BIOLOGIA Gazeta Wyborcza

Uniwersytet Wroc�awski kupi� mikroskop za 6,5 mln z� - jedyny taki w Polsce

Uniwersytet Wroc�awski

Joanna Dzikowska

By zbudowa� mikroskop, na zlecenie Uniwersytetu Wroc�awskiego wsp�pracowali ze sob� najwi�ksi konkurenci �wiata optyki: Zeiss i Leica. - Nasze cacko kosztowa�o a� 6,5 mln z�, ale by�o warto. Je�li si� nie rozwijamy, to si� cofamy - m�wi dziekan...
28.01.2021 | 21:36

biologia

chemia

fizyka

nauka
Golce s� gadu�ami jak ludzie i m�wi� dialektem, kt�rego ucz� si� od matki. "To niebywa�e w�r�d gryzoni!"

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Chodzi o golce piaskowe, niezwykle ciekawe gryzonie mieszkaj�ce w podziemnych korytarzach w suchych rejonach Afryki Wschodniej. Okazuje si�, �e ka�d� ich rodzin� cechuje nie tylko bliskie pokrewie�stwo, ale te� odmienna kultura.
28.01.2021 | 20:00

antropologia

biologia

nauka
Psy zosta�y udomowione co najmniej 23 tys. lat temu, prawdopodobnie na Syberii

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

To g��wne wnioski bada� mi�dzynarodowego zespo�u naukowc�w, kt�rego publikacja ukazuje si� w najnowszym wydaniu tygodnika "PNAS".
26.01.2021 | 06:30

archeologia

biologia

genetyka

nauka
25 proc. gatunk�w pszcz� wygin�o?

antropocen

Tomasz Ulanowski

Od lat 90. a� jedna czwarta gatunk�w pszcz� nie jest odnotowywana w publicznych bazach danych.
23.01.2021 | 08:00

biologia

nauka

ochrona �rodowiska

zwierz�ta
Rachel Carson by�a sensacj�. Wielu podejrzewa�o, �e tak naprawd� ksi��ki pisze m�czyzna

Portrety kobiet

Wojciech Miko�uszko

Rachel Carson chcia�a zosta� zapami�tana jako autorka poetyckich esej�w o morzu. Sta�a si� s�awna jako ikona walki z pestycydami, g��wnie DDT, wielbiona przez jednych, nienawidzona przez drugich
23.01.2021 | 05:58

biologia

ekologia

ksi��ki

pestycydy
Naukowcy ostrzegaj�: Wielkie tamy z XX w. staj� si� gro�ne

nauka

Tomasz Ulanowski

W 2050 r. wi�kszo�� ludzko�ci b�dzie mieszka� poni�ej wielkich tam, kt�rymi przegrodzono rzeki jeszcze w XX w. Wielu z nich mija termin przydatno�ci do u�ycia.
22.01.2021 | 16:00

biologia

globalne ocieplenie

Nasza Europa

ochrona �rodowiska
Zagadka kociej mi�ty do kocimi�tki rozwi�zana. Je�li nie lubisz komar�w, przeczytaj

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Na �amach najnowszego wydania pisma "Science Advances" rozwi�zuj� j� naukowcy z Japonii i Wielkiej Brytanii. Jak pisz�, kocimi�tki w�a�ciwa i japo�ska nie tylko wprowadzaj� koty w eufori�, ale te� chroni� je przed komarami.
21.01.2021 | 08:30

biologia

nauka

zdrowie
Naukowcy przedstawiaj� dok�adny zapis DNA stworze� dr. Frankensteina: dziobaka i kolczatki

zwierz�ta

Margit Kossobudzka

Te australijskie zwierz�ta s� czym� pomi�dzy gadem a ssakiem. Sk�adaj� jaja, ale m�ode karmi� mlekiem. S� ostatnimi z linii ssak�w jajorodnych.
16.01.2021 | 18:00

biologia

genetyka

nauka
Pierwsze przypadki COVID-19 u goryli

COVID-19

Wojciech Moskal

Na COVID-19 zachorowa�o co najmniej osiem goryli z ogrodu zoologicznego w San Diego. Naukowcy obawiaj� si� o los ma�p cz�ekokszta�tnych zagro�onych wygini�ciem.
14.01.2021 | 10:00

biologia

epidemia koronawirusa

koronawirus

medycyna
Ptasi m�d�ek? Kruki maj� zdolno�ci poznawcze szympans�w - dowodzi eksperyment

