NAUKA Gazeta Wyborcza

NASA: stracili�my �azik Opportunity, kt�ry przez 15 lat je�dzi� po Marsie

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Ostatni raz kontakt z Opportunity nawi�zano 10 czerwca ubieg�ego roku. Na Marsie szala�a wtedy globalna burza py�owa, kt�ra odci�a �azik od �wiat�a. Od tamtej pory NASA na pr�no pr�bowa�a si� z nim po��czy�. Wczoraj oficjalnie og�osi�a jego utrat�.

14.02.2019 | 15:24

mars

nasa

nauka

opportunity

Dramatycznie spada liczebno�� owad�w na �wiecie. Przera�aj�cy raport

Nauka

Mateusz Sowi�ski

Je�li spadkowy trend si� nie zmieni, 40 proc. wszystkich gatunk�w owad�w zniknie w ci�gu kilku najbli�szych dekad! A� jedna trzecia wszystkich owad�w jest zagro�ona.

14.02.2019 | 09:40

czerwona ksi�ga

nauka

ochrona �rodowiska

owady

Walentynki i matematyka. "Kochanie, jeste� lepszy ni� 37 proc. moich partner�w. Wyjdziesz za mnie?"

walentynki

Paulina Rowi�ska

Dzi� walentynki i jak pewnie wielu z was zastanawiam si�, czy nie nadesz�a ju� pora na �lub. Tylko sk�d mam wiedzie�, czy m�j obecny ch�opak to ten jedyny i czy w�a�nie z nim chc� sp�dzi� reszt� �ycia? Pomaga matematyczna "zasada 37 proc."

14.02.2019 | 06:30

matematyka

nauka

Walentynki 2019. Mo�na wyliczy� matematyczne szanse na udany zwi�zek

"Powstrzymaj smog, przesi�d� si� do hybrydy". Czy�by?

Nauka

Micha� Setlak

Wielki billboard przy drodze zach�ca: "Stop smog, go hybrid" - "powstrzymaj smog, przesi�d� si� do hybrydy". To w sumie oczywiste, �e nowe auto hybrydowe nie zatruwa powietrza tak jak stary diesel. Okazuje si� jednak, �e rzeczywisto�� wcale nie...

13.01.2019 | 13:32

nap�d alternatywny

nauka

samochody elektryczne

samochody hybrydowe

�wiat pragn�� zegar�w �wiec�cych w ciemno�ci, a one pracy. Nie wiedzia�y, �e to je zabije

nauka

Joanna Grabowska

My�la�y, �e wygra�y los na loterii. Bo praca by�a lekka, a zap�ata nawet trzy razy wi�ksza, ni� wynosi�a �rednia robotniczych zarobk�w. Malowa�y cyferblaty luminescencyjn� farb� z radem, zaostrzaj�c wargami szpice p�dzelk�w.

13.02.2019 | 07:00

prawo pracy

zdrowie

Polski Kret dotkn�� Marsa. Zaraz zacznie kopa� i ustanowi historyczny rekord

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Jeszcze nigdy nie wgry�li�my si� g��biej ni� 10 cm pod powierzchni� obcej planety. Ameryka�ski l�downik InSight zani�s� na Marsa polski penetrator, zwany Kretem, kt�ry - jak dobrze p�jdzie - wkopie si� na g��boko�� a� 5 m!

12.02.2019 | 15:14

mars

nasa

nauka

sonda InSight

Rami� robotyczne sondy InSight ju� chwyci�o Kreta. Za chwil� ustawi go na powierzchni Marsa

Paj�ki te� umiej� si� zaleca�. Mi�osne prezenty darownika przedziwnego

walentynki

Mateusz Sowi�ski

Chocia� nie znajdziemy u paj�k�w mi�o�ci, to wiele ich obyczaj�w godowych przypomina nasze. Ta�cz�, b�bni� rytmicznie odn�ami, a nawet wr�czaj� upominki.

12.02.2019 | 11:12

nauka

paj�ki

zwierz�ta

Darownik przedziwny jest aktywnym �owc� i wytrwa�ym amantem

Min. Gli�ski pomo�e naukowcom z Olsztyna. Ale jakim kosztem

nauka

Tomasz Kurs

O�rodek Bada� Naukowych w Olsztynie, by unikn�� upadku zostanie przekszta�cony w Instytut P�nocny, finansowany przez Ministerstwo Kultury. W �rodowisku s�ycha� obawy, �e cena tej zmiany jest zbyt du�a.

