NAUKA Gazeta Wyborcza

Teraz czas na epigenetyk�

epigenetyka

prof. Kazimierz Roszkowski-�li�*

Epigenetyka to modyfikacje, kt�re nie powoduj� zmian w strukturze DNA, natomiast wp�ywaj� na ekspresj� genu

14.06.2018 | 07:00

nauka

nfpdm

Pieni�dze na walk� z nowotworami. Przyznano granty Naukowej Fundacji Polpharmy

nauka

Wojciech Moskal

Temat 16. edycji konkursu - "Rozw�j i optymalizacja proces�w w biotechnologii medycznej" - stanowi� wielkie wyzwanie, bo przemys� farmaceutyczny w Polsce dopiero przymierza si� do produkcji lek�w biologicznych i biopodobnych.

14.06.2018 | 07:00

nfpdm

rak

Tkanki z pralki. Ma��e�stwo naukowc�w z Leeds znalaz�o spos�b na odrzucane przeszczepy

Nauka

Joanna Dzikowska

Immunolog Eileen Ingham i bioin�ynier John Fisher z Uniwersytetu w Leeds opracowali now� metod� oczyszczania tkanek mi�kkich przed przeszczepem. Zapobiega ona odrzuceniu tkanki dawcy przez uk�ad odporno�ciowy biorcy.

13.06.2018 | 23:23

choroby serca

cukrzyca

medycyna

nauka

Immunolog prof. Eileen Ingham i bioin�ynier prof. John Fisher z Uniwersytetu w Leeds

Protest student�w w ca�ej Polsce. "Je�li ustawa wejdzie w �ycie, ludzie st�d po prostu wyjad�"

Kraj

Maciej Or�owski, UJ, Agnieszka Kwiatkowska, Joanna Wi�niowska, Maciej Cho�odowski, Magdalena Warchala, Mateusz Majnusz

W miastach akademickich w ca�ej Polsce studenci protestowali w �rod� przeciw planowanej reformie szkolnictwa wy�szego Jaros�awa Gowina. Jak mantra powtarza�y si� zarzuty, �e ustawa marginalizuje uczelnie regionalne i zagra�a autonomii uczelni.

13.06.2018 | 23:12

Jaros�aw Gowin

nauka

protest student�w

studenci

Kiedy i komu atak j�drowy mo�e si� op�aci�? Ameryka�scy naukowcy obliczaj� bilans zysk�w i strat

Nauka

Tomasz Ulanowski

Nie r�b drugiemu, co tobie niemi�e. Tak przynajmniej wynika z wylicze� naukowc�w w USA. Ich zdaniem atak z u�yciem wi�cej ni� 100 g�owic nuklearnych by�by samob�jczy

13.06.2018 | 18:59

bomba atomowa

nauka

Pr�bna eksplozja j�drowa na poligonie w Nevadzie 15 kwietnia 1955

Prof. Gadacz popiera strajk student�w. "Obawy upolitycznienia uczelni s� uzasadnione"

AGH

Angelika Pito�

"Podstaw� �ycia spo�ecze�stw demokratycznych s� trzy instytucje: niezawis�e s�dy, wolne media i autonomiczne uczelnie. Zamach na niezawis�o��, wolno�� i autonomi� jest zamachem na podstawy demokracji. Nie pozw�lcie sobie ich odebra�".

13.06.2018 | 14:50

Jaros�aw Gowin

nauka

studenci

UJ

Ile czasu spada�by� do �rodka Ziemi? Naukowcy to obliczyli, a wynik jest nieprawdopodobny

Nauka Extra

Piotr Cie�li�ski; Zdj�cia: Anna Czuba; Animacja: Micha� Nowacki; Realizacja: Edyta B�aszczak

Naukowcy stawiaj� przed sob� coraz ciekawsze tezy badawcze. Ostatnio zastanawiali si�, ile czasu zaj�oby nam swobodne spadanie do samego �rodka naszej planety. Oczywi�cie taki zabieg jest ma�o prawdopodobny, ale od czego jest nauka. Piotr...