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Sk�d bior� si� tak niesamowite mo�liwo�ci umys�owe ptak�w?
08.01.2021 | 06:48

biologia

nauka
Wielka rewolucja w �wiecie pche�

owady

Mateusz Sowi�ski

Czy pch�y powinny by� zaliczane do wojsi�ek? Badania genetyczne pokazuj�, �e tak. Entomologiczna rewolucja wisi w powietrzu!
02.01.2021 | 15:11

biologia

nauka

zoologia
Wajrak: Sko�czmy wojn� z przyrod�. Pora na pok�j

przyroda

Adam Wajrak

To nie b�d� �yczenia na nowy rok. To b�dzie pro�ba albo apel. Bardzo kr�tki i pora�aj�co prosty. Musimy sko�czy� wojn� z przyrod�.
01.01.2021 | 12:09

adam wajrak

biologia

ekologia

nauka
12 najwa�niejszych naukowych tekst�w roku 2020

nauka

Wojciech Moskal

Oto najwa�niejsze, najciekawsze, wzbudzaj�ce najwi�ksze dyskusje, naukowe i medyczne teksty roku "Gazety Wyborczej".
31.12.2020 | 14:02

archeologia

biologia

COVID-19

historia
Naukowcy pods�uchali �piew nieznanej dot�d populacji p�etwali b��kitnych

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Nieznanej nie bez powodu. To prawdopodobnie j� w latach 60. ub. wieku przetrzebili radzieccy wielorybnicy poluj�cy na Oceanie Indyjskim.
29.12.2020 | 10:46

antropocen

biologia

nauka
Jeszcze nie jest d�brze, panie �ubrze

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Polska nie ma pomys�u na �ubry - uwa�a prof. Rafa� Kowalczyk, badacz tych najwi�kszych zwierz�t l�dowych Europy. Pomys�y na nie - cz�sto zupe�nie rozbie�ne - maj� za to Polacy.
25.12.2020 | 13:38

biologia

nauka

�ubr
Ba� si� wilka? Od czas�w wojny w ca�ej Europie wilki zabi�y ludzi tylko cztery razy. W Hiszpanii

wilki

Wojciech Miko�uszko

Ludzie, kt�rzy chc� strzela� do wilk�w, jednocze�nie nie maj� nic przeciwko, by psy biega�y swobodnie po lesie, a krowy i owce by�y pozostawiane bez opieki i ogrodze�. - Je�li b�d� �atwo dost�pne zwierz�ta, wilki b�d� po nie przychodzi� - m�wi dr...
23.12.2020 | 08:00

biologia

zwierz�ta
Bonobo daje przyk�ad. Oto genetyczne podwaliny matriarchatu

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Naukowcy znale�li pierwsze r�nice genetyczne b�d�ce podstaw� kompletnie odmiennej organizacji spo�ecznej dw�ch gatunk�w szympansa - zwyczajnego i kar�owatego, zwanego te� bonobo.
17.12.2020 | 11:00

antropologia

biologia

nauka
Drzewa rosn�ce w lasach tropikalnych nie lubi�, kiedy im gor�co. To z�a wiadomo��

antropocen

Tomasz Ulanowski

Powy�ej pewnej granicznej temperatury kr�cej �yj�.
15.12.2020 | 07:00

arktyka

biologia

globalne ocieplenie

klimat
W Azji pszczo�y u�ywaj� narz�dzi i walcz� z szerszeniami �ajnem

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

To nie �art. Ich g... taktyka powstrzymuje olbrzymie szerszenie azjatyckie. To pierwszy naukowo opisany przyk�ad wykorzystania narz�dzi przez pszczo�y miodne.
14.12.2020 | 19:00

biologia

nauka

pszczo�y
�ubr bardziej zdr�w w "czerwonej ksi�dze"! Ale innym zwierz�tom si� pogorszy�o, wielu ju� na zawsze

antropocen

Tomasz Ulanowski

Mi�dzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) og�osi�a aktualizacj� swojej s�ynnej "czerwonej ksi�gi", w kt�rej ocenia zagro�enie wymarciem poszczeg�lnych gatunk�w. Poprawia si� sytuacja �ubra.
11.12.2020 | 15:20

biologia

nauka

zwierz�ta
Ledwie 40,5 proc. powierzchni las�w na �wiecie mo�na uzna� za zdrowe

antropocen

Tomasz Ulanowski

Wi�kszo�� le�nej pokrywy Ziemi niespecjalnie spe�nia swoje funkcje ekologiczne - wyliczaj� naukowcy w najnowszym "Nature Communications".
09.12.2020 | 07:00

biologia

nauka
Google hakuje biologi�. Sztuczna inteligencja DeepMind okazuje si� niezr�wnana w odgadywaniu struktury bia�ek

