BARBARA SZMATLOCH Gazeta Wyborcza

Pogodomy se po �lonsku. Gromnicki, b�a�ejki i filowane ajerkuchy

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

To ju� koniec betlyjkow, "gojikow", "kristbaumow" (choinek) i inkszych "�ia�kow" (ozd�b). Koniec "naszowania" (podjadania), �piywanio kolyndow i pastuszkowego tyjatru. Trza wszysko poschrania�, powyciepowa� i poleku robi� "plac" (miejsce) "hazokowi"...

31.01.2021 | 19:18

Barbara Szmatloch

godka

obyczaje

�wi�to Matki Bo�ej Gromnicznej w ko�ciele Matki Bo�ej Salety�skiej przy ulicy Popularnej w Warszawie

Pogodomy se po �lonsku. �lonsko sztama skuli naszy nacyje

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Cho�by nos by�o za tela, i tak �odyn z reskiyrujoncych ani auslyndrow nos niy uzno, bo nasza godka wonio jym jynzykym niymieckym.

23.01.2021 | 20:57

Barbara Szmatloch

W 2011 roku narodowo�� l�sk� zadeklarowa�o ok. 850 tys. os�b

Pogodomy se po �lonsku. Bereszynie i szychta na kneflu

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Za� momy haja �o �lonsko godka. Jedyn europose� sie powo�y� goda� we Brukseli po naszymu. I co sie sta�o? Europarlamynt wcale sie niy zynkny�, �odyn sie niy chichro� ani niy �obraziy�. Nojwy�y niykerzi sie nerwowali, co niy poradzom tego spokopi�.

15.01.2021 | 06:43

Barbara Szmatloch

lekcja �l�skiego

Rok 2021 b�dzie sta� pod znakiem nowych, ponadnarodowych podatk�w

Pogodomy se po �lonsku. Korowody ze szprycami i potkowaniym

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Dopiyro zacli nos szczypi�, a ju� zrobiy� sie cyrkus i srogi bajzel. Jedni padajom, �e niy dajom sie u�ga� za �odne skarby, nawet pod "sztrofom" (kar�), a inksi zaprzedaliby duszycka jancykrystowi, coby ino mie� to za sobom.

08.01.2021 | 00:02

Barbara Szmatloch

Dopiyro zacli nos szczypi�, a ju� zrobiy� sie cyrkus i srogi bajzel

Pogodomy se po �lonsku. Cytanie lewitow �o�skymu rokowi

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Tak po prowdzie, to dugo by sz�o tymu starymu rokowi lewity cyta�, �e skisz zaraze kero przismycy�, przekopyrtny� co�ke nasze �ycie do gory sz�apami.

02.01.2021 | 20:45

Barbara Szmatloch

lekcje �l�skiego

�l�sko godka

Pogodomy se po �lonsku. Niych Wom Dzieciontko podciepnie pod gojik wszysko, cego ino zapragniecie

Barbara Szmatloch

Na Godne �wiynta �yca Wom zdrowio, coby�cie mieli wele siebie ino zocnych i dobrych ludzi i �eby�cie poradziyli wszyskym przo�.

24.12.2020 | 18:26

pogodomy se po �lonsku

�wi�ta sp�dz� bez rodziny. I wcale mnie to nie smuci [LIST]

Wszyscy rychtujom sie do Wilije, bo � niom jes nojwiyncy zachodu

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Na Barborka wszyscy sie dowiedzieli, wiela muszymy dok�oda� do wonglo, pokozo� sie jedyn reskiyrujoncy ze swojom "lajbwachom" (stra�� przyboczn�), a na Nikiszu s�ycha� by�o "dynto muzyka" (orkiestr� d�t�) z "dmuchoczami" i "bimokami" (tak mianowali...

20.12.2020 | 15:24

Barbara Szmatloch

bo�e narodzenie

�wi�ta

Pogodomy se po �lonsku. Szukanie rzypsa do nieba

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Chyba niy ma cowieka, kery by niy by� z kym� powadzony, niy mio� na kogo� nerwow abo niy cu� do kogo� lankoru.