13.06.2018 | 07:48

ciekawostki

nauka

Piotr Cie�li�ski

ziemia

Kr�lowa Wiktoria kreowa�a trendy. Duchowni apelowali, aby si� nie szczepi�a i nie znieczula�a podczas porodu, bo to grzech

Nauka

Andrzej Hennel

Gdy zasz�a w ci�� po raz �smy, najwy�szy duchowny Ko�cio�a anglika�skiego - arcybiskup Canterbury - zaapelowa�, aby nie podda�a si� znieczuleniu chloroformem przy porodzie. Bo w Biblii zapisano: "w b�lach rodzi� b�dziesz".

13.06.2018 | 06:31

hemofilia

medycyna

nauka

szczepienia

Studenci kolejnych uniwersytet�w przy��czaj� si� do protestu przeciwko tzw. reformie Gowina. Wicepremier zapowiada ust�pstwa

Kraj

Justyna Suchecka, Angelika Pito�, Joanna Dzikowska, Agnieszka Kwiatkowska, Szymon Bujalski

Do protestuj�cych na Uniwersytecie Warszawskim przy��czaj� si� studenci z kolejnych miast. Jaros�aw Gowin zapowiada zmiany w swojej ustawie, ale wynikaj� one bardziej z niepokoj�w w �rodowisku Prawa i Sprawiedliwo�ci ni� z narastaj�cego oporu na...

12.06.2018 | 20:14

Jaros�aw Gowin

nauka

protest

uniwersytet

Baobaby maj� do��? Nagle zacz�y umiera� najstarsze i najwi�ksze drzewa w Afryce

drzewa

Tomasz Ulanowski

Naukowcy nie wiedz� dlaczego. Czy tym majestatycznym drzewom zagra�aj� zmiany klimatu?

12.06.2018 | 15:00

Afryka

nauka

zmiany klimatu

Jedz�c ma��e, zjadasz plastik. A tak�e inne �mieci

�rodowisko

Tomasz Ulanowski

To wniosek z badania przeprowadzonego przez uczonych z Wielkiej Brytanii. Wyniki s� zatrwa�aj�ce.

12.06.2018 | 11:08

nauka

Liczby rzeczywiste nie s� rzeczywiste. I dlatego mamy... woln� wol� - dowodzi szwajcarski fizyk

matematyka

Irena Cie�li�ska

Jedno z dwojga: albo liczby rzeczywiste (czyli wszystkie te, kt�re tworz� o� liczbow�) nie s� wcale rzeczywiste, albo wolna wola jest z�udzeniem, a my�lenie i dzia�anie nie maj� �adnego sensu.

11.06.2018 | 16:00

fizyka

nauka

7 rzeczy, o kt�rych nie wiedzieli�my jeszcze tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Wiadomo�ci� ubieg�ego tygodnia by� dla mnie wynik rewelacyjnej terapii, kt�ra uleczy�a pacjentk� z zaawansowanym, terminalnym rakiem piersi. Jak to si� sta�o? Naukowcy "podkr�cili" jej w�asny uk�ad odporno�ciowy tak, �eby m�g� poradzi� sobie z...

11.06.2018 | 06:34

nauka

Najlepsi wynalazcy Europy nagrodzeni w Pary�u. Za rewelacyjny bie�nik w oponach, lasery, mikroczipy i superklej

Nauka

Joanna Dzikowska

- Oto superbohaterowie naszych czas�w - m�wi� Benoit Battistelli, prezydent Europejskiego Biura Patentowego, kt�re nagrodzi�o najlepszych wynalazc�w. W finale konkursu "European Inventor Award" znalaz� si� tak�e polski zesp�.

10.06.2018 | 15:28

nauka

odkrycia

patenty

wynalazki

Jane ni Dhulchaointigh, nagroda w kategorii 'Ma�e i �rednie inicjatywy'

Zmar� Juliusz �ukasiewicz. Jego tunele aerodynamiczne pomog�y Amerykanom zdoby� Ksi�yc

Nauka

Ewa �ernicka, Piotr i Marek �ukasiewicz

Po�egnanie. Julek by� przekonany, �e nale�y "�y� pe�ni� �ycia" i tak w�a�nie prze�y� ka�dy dzie� swoich 98 lat, podejmuj�c wyzwania, jakie �ycie przed nim stawia�o.

10.06.2018 | 13:12

nauka

po�egnanie

Nauka dost�pna na wyci�gni�cie r�ki. Piknik Rodzinny na stadionie [ZDJ�CIA, WIDEO]

nauka

Martyna Bielska

By�y pokazy naukowe, eksperymenty i wyk�ady, kt�re przygotowa�y podlaskie uczelnie. By� szpital pluszowego misia i pokazy udzielania pierwszej pomocy. Stoisko kryminalistyczne i kolorowy �wiat chemii. Roboty sumo, kosmiczna wyprawa i �aziki...