Nauka

Wojciech Orli�ski

W rozgrywanym co dwa lata konkursie CASP wygrywa ten, kto najlepiej przewidzi struktur� przestrzenn� bia�ek. W tym roku wszystkich daleko w tyle pozostawi�a sztuczna inteligencja AlphaFold zaprogramowana przez sp�k� DeepMind nale��c� do Google'a....
08.12.2020 | 12:18

bia�ka

biologia

google

nauka
Sus�ogon arktyczny przesypia osiem miesi�cy w roku. Naukowcy w�a�nie odkryli, jak i czym si� wtedy �ywi

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Sus�ogon arktyczny to niewielki gryzo� z rodziny wiewi�rkowatych. Gdy zapada w sen, temperatura jego cia�a spada do blisko -3 st. C. Jak i czym si� wtedy �ywi? Okazuje si�, �e sekret polega na... recyklingu.
08.12.2020 | 08:38

biologia

nauka
Niezwyk�a zbroja mr�wek grzybiarek

biologia

Mateusz Sowi�ski

Biomineralny pancerz mo�e chroni� mr�wki przed infekcjami, ale te� najazdami o wiele wi�kszych wrog�w.
05.12.2020 | 11:31

mr�wki

nauka

owady

zoologia
Pszczo�y jak ludzie - lubi� si� roi� mniej albo bardziej

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

O r�nych osobowo�ciach pszcz� miodnych - prospo�ecznych i aspo�ecznych - naukowcy informuj� w tygodniku "PNAS".
03.12.2020 | 10:38

biologia

nauka

pszczo�y
Gor�czka Ziemi ro�nie. To najwi�ksze zagro�enie dla przyrody. ONZ: Cz�owiek wyda� naturze samob�jcz� wojn�

antropocen

Tomasz Ulanowski

Takie trzy ostrze�enia wyda�y dzi� najwi�ksze mi�dzynarodowe organizacje odpowiedzialne za meteorologi�, dzik� przyrod� i bezpiecze�stwo ludzko�ci.
02.12.2020 | 15:06

biologia

globalne ocieplenie

nauka

przyroda
Zaskakuj�ce odkrycie. Aligatorom te� odrastaj� ogony

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Do tej pory wydawa�o si�, �e w�r�d tzw. owodniowc�w umiej�tno�� regeneracji utraconych cz�ci cia�a posiadaj� tylko niewielkie gady.
01.12.2020 | 11:59

biologia

nauka
Oto najmniejszy chrz�szcz w Europie. W�a�nie odkryto, �e wyst�puje tak�e w Polsce

biologia

Mateusz Sowi�ski

Baranowskiella ehnstromi to chrz�szcz, kt�rego naprawd� �atwo przeoczy�. D�ugo�� jego cia�a waha si� w okolicach 0,49-0,56 mm
30.11.2020 | 09:50

nauka

owady

zoologia
Wyniki najnowszego spisu ro�lin: znamy dzi� 351 tys. 180 ich gatunk�w

biologia

Tomasz Ulanowski

W nowym katalogu ro�lin, autorstwa naukowc�w z Lipska, jest o 20 proc. wi�cej gatunk�w ni� w tym poprzednim, opublikowanym siedem lat temu przez uczonych z Kr�lewskich Ogrod�w Botanicznych w Londynie.
26.11.2020 | 14:29

botanika

nauka
Delfiny potrafi� �wiadomie spowolni� prac� swojego serca

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

To jeden z wniosk�w bada�, kt�re naukowcy przeprowadzili na trzech delfinach butlonosych - m.in. pod��czaj�c je do aparatury EKG.
24.11.2020 | 19:00

