NAUKA Gazeta Wyborcza

�wiczenia z �ycia na Ksi�ycu. Kolonizacja jest jeszcze daleko, coraz bli�ej jest za to turystyka ksi�ycowa

Reporta�e

Zuzanna Leniarska

Medycyna kosmiczna to jest tak naprawd� medycyna nie�miertelno�ci - studiujemy, co zrobi�, �eby cz�owiek nie umar� - rozmowa z Agat� Ko�odziejczyk, neurobiolo�k�

26.08.2017 | 01:10

kosmos

loty kosmiczne

mars

nauka

Astronomowie odebrali sygna� najstarszych, pierwszych gwiazd. I s� na tropie wielkiej tajemnicy

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Sygna� pochodzi z czas�w ledwie 180 mln lat po Wielkim Wybuchu - donosz� w najnowszym "Nature" astrofizycy z Uniwersytetu Arizony i MIT. Nie odebra� go �aden z wielkich radioteleskop�w, lecz niewielka dwumetrowa antena, kt�ra by�a pomys�em pewnego...

28.02.2018 | 19:01

astrofizyka

ciemna materia

nauka

promieniowanie

Tak mog�y wygl�da� pierwsze gwiazdy, niebieskie olbrzymy, kt�re narodzi�y si� we Wszech�wiecie 180 mln lat po Wielkim Wybuchu

Neonikotynoidy szkodz� pszczo�om - konkluduje w kolejnym raporcie EFSA

nauka

Tomasz Ulanowski

Europejski Urz�d ds. Bezpiecze�stwa �ywno�ci (EFSA) opublikowa� metaanaliz� bada� dotycz�cych szkodliwo�ci pestycyd�w zwanych neonikotynoidami. Tym razem obj�� swoim raportem tak�e dzikie pszczo�y.

28.02.2018 | 16:20

pszczo�y

Do czego mo�e przyda� si� piorun? [Naukowe ciekawostki Cie�li�skiego]

Wideo Gazety Wyborczej

Piotr Cie�li�ski, realizacja: Edyta B�aszczak, zdj�cia: Anna Czuba, grafika: Micha� Nowacki, (e.b)

Czy wiesz, �e na co dzie� w ziemi� bije ponad 10 mln piorun�w? Piorun to naturalne wy�adowanie elektrostatyczne, kt�re je�li by�my okie�znali, mog�oby na zawsze rozwi�za� problem smogu. Nie o to chodzi, �e pioruny oczyszcz� powietrze. Produkuj�...

28.02.2018 | 07:36

burza

energia

nauka

piorun

Bonobo i szympansy zwyczajne maj� podobny j�zyk migowy

nauka

Tomasz Ulanowski

Gdyby jakim� cudem przedstawiciele obu gatunk�w spotkali si� w afryka�skim lesie tropikalnym, to mogliby si� ca�kiem dobrze dogada� - uwa�aj� naukowcy.

28.02.2018 | 06:30

Dobry dotyk �agodzi b�l

nauka

Margit Kossobudzka

Potrzymaj za r�k� osob�, kt�ra cierpi, to nie tylko gest wsp�czucia. Dotyk �agodzi b�l - dowodz� najnowsze badania neurobiolog�w.

27.02.2018 | 16:16

zdrowie

Czy inteligencja jest wrodzona? I czy przekre�la szanse tych wszystkich, kt�rzy gorzej wypadli w te�cie IQ?

Praca

Olga Wo�niak

Logiczna czy emocjonalna? Je�li wierzysz, �e od tego, jak nazwiesz swoj� inteligencj�, zale�y tw�j zawodowy sukces, przeczytaj ten tekst.

27.02.2018 | 12:33

inteligencja

Nauka

Jakich nied�wiedzi nam w Polsce potrzeba? Dzikich

Nauka

Rozmawia� Tomasz Ulanowski

Niedawno nied�wiedzica z m�odymi zaatakowa�a cz�owieka w Bieszczadach. Musimy si� zabezpieczy� przed takimi wypadkami. Naukowcy wiedz�, co trzeba zrobi�

27.02.2018 | 06:19

Bieszczady

nauka

nied�wied�

ochrona przyrody

Najlepsza dieta na depresj�? Znamy wyniki bada�

dieta

Wojciech Moskal

Obni�aj�ca ci�nienie krwi i chroni�ca przed udarem dieta okazuje si� tak�e zaskakuj�co skuteczna w przypadku depresji.

