BARBARA SZMATLOCH Gazeta Wyborcza

Pogodomy se po �lonsku. Hazok i bozny �miyrgu�nikow

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Cho� Wielgi Piontek to nojbarzi postny i nojsmutniyjszy dziy� w roku, to nawet na pogrzebie "�odyn" (nikt) niy "�limto�" (p�aka�), a wszyscy sie "radowali" (cieszyli). Niy mog�o by� inaksi, kej sie z cha�pow wykludzo� "p�ony" (postny) �ur i chudy...
30.03.2024 | 11:40

Barbara Szmatloch
Pogodomy se po �lonsku. Szpacer miyndzy bo�ymi mynkami

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Jakby to by�o pora lot nazod, wszysko mia�abych ju� przirychtowane do �wiont i wiosny. �okna by�yby �opucowane, a "wyszpanowane" (naci�gni�te) "gardiny" (firanki) wisia�yby na "gardinsztangach" (karniszach).
16.03.2024 | 10:49

Barbara Szmatloch

wielkanoc

wiosna
Pogodomy se po �lonsku. �ostomajte morchle, �igloki i �wigry

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

W Wielgym Po�cie niykerzi ludzie "rzykajom" (modl� si�) wiyncy ni�li kejjyndzi. Pewnikym lynkajom sie jake "gywichta" (odwa�niki) przewo�om, kej Ponbocek po�o�om na woga co�ke jejich �ycie.
02.03.2024 | 10:17

Barbara Szmatloch

jedzenie

wielki post

zdrowe od�ywianie
Pogodomy se po �lonsku. Kaj sie podzio�y miana konzomow?

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Jak za bajtla przitrefiy�o mi sie zje� co�ik zakozanego to my�la�ach, �e skisz grzychu przida do piek�a.
24.02.2024 | 19:57

Barbara Szmatloch

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Miynsopust i zaheksowane walyntynki

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Przesze� "fetny" (t�usty) cwortek (ty� �wiynto "krepla" - p�czka) i �osta�o "ino" (tylko) pora dni "faszingu" (karnawa�u). Chnet przidom dni chude i postne - Popielcowa �roda i Wielgi Post.
10.02.2024 | 20:48

Barbara Szmatloch

t�usty czwartek

walentynki

�roda popielcowa
Pogodomy se po �lonsku. Erbowizna po omach i starzikach

dzie� babci i dziadka

Barbara Szmatloch

Fajrowanie Dnia Babci zac�o sie w 1964 roku dziynki cajtongowi "Kobieta i �ycie".
20.01.2024 | 09:33

Barbara Szmatloch

dzie� babci

lekcje �l�skiego
Pogodomy se po �lonsku. Piyrsze damy i dama z Persilu

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Nasto�a moda, coby na Wojciecha Korfantego, polskego komisorza plebiscytowego przezywa� wiela wlezie.
13.01.2024 | 10:04

Barbara Szmatloch

Godka

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Tatulek, policmajster abo hampelman?

Nowy Rok

Barbara Szmatloch

Jedno jes "zicher" (pewne), zarozki bydymy �o rok starsi i cho� wynokwiajom �ostomajte "mazid�a" (kremy), "omszlagi" (ok�ady, kompresy) i inksze cuda, w drugo strona to niy dzia�o i casu �odyn niy cofnie.
30.12.2023 | 10:54

Barbara Szmatloch

lekcje �l�skiego

�yczenia
Pogodomy se po �lonsku. Klupanie lojfrow na �niegu

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Po �wiynty "�ucyji" (�ucji) w cha�pie ko�cy�o sie "pucowanie" (czyszczenie) �oknow "poskurcanymi" (pogniecionymi) konskami "cajtongow" (gazet), "glancowanie" (polerowanie) kryszta�ow z "glasszranku" (oszklonej szafy), "kronlojchtrow" (�yrandoli) i...
09.12.2023 | 10:12

Barbara Szmatloch

zwyczaje
Pogodomy se po �lonsku. Noc Andrzeja �wiyntego prziniesie narzyconego

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Prziniesie, abo i niy, ale trocha uciechy i "boznow" (�art�w) �odnymu niy zaszkodzi, cho� w lonie wosku �odyn tak "richtich" (naprawd�) niy wierzy.
25.11.2023 | 11:35