biologia

nauka
Przyroda to odtrutka na z�e czasy

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Jeste�my tak spragnieni dobrych wiadomo�ci, �e pod opublikowanym przez nas w pi�tek tekstem o powstaniu powszechnego atlasu pszcz� (przesz�o 20 tys. gatunk�w!) jeden z Czytelnik�w (a mo�e jedna z Czytelniczek) napisa�: "Dzi�kuj�". Nie ukrywam,...
22.11.2020 | 16:47

biologia

nauka
Oto atlas wszystkich pszcz� �wiata

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Nauka zna przesz�o 20 tys. gatunk�w pszcz�. Uczeni stworzyli w�a�nie najdok�adniejsz� jak dot�d map� ich wyst�powania.
20.11.2020 | 19:00

biologia

nauka
Mr�wka mr�wk� zje. Ale dopiero po dezynfekcji

nauka

Mateusz Sowi�ski

Okazuje si�, �e mr�wki, r�wnie� te �yj�ce w polskich lasach, odka�aj� swoje zmar�e siostry przed ich po�arciem. Post�puj� tak g��wnie w okresach g�odu.
14.11.2020 | 13:21

biologia

dezynfekcja

mr�wki

owady
Bakteryjny twardziel w kosmosie. Czy pomo�e nam w podr�y na Marsa?

nauka

Wojciech Moskal

Ta niezwyk�a bakteria przetrwa�a rok poza Mi�dzynarodow� Stacj� Kosmiczn�.
13.11.2020 | 15:00

biologia

fizyka

kosmetyki

mars
Mia� pi�cioro oczu, �y� ponad p� miliarda lat temu i jest brakuj�cym ogniwem ewolucji

nauka

Mateusz Sowi�ski

Nie naszej, lecz stawonog�w - grupy zwierz�t, kt�ra odnios�a najwi�kszy sukces w historii naszej planety. Chi�scy naukowcy odkryli skamielin�, kt�ra ujawnia ich pochodzenie.
11.11.2020 | 10:16

biologia

ewolucja

paleontologia
�ywa skamielina sprzed 65 mln lat. Znaleziona i sfilmowana w jednej z karpackich rzek w Rumunii

Nauka

Piotr Cie�li�ski

To endemiczna ryba - g�owaczog��w ard�esza�ski - odkryta przez studenta biologii w 1956 roku, kt�ra wyst�puje tylko w Rumunii. Jest najrzadsz� ryb� w Europie, a mo�e i na �wiecie. Ale w ostatnich kilku latach nikt jej widzia�. Wydawa�o si�, �e...
09.11.2020 | 06:55

biologia

ryby

zagro�one gatunki
Paj�k o oczach ogra. �wietnie widzi w ciemno�ciach, a tak�e s�yszy, cho� nie ma usz�w

Nauka

Mateusz Sowi�ski

Przedstawiciele rodziny Deinopidae s� jednymi z najlepiej widz�cych paj�k�w na �wiecie. Maj� cztery pary oczu, w tym jedn� z przodu g�owotu�owia. To w�a�nie ta para jest najwa�niejsza, bo z jej pomoc� mog� widzie� w ciemno�ciach du�o lepiej ni�...
08.11.2020 | 08:13

biologia

paj�k

zwierz�ta
O�miornice smakuj� dotykiem. Naukowcy odkryli, jak one to robi�

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Uczeni z Harvardu zidentyfikowali nowe receptory rozmieszczone na przyssawkach o�miornic.
04.11.2020 | 06:37

biologia

nauka

ocean
Polskie Noble 2020. Nagrody za najstarsz� map� kosmosu, ciek�e kryszta�y, odporno�� na patogeny i pradzieje Sahary

Nauka

Piotr Cie�li�ski, Joanna Grabowska

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej po raz 29. przyzna�a najwa�niejsze wyr�nienia naukowe w naszym kraju, zwane polskimi Noblami. Tegoroczni laureaci to: prof. Jacek Radwan, prof. Ewa G�recka, prof. Krzysztof M. G�rski oraz prof. Romuald Schild....
04.11.2020 | 06:09

archeologia

biologia

chemia

fizyka
Chrz�szcz pancerny - nie do zmia�d�enia, prze�ywa nawet pod ko�ami samochodu. Bada go ameryka�ska armia

Nauka

Mateusz Sowi�ski

Diaboliczny chrz�szcz pancerny to jeden z najwytrzymalszych owad�w na �wiecie.
03.11.2020 | 09:17

biologia

chrz�szcze

owady

zwierz�ta

Poprzednia 14 15 16 17 18 ... Nast�pna