26.02.2018 | 15:08

depresja

dieta dash

nauka

zdrowie

Mamy piecz�� proroka Izajasza - og�osili archeolodzy

archeologia

Wojciech Moskal

Biblijny prorok Izajasz, kt�ry przepowiedzia� nadej�cie Mesjasza, uwa�any by� przez naukowc�w raczej za posta� legendarn�. Teraz pojawi� si� pierwszy naukowy dow�d na to, �e Izajasz m�g� istnie� naprawd�.

26.02.2018 | 07:00

Biblia

historia

nauka

7 rzeczy, kt�rych nie wiedzieli�my tydzie� temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Najwi�ksze zaskoczenie i poruszenie w ostatnich dniach wywo�a� nasz tekst o tym, �e co� z�ego dzieje si� z wr�blami. Potrzebujemy tych ma�ych ptaszk�w tak samo jak kontaktu z psami, zieleni� i sztuk�. Jak dowodz� najnowsze badania naukowe, niewiele...

26.02.2018 | 06:53

nauka

Gr�b w Kornicach, 1561 rok, m�czyzna w wieku 30-35 lat

Ogrodowe opowie�ci: romans, kolekcje narodowe i nie�miertelna lipa

magazyn wroc�aw

Joanna Dzikowska

- Jeste�my jedynym ogrodem w Polsce z tak bogatymi kolekcjami narodowymi. Aby zobaczy� nasze 60-letnie kaktusy i inne sukulenty, przyje�d�aj� go�cie nawet ze Szwecji. Przetrwa�y dziesi�tki lat, ale je�li nie wyremontujemy szklarni, mog� zgin�� w...

25.02.2018 | 17:20

nauka

ogr�d

ogr�d botaniczny wroc�aw

Przyroda

Zbigniew K�cki, dyrektor Ogrodu Botanicznego we Wroc�awiu

Zielone otoczenie �wietnie wp�ywa na rozw�j dziecka

szko�a

Wojciech Moskal

A konkretnie na rozw�j jego m�zgu - dowodz� najnowsze badania naukowc�w z USA i Hiszpanii.

25.02.2018 | 13:29

dzieci

ekologia

nauka

zdrowie

Bardzo waleczna g�sienica - lepiej z ni� nie zadziera� [WIDEO]

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Dw�ch japo�skich biolog�w zorganizowa�o co� w rodzaju areny owadzich gladiator�w. Do walki stan�y: g�sienica oraz chrz�szcze. Te ostatnie zjadaj� g�sienice, wi�c wydawa�o si�, �e sprawa jest przes�dzona. I ten, kto postawi na g�sienic�, niechybnie...

24.02.2018 | 11:59

biologia

ewolucja

nauka

G�sienica �my Langia zenzeroides walczy z chrz�szczem Calosoma maximowiczi

Skarby zagubione w d�ungli. To odkrycie wywraca nasz� wiedz� o cywilizacji Maj�w

Nauka

Joanna Grabowska

Prze�wietlaj�c radarem gwatemalsk� d�ungl�, naukowcy odkryli nieznane staro�ytne miasta, ponad 60 tysi�cy piramid, pa�ac�w, fortec i innych budowli. To sprawi�o, �e przyr�wnuj� teraz cywilizacj� Maj�w do kultur, kt�re rozwin�y si� w staro�ytnych...

24.02.2018 | 07:28

archeologia

Gwatemala

majowie

National Geographic

Dr Francisco Estrada-Belli wskazuje na LiDAR-owy widok pozosta�o�ci budowli Maj�w poro�ni�tych przez d�ungl�

Biopaliwo z dro�d�y i alg? Naukowiec z Uniwersytetu Przyrodniczego dosta� 1,5 mln z� na badania

Uniwersytet Przyrodniczy we Wroc�awiu

Joanna Dzikowska

Dro�d�e, kt�re bada dr Adam Dobrowolski, wyst�puj� m.in. w serach i d�ugo dojrzewaj�cych w�dlinach. Do tej pory u�ywano ich do produkcji s�odzika czy kwasu cytrynowego, ale mog� okaza� si� r�wnie u�yteczne przy produkcji ekologicznego paliwa.