Barbara Szmatloch

zima
Pogodomy se po �lonsku. Pniokowy, morchle i bosy chlyb

lekcja �l�skiego

Barbara Szmatloch

Za Niymca dlo ko�dy porzonny �lonski kobiyty nojwa�niyjsze by�y: Kinder, Kueche i Kirche - bajtle, kuchnia i ko�cio�. Wynokwiy� to cysorz Wilu� II i tukej wszyscy sie tego czimali.
18.11.2023 | 11:29

Barbara Szmatloch

godka

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Coby sie Polska spragda�a

�wi�to Niepodleg�o�ci

Barbara Szmatloch

Chnet niypodleg�o Polska, jak ko�dy porzonny �lonzok, bydzie fajrowa� "gyburstag" (urodziny). Miywa�a �ona lepsze i gorsze dnie, ale zawdy poradziy�a sie jako� "spragda�" (wydobrze�).
11.11.2023 | 07:33

Barbara Szmatloch

historia

lekcje �l�skiego
Pogodomy se po �lonsku. Szcziga i duszki z chlywika

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

U nos terozki ko�do kobiyta mo swoj "fach" (zaw�d), gzuje autokym do roboty, a potym po towor do konzomu. Na wiecor pani dochtorka, profesorka, sprzedowacka abo rechtorka "�obtorbiono" (z torbami pe�nymi zakup�w) w�azi do cha�py, kaj cekajom chop i...
04.11.2023 | 13:32

Barbara Szmatloch

lekcje �l�skiego
Pogodomy se po �lonsku. Jak �odzyskiwa�ach utracono dymokracjo

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Tym, kerzi nami "reskiyrowali" (rz�dzili), sie zdowa�o, �e my som ciymni jak prestabaka.
21.10.2023 | 11:40

Barbara Szmatloch

godka

j�zyk �l�ski

pogodomy se po �lonsku
Pogodomy se po �lonsku. Wachtyrze z krzid�ami i rebulikami

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Nom sie zdowo, �e te �orzechy w "myckach" (czapkach), inacy w "kapelkach" (beretach) ze "szpicom" (antynkom) su�om ino bajtlom do robiynia �ostomajtych "bawidkow" (zabawek). Ale downi joda�o sie je zamias kartoflow, robiy�o � nich mo�ka, a nawet...
30.09.2023 | 19:13

anio� str�

Barbara Szmatloch

jesie�

kawa
Pogodomy se po �lonsku. Pi�cia i �limok z bibika

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Chnet fajrowa� bydom "golace" (fryzjerzy). To� po naszymu kobiyty-fizerki musia�yby sie mianowa� "golacki", ale chyba �odno by na to niy przisto�a. Niy ino terozki, ale ty� downi ludzie �o wosy dbali. I to niy ino frelki i karluse, ale ty� mamulki,...
16.09.2023 | 10:09

Barbara Szmatloch

barber

fryzjer

k�piel
Pogodomy se po �lonsku. Ga�ba skuli szpicatego szczewika

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Dziynki Bogu dzisiej wszyscy majom komputry, biblyjotyki, "szportplace" (boiska) i "szporthale" (sale gimnastyczne). Ino jako� niy poradza se "forsztelowa�" (wyobrazi�), �e piy�� milionow z nos niy mo w cha�pie ani jedny ksionszki.
09.09.2023 | 10:24

Barbara Szmatloch

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Tyta z konfektami i szklokami

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Downi to my sie radowali na feryje, a niyskorzi, jak trza by�o i� do "szule" (szko�y). W cha�pie "c�o" (nudzi�o) sie bez "kamratow" (przyjaci�) i �odyn nicego niy "nazgobiy�" (napsoci�). No i niy trza ju� by�o pomoga� starce przi szkrobaniu...
03.09.2023 | 20:30

Barbara Szmatloch

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Obile z kolidupom i miss kartofla

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch, Katowice

Niy ino u "pamponiow" (gospodarzy), ale ty� w miastach abo na "zidlongach" (osiedlach) fajruje sie do�ynki.
26.08.2023 | 20:30

Barbara Szmatloch

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. �yniaty kopruch i binder we fligi

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Padajom, �e "�od �wiynty Anki (ty� Hanki) zimne wiecory i ranki". I cho� bydzie niyroz gorko, �o "doncu" (upale) mogymy poleku zapomnie�.
05.08.2023 | 10:43

Barbara Szmatloch

godka
Pogodomy se po �lonsku. Placpatrony, makrony i larmo w szizbudzie

Lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

U mie w doma na �odpustowy �obiod musia�a by� gy� i dwojake kloski - bio�e gumiklyjzy i corne z surowych kartofli. A do kawy swojski ko�oc, kyjzykuchyn i makrony ze sztandu.
29.07.2023 | 11:34