11.12.2020 | 00:22

Barbara Szmatloch

Obchody dnia �w. �ucji, czyli szwedzkiego �wi�ta �wiat�a w Warszawie

Pogodomy se po �lonsku. Dwa knefle dlo hajera

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Niy mogymy wszyskego "pociepno��" (porzuci�) i durch �osprowia� �o zarazie, bo zaniym nos �ona scopi, dostanymy "kopszelont" (co�ik do gowy) i padnymy ze strachu.

04.12.2020 | 06:34

Barbara Szmatloch

lekcje �l�skiego

Karczma piwna w katowickim Spodku. 18 stycznia 2020 r.

Pogodomy se po �lonsku. Roz na gondli, roz na kecioku

Barbara Szmatloch

Cho� nikaj niy ma fajerow ani �odpustu, to mom "kopszelont" (zawr�t g�owy) i mi sie zdowo, �e je�ech na jakym� "romlu" (odpustowym jarmarku), kaj idzie se "karno��" (przejecha� sie), abo na "gondli" (diabelskim m�ynie), abo "kecioku" (karuzeli...

29.11.2020 | 21:09

lekcja �l�skiego

pogodomy se po �lonsku

Pogodomy se po �lonsku. �omiatanie kawalery i maszkycynie kyksow

koronawirus

Barbara Szmatloch

Skuli ty zarazy poleku p�dzie "sfiksowa�" (zg�upie�). "Motlo" (pl�cze) sie nom dziy� z nocom, a piontek ze �wiontkym. Nikaj niy muszymy, a nawet niy mogymy i�.

22.11.2020 | 20:41

Barbara Szmatloch

lekcje �l�skiego

Pogodomy se po �lonsku. Lacaruse bez sznupetlow i canpasty

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Lada dziy� wszysko pieron szczeli, bo reskiyrujoncy niy poradzom nic "szafno��" (zrobi�) doporzondku.

15.11.2020 | 19:11

Barbara Szmatloch

lekcje �l�skiego

�o�nierze WOT s� pilnie wzywani do stawienia si� w jednostkach w zwi�zku ze wzrostem zaka�e� koronawirusem

Pogodomy se po �lonsku. Cips na martiny ze skorzicom

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Prawie �odyn tak richtich niy wiy, cy jes ju� zaflancowany abo dopiyro bydzie.

08.11.2020 | 19:40

Barbara Szmatloch

Budowa szpitala polowego w Mi�dzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach

Pogodomy se po �lonsku. Niy �i�cie sie na kerchof

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Zawdy mi sie zdowa�o, co pochowiom mie z �ojcami i starzikami, a na "dynkmalu" styknie wydropa� moje miano. I �e bydymy tam wszyscy, w kupie

01.11.2020 | 13:02

Barbara Szmatloch

Pogodomy se po �lonsku. Nynanie na szportplacu i Mata Hari

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Zaraza zrobiy�a sie festelnie "zymstliwo" (m�ciwa), bo dopodo tych, kerzi trefiali sie z kamratami i "fajrowali" (ucztowali) bez "larwow" (masek). Noprzod "zaflancowa�a" (zarazi�a) naszych bergmonow, a terozki biere sie ty� za "reskiyrujoncych"...

25.10.2020 | 21:04

Barbara Szmatloch

epidemia koronawirusa

koronawirus

Pogodomy se po �lonsku. Morchle, �nio�ki i gniywuse

Felieton

Barbara Szmatloch

Prezidynt Katowicow pos�o� nom nawet do tyjatru brify z gratulacjami i cerwone ro�zy.

16.10.2020 | 00:01

Barbara Szmatloch

Wojciech Korfanty

Katowice, Teatr �l�ski. Premiera biografii 'Korfanty. Silna bestia'

Komu Wojciech Korfanty da�by dzisiaj po g�bie?

Wojciech Korfanty

Dariusz Kortko

Z najnowszej biografii Wojciecha Korfantego wynika, �e d�u�sze z nim przebywanie by�o koszmarem. Autorzy "Silnej bestii": Barbara Szmatloch i J�zef Krzyk sp�dzili z nim wiele lat.