23.02.2018 | 19:10

ekologia

Nauka

studenci

Wspierajmy nasze c�rki z ca�ych si� i nigdy nie m�wmy im, �e "sobie nie poradz�" [FELIETON]

Felietony

Kasia Nowakowska

Ostatnio coraz trudniej trafi� na informacj�, kt�ra napawa�aby optymizmem, a przynajmniej nie powodowa�a ch�ci udania si� na wieloletni� emigracj� wewn�trzn�.

23.02.2018 | 11:05

Feminizm

it girls

kobieta

Nauka

Dzisiaj wieczorem astronomiczny hit roku. Aldebaran chowa si� po raz ostatni za Ksi�ycem

Nauka

Karol W�jcicki

W pi�tek wieczorem dojdzie do zakrycia Aldebarana przez Ksi�yc. B�dzie to najlepiej widoczne zakrycie od lat. Najja�niejsza gwiazda konstelacji Byka ponownie schowa si� za Srebrnym Globem dopiero w 2034 roku. Warto wi�c spojrze� dzi� w niebo!

23.02.2018 | 06:42

aldebaran

astronomia

gwiazdy

ksi�yc

Neandertalczycy nie byli prymitywnymi troglodytami. Tworzyli sztuk� - dowodzi niezwyk�e odkrycie

Nauka

Tomasz Ulanowski

Dzie�a neandertalskich artyst�w opisuj� dwie publikacje naukowe, kt�re w�a�nie ukaza�y si� w "Science" i "Science Advances". Czas odda� honor neandertalczykom. Powraca te� pytanie: dlaczego przegrali rywalizacj� z Homo sapiens?

22.02.2018 | 20:01

homo sapiens

nauka

neandertalczyk

paleontologia

Bi�uteria z muszelek znaleziona w hiszpa�skiej jaskini Cueva de los Aviones, kt�ra pochodzi sprzed 115 tys. lat, czyli z czas�w, gdy w Europie nie by�o jeszcze Homo sapiens

Z afryka�skim pomorem �wi� walczymy po omacku. Zamiast w wirusa bijemy w przyrod�

Nauka

Adam Wajrak

Walka z afryka�skim pomorem �wi� przypomina bicie na o�lep. I to nie tylko w Polsce. Nie wiadomo, jakie b�d� jej efekty poza tym, �e mo�emy powa�nie zaszkodzi� przyrodzie.

22.02.2018 | 17:44

Adam Wajrak

afryka�ski pom�r �wi�

dziki

nauka

Naukowcy z Wroc�awia w "Nature". Badania szkielet�w z ca�ej Europy pomog�y rozwi�za� zagadk�

Uniwersytet Wroc�awski

Joanna Dzikowska

Mi�dzynarodowy zesp� z�o�ony z 144 genetyk�w, archeolog�w i antropolog�w zbada� 400 szkielet�w, �eby wyja�ni� zagadk� tajemniczych puchar�w dzwonowatych.

22.02.2018 | 12:12

archeologia

Nature

nauka

Dlaczego Norwegowie zdobywaj� tyle medali na zimowych igrzyskach? Maj� pot�nego sojusznika

Nauka

Sylwia Skorstad

Wspiera ich nauka. Za sukcesami olimpijczyk�w z Norwegii stoi bardzo wielu szerzej nieznanych bohater�w, pracuj�cych w norweskich instytutach badawczych.

21.02.2018 | 18:16

nauka

Norwegia

Pjongczang 2018

sport

Kibic z Norwegii �wi�tuje zwyci�stwo swoich idoli na zimowych igrzyskach w Pjongczang w Koreii

Zab�jczy ha�as w g��binach. Jakie jest najg�o�niejsze zwierz� na �wiecie? [Cie�li�ski naukowo]

Nauka Extra

Piotr Cie�li�ski; Realizacja: Edyta B�aszczak; Zdj�cia: Anna Czuba; Animacje: Micha� Nowicki; Monta�: �ukasz Carbone, Katarzyna Szczepa�ska

Baw�? Rycz�cy lew? Po�udniowoameryka�ski wyjec? A mo�e najwi�ksze z �yj�cych na �wiecie zwierz�t - p�etwal b��kitny? Kto w �wiecie fauny mo�e wyda� z siebie najwi�kszy ha�as? Rekordzista potrafi wywo�a� ha�as o g�o�no�ci ponad 190 decybeli -...

