NAUKA Gazeta Wyborcza

Gdzie i jak wypatrzy� pierwsz� gwiazdk�. Astronomiczny poradnik wigilijny

Nauka

Karol W�jcicki

Barszczyk ugotowany? Choinka przystrojona? Prezenty spakowane? No to zosta�o ju� tylko wypatrywanie pierwszej gwiazdki. W tym roku nie b�dzie tak trudno. Podpowiem, jak zosta� naczelnym wypatrywaczem gwiazd przy rodzinnym stole.

24.12.2017 | 07:49

astronomia

Bo�e Narodzenie

nauka

pierwsza gwiazdka

Syndrom drzewka �wi�tecznego. Czy mo�na zachorowa� od choinki? Niestety, to si� zdarza

Nauka

Wojciech Moskal

Zaczerwienione, piek�ce oczy, drapanie w gardle, kaszel i katar. To mog� by� objawy tzw. syndromu drzewka �wi�tecznego - ostrzegaj� lekarze.

23.12.2017 | 13:56

alergia

Bo�e Narodzenie

choinka

nauka

Wrony robi� w�dki z haczykiem, by �owi� robaki. Naukowcy poznali tajniki ich zdumiewaj�cego rzemios�a

biologia

Tomasz Ulanowski

Z niekt�rymi zwierzakami w Wigili� naprawd� mogliby�my sobie pogada�. Na przyk�ad z wronami. S� niezwykle bystre, to jedyny - poza cz�owiekiem - gatunek, kt�ry potrafi wykonywa� narz�dzia z haczykiem.

23.12.2017 | 12:28

nauka

Wrona brodata z wykonanym przez siebie haczykiem

Profesor W�odzimierz Krzy�osiak nie �yje

UAM

Marcin Weso�ek

Zmar� prof. W�odzimierz Krzy�osiak, wybitny biolog i chemik, cz�onek korespondent PAN. Mia� 68 lat.

23.12.2017 | 11:06

nauka

Dlaczego czasem nie da si� zmieni� z�ej decyzji

nauka

Tomasz Ulanowski

Zbli�asz si� do skrzy�owania, widzisz, �e zielone �wiat�o robi si� ��te, ale po prostu nie jeste� ju� w stanie si� zatrzyma�? Naukowcy wiedz� dlaczego.

22.12.2017 | 17:00

biologia

Zmiany klimatu przyci�gn� do Unii Europejskiej jeszcze wi�cej uchod�c�w

globalne ocieplenie

Tomasz Ulanowski

Poj�cie "uchod�ca klimatyczny" mo�e by� najgor�tszym tematem w nadchodz�cych latach. Tak wynika z publikacji, kt�ra ukaza�a si� w�a�nie w "Science".

22.12.2017 | 12:00

klimat

nauka

Zniszczone przez wojn� przedmie�cia Damaszku. Syria, 18 maja 2017 r.

Ciesz si� �wi�tami, ale nie zapominaj o b�onniku

zdrowie

Wojciech Moskal

Sam go nie strawisz, ale licz� na niego twoje... bakterie. Nie chcesz uty� w czasie �wi�t? Jedz b�onnik.

22.12.2017 | 08:47

nauka

Na Frymarku dominuj� zdrowe produkty - m.in. nalewki, przetwory z warzyw i owoc�w, domowe wypieki, w�dliny, sery czy pieczywo. Mo�na te� kupi� mi�d, domowe konfitury, smalec czy kie�basy. Oferowane s� tak�e wypieki - zar�wno tradycyjne, jak i specjalistyczne - wega�skie czy bezglutenowe. Na Frymarku do kupienia s� wina, np. z sosny czy bzu, a tak�e oleje i oliwy, a nawet w�dzone ryby. Tym razem b�dzie mo�na tak�e naby� mas�o sklarowane ghee, ciasteczka na ma�le i dojrzewaj�ce pierniki wigilijne r�wnie� na ma�le. Podczas imprezy dost�pne jest te� r�kodzie�o.
W t� niedziel� pojawili si� m.in. wystawcy znad Biebrzy. Sprzedawali przetwory z w�asnego pola, ogrodu i sadu: chutneye z moreli i �liwki, cebul� marynowan� w czerwonym winie, ketchup z cukinii, czosnek w zalewach i suszony, zio�a suszone (rumianek, mi�t�, werben�, chabry, nasturcje), suszone owoce, ocet jab�kowy i z czarnego bzu, syrop z mniszka lekarskiego, m�k�, ziarno i b�onnik gryczany, kosmetyki naturalne.
Frymark Bydgoski odbywa si� w ka�d� niedziel� (opr�cz �wi�t) od godz. 10 do 14 w Kamienicy 12 przy Pozna�skiej 12.

