Wsp�czesna fizyka mo�e wyja�ni� wszystko, od spinu najmniejszej cz�stki po zachowanie ca�ych gromad galaktyk. Ale nie mo�e wyja�ni� powstania �ycia. Czy to si� zmieni?

02.11.2023 | 17:40

biologia

The Conversation

�ycie

Tworz�c cz�steczki �ycia, mo�na je sk�ada� podobnie jak klocki Lego

Fizykochemiczka: Projektuj� nanocz�stki z�ota, dzi�ki kt�rym wcze�nie wykryjemy choroby m�zgu

polscy naukowcy donosz�

Dr hab. in�. Joanna Olesiak-Ba�ska

Moim celem jest opracowanie narz�dzi diagnostycznych opartych na znacznikach organicznych i nanocz�stkach, kt�re w przysz�o�ci umo�liwi� �ledzenie zmian w m�zgu i wczesne diagnozowanie chor�b neurodegeneracyjnych, takich jak alzheimer.

19.10.2023 | 12:07

alzheimer

biologia

chemia

fizyka

Kropki kwantowe to cz�� rewolucji. Dlatego zosta�y docenione Nagrod� Nobla

chemia

Andrew Maynard

Kszta�towanie �wiata na poziomie atomowym jest dok�adnie tym, do czego d��yli Bawendi, Brus i Jekimow w swoich prze�omowych pracach dotycz�cych kropek kwantowych.

13.10.2023 | 17:00

fizyka

fizyka kwantowa

Nagroda Nobla

nauka

Rozwi�� quiz. Co wiesz o tegorocznych Nagrodach Nobla?

quizy Wyborczej

Katarzyna Staszak, Ewa Tomkowska, Tomasz Ulanowski, Kasper Kalinowski

Sprawd�, czy wiesz, dlaczego tegoroczny Nobel z medycyny podoba�by si� Alfredowi Noblowi, kt�ry z noblist�w urodzi� si� w ZSRR i co si� sta�o z nazwiskami laureat�w Nagrody Nobla z chemii.

05.10.2023 | 18:47

chemia

fizyka

medycyna

Nagrody Nobla

Popiersie Alfreda Nobla w sali, w kt�rej odbywaj� si� ceremonie wr�czania nagr�d przez niego ufundowanych.

Dr hab. Demkowicz-Dobrza�ski: Przeszli�my do poziomu pomiaru zjawisk rz�du kilkudziesi�ciu attosekund

Nauka

Kasper Kalinowski

Tegoroczny Nobel nagrodzi� narz�dzie, kt�re umo�liwia obserwacje zjawisk przebiegaj�cych w skali czasowej jednej miliardowej jednej miliardowej sekundy. W przysz�o�ci mo�e zrewolucjonizowa� chemi� oraz przyspieszy� powstanie komputer�w optycznych.

03.10.2023 | 14:04

fizyka

Nagroda Nobla

nauka

Mats Larsson, cz�onek Szwedzkiej Akademii Nauk prezentuje tegoroczn� Nagrod� Nobla z fizyki

Nobel z fizyki. Sylwetki laureat�w

Nagroda Nobla

Tomasz Ulanowski

Ca�a tr�jka to naukowcy z Europy, kt�rych praca "wygna�a" z ich rodzimych kraj�w.

03.10.2023 | 12:58

fizyka

fizyka kwantowa

nauka

Tegoroczni nobli�ci z fizyki. Pierre Agostini, Ferenc Krausz i Anne L'Huillier

Nagroda Nobla z fizyki za ultrakr�tkie impulsy laserowe, dzi�ki kt�rym mo�na �ledzi� ruch elektron�w w atomach

Nagroda Nobla

Piotr Cie�li�ski

W tym roku Nagrod� Nobla z fizyki otrzymali Pierre Agostini, Ferenc Krausz i Anne L'Huillier za eksperymenty, kt�re umo�liwi�y generowanie attosekundowych impuls�w �wiat�a do badania ruchu elektron�w w atomach i moleku�ach. Laureaci podziel� si�...

03.10.2023 | 12:03

fizyka

We wtorek Nagroda Nobla z fizyki. Dostan� j� tw�rcy metasoczewek, spintroniki czy mo�e cyfrowej alchemii?

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Tegorocznych laureat�w Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki poznamy o godz. 11.45. Podziel� si� kwot� 11 mln koron, czyli ponad 950 tys. euro. Dwa tygodnie temu Clarivate Analytics og�osi�a mocnych kandydat�w - tzw. laureat�w cytowa�.

03.10.2023 | 06:05

fizyka

in�ynieria

metamateria�

Nagroda Nobla

Ateizm nie jest prawem logiki lub matematyki, jak twierdzenie Pitagorasa, ani udowodnionym prawem przyrody, jak r�wnania Maxwella

Wolna Sobota

Marek Abramowicz

Ateizm jest drogocennym zwierciad�em, w kt�rym codziennie przegl�da si� moja wiara

11.09.2023 | 06:00

ateizm

chrze�cija�stwo

fizyka

naukowcy

Centrum Drogi Mlecznej. Pozosta�o�� po supernowej G359.1-0.5.