21.02.2018 | 07:41

nauka

Piotr Cie�li�ski

zwierz�ta

B�dzie planetarium przy ul. Kopernika? Pomys� jest, brakuje pieni�dzy

Wiadomo�ci z Wroc�awia

Joanna Dzikowska

Pomys� na budow� planetarium pojawi� si� ju� w latach 70. ubieg�ego wieku. Ale - cho� w 2004 roku podpisano list intencyjny z prezydentem - wci�� brakowa�o na planetarium pieni�dzy. O jego budow� stara si� teraz prof. Pawe� Rudawy z Instytutu...

20.02.2018 | 18:35

astronomia

kosmos

nauka

Planetarium

Wr�blu, gdzie jeste�? Nasz wierny ptasi towarzysz po cichu odchodzi

Nauka

Jakub Zimoch

Te ptaki towarzysz� nam od zamierzch�ych czas�w. By�y z nami ju� wtedy, gdy ludzie dopiero zaczynali uprawia� ziemi�. Ale dzi�, gdy przysz�o im mierzy� si� z zupe�nie nowymi przeciwno�ciami, wr�ble nie daj� rady. Znikaj� w alarmuj�cym tempie.

20.02.2018 | 16:23

ekologia

nauka

ptaki

wr�bel

W domu przysz�o�ci robot poda leki, zrobi masa� i w��czy muzyk�

zdrowie

Magdalena Warchala

Chory za pomoc� mimiki ustawia� ��ko raz w pozycji siedz�cej, raz le��cej, a zrobotyzowane ramiona masowa�y jego cia�o, podawa�y leki i szklank� z wod�. Na Politechnice �l�skiej w Zabrzu otwarty zosta� Leonardo Lab, zautomatyzowany dom do bada� nad...

20.02.2018 | 16:08

edukacja

nauka

politechnika �l�ska

Zabrze

Centrum Nauki Kopernik pod Olsztynem. T�umy ch�tnych

Dywity

Grzegorz Szyd�owski

Interaktywna wystawa z Centrum Nauki Kopernik prezentowana jest w Dywitach. Wtorek to drugi i ostatni dzie� atrakcji.

20.02.2018 | 09:30

Nauka

Tajemnica obrazu Picassa. Nieznany pejza� pod �ebraczk�

Nauka

Wojciech Moskal

Dwa w jednym - tak mo�na by okre�li� odkrycie konserwator�w z galerii sztuki w Ontario w Kanadzie, gdzie jest wystawiany "Kl�cz�cy �ebrak" Pabla Picassa.

20.02.2018 | 06:29

nauka

Pablo Picasso

Prze�wietlenie

sztuka

Emeline Pouyet z Northwestern University (po lewej) i Sandra Webster-Cook z Art Gallery Ontario badaj� dzie�o Picassa za pomoc� rentgenowskiej fluorescencji

Kochali�my psy ju� w epoce kamienia. Dow�d na to odkryto w... z�bach pewnego szczeniaka

Nauka

Joanna Grabowska

Ponad 14 tys. 200 lat temu oko�o czteromiesi�czny szczeniak rozchorowa� si� na nos�wk�. Dr�czony biegunk� i wymiotami prze�y� a� dwa nawroty choroby. "To by�o mo�liwe tylko dzi�ki opiece cz�owieka, kt�ry troskliwie piel�gnowa� go przez co najmniej...

19.02.2018 | 18:32

archeologia

nauka

psy

7 rzeczy, o kt�rych nie wiedzieli�my tydzie�temu

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Co by�o tematem naukowych doniesie� w zesz�ym tygodniu? Przebiegunowanie Ziemi, zmutowane raki, paj�k z ogonem, zaginiony �wiat pod lodem, staro�ytny fake news, mr�wki samarytanki... Nauka nigdy nie jest nudna.

19.02.2018 | 06:56

nauka

Przyk�ady zwierz�t g��binowych uprzednio zebranych przez BAS (British Antarctic Survey) na Morzu Weddella

Farby, kosmetyki, �rodki czyszcz�ce - truj� jak samochody

smog

Tomasz Ulanowski

W najnowszym "Science" naukowcy podliczaj� ilo�� tzw. lotnych zwi�zk�w organicznych, kt�re paruj� z r�nych produkt�w ropopochodnych i przyczyniaj� si� do zanieczyszczenia powietrza. Wnioski s� alarmuj�ce.