Gdzie si� podzia�a marsja�ska woda

nauka

Tomasz Ulanowski

Dlaczego Mars jest czerwon�, pustynna planet�, a Ziemia b��kitn�, pe�n� wody i �ycia widocznego go�ym okiem? Naukowcy maj� na ten temat teori�.

21.12.2017 | 17:00

kosmos

mars

woda

Czego in�ynierowie mogliby si� nauczy� od pewnego chrz�szcza

nauka

Tomasz Ulanowski

Gdyby tylko chcia�o si� im podejrze� jego d�ugi, cieniutki i kr�ty... penis.

21.12.2017 | 12:00

biologia

Mikroskopowy obraz koniuszka penisa chrz�szcza z gatunku Cassida rubiginosa

Bitwa o Puszcz� Bia�owiesk� wygrana

puszcza bia�owieska

Adam Wajrak

Obro�cy Puszczy wygrali pierwsz� i bardzo wa�n� bitw�. To oni zostali na placu boju, z kt�rego minister Szyszko oraz Lasy Pa�stwowe musia�y wycofa� ci�kie maszyny i zaprzesta� wi�kszo�ci ci��.

20.12.2017 | 17:27

adam wajrak

nauka

Przesilenie zimowe. Od dzisiaj dni si� wyd�u�aj�, ciemno�ci ust�puj� i... nadci�ga superksi�yc

Nauka

Piotr Cie�li�ski

W czwartek o godz. 17.28 S�o�ce przejdzie przez tzw. punkt Kozioro�ca. Oznacza to pocz�tek astronomicznej zimy. To najkr�tszy dzie� w roku. Od teraz dni si� b�d� wyd�u�a� - w niedziel� w Warszawie S�o�ce b�dzie ju� �wieci� nad horyzontem o minut�...

21.12.2017 | 05:55

astronomia

nauka

przesilenie zimowe

superksi�yc

Genetycy wyleczyli g�uchot�

zdrowie

Wojciech Moskal

Dzi�ki terapii polegaj�cej na wstrzykni�ciu zmieniaj�cego genom koktajlu naukowcom z Instytutu Howarda Hughesa uda�o si� zapobiec post�puj�cej wrodzonej utracie s�uchu u m�odych myszy.

20.12.2017 | 19:00

nauka

Fragment ucha wewn�trznego u myszy leczonych (po lewej) i nieleczonych (po prawej). U tych pierwszych wyra�nie wida� rozwini�te i dzia�aj�ce kom�rki rz�sate

Masz kilkana�cie lat i �wiat ci� nie rozumie? Nauka potrafi to wyt�umaczy�. I to nie tylko burz� hormon�w

Nauka Extra

Olga Wo�niak; Realizacja: Edyta B�aszczak; Zdj�cia: Anna Czuba; Monta�: Katarzyna Dworak, Katarzyna Szczepa�ska; Animacje: Micha� Nowacki

- To nie ich wina, �e s� wiecznie poirytowane i niezadowolone. Nawet to, �e nie chce im si� rano wstawa� mo�na naukowo wyja�ni� - m�wi Olga Wo�niak, redaktor naczelna nowego magazynu dla nastolatk�w "M�j Spot" (od 21 grudnia w kioskach). Czy za...

20.12.2017 | 07:45

nastolatki

nastolatkowie

nauka

Jak prze�y� Bo�e Narodzenie i nie zwariowa�. Patenty naukowo sprawdzone

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Choinka, sprz�tanie, prezenty, gotowanie, wigilia, stres, zamieszanie, zm�czenie... Jak si� w tym wszystkim odnale��? Przypominamy rady, kt�re wzi�li�my od najlepszych specjalist�w: psycholog�w, etnograf�w, dietetyk�w, ekolog�w, a nawet fizyk�w.

20.12.2017 | 05:30

Bo�e Narodzenie

nauka

wigilia

Prawdziwe "bo�e narodzenie" mia�o miejsce ok. 4 mld lat temu

nauka

Tomasz Ulanowski

Na tyle naukowcy szacuj� wiek �ycia na Ziemi. W�a�nie potwierdzili, �e w zachodniej Australii znajduj� si� najstarsze skamieliny �wiata - licz�ce sobie 3,5 mld lat pozosta�o�ci po mikroorganizmach.