11.02.2019 | 20:02

historia

region

Czy wiesz, �e foki to prawdziwe wilki morskie?

Nauka

Tomasz Ulanowski

Spotkania z fokami to jedna z najwi�kszych frajd, na jakie mo�e liczy� mi�o�nik dzikiej przyrody. W lutym dajmy im jednak spok�j. Zaraz b�d� rodzi�.

11.02.2019 | 14:23

foki

nauka

newsletter

zwierz�ta

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Oto najciekawsze doniesienia naukowe z ostatniego tygodnia.

11.02.2019 | 08:50

nauka

Tak wygl�da zakrzywienie dysku Drogi Mlecznej, kt�re astronomowie w�a�nie odkryli (proporcje na tym rysunku s��nieco przesadzone)

�ycie na pods�uchu - �eby ka�dy zwierzak by� bezpieczny

zwierz�ta

Andrzej Ho�dys

Naukowcy proponuj� now� metod� szybkiego okre�lania bogactwa gatunk�w w lesie lub na ��ce. Chc� je pods�uchiwa� 24 godziny na dob�. Ich zdaniem tylko tak mo�na tanim kosztem, ale zarazem wiarygodnie sprawdzi� kondycj� ekosystemu.

10.02.2019 | 05:30

biologia

nauka

Dlaczego matematyka, kr�lowa nauk, budzi tak negatywne emocje?

Strefa nauczyciela

Olga Wo�niak, zdj�cia: Anna Czuba; monta�: Katarzyna Dworak, �ukasz Carbone

Chcemy, �eby uczniowie mieli sprawno�� rachunkow� i dobrze poruszali si� w�r�d liczb. Chcemy, by umieli rozumowa�, dobiera� i wypowiada� odpowiednie argumenty oraz analizowa� je. Chcemy te�, by dziecko mia�o odwag� w rozwi�zywaniu problem�w i umia�o...

04.02.2019 | 10:41

edukacja

matematyka

Nauka

olga wo�niak

Mikrokosmos: Czy kr�tko �yj�ce owady mog� si� zestarze�?

zwierz�ta

Mateusz Sowi�ski

�ycie doros�ych owad�w jest najcz�ciej bardzo kr�tkie. Wiele z nich �yje kilka tygodni lub co najwy�ej par� miesi�cy, i to tylko, je�li im si� poszcz�ci i nie zostan� po�arte przez �adnego drapie�nika lub nie zgin� z jakiego� innego powodu.

08.02.2019 | 16:20

biologia

nauka

Ryby zda�y w�a�nie s�ynny test lustra

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Czy to oznacza, �e maj� samo�wiadomo��?

08.02.2019 | 12:05

biologia

nauka

Wargatek sanitarnik poddawany testowi lustra

Z g�ow� w gwiazdach LIVE - burza magnetyczna nad Tromso

Wyborcza Live

Karol W�jcicki

Karol W�jcicki zaprasza na relacje z burzy magnetycznej nad arktycznym Tromso. Zobaczcie, jak zorze polarne roz�wietla�y niebo nad Norwegi� w ci�gu ostatnich nocy!

07.02.2019 | 20:06

astronomia

Karol W�jcicki

nauka

z g�ow� w gwiazdach

Lek nie dzia�a? Mo�e przez tw�j mikrobiom

zdrowie

Margit Kossobudzka

Opr�cz blisko 30 bilion�w w�asnych kom�rek nosimy jeszcze ok. 39 bilion�w kom�rek nale��cych do mikrob�w. Razem tworzymy tzw. holobiont - organizm z�o�ony z wielu organizm�w.

07.02.2019 | 20:00

biologia

mikrobiom

mikrobiota

nauka

Bifidobacterium sp. probiotic bacteria, SEM

Pszczo�y umiej� liczy�. I to nie�le

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Naukowcy z Australii i Francji twierdz�, �e pszczo�y miodne potrafi� wykonywa� skomplikowane rachunki z dodawaniem i odejmowaniem, wykorzystuj�c... kolory.