Rodzice oburzeni: nauczyciele zapowiedzieli kartk�wki ju� na pierwszych lekcjach fizyki i chemii. "Co si� dzieje z t� szko��?"

�y� Lepiej. Psychologia Codziennie

Agata Kulczycka

- C�rka zacz�a nauk� w si�dmej klasie. Ma dwa nowe przedmioty: fizyk� i chemi�. We wtorek, na pierwszych lekcjach tych przedmiot�w, nauczyciele od razu zapowiedzieli kartk�wki. Dzieci nie zd��y�y si� dowiedzie�, o czym b�d� te przedmioty, ale ju�...

07.09.2023 | 11:10

chemia

edukacja

fizyka

Nowy rok szkolny 2022/2023

Si�dmoklasi�ci na pierwszych w swoim �yciu lekcjach chemii i fizyki na dzie� dobry dowiedzieli si�... �e za dwa tygodnie napisz� kartk�wki (zdj�cie ilustracyjne)

Czy fizyka dopuszcza podr�e w czasie?

Ksi��ki

Piotr Cie�li�ski

Kiedy� takie rozwa�ania uznawano za herezj�, naukowcy ich unikali, aby nie przylgn�a do nich opinia ekscentryk�w. Ale wielu fizyk�w nie potrafi�o si� powstrzyma� i pr�bowa�o ugry�� problem od strony teoretycznej

29.08.2023 | 05:53

fizyka

ksi��ki

Magazyn Ksi��ki nr 4/61

podr�e w czasie

Czy jest spos�b, aby si� cofn�� do minionych wydarze�?

Prof. Andrzej Hennel: Deutsche Welle wybiela fizyk�w, kt�rzy budowali bomb� atomow� dla Hitlera

historia

Andrzej Hennel

W polskich mediach ukaza�o si� t�umaczenie artyku�u Freda Schwallera z Deutsche Welle "Dlaczego nazi�ci nie zbudowali bomby przed Oppenheimerem?"

25.08.2023 | 10:53

bomba atomowa

fizyka

Niemcy

Oppenheimer

Na czym polega dzia�anie Stw�rcy i czym jest materia�, z kt�rego stwarza? Filozof polemizuje z astrofizykiem i kosmologiem

Wolna Sobota

Jan Wole�ski

Fizyka i stworzenie �wiata. Filozof Jan Wole�ski polemizuje z fizykiem Markiem Abramowiczem i kosmologiem Leszkiem M. Soko�owskim

25.08.2023 | 07:23

filozofia

fizyka

kosmos

nauka

Stworzenie wszech�wiata z gwiazdami, galaktykami i mg�awicami

Korea�czycy za wcze�nie wypili soju - LK-99 nie jest nadprzewodnikiem. Ju� wiemy, dlaczego materia� oszuka� badaczy

fizyka

Piotr Cie�li�ski

Gdyby odkrycie si� potwierdzi�o, by�aby murowana Nagroda Nobla, a �wiat czeka�aby rewolucja technologiczna. Fizykom pozosta�o tylko rozwik�a� zagadk�: dlaczego LK-99 zachowuje si� tak dziwnie?

18.08.2023 | 16:37

elektryczno��

Korea Po�udniowa

magnetyzm

nowe technologie

Do�wiadczenie pokazuje kwantow� lewitacj� magnetyczn� i efekt zawieszenia. Rozbryzg ciek�ego azotu ch�odzi ceramiczny nadprzewodnik, zmuszaj�c go do unoszenia si� w powietrzu pod magnesem.

Wielka zmiana w �wiatowej fizyce: ju� nie "zamknij si� i policz", tylko "zamknij si� i spekuluj"

Wolna Sobota

Marek Abramowicz

Astrofizyk: Wszech�wiat musi by� wyregulowany tak, aby powsta�o inteligentne �ycie, niekoniecznie

18.08.2023 | 10:23

czarne dziury

ewolucja

fizyka

kosmos

Najbli�sza Ziemi czarna dziura i jej gwiazda

Orli�ski: "Oppenheimer" mnie rozczarowa� - za ma�o o fizyce, za du�o o maccartyzmie

Du�y Format

Wojciech Orli�ski

Fizycy z ca�ego �wiata byli oburzeni pomini�ciem Meitner. Przez lata zg�aszali j� do nagrody, ale Komitet Noblowski nigdy nie przyznaje si� do b��du.

14.08.2023 | 04:30

bomba atomowa

film

fizyka

Oppenheimer

Fuzja j�drowa znowu wypali�a. Czy b�dzie z tego energia?

fuzja termoj�drowa

Piotr Cie�li�ski

Gdyby uda�o si� ujarzmi� fuzj� j�drow�, mogliby�my na setki lat zapomnie� o k�opotach z energi�. National Ignition Facility (NIF) w Kalifornii zbli�y�a si� do tego celu. Jak bardzo?