19.12.2017 | 17:00

biologia

bo�e narodzenie

Pr�bki ska� z najstarszymi skamielinami �wiata

�wi�ty Miko�aj traci dom

klimat

Tomasz Ulanowski

A razem z nim trac� go ludzie Dalekiej P�nocy i inne gatunki przyzwyczajone do zlodowacia�ej krainy, w tym nied�wiedzie polarne. Zimna Arktyka, jak� znamy od tysi�cy lat, znika.

19.12.2017 | 14:43

Arktyka

globalne ocieplenie

nauka

Twarz kr�lowej imperium Wari i skarby z Peru. Takiej wystawy w Polsce jeszcze nie by�o

Nauka

Joanna Grabowska

�y�a 1,2 tys. lat temu na obszarze obecnego Peru, by�a arystokratk� z preinkaskiej kultury Wari. Rekonstrukcj� jej twarzy, a tak�e skarby znalezione w odkrytym przez Polak�w grobowcu mo�na ogl�da� od soboty w Muzeum Etnograficznym w Warszawie.

19.12.2017 | 07:57

archeologia

Inkowie

nauka

Peru

Rekonstrukcja twarzy 'kr�lowej ludu Wari', kt�r� wykona� szwedzki archeolog Oscar Nillson. Cia�o tej 60-letniej kobiety nie tylko by�o spowite w najdro�sze tkaniny i ob�o�one luksusowymi przedmiotami, ale te� z�o�ono je w oddzielnej komorze grobowej

Jest zbrodnia, to musi by� kara. A egzekucj� ch�tnie obejrzymy

Nauka

Tomasz Ulanowski

Takie podej�cie do prawa i sprawiedliwo�ci obowi�zuje ju� sze�cioletnie dzieci, a tak�e szympansy - udowodnili w�a�nie naukowcy.

19.12.2017 | 05:30

biologia

nauka

Planetoida czy statek obcych? Astronomowie maj� pewn� hipotez� na temat wrzecionowatego obiektu, kt�ry wpad� do Uk�adu S�onecznego

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Oumuamua jest pierwszym w dziejach przybyszem z przestrzeni mi�dzygwiazdowej, kt�ry zosta� dostrze�ony w naszym Uk�adzie. Swoim wrzecionowatym kszta�tem bardziej przypomina statek kosmiczny ni� znane nam asteroidy czy komety.

18.12.2017 | 17:00

kosmos

nauka

uk�ad s�oneczny

Tak w�a�nie mo�e wygl�da� planetoida 1I/2017 U1 (`Oumuamua), kt�ra przyby�a spoza Uk�adu S�onecznego

Gr�b Jezusa ju� prawie bez tajemnic

archeologia

Joanna Grabowska

Naukowcy otworzyli go po raz pierwszy w historii. Co odkryli?

18.12.2017 | 15:17

jezus

nauka

Kaplica Grobu Chrystusa w �wi�tyni Jerozolimskiej po remoncie

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Doniesienia naukowe z ubieg�ego tygodnia przypominaj� spis eksponat�w gabinetu osobliwo�ci. Pingwin olbrzym, statek kosmiczny pod pow�ok� asteroidy, minikopia Uk�adu S�onecznego, Drakula w bursztynie, Obcy w szachach, nowa zdumiewaj�ca iluzja...

18.12.2017 | 07:03

nauka

uk�ad s�oneczny

Rukola, jarmu� i szpinak zamiast lampki nocnej? Zdumiewaj�cy wynalazek MIT

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Ro�liny, kt�re �wiec�. Mo�esz przeczyta� w ich �wietle ksi��k� albo... je zje��. Lub udekorowa� nimi mieszkanie na Bo�e Narodzenie.

17.12.2017 | 20:26

biotechnologia

nauka

Dwie sadzonki rukwi wodnej, kt�re naukowcy z MIT 'zmusili' do �wiecenia

Kiedy m�czy�ni maj� katarek, to "umieraj�". I maj� do tego prawo!

grypa

Tomasz Ulanowski

Coraz wi�cej bada� wskazuje na to, �e m�czy�ni rzeczywi�cie ci�ej ni� kobiety przechodz� niekt�re infekcje wirusowe.

16.12.2017 | 18:39

nauka

przezi�bienie

zdrowie

Kocham nauk�, nienawidz� scjentyzmu

Wolna Sobota

Maciej Zi�ba OP

Gdy Max Planck po�o�y� podwaliny pod mechanik� kwantow�, a urz�dnik patentowy z Berna Albert Einstein opublikowa� szczeg�ln� teori� wzgl�dno�ci, okaza�o si�, �e zar�wno mikro-, jak i makro�wiat s� pe�ne tajemnic, o jakich si� fizykom nie �ni�o.