07.02.2019 | 12:00

biologia

nauka

Dieta mi�sna prowadzi do zag�ady du�ych zwierz�t

nauka

Tomasz Ulanowski

Nie chodzi o zwierz�ta hodowlane - tych akurat nie brakuje. Zagro�one s� dzikie gatunki megafauny.

07.02.2019 | 05:30

ekologia

ochrona �rodowiska

Samiec goryla wschodniego. W 2016 r. Mi�dzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uzna�a goryle wschodnie za krytycznie zagro�one wygini�ciem

Grenlandia i Antarktyda zmieni� nam klimat - przyhamuj� ocieplenie w Europie

globalne ocieplenie

Tomasz Ulanowski

Je�li po grudniowym szczycie w Katowicach wiecie ju�, �e to nasza emisja CO2 wywo�a�a obecne globalne ocieplenie, czas na niewielk� komplikacj� klimatycznej uk�adanki.

06.02.2019 | 19:00

klimat

nauka

Zmiana Klimatu

Uniwersytet w Bia�ymstoku. Fotomagnetyczny zapis 3D - oryginalny pomys� fizyk�w

Uniwersytet w Bia�ymstoku

pcg

Odkryta w ubieg�ym roku przez fizyk�w z Uniwersytetu w Bia�ymstoku metoda ultraszybkiego zapisu informacji przy pomocy �wiat�a jest najszybsza i najbardziej wydajna. Teraz naukowcy zrobili kolejny krok, pomys� zosta� udoskonalony.

06.02.2019 | 13:37

Bia�ystok

edukacja

nauka

nowe technologie

Uniwersytet w Bia�ymstoku. Grafika przygotowana przez kierownika projektu, dr. hab. Andrzeja Stupakiewicza, prof. UwB

Droga Mleczna jest wygi�ta. �le wyobra�ali�my sobie kszta�t naszej Galaktyki

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Najnowsza mapa 3D naszej Galaktyki ujawni�a zdumiewaj�cy fakt. Droga Mleczna nie wygl�da tak, jak si� j� zazwyczaj przedstawia - jako p�aski dysk ze spiralnymi ramionami. Jej dysk jest wygi�ty w kszta�t litery S.

06.02.2019 | 09:00

astronomia

droga mleczna

kosmos

nauka

Zagadki tablicy Mendelejewa. Sprawd�, czego nie wiesz

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Kiedy 150 lat temu Mendelejew publikowa� swoj� tablic�, zawiera�a tylko po�ow� pierwiastk�w, kt�re znamy dzi�.

05.02.2019 | 15:55

chemia

fizyka

nauka

pierwiastek chemiczny

Najnowsza wersja uk�adu okresowego pierwiastk�w.

Ocean robi si� coraz bardziej niebieski i zielony

globalne ocieplenie

Tomasz Ulanowski

Dlaczego? Z powodu globalnego ocieplenia.

05.02.2019 | 14:00

klimat

nauka

Zmiana Klimatu

"Moja pierwsza pacjentka, kt�r� m�� postrzeli� w twarz, przez cztery lata �y�a bez twarzy. Przeszczep trwa� 22 godziny"

Praca

Monika Stelmach

"W przypadku transplantacji twarzy nie chodzi tylko o to, �e ma dobrze wygl�da�, ale ma te� spe�nia� wiele funkcji, jak �ucie, po�ykanie, mruganie powiekami, oddychanie przez nos. Mimo wszystko podj�li�my to ryzyko". Rozmowa z prof. Mari� Siemionow,...

05.02.2019 | 13:25

medycyna

nauka

transplantacja

Edukacja kobiet ogranicza przeludnienie

nauka

Tomasz Ulanowski

Potwierdza to badanie dzietno�ci w Afryce.

05.02.2019 | 05:30

zdrowie

Mikroby jelitowe mog� wywo�ywa� depresj�

zdrowie

Tomasz Ulanowski

Wskazuj� na to badania dw�ch grup ludzi.