09.06.2018 | 16:47

Bia�ystok

Festiwal Nauki i Sztuki

impreza plenerowa

uczelnie

Cyklony tropikalne staj� si� coraz wolniejsze. �le nam to wr�y

Nauka

Tomasz Ulanowski

Bardzo �le. Im wolniej huragany czy tajfuny przesuwaj� si� nad l�dem, tym wi�kszych zniszcze� dokonuj�.

09.06.2018 | 12:13

globalne ocieplenie

huragan

klimat

nauka

GPS bociana Kajtka zamilk� 26 kwietnia. Potem kto� na kart� SIM z jego nadajnika nabi� 10 tys. z�

ptaki

Estera Flieger

Bocian Kajtek nie wr�ci� na wiosn� do Polski. Ostatni sygna� o jego pozycji Grupa Ekologiczna otrzyma�a 26 kwietnia. A potem przyszed� rachunek od operatora.

08.06.2018 | 23:09

nauka

ochrona �rodowiska

przyroda

"Lista presti�owych wydawnictw naukowych" to reglamentacja rynku i ograniczenie swobody autor�w [LIST DO JAROS�AWA GOWINA]

Opinie

Dr Andrzej Nowakowski, Dyrektor TAiWPN Universitas

List dyrektora wydawnictwa Universitas, doktora Andrzeja Nowakowskiego, do ministra nauki i szkolnictwa wy�szego, Jaros�awa Gowina.

08.06.2018 | 17:19

Jaros�aw Gowin

ksi��ki

nauka

Umar� jak Jezus? We W�oszech odkryto szcz�tki ukrzy�owanego 2000 lat temu m�czyzny

Nauka

Joanna Grabowska

Ukrzy�owanie by�o powszechn� form� karania i u�miercania ludzi w Imperium Rzymskim, ale archeologia znalaz�a dopiero drugi dow�d na te nieludzkie praktyki. Naukowcy, kt�rzy zbadali znalezisko, opisuj� ze szczeg�ami, jak w tych czasach mog�o...

08.06.2018 | 11:35

archeologia

Jezus Chrystus

nauka

Inscenizacja ukrzy�owania Jezusa, Filipiny

Kasia dosta�a si� na presti�owy sta� do Afryki, ale potrzebuje pieni�dzy na bilet i noclegi. Mo�ecie pom�c

Uniwersytet Przyrodniczy we Wroc�awiu

Joanna Dzikowska

Katarzyna Bugiel studiuje na Uniwersytecie Przyrodniczym. Jako jedna z 24 os�b zosta�a wybrana do presti�owego programu Veterinary Student Elective Clinic w Afryce, ale aby tam pojecha�, potrzebuje waszej pomocy.

08.06.2018 | 07:07

nauka

studenci

weterynaria

zwierz�ta

NASA: �azik Curiosity odkry� na Marsie star� materi� organiczn� i �wie�e �lady metanu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

W sierpniu minie sze�� lat, odk�d Curiosity wyl�dowa� na Marsie. W tym czasie zdoby� mocne dowody na to, �e miliardy lat temu p�yn�a tam woda. Teraz jednak jest na tropie czego� bardziej �wie�ego. NASA poinformowa�a w czwartek na konferencji...

07.06.2018 | 21:27

Curiosity

mars

NASA

nauka

Selfie wykonane przez Curiosity - skomponowane z kilku zdj��, dlatego nie wida� ramienia �azika

W tym roku Piknik Naukowy z �yw� bibliotek�!

Nauka

Piotr Cie�li�ski

W sobot� na Stadionie Narodowym w Warszawie odb�dzie si� najwi�ksza w Europie cykliczna impreza plenerowa zwi�zana z nauk�. To ju� 22. edycja Pikniku Naukowego.

07.06.2018 | 15:36

Centrum Nauki Kopernik

nauka

Piknik Naukowy

Dzieci w miastach rodz� si� z mniej zr�nicowan� flor� jelitow�. Co trac�?

Nauka

Tomasz Ulanowski

R�nice pomi�dzy mikroorganizmami zasiedlaj�cymi jelita mieszczuch�w i mieszka�c�w wsi wida� ju� u niemowl�t.