10.10.2020 | 10:07

Barbara Szmatloch

ksi��ka

sonia draga

Pogodomy se po �lonsku. Listki i dowka �od dowki

Barbara Szmatloch

U nos nigdy niy godali, �e przisze� list, ino abo brif, abo listek. Pisa�o sie libysbrify do libstow i szacow i te wonia�y blumami abo parfinami, do krewniokow i kamratow, do onkla z Reichu.

09.10.2020 | 06:45

pogodomy se po �l�sku

Pogodomy se po �lonsku. Anio� stro� abo kindermyjdla

Barbara Szmatloch

Ko�dy, nawet jak sie do tego go�no niy prziznowo, cego� sie lynko. Jedyn choroby i lazarytu, drugi, �e komornik przikleji na jego gyszeft "kuko�y" (lakowe sztymple - piecz�cie) i bydzie musio� chodzi� po "fechcie" (pro�bie), a jeszce inksi, �e skuli...

04.10.2020 | 19:28

lekcje �l�skiego

pogodomy se po �lonsku

Pogodomy se po �lonsku. Beremonty i nerwy jak giszyserby

Barbara Szmatloch

Mom nerwy cho�by "giszyserby" jak niykerzi �osprowiajom, �e ta co�ko zaraza to som "beremonty" (gupoty) i wynokwione "bandurki" (strachy).

27.09.2020 | 20:10

lekcje �l�skiego

pogodomy se po �lonsku

pogodomy se po �l�sku

Pogodomy se po �lonsku. Lauba z rynkowkami i aintryt na Korfantego

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Skisz zarazy lato� my se niy porajzowali, niy �odprawialimy srogich fajerow i nawet Korfanty musio� poceka�. Wszysko przisztopowa�o i poleku probujymy �y� jak downi. Ale nojbarzi koronawirus ukrziwdziy� tych, kerzi som w "altershajmach" (domach...

20.09.2020 | 17:08

Barbara Szmatloch

Wojciech Korfanty w 1918 r.: Panowie, nie ��damy ani pi�dzi niemieckiej ziemi. Zgodnie z punktem 13. prezydenta Wilsona ��damy jednej, sk�adaj�cej si� z trzech cz�ci Polski z dost�pem do morza, zamieszka�ej przez niew�tpliwie polsk� ludno��.

Korfanty furgo� roz z Poznanio na �lonsk i wylondowo� na polu pod Sosnowcym

Barbara Szmatloch

Pojakymu Korfanty tak sie uwijo�, �e naro�o� swoje �ycie, mo�ecie przecyta� w blank nowym buchu: "Korfanty. Silna bestia". A po naszymu bestia to by by�o "bestyjo", "berdyjo" abo "bezkurcyjo".

12.09.2020 | 18:06

lekcja �l�skiego

pogodomy se po �l�sku

W�adze Katowic oraz wojew�dztwa �l�skiego z�o�y�y wie�ce pod pomnikiem Wojciecha Korfantego na pl. Sejmu �l�skiego

Pogodomy se po �lonsku: Wynokwianie szpryngsztofu

pogodomy se po �l�sku

Barbara Szmatloch

Mog�oby sie zdowa�, �e skuli zarazy bydzie "szmalowa" (post, oszcz�dzanie) bo ludzie potraciyli robota i trza jym dowa� "wsparcie" (zasi�ek), a niyma�o ty� niykerzi "przetyrmaniyli" i "przetyrlikali" (roztrwonili).

06.09.2020 | 18:25

Barbara Szmatloch

Pogodomy se po �lonsku. Cwilingi i w�a�ynie na ambit

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Downi, jak niy sz�o komu� przegoda� ani po dobroci, ani po z�o�ci, zawdy �osta�o jeszce "wly� mu na ambit" (odwo�a� si� do jego honoru). Coby sie to uda�o, noprzod fto� musio� tyn "ambit" (ambicj�, honor) mie�.

29.08.2020 | 20:27

Barbara Szmatloch

edukacja

lekcje �l�skiego

zdrowie

Powr�t do szk� w pandemii koronawirusa: Mo�e dzieci mog�yby chodzi� do szko�y dwa razy w tygodniu, �eby zmniejszy� t�ok?