04.02.2019 | 17:10

biologia

mikrobiota

nauka

2 kg wa�y nasz mikrobiom, czyli wszystkie mieszkaj�ce w naszym ciele bakterie, wirusy i grzyby

Jak Edison podrzuci� Amerykanom krzes�o elektryczne

Wideo Gazety Wyborczej

Alicja Bobrowicz, Bartosz T. Wieli�ski

Jak powsta�a alternatywa dla szubienicy, czyli wojna mi�dzy Edisonem i Tesl�.

04.02.2019 | 15:17

historia

historyjki

nauka

nikola tesla

�mieci w kosmosie - to ju� 8,1 tys. ton rupieci

kosmos

Rozmawia�a w Darmstadt Monika Walu�

Gdy w 1965 r. Ed White wychodzi� na pierwszy ameryka�ski spacer w kosmosie, ze statku "Gemini 4" uciek�a zapasowa r�kawica. Zosta�a jednym z pierwszych kosmicznych �mieci. In�ynierowie z Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) szykuj� si�, by...

04.02.2019 | 15:15

nauka

Wizualizacja przedstawiaj�ca ilo�� kosmicznych �mieci znajduj�cych si� na r�nych orbitach oko�oziemskich

Dlaczego matematyka, kr�lowa nauk, budzi tak negatywne emocje?

Pok�j nauczycielski

Olga Wo�niak, zdj�cia: Anna Czuba; monta�: Katarzyna Dworak, �ukasz Carbone

Go�ciem Olgi Wo�niak w "Pokoju nauczycielskim" jest Marcin Karpi�ski, dydaktyk matematyki w Szkole Edukacji PAFW i UW oraz wsp�autor podr�cznik�w GWO.

04.02.2019 | 13:10

edukacja

matematyk

nauka

olga wo�niak

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie�temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Odkrycie Ameryki przez Kolumba doprowadzi�o do �mierci 56 mln z blisko 60 mln rdzennych Amerykan�w - ta masakra zachwia�a nawet klimatem Ziemi. Jednak z naukowych doniesie� ubieg�ego tygodnia najwi�cej emocji wzbudzi� inny tekst - o kotach, kt�re...

04.02.2019 | 06:22

nauka

Ok. 631 mln ssak�w i niemal 144 mln ptak�w pada w Polsce co roku ofiar� kot�w - oszacowali naukowcy.

Prastar� ska�� z Ziemi znaleziono na... Ksi�ycu. Trafi�a tam miliardy lat temu, ale jak?

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Ten granitowy od�amek znale�li na Ksi�ycu w roku 1971 astronauci misji Apollo 14. Dopiero teraz jednak zosta� on przebadany i naukowcy ze zdumieniem odkryli, �e nie pochodzi ze Srebrnego Globu, lecz jest fragmentem naszej planety.

03.02.2019 | 16:38

ksi�yc

meteoryt

NASA

nauka

Ska�a zwana 'Big Bertha', kt�r� z Ksi�yca przywie�li astronauci misji Apollo 14

Rekin wielorybi - najwi�ksza ryba na �wiecie. Olbrzym, kt�ry lubi ludzi

Nauka

Mateusz Sowi�ski

Rekin wielorybi (Rhincodon typus) jest najwi�kszym z �yj�cych w naszych czasach rekin�w, a tak�e najwi�ksz� ryb� w og�le. Ma �agodn� natur� i nie szuka zwady z lud�mi, nie ma wi�c �adnych powod�w, aby si� go ba�. To raczej on si� nas powinien...

02.02.2019 | 13:39

nauka

rekin

zwierz�ta

Nasza Galaktyka to prawdziwa fabryka �wiat�w. Wiemy ju�, jak wykry� obce �ycie

Nauka

Stanis�aw Mr�wczy�ski

Pewnie zwyk�y brak wyobra�ni sprawi�, a religia utrwali�a przekonanie, �e jeste�my p�pkiem �wiata ca�ego, �e przed nami chyl� czo�a S�o�ce i Ksi�yc, planety i sklepienie niebieskie. Pojawiali si� �mia�kowie kwestionuj�cy ten pogl�d, lecz dopiero...

02.02.2019 | 07:34

astronomia

kosmos

nauka

planety

Kto wie, jak potoczy�aby si� historia naszego gatunku, gdyby to nie ssaki sta�y si� najbardziej inteligentnymi stworzeniami, ale �aby?