07.06.2018 | 06:04

flora bakteryjna

nauka

zdrowie

Czym si� brzydzisz? Naukowcy rozpoznali sze�� rodzaj�w wstr�tu

Nauka

Tomasz Ulanowski

Wstr�t to wynalazek ewolucji, kt�ry chroni nas przed zatruciem i chorob�.

06.06.2018 | 16:08

ewolucja

nauka

wstr�t

K��bi�ce si� owady u wielu z nas wywo�uj� obrzydzenie

Najstarsze na �wiecie �lady gru�licy odkryto na �l�sku. Ta choroba jest starsza od... ssak�w

Nauka

Wojciech Miko�uszko

Polscy paleontolodzy znale�li jej �lady w szkielecie morskiego gada sprzed 245 mln lat.

06.06.2018 | 11:01

gady

gru�lica

nauka

paleontologia

Jeden z notozaur�w - gad�w, kt�re chorowa�y na gru�lic� ju� ponad 240 mln lat temu

Cie� mo�e by� szybszy ni� �wiat�o. Jak to mo�liwe? Wyja�nia Piotr Cie�li�ski

Nauka Extra

Piotr Cie�li�ski; Zdj�cia: Anna Czuba; Monta� i animacja: Micha� Nowacki

Jak wiadomo z teorii Alberta Einsteina, �wiat�o nie mo�e przekroczy� pr�dko�ci 300 tys. km/s. Zosta�o to wielokrotnie sprawdzone w eksperymentach. Ale czy mo�liwe jest to, �e nasz cie� b�dzie porusza� si� z wi�ksz� pr�dko�ci� ni� �wiat�o? Nauka...

06.06.2018 | 09:53

albert einstein

eksperyment

nauka

�wiat�o

Mia�a raka piersi z przerzutami i zosta�y jej tylko trzy miesi�ce �ycia. Uzdrowi�a j� nowa terapia

Nauka

Margit Kossobudzka

Po trzech tygodniach pionierskiej terapii guzy znikn�y. Po dw�ch latach od podania leku Judy Perkins jest ca�kowicie wolna od raka. Uczeni og�osili te sensacyjne wyniki w "Nature Medicine".

05.06.2018 | 15:42

immunoterapia

nauka

rak piersi

zdrowie

Cho� dzi� nie kupuj niczego z plastiku. Ul�yj Ziemi

Nauka

Tomasz Ulanowski

Dzisiaj �wiatowy Dzie� �rodowiska. Co mo�emy zrobi�, �eby mniej szkodzi� przyrodzie, kt�rej - o czym niem�drze zapominamy - jeste�my przecie� cz�ci�?

05.06.2018 | 12:07

nauka

plastik

tworzywa sztuczne

zanieczyszczenie �rodowiska

300 milion�w ton tworzyw sztucznych
produkuje si� na �wiecie ka�dego roku

Od miesi�ca bez deszczu? A mo�e wci�� leje? Sami sobie jeste�my winni

Nauka

Tomasz Ulanowski

Problem z brakiem lub nadmiarem opad�w to mo�e by� skutek globalnego ocieplenia. Zmiany klimatu zaburzaj� obieg wody w przyrodzie.

05.06.2018 | 06:05

globalne ocieplenie

klimat

nauka

woda

Wysychaj�ce w wyniku suszy Jezioro �ywieckie w 2015 r.

Wody Polskie utopi�y ptaki polskie

Nauka

Adam Wajrak

Fala powodziowa zniszczy�a setki gniazd. Utopiono jaja i piskl�ta gatunk�w chronionych polskim i unijnym prawem. Masakry dokona�a rz�dowa agenda na zam�wienie biznesu. Ma�o kto zauwa�y�, �e to pierwszy widoczny efekt "reformy" - wyj�cia gospodarki...

04.06.2018 | 11:29

Adam Wajrak

nauka

ochrona �rodowiska

ptaki

8 rzeczy, o kt�rych nie wiedzieli�my jeszcze tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Najbardziej wstrz�saj�c� naukow� wiadomo�ci� zesz�ego tygodnia by� raport brytyjskiego naukowca, kt�ry dowodzi, �e mo�na zapobiec wi�kszo�ci przypadk�w bia�aczki limfoblastycznej u dzieci. To najcz�ciej wyst�puj�cy nowotw�r u dzieci, choroba o...