08.08.2023 | 14:00

eksperyment

energia j�drowa

fizyka

lasery

Komora, w kt�rej skupiaj� si� wi�zki laser�w w National Ignition Facility (NIF) w Kalifornii

Mo�emy postawi� hipotez�, �e za istnienie i w�asno�ci Wszech�wiata odpowiadaj� pewne moce niematerialne i ponadnaturalne

Wolna Sobota

Leszek M. Soko�owski

Fizyk kosmolog: Ca�y zestaw element�w struktury Wszech�wiata jest subtelnie dostrojony tak, by�my mogli istnie�

04.08.2023 | 10:00

ewolucja

fizyka

kosmos

naukowcy odkryli

Licealista Micha� Lipiec i sze�� olimpijskich medali. "Chc� zmieni� �wiat na lepsze"

licea

Olga Szpunar

Micha� Lipiec, ucze� V LO w Krakowie, w jednym miesi�cu odni�s� sukces w trzech olimpiadach mi�dzynarodowych. Niezwykle zdolny, niezwykle skromny. - Jak posz�o? - pytali go rodzice po ka�dym olimpijskim starcie. - Mo�e by� - odpowiada�. A potem...

04.08.2023 | 06:33

chemia

fizyka

matematyka

m�odzie�

Korea�ski nadprzewodnik - potwierdzony czy obalony? Co ju� wiadomo o LK-99

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Tydzie� temu korea�scy naukowcy og�osili, �e tworzyli materia�, zwany LK-99, kt�ry jest nadprzewodnikiem w normalnej temperaturze i ci�nieniu atmosferycznym. Taki wynalazek mo�e zmieni� nasz� cywilizacj�. Zbyt pi�kne, aby by�o prawdziwe - m�wili...

02.08.2023 | 15:00

elektryczno��

fizyka

Korea Po�udniowa

nowe technologie

Kawa�ek spieku LK-99 lewituje nad magnesem. Kadr z wideo, do��czonego do publikacji korea�skich naukowc�w, kt�re ma dowodzi� tego, �e LK-99 jest nadprzewodnikiem

Korea�czycy zaszokowali �wiat. Kulisy odkrycia nowego nadprzewodnika, kt�ry mo�e zmieni� wszystko

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Od kilku dni �rodowisko fizyk�w jest w stanie wrzenia. Wszyscy zastanawiaj� si�, czy szokuj�ca wiadomo�� z Korei Po�udniowej nie b�dzie powt�rk� z odkrycia �wier� wieku temu zimnej fuzji j�drowej, kt�ra mia�a by� �r�d�em niemal niewyczerpalnej...

28.07.2023 | 12:00

energia

fizyka

Korea Po�udniowa

nowe technologie

To prze�omowe odkrycie! Korea�czycy stworzyli nadprzewodnik w temperaturze pokojowej

Nauka

J�zef Spa�ek

Nie potrafi� dzi� sobie wyobrazi� wszelkich konsekwencji tego naukowego prze�omu dla naszej cywilizacji.

27.07.2023 | 10:46

energia

fizyka

Korea Po�udniowa

nowe technologie

Wi�cej klimy? To idiotyzm. Fizyka sugeruje co� innego na fale upa��w

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Zmrozi�y mnie najnowsze prognozy Mi�dzynarodowej Agencji Energii, a powinny raczej rozpali�.

24.07.2023 | 16:22

architektura

drzewa

fizyka

globalne ocieplenie

Jazd, miasto w �rodkowym Iranie. Pi�� a�urowych wie� widocznych na zdj�ciu to badgiry (dos�ownie: �apacze wiatru), kt�re pe�ni� funkcj� klimatyzator�w

Jak dzia�a bomba atomowa i co robi Einstein w filmie "Oppenheimer"?

fizyka

Piotr Cie�li�ski

To s�ynne r�wnanie Einsteina E=mc^2 wytyczy�o drog� bombie atomowej.

23.07.2023 | 11:44

albert einstein

artyku�

bomba atomowa

bomba wodorowa

Einstein i Oppenheimer w Institute for Advanced Study

To Egipcjanie zacz�li mierzy� pierwsz� godzin� i zmienili nasz stosunek do czasu

czas

Prof. Robert Cockcroft, Prof. Sarah Symons

Zwi�zek ludzko�ci z okre�laniem czasu zacz�� si� przed pierwszym s�owem pisanym, co sprawia, �e dzi� tak trudno jest bada� pochodzenia wielu jednostek pomiaru czasu.

10.07.2023 | 19:20

archeologia

fizyka

nauka

The Conversation

Fragment sklepienia astronomicznego w �wi�tyni Dendera w Egipcie.

Dlaczego moja fotowoltaika w po�udnie si� wy��cza? Pow�d jest banalnie prosty... i cholernie wkurzaj�cy

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Przyczyna nie le�y wcale w tym, �e mamy ju� w Polsce za du�o fotowoltaiki i zielonego pr�du, wi�c sieci energetyczne musz� od��cza� prosument�w.

07.07.2023 | 06:05

Co czuj�

energetyka

energia odnawialna

fizyka