M�ska ko�c�wka

Micha� Noga�

- Miliony lat temu nasi przodkowie przypominali gryzonie. Wsp�lne dziedzictwo mamy zapisane w DNA. Nie tylko z chomikami, ale i z niekt�rymi ro�linami, grzybami, cho�by pieczarkami. Wyobra�asz sobie, jak mog�yby wygl�da� nasze g�owy, gdyby co�...

02.02.2019 | 05:00

nauka

Najzdolniejsi studenci Politechniki Bia�ostockiej ze stypendiami

Politechnika Bia�ostocka

pcg

Konstruuj� �aziki marsja�skie i bolidy wy�cigowe, stosuj� algebr� w kryptografii oraz informatyce, a swoje pomys�y prezentuj� na konferencjach i zawodach mi�dzynarodowych - najzdolniejsi studenci Politechniki Bia�ostockiej otrzymali stypendia...

01.02.2019 | 13:13

innowacje

nauka

studenci

stypendia

Do ma�ej epoki lodowej przyczyni�y si�... kolonizacja Ameryki przez Europejczyk�w i zag�ada Indian

klimat

Tomasz Ulanowski

Nie jest to nowa hipoteza, ale w�a�nie zosta�a wsparta badaniami naukowc�w z Wielkiej Brytanii.

01.02.2019 | 12:01

globalne ocieplenie

nauka

Zmiana Klimatu

Ruiny nale��cego do Maj�w miasta Tikal (dzisiejsza Gwatemala), upad�ego w X w. Klasyczna cywilizacja Maj�w nie potrzebowa�a europejskiego podboju, by pope�ni� ekologiczne samob�jstwo. To przyk�ad spoza Amazonii, ale dobrze pokazuj�cy, jak zniszczenie �rodowiska naturalnego przez ludzi prowadzi do... zag�ady ludzi i odrodzenia si� naturalnych ekosystem�w

Spotka�em lwy, kt�re chodz� po drzewach

Nauka

Tomasz Ulanowski

W Ugandzie �y�o stado lw�w wdrapuj�cych si� na drzewa. T� niezwyk�� dla tych wielkich kot�w umiej�tno�� matki przekazywa�y kulturowo potomstwu. Czas przesz�y nie jest tu przypadkowy.

01.02.2019 | 06:27

Afryka

lwy

national geographic channel

nauka

Lwy w ugandyjskim Parku Narodowym Kr�lowej El�biety wi�kszo�� ycia sp�dza�y na drzewach. To rzadkie i tajemnicze zachowanie, obserwowane jedynie w tej cz�ci Afryki

Czy rozw�j technologii da nam wi�cej czasu? [PODCAST]

Wideo Gazety Wyborczej

W pi�tym odcinku podcastu 'Jutronauci' Mariusz Kania rozmawia ze swoimi go��mi mi�dzy innymi o konsumpcyjnym modelu �ycia i pojawiaj�cych si� wobec niego alternatywach. W rozmowie udzia� wzi�li: Miko�aj Stroi�ski - kompozytor, tw�rca �cie�ek...

31.01.2019 | 17:52

jutronauci

Mariusz Kania

nauka

W weekend przyjdzie wiosna! To efekt uboczny ekstremalnych mroz�w w Ameryce

Nauka

Tomasz Ulanowski

Ocieplenie przyniesie nam ten sam uk�ad atmosferyczny, kt�ry w�a�nie mrozi Kanad� i USA. Wir polarny - m�wi wam to co�?

31.01.2019 | 16:55

klimat

nauka

prognoza pogody

zima

Studentka AGH zbudowa�a robota jak z "Gwiezdnych Wojen"

AGH

mw

Ma kilkadziesi�t centymetr�w, wa�y oko�o 12 kg, nazywa si� BB-8 i jest replik� robota wyst�puj�cego w najnowszych cz�ciach sagi "Gwiezdne Wojny". Droida skonstruowa�a studentka Akademii G�rniczo-Hutniczej w Krakowie i obroni�a tytu� in�yniera na...

31.01.2019 | 15:29

gwiezdne wojny

nauka

star wars

studenci

Weronika zbudowa�a swojego robota w ramach pracy in�ynierskiej.