18.02.2018 | 05:30

nauka

ochrona �rodowiska

Studenci z Wroc�awia buduj� kosmiczny chwytak. Trafi na pok�ad rakiety

kosmos

Joanna Dzikowska

Studenci z Wroc�awia zakwalifikowali si� do presti�owego programu Rexus/Bexus. Z pomoc� Europejskiej Agencji Kosmicznej sprawdz�, czy zaprojektowany przez nich chwytak b�dzie dzia�a� w warunkach mikrograwitacji i pr�ni

17.02.2018 | 10:04

Europejska Agencja Kosmiczna

Nauka

Politechnika Wroc�awska

studenci

Kto zje mi�so z prob�wki?

mi�so in vitro

Andrzej Ho�dys

Pewnego dnia zg�osi si� do nas McDonald's i poprosi o przepis na wyhodowanego przez nas hamburgera, kt�rego zacznie oferowa� na ca�ym �wiecie - uwa�a Mark Post, profesor fizjologii uniwersytetu w Maastricht, za�o�yciel Mosa Meat.

16.02.2018 | 07:00

ekologia

nauka

Wo�owina z in vitro w sklepie ju� za 10 lat?

Transseksualna kobieta karmi�a piersi�. To pierwszy taki przypadek w historii

medycyna

Maciej Or�owski, "The Washington Post"

Transseksualna kobieta by�a w stanie karmi� piersi� - podali ameryka�scy naukowcy.

15.02.2018 | 19:45

nauka

zdrowie

karmienie piersi� (zdj�cie ilustracyjne)

Zag�ada orangutan�w. Tylko w latach 1999-2015 na Borneo uby�o ich przesz�o 100 tys.

orangutany

Tomasz Ulanowski

To oznacza, �e w ci�gu ledwie 16 lat populacja orangutan�w bornea�skich (Pongo pygmaeus) zmniejszy�a si� a� o po�ow�.

15.02.2018 | 19:00

nauka

ochrona �rodowiska

Nowa klasa antybiotyk�w. Prosto z gleby

antybiotyki

Margit Kossobudzka

Mikrobiolodzy porzucili laboratoria i grzebi� si� w ziemi. Istnieje w niej bowiem mikrobiologiczna niewidzialna "czarna materia", kt�ra jest nadziej� na nowe leki.

15.02.2018 | 15:00

nauka

�rodowisko

Bakterie gronkowca z�ocistego ze szczepu MRSA - wyj�tkowo niebezpieczne, bo oporne na niemal wszystkie antybiotyki

Jeste� swoim m�zgiem - twierdzi dr Kaja Nordengen, neurolo�ka z Uniwersytetu w Oslo

M�zg

Tomasz Ulanowski

To, �e kto� jest inteligentny, nie oznacza, �e musi by� m�dry. To potencja� mo�liwo�ci, kt�ry dostajemy wraz ze swoim baga�em genetycznym. Nie wystarczy urodzi� si� z "dobrym m�zgiem". Trzeba jeszcze chcie� zrobi� z niego po�ytek.

15.02.2018 | 07:00

nauka

neurologia

Mr�wki na wojnie te� dbaj� o swoich rannych

mr�wki

Tomasz Ulanowski

A przynajmniej robi tak jeden z gatunk�w mr�wek �yj�cy w Afryce. To jedyne - poza Homo sapiens - znane nauce zwierz�ta, kt�re dbaj� o swoich rannych.

14.02.2018 | 18:00

nauka

Mr�wka z przyczepionym do niej termitem, kt�ry j� spowalnia, jest odprowadzana do gniazda przez drug� mr�wk�.

Bez ptasiego guana wiele rejon�w �wiata by�oby martwych

Arktyka

Tomasz Ulanowski

Ptaki morskie wydalaj� rocznie a� 591 tys. ton azotu i 99 tys. ton fosforu - obliczyli naukowcy. Du�o kupy daje du�o �ycia.

14.02.2018 | 13:00

ekologia

nauka

ptaki

Dlaczego natura robi nam na z�o��? Wyja�nia Piotr Cie�li�ski

Nauka Extra

Piotr Cie�li�ski, Zdj�cia: Anna Czuba, Realizacja: Edyta B�aszczak, Grafika: Micha� Nowacki

Otwierasz wod� gazowan�, a po�owa butelki tryska oblewaj�c ci�? To nie przypadek. To regu�a przekory, czyli uniwersalne prawo natury, odkryte przez Henriego Louisa Le Chateliera. Regule tej podlega ka�dy uk�ad, z jakim mamy do czynienia na co dzie�....

14.02.2018 | 08:07

natura

nauka

Piotr Cie�li�ski

si�a