Barbara Szmatloch

godka

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Niymoc w trownicy i �ostomajte kiszki

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

W telefonie momy wszysko krom klapsznity i szolki z gorkom bonkawom. Fto� wraziy� tam nawet krokomiyrz, i to z buckym, kery dowo nom zna�, jak szafnymy ze 10 000 krokow.
17.06.2023 | 20:42

Barbara Szmatloch

godka
Pogodomy se po �lonsku. Kapka giftu i maras pod sztro�deklym

lekcja �l�skiego

Barbara Szmatloch

Ko�dy dbo �o swoje i durch "flyjguje" (piel�gnuje): cha�pka, zegrodka, autok, "ko�o" (rower), "ancug" (ubranie), "lakszu�y" (lakierki), "erbniony" (odziedziczony) "kafyserwis" (serwis kawowy) Rosenthala, a niyroz nawet "klamory", "klamoty"...
03.06.2023 | 11:38

Barbara Szmatloch

Godka

�l�sko godka
Nojgryfniyjszy jes Dziy� Matki. U jednych Mama, Matusia, Mamulka i Mamusia, u inkszych Mutter i Mutti, a nawet Maminka

dzie� matki

Barbara Szmatloch

Moglibymy za� mie� dugi �ikynd, bo downi Zes�anie Ducha �wiyntego na Noj�wiyntszo Paniynka i aposto�ow "fajrowa�o" (�wi�towa�o) sie a�e trzi dni i po Wielkanocy i "Godnych �wiyntach" (Bo�ym Narodzyniu), �one by�o nojwa�niyjsze.
26.05.2023 | 18:26

Barbara Szmatloch

godka

lekcje �l�skiego

pogodomy se po �lonsku
Pogodomy se po �lonsku. Wystre gladiole, ztifmiterki i corno zopaska

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Robi sie coroz gryfni. Zarostajom trowom pociepnione w "krzipopach" (rowach) puste flaszki, "bikse" (puszki) po piwie i nylonowe "bojtle" (woreczki). Zobejrzymy je na jesiyni, kej ziela uschnom i zaniym �niyg je zasuje. Bo "hasie" (popi�, odpadki)...
06.05.2023 | 13:16

Barbara Szmatloch

kwiaty w ogrodzie

lekcje �l�skiego

wiosna
Pogodomy se po �lonsku. Majowka bez Eliasza i Pistulki

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Prastarzikom kazowali wiysza� niymiecko z hakynkrojcym, potym starzikom cerwono rusko. A za komuny nawet ta bio�o-cerwono niy by�a richtich nasza.
29.04.2023 | 12:36

Barbara Szmatloch

Godka

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Zielony Gustlik i Budda w kamerliku

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Za staryj Polski Chi�cyki szwynda�y sie u nos po cha�pach i handlowa�y bawidkami, a nawet figurkami Buddy, kere idzie casym znoly� na gorze abo w kamerliku.
15.04.2023 | 11:21

Barbara Szmatloch

Godka

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Srogi Piontek to nojbarzi postny dziy� w co�kym roku

wielkanoc

Barbara Szmatloch

Wtynczos by� ty� pogrzyb, na kerym �odyn niy "beco�" ani niy "�limto�" (p�aka�), a wszyscy sie radowali.
07.04.2023 | 08:10

Barbara Szmatloch

lekcje �l�skiego
Pogodomy se po �lonsku. Przepadzite dziamble i gryfne rapito�ze

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

"Zwyrtnym" (sprawnym) ciynszko se "forsztelowa�" (wyobrazi�), jako to uciecha wyly� z cha�py sie "przeluftowa�" (przewietrzy�). Jo niy poradza ju� zo� do ko�cio�a, konzomu ani na szpacer.
19.03.2023 | 18:49

Barbara Szmatloch

lekcje �l�skiego
Pogodomy se po �lonsku. Kaja, kero richtich widzi ino muzyka

Lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Komunistow "mierziy�o" (denerwowa�o), �e wszyske �wiynta som ko�cielne, a 1 Moj i rewolucjo ko�dy �obchodziy�, ale z daleka. A �e niy "poradziyli" (potrafili) tego "�ciyrpie�" (znie��), to� tyn dziy� spod jym cho�by z nieba.
05.03.2023 | 14:15

Barbara Szmatloch

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku: Hekele, wodzionka i szkopyrtacka