16.12.2017 | 05:51

nauka

NASA znalaz�a minikopi� naszego Uk�adu S�onecznego

astronomia

Wojciech Moskal

Osiem planet u�o�onych podobnie jak w naszym Uk�adzie S�onecznym kr��y wok� gwiazdy Kepler 90. W odkryciu agencji NASA pomog�a sztuczna inteligencja stworzona przez Google.

15.12.2017 | 19:56

kepler-90

kosmos

nauka

planety

Motocykli�ci, uwaga na pe�ni� Ksi�yca! To czas wypadk�w

motocykle

Wojciech Moskal

Pe�nia Ksi�yca zwi�ksza ryzyko gro�nych wypadk�w na motocyklu - ostrzegaj� naukowcy z USA i Kanady.

15.12.2017 | 16:34

ksi�yc

nauka

wypadki

zdrowie

G�ry elektronicznych �mieci. Wysypiska, na kt�rych grzebiemy dziesi�tki miliard�w dolar�w

Nauka

Tomasz Ulanowski

Tylko w 2016 r. wyrzucili�my tyle niepotrzebnych suszarek, telefon�w, lod�wek, komputer�w czy telewizor�w, �e mo�na by z nich usypa� prawie dziewi�� wielkich piramid takich jak piramida Cheopsa w Gizie.

14.12.2017 | 13:54

elektronika

nauka

ochrona �rodowiska

recykling

Elektro�mieci - zamiast oddawa� je w odpwoiednie miejsca, cz�sto sprzedajemy na z�om lub wystawiamy pod blokowy �mietnik bez odpowiedniej op�aty

Krzyk morskich ptak�w

ptaki

Margit Kossobudzka

Pazerny jak mewa czy nieziemski jak albatros? "Krzyk morskich ptak�w" to wspania�a ksi��ka o �wiecie podniebnych w�drowc�w.

14.12.2017 | 05:58

biologia

nauka

zoologia

Pingwin olbrzym, wysoki jak cz�owiek!

pingwiny

Tomasz Ulanowski

Nowo odkryty przez naukowc�w gatunek pingwina jest, niestety, wymar�y. Jego szcz�tki licz� sobie a� 60-55 mln lat.

13.12.2017 | 18:12

biologia

nauka

paleobiologia

Wymar�e gatunki

Nadlatuj� Geminidy! Dzi� najlepsza noc z meteorami

Nauka

Karol W�jcicki

B�dzie zimno, wietrznie, ale dzisiejszej nocy warto sp�dzi� kilka godzin poza domem. Bo nadchodzi maksimum roju Geminid�w - jednego z najbardziej ulewnych deszczy spadaj�cych gwiazd w tym roku. Mo�na si� spodziewa� ponad 100 meteor�w na godzin�.

13.12.2017 | 13:30

astronomia

geminidy

meteory

nauka

Czy wiesz, �e na co dzie� pijesz troch� moczu Leonarda da Vinci? [Cie�li�ski wyja�nia]

Wideo Gazety Wyborczej

Piotr Cie�li�ski, Zdj�cia: Anna Czuba, animacja: Micha� Nowacki, realizacja: Edyta B�aszczak, monta�: Katarzyna Dworak

W cyklu naukowym o zjawiskach, kt�re rz�dz� naszym �wiatem, szef dzia�u nauka "Gazety Wyborczej" Piotr Cie�li�ski wyja�nia skutki nieustannego kr��enia materii atom�w i cz�steczek. Widzieli�cie kiedy�, jak umiera kom�rka?

13.12.2017 | 08:09

kom�rki

nauka

Drakula uwi�ziony w bursztynie

dinozaury

Wojciech Moskal

Ma, bagatelka, niemal 100 mln lat i zdradza naukowcom zadziwiaj�c�, krwio�ercz� histori�. Jest pierwszym bezpo�rednim dowodem na to, �e na dinozaurach paso�ytowa�y kleszcze.

13.12.2017 | 06:01

biologia

kleszcze

nauka

paleontologia

Kleszcz i pi�ro dinozaura uwi�zione w bursztynie prawie 100 mln lat temu.