Pogodomy se po �lonsku. Flanca, �wiyrcoki i prowdziwo danga

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Feryje i lato majom sie ku ko�cowi, to� po dugym "sztubynareszcie" (areszcie domowym) wybra�ach sie z mojom dzio�chom poszpacerowa� na lufcie. Przeca niydaleko momy "bad" (uzdrowisko), bo w Gocza�kowicach (Bad Gottschalkowitz) ludzie sie flyjgowali...

21.08.2020 | 06:02

Barbara Szmatloch

Pogodomy se po �lonsku. Zandkastle i krzipopy dlo nacechowanych

lekcja �l�skiego

Barbara Szmatloch

Niykerzi som terozki "nacechowani" (naznaczeni - "cecha" - znak) na cerwono abo �o�to, ale to przeminie. �ostanie za to "lankor" (�al) �e za� fto� nos "potajlowo�" (podzieli�) i kupa �miychu z tych kerzi to wynokwiyli.

15.08.2020 | 17:20

Barbara Szmatloch

Zabrak�o u nas kogo� na miar� Wojciecha Korfantego albo Kazimierza Kutza

Barbara Szmatloch

Tym, kerzi reskiyrujom w �ostomajtych muzyjach za nasze piniondze, �oztopiyrza� sie tam niy uchodzi.

07.08.2020 | 06:09

Kazimierz Kutz

lekcje �l�skiego

pogodomy se po �lonsku

Pogodomy se po �lonsku: Co jes lo�z?

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Bywa�o tak gryfnie, �e sie cowiekowi �od ty dobroci a�e "mier-z�o" (nudzi�o). Wszysko gra�o i buca�o. Ajsszrank po�ny, "p�at" (czynsz) i "sztrom" (pr�d) pop�acone i nawet bajtle �od Gizdo�ki niy zamarasiy�y siyni. A terozki rano strach "�odecno��"...

31.07.2020 | 03:02

Barbara Szmatloch

Pogodomy se po �lonsku. Powsta�ce na piyrszym placu

Barbara Szmatloch

Pono� momy dymokracjo i ko�dy mo�e by�, jaki ino chce, byle my�lo� (abo i niy my�lo�) i robiy� to, co wynokwiyli reskiyrujoncy.

26.07.2020 | 19:03

lekcje �l�skiego

pogodomy se po �l�sku

Pogodomy se po �lonsku. Komedyje z a�spufym i jakubowki

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

No i my zawelowali. Dejmy se pora dni coby sie "stura�" (oprzytomnie�). Ale ju� widza, �e niykerym przido�by sie jaki� "a�spuf" (t�umik) coby przisztopowali z tym "giftym" (trucizn�) kerymu niy ma ko�ca.

17.07.2020 | 09:26

Barbara Szmatloch

G�rny �l�sk

Nikiszowiec

Pogodomy se po �lonsku. Fto sie boji cornego luda?

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

Nojwy�szy cas "spokopi�" (zrozumie�), �e ani po welowaniu, ani po zarazie nic ju� niy bydzie take same. Bo ko�dy, nawet z zawartymi �lypiami, widzi, �e tak jak terozki my som "potajlowani" (podzieleni) niy by�o nigdy.

10.07.2020 | 20:10

Barbara Szmatloch

wybory prezydenckie 2020

Pamiyntocie szpil, kaj jedyn wreszco�: 'Fto sie boji cornego luda', a inksi gibko �odpowiadali: 'My' i citali? Niydowno prawie co�ko Polska w to gra�a, a tyn corny lud to byli my, �lonzoki

Pogodomy se po �lonsku. Maszkytny tydziy� i la� �od Gity

Barbara Szmatloch

Przed nami maszkytny tydziy�, bo w poniydzia�ek bydymy fajrowa� dziy� kusika, a zaroz po niym �wiatowy dziy� szekulady. Lato� z dowaniym kusikow muszymy przisztopowa�, ale przeciwko szekuladzie �odyn nic mie� niy mo�e, to� mogymy naszowa� wiela...