04.06.2018 | 06:23

nauka

Czaszka jednej z ofiar bitwy w Alken Enge

Sprawd�, w kt�rych europejskich k�pieliskach woda jest czysta. Niestety, polskie odstaj� od unijnej �redniej

Nauka

Tomasz Ulanowski

Z czysto�ci� k�pielisk jeste�my w tyle. Tak wynika z raportu dotycz�cego stanu wody w k�pieliskach w Unii Europejskiej, Szwajcarii i Albanii, kt�ry opublikowa�a Europejska Agencja �rodowiska (EEA).

03.06.2018 | 20:21

jako�� wody

k�pieliska

nauka

raport

Zagadka rzezi na du�skim torfowisku. Tacyt pisa� prawd� o makabrycznych praktykach German�w

Nauka

Joanna Grabowska

Staro�ytna bitwa na mokrad�ach Alken Enge jest na razie wielk� zagadk�, bo nawet nie wiadomo dok�adnie, kto, z kim i o co w niej walczy�. Za jej spraw� jednak naukowcy znale�li dowody na makabryczne pobitewne praktyki German�w opisane przez Tacyta....

02.06.2018 | 19:28

archeologia

nauka

Rzymianie

Dzi� w Polsce zaczyna si� lato (kt�re w tym roku trwa ju� od ko�ca zimy). A na niebie ci�gle mo�na podziwia� prawdziwie kosmiczny spektakl - z udzia�em ISS

klimat

Tomasz Ulanowski

Klimatycznie rzecz bior�c, 1 czerwca to w naszym kraju pocz�tek lata. Pory roku lubi� jednak co roku wyprawia� niez�e harce.

01.06.2018 | 14:00

globalne ocieplenie

nauka

pogoda

Czego rzymscy legioni�ci szukali na Kujawach? Wielkie ma�e odkrycie polskich archeolog�w

archeologia

Joanna Grabowska

O tym, �e rzymscy �o�nierze bywali na ziemiach dzisiaj zajmowanych przez Polsk�, wiadomo by�o dot�d tylko dzi�ki przekazom antycznych historyk�w. Teraz - po raz pierwszy - naukowcy maj� na to namacalne archeologiczne dowody.

01.06.2018 | 12:00

nauka

Inscenizacja walki legionu rzymskiego z wojownikami celtyckimi, Nowa S�upia, sierpie� 2009

Ki, ki, ki - jestem duuuu�y! Dzi�cio� du�y. WAJRAK w Puszczy chodzi szlakami opisanymi w swojej nowej ksi��ce

puszcza bia�owieska

Adam Wajrak

Ki, ki, ki - takie d�wi�czne i nieustanne, a� dra�ni�ce, s�ycha� wsz�dzie. W g��bi Puszczy i na jej skraju. Tak jakby wype�ni�y j� jakie� szalone metronomy odliczaj�ce czas do nie wiadomo czego.

01.06.2018 | 05:30

adam wajrak

biologia

nauka

Niech Dzie� Dziecka trwa ca�y rok! Czyli o po�ytkach z zabawy

Strefa nauczyciela

Olga Wo�niak

Do czego potrzebna jest zabawa? Przedstawiamy pi�� korzy�ci, o kt�rych by�cie nie pomy�leli

31.05.2018 | 23:23

dzie� dziecka

nauka

psychologia

rozw�j dziecka

Poznaj NOTCH2NL - gen, dzi�ki kt�remu jeste� cz�owiekiem

m�zg

Tomasz Ulanowski

Naukowcy zidentyfikowali gen odpowiadaj�cy za wyj�tkowy rozw�j ludzkiej kory m�zgowej. NOTCH2NL nie dysponuje �aden inny gatunek.

31.05.2018 | 17:00

biologia

nauka

Naukowcy odkryli gen, dzi�ki kt�remu mocno rozwija si� ludzka kora m�zgowa

Kom�rki macierzyste naprawi� serce

nauka

Wojciech Moskal

Naukowcy z Japonii jako pierwsi dostali oficjaln� zgod� na leczenie serca za pomoc� przeprogramowanych kom�rek macierzystych. Jednak niekt�rych uczonych te plany niepokoj�.

31.05.2018 | 15:50

biologia

zdrowie