Asteroida czy statek obcej cywilizacji? Astronomowie sprawdz�, czy nie nadaje sygna��w radiowych

Nauka

Piotr Cie�li�ski

W �rod� wieczorem s�ynny radioteleskop w Green Bank w Wirginii Zachodniej, najwi�kszy w pe�ni sterowalny radioteleskop na �wiecie, wyceluje swoj� 100-metrow� czasz� w kierunku wrzecionowatej asteroidy Oumuamua. To pierwszy w dziejach przybysz spoza...

12.12.2017 | 19:01

asteroida

nauka

radioteleskop

uk�ad s�oneczny

W Afryce ostro ubywa las�w. Ale nie jest tak �le, jak s�dzono

zagro�one gatunki

Tomasz Ulanowski

To wniosek p�yn�cy z nowych bada�, kt�rych wyniki opublikowa�o pismo "Nature Ecology and Evolution".

12.12.2017 | 18:25

Afryka

biologia

ekologia

nauka

Lekcje pianina nie pomog� w matmie

psychologia

Aleksandra Posto�a

Zapisujemy dzieci na pianino i do klubu szachowego, maj�c cich� nadziej�, �e rozwijanie zdolno�ci intelektualnych w tych dziedzinach prze�o�y si� na lepsze oceny. Najnowsze badania rozczarowuj�: to niestety nie dzia�a.

12.12.2017 | 05:27

dzieci

nauka

szko�a

Made in Wroc�aw. Najlepsze wroc�awskie firmy na konferencji i targach [PROGRAM]

start up

Joanna Dzikowska

- Firmy dzia�aj�ce w mie�cie ju� dzi� maj� si� czym pochwali�, z ich rozwi�za� korzystaj� miliony u�ytkownik�w na ca�ym �wiecie. Chcemy, by impreza Made in Wroc�aw sta�a si� prawdziwym �wi�tem start-up�w, �wi�tem m�odej wroc�awskiej my�li...

11.12.2017 | 21:40

biznes

nauka

technologie

Kr�g w zbo�u na Dolnym �l�sku. Archeolodzy: to nie UFO [ZDJ�CIA]

Uniwersytet Wroc�awski

Joanna Dzikowska

Ufolodzy nie b�d� zachwyceni, ale pasjonaci historii - jak najbardziej. Archeolodzy z Uniwersytetu Wroc�awskiego wyja�nili sk�d wzi�y si� tajemnicze kr�gi w zbo�u pod O�aw�

11.12.2017 | 18:41

archeologia

nauka

UFO

Sztuczna inteligencja rozgryz�a szachy. "Nie gra jak cz�owiek ani program komputerowy. Ma szalone posuni�cia jak jaki� Obcy"

sztuczna inteligencja

Wojciech Moskal

Wystarczy�y zaledwie cztery godziny, by stworzona przez in�ynier�w z firmy DeepMind sztuczna inteligencja posiad�a ca�� ludzk� wiedz� na temat szach�w. A nast�pnie wykroczy�a poza ni� i wykorzysta�a zdobyte umiej�tno�ci w praktyce.

11.12.2017 | 17:29

nauka

technologie

Nied�ugo sztuczna inteligencja zdecyduje, czy dostaniemy prac�

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Tydzie� w nauce jak zwykle przyni�s� zdziwienia. Nasza po�ciel przypomina stacj� kosmiczn� - na co dzie� moszcz� si� w niej nie tylko ludzie, ale tak�e r�ne mikroby i gro�ne grzyby. Wkr�tce do spisu mieszka�c�w naszych dom�w do��czy tak�e sztuczna...

11.12.2017 | 06:26

nauka

odkrycia

World Press Photo 2016. 1. Nagroda w kategorii Nature - zdj�cie pojedyncze: spektakularne, masywne 'chmury tsunami' ci�gn� na Sydney. Lokalna pi�kno�� ma to w nosie, a nos w smartfonie. Bondi Beach, Sydney, Australia, 6 listopada 2015 r.

Sztuczna inteligencja Google'a znalaz�a przepis na najsmaczniejsze ciasteczka z czekolad�

Nauka

Wojciech Moskal

Ta wiadomo�� by� mo�e troch� uspokoi tych, kt�rych przera�aj� mo�liwo�ci sztucznej inteligencji (AI). Naukowcy z Google Brain pokazali, �e AI mo�e przyda� si� w kuchni do poprawiania i opracowywania idealnych przepis�w. Cho� przyzna� trzeba, �e...

10.12.2017 | 18:13

google

nauka

sztuczna inteligencja

Ciasteczka z kawa�kami czekolady, przygotowane z pomoc� sztucznej inteligencji Google'a