03.07.2020 | 06:32

lekcje �l�skiego

pogodomy se po �l�sku

Pogodomy se po �lonsku. Jo by chcia�a welowa� na porzonnego cowieka, kery ka�dego uszanuje

pogodomy se po �lonsku

Barbara Szmatloch

26.06.2020 | 10:13

Barbara Szmatloch

wybory prezydenckie 2020

Wybory prezydenckie (zdj�cie ilustracyjne)

Pogodomy se po �lonsku. Zakozane brifmarki, muszkat i ferecyna

Barbara Szmatloch

Padajom, �e szklero�za niy boli, ale skisz ni abo sie cowiek na�azi i znerwuje zaniym co� znojdzie, abo sie zblamuje.

21.06.2020 | 20:12

lekcje �l�skiego

pogodomy se po �l�sku

Pogodomy se po �lonsku. Utropa z turnusami i �wiyntowkami

lekcje �l�skiego

Barbara Szmatloch

Jak za staryj Polski nasto� kryzys, to� gruby pozawiyrali, a w niykerych wprowadziyli �wiyntowki, inacy turnuse. Fedrowali tam trzi dni w tydniu, zniy�li deputat i "wsparcie" (zapomogi).

12.06.2020 | 07:08

Barbara Szmatloch

felieton

Pogodomy se po �lonsku: Hopsztosy luftikusow i Maria Hilf

Barbara Szmatloch

Forsztelujcie se, �e przed Bo�ym Cia�ym mojicie �okna abcybildrami i �wiyntymi �obrozkami, pucujecie "lojchtry" (�wieczniki) coby sie miechta�y abo srywocie blumy z zegrodki, a tu jake� "luftikuse" (gizdy i pyndziwiatry) gzujom po nagu na "ko�ach"...

05.06.2020 | 06:09

lekcje �l�skiego

pogodomy se po �l�sku

Pogodomy se po �lonsku. Fto� nos �i�nie za balek

Barbara Szmatloch

Lato� niy bydzie po�ci chopow i synkow do Piekarski Paniynki. Ale bydom Zielone �wiontki i dziy� bajtla. Pono� "wszysko gro i bucy" (nie ma si� czym przejmowa�). Momy niy biada� i "�i�" (i��) do roboty, golaca i gastha�zu. Ale tego, �e fto� nos...

31.05.2020 | 20:44

lekcje �l�skiego

pogodomy se po �l�sku

Pogodomy se po �lonsku. Niy poradzymy diob�a hu�ta�

j�zyk �l�ski

Barbara Szmatloch

Mo�e �lonzoki niy som nojgryfniyjsi, ale takich jich Ponbocek stworzy�. Niy som ty� "wybildowani" (wykszta�ceni), bo nijak niy poradzom spokopi� pojakymu fto� godo �e jes lepi, kej �oni widzom �e jes coroz gorzi. Do� majom �ostomajtych berow i...

22.05.2020 | 01:20

Barbara Szmatloch

Pomiar temperatury u g�rnik�w kopalni Piast w Bieruniu

Pogodomy se po �lonsku. Skozani na szreberowske zegrodki

Barbara Szmatloch

Jo ju� �odnymu niy wierza. Niyroz badajom ludzi pora razy i jedna proba pokazuje co inkszego ni�li drugo i mo�e sie �okoza�, �e tym kerzi som pono� zaflancowani nic niy bydzie, a uznani za zdrowych pozaro�ajom tych richtich zdrowych.

17.05.2020 | 19:43

koronawirus

lekcje �l�skiego

Pogodomy se po �lonsku: Pakety z kotym w miechu

Barbara Szmatloch

Wszyscy dostanymy "pakety" (paczki). Ale niy z gyszynkami �od "onkla" (wujka) z "Rajchu" (Niemiec) jak za komuny - z bonkawom, szekuladami, "ka�guminym" (gum� do �ucia) i "szpilcojgym" (zabawk�), bo to bydom pakety do "welowanio" (g�osowania). Ale...

10.05.2020 | 20:53

pogodomy se po �l�sku