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Downi niy by�o "topfkracrow" (drapak�w do czyszczenia) ani �ostomajtych "purow" (p�yn�w) i w Popielec abo zaroz po niym baby szorowa�y piochym i "sztalbysztom" (szczotk� drucian�) garce i "tygle" (patelnie, rondle). Musia�y �one by� "blank"...
26.02.2023 | 20:35

Barbara Szmatloch

wielki post
Pogodomy se po �lonsku. Kludzynie tancbera i fajer �lonski godki

Lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Niy dlo takich jak jo "biny" (sceny), "tancdile" (kr�gi taneczne) i nawet przi "szynkwasie" (ladzie, bufecie) niy wolno sie nom szlukno�� kapki sznapsu.
18.02.2023 | 11:35

Barbara Szmatloch

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. B�a�ejki na gar�o i Nutella na cips

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Kej sie ju� po�wiy�ciy�o gromnicki, zarozki bydzie �wiyntego B�a�eja i trza i� gar�a �ciska�. A ko�dy wiy, jake "raje" (ty� "szlangi" - kolejki) som u dochtorow i �e w japtykach brakuje "medykamyntow" (lek�w). To� mo�e styknie, kej ksiyn�oszek...
04.02.2023 | 09:13

Barbara Szmatloch

chleb

Wojciech Korfanty
Pogodomy se po �lonsku. Gromnica zimy po�owica

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Moja mamulka wierzy�a, �e gromnica jes jak �wiat�o� wiekuisto kero pokazuje droga do nieba
28.01.2023 | 11:34

Barbara Szmatloch

Godka

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Auslyndrowy kalyndorz i srogi lankor

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Przed Godami schronialimy w "almaryjach" (szafach), "bifyjach" (kredensach) i szuflodkach. �osta�o nom ino zrobi� "ornong" (porz�dek) w "ta�kach" (torebkach).
15.01.2023 | 19:24

Barbara Szmatloch

kalendarz

nowy rok
Pogodomy se po �lonsku. Moc, coby przetwa�, i kapka uciechy

bo�e narodzenie

Barbara Szmatloch

�wiynta za "gurtym" (pasem) i chnet nawiedzi nos Dzieciontko. Styknie przirychtowa� bio�y, "cajgowy" (lniany) "tisztuch" (serweta) z "bortom" (lam�wk�) z bawe�niany "szpicki" (koronki), a na niym postawi� krzi�, "lojchter" (�wiecznik), sol, konsek...
23.12.2022 | 10:14

Barbara Szmatloch

godka

lekcje �l�skiego
Pogodomy se po �lonsku. Dejcie pozor na nowo sztela Krampusa

�wi�ta bo�ego narodzenia

Barbara Szmatloch

Coby by�o eko, sprawiy�ymy se z dzio�chom na Godne �wiynta prowdziwy, �ywy gojik. I to w "�otce" (ty� "blumtopie" - doniczce), coby go potym posadzi� w zegrodce.
17.12.2022 | 19:08

Barbara Szmatloch

bo�e narodzenie

choinka
Pogodomy se po �lonsku. Kamelszu�y, plyjdy i bo�la z jarmaku

Lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Nasto�a nowo moda i kaj ino jes jaki� plac, robiom w adwy�cie srogi torg, cho�by romel ze "sztandami" (stoiskami), "luftbalonami" (balonami), karasolami, "ajsplacami" (lodowiskami) i cha�pkami z "kyksow" (piernik�w).
10.12.2022 | 12:35

Barbara Szmatloch

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Adwyntkranc niy na parada

Lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Z adwyntskalyndra zrobiy�a sie "a�fachowo" (pospolita) "szachtelka" (ty� "pucinka" - pude�ko, bombonierka) z "konfektami" (czekoladkami).
27.11.2022 | 11:35

Barbara Szmatloch

j�zyk �l�ski

�l�sko godka
Pogodomy se po �lonsku. Jak za staryj Polski ZUS fondny� 13. pynzyjo

�wi�to Niepodleg�o�ci

Barbara Szmatloch

Niypodleg�o Polska, jak ko�dy porzonny �lonzok, ty� mo swoj "gyburstag" (urodziny). Jeszce pora lot nazod czima�a sie do� dobrze, ale �ostatnio wszysko stany�o na �ebie i ani �ona niy mo sie cym "asi�" (chwali�), ani my z cego radowa�.
10.11.2022 | 18:12

11 listopada

Barbara Szmatloch

1 2 3 4 5 ... Nast�pna