Przewietrzyć Bractwo

Rewolucja, która obaliła reżim Mubaraka, pozwoliła Bractwu wyjść z podziemia. Teraz mają szansę przekonać liberalnych Egipcjan, że nie są wyłącznie religijnymi fanatykami. Z list Partii Wolności i Sprawiedliwości, która jest nowo utworzonym politycznym ramieniem Bractwa, kandyduje 70 kobiet, choć nadal kobieta ani chrześcijanin nie mogą zasiadać w fotelu prezydenta. Po wyborach partia obiecuje za to wolność słowa i zgromadzeń, wolność kultu dla wszystkich religii (w tym przywilej kierowania się przez chrześcijan własnymi prawami w sprawach prywatnych), wolność podróżowania, ukrócenie korupcji, poprawę ochrony zdrowia i szanowanie międzynarodowych umów zawartych przez poprzedni rząd (w tym pokoju z Izraelem).

Więcej o Bractwie Muzułmańskim dowiesz się tutaj

Marwa Muhsin, 30 lat, z okolic Kairu

Marwa, absolwentka Wydziału Handlu Uniwersytetu Kairskiego, do Bractwa wstąpiła dziesięć lat temu: - Wcale nie pochodzę z religijnej rodziny - opowiada. - Miałam 19 lat i byłam na uniwersytecie. Nosiłam obcisłe ubrania i wieczorami wychodziłam z domu, by się bawić. Do czasu, gdy poznałam grupę studentek, które codziennie chodziły do meczetu. Były dla mnie uprzejme i miłe. Żadna mnie nie osądzała, nie krytykowała mojego ubioru ani zachowania.

Pod ich wpływem Marwa zmieniła sposób życia. Zaczęła nosić długie suknie. Przestała rozmawiać z mężczyznami. - Z jednej skrajności wpadłam w drugą - śmieje się. - Myślałam, że to właśnie jest islam. Mojej rodzinie trudno było zaakceptować tę zmianę. Na szczęście znalazłam złoty środek.

Dziś jest "starszą siostrą" dla dwóch grup nastolatek (w wieku od 13 do 15 lat i od 16 do 18). Spotyka się z nimi raz w tygodniu, czyta im i objaśnia Koran, ale także doradza w ważnych sprawach życiowych. - Robię to od ośmiu lat i naprawdę bardzo to lubię - mówi. - Ich pytania skłaniają mnie do stałego szukania odpowiedzi.

Marwa, od dziewięciu lat mężatka, ma dwuletnią córeczkę. Mąż pracuje jako piarowiec w międzynarodowej firmie. Ona z domu zarządza małą firmą cateringową.

W czasie rewolucji Marwa była wiele razy na placu Tahrir, żeby opatrywać rannych i pomagać protestującym. Spotykała tam wielu braci i wiele sióstr. - Wolność zmieni Bractwo - uważa. - Przedtem wszystko było zabronione. Teraz mamy wielu nowych znajomych, poznajemy ich poglądy, system wartości. Bractwem powinni kierować młodsi ludzie, chciałabym, żeby stało się bardziej otwarte i demokratyczne.

Muhammad Said Fahmi, 26 lat, Kair

- Za reżimu przynależność do Bractwa oznaczała kłopoty - opowiada Muhammad. - Jestem egipskim korespondentem katarskiej gazety "Al Watan", przy mojej pracy chodzenie na nielegalne zebrania było prawie niemożliwe. Z kolegami zaś z pracy wolałem nie rozmawiać o moich poglądach.

Nie lepiej było na uniwersytecie. Studentów należących do Bractwa często zatrzymywano, byli przesłuchiwani, czasem zamykani w więzieniu. Nie mogli wstępować do organizacji studenckich, utrudniano im obronę dyplomu.

Muhammad jest w Bractwie od 16 lat. Jak tysiące innych Egipcjan poszedł na plac Tahrir. - Byłem tam, wspierałem rewolucję moimi artykułami. I miałem za złe przywódcom Bractwa, że nie poparli od razu protestów.

Według Muhammada rewolucja zaczęła się już w 2005 roku. Młodzi ludzie zaczęli wtedy krytykować sposób przeprowadzania wyborów do parlamentu, stan gospodarki i reżim Mubaraka. - Rewolucja w styczniu była rezultatem fermentu, który trwał od lat, zwłaszcza wśród młodych. Gdy nadszedł odpowiedni moment, byliś-my bardziej przygotowani niż starsze pokolenia. Teraz musimy przewietrzyć Bractwo. Niektóre przemówienia naszych przywódców brzmią jak sprzed stu lat. Musimy także zmienić wewnętrzną organizację, sposób wybierania liderów. Mamy już demokrację. I musimy dać szanse wszystkim.

Także kobietom i chrześcijanom, którym po długich dyskusjach pozwolono wstępować do nowej partii utworzonej przez Bractwo. A chrześ-cijanina wybrano nawet na wiceszefa partii. - Na szczęście myślenie się zmienia. Przedtem było totalne zamknięcie na te tematy, ale dzięki demokracji będziemy mogli się zreformować. I Egipt także.

Ahmad Abd al-Gawwad, 34 lata, Al-Minja

- Na placu Tahrir pierwszy raz poczułem, że robię coś ważnego dla mojego kraju, dla rodziny i dla siebie samego. Byliśmy jednością. Przez wiele dni spaliśmy i mieszkaliśmy na placu i nie miały znaczenia nasze poglądy religijne czy polityczne. To było fantastyczne.

Ahmad jest wnukiem zmarłego w 2002 roku Mustafy Mashoura, piątego przywódcy Bractwa, który spędził w więzieniu ponad 20 lat. Do organizacji należeli wszyscy członkowie rodziny Ahmada. - Na jakiś czas opuściłem Bractwo w czasie studiów - opowiada - ale z powodów rodzinnych nigdy nie rozstałem się z nim zupełnie. W końcu wróciłem, bo czułem, że podzielam wiele z poglądów organizacji.

Do styczniowych protestów dołączył bez żadnego pozwolenia ze strony ruchu. - Poszliśmy na plac jako prywatni ludzie, gdyż nasze kierownictwo wciąż zastanawiało się, czy przyłączyć się do rewolucji, czy nie - wspomina. - Oczywiście czułem się wtedy rozczarowany. Z drugiej strony byliśmy tak długo nielegalną organizacją, że bezpieczeństwo jest dla nas zawsze ważnym problemem. Rozumiem to. Poza tym w Bractwie nie ma kultury rewolucji.

Ahmad ma cztery córki (od dwóch do dziewięciu lat), pracuje w małej firmie komputerowej.

Uważa, że poczucie jedności, jakiej doświadczył na placu Tahrir, pomoże Egiptowi posuwać sprawy do przodu, mimo wszystkich różnic. Bo w kraju wciąż jest wiele do zrobienia dla wolności, demokracji i odpowiedzialności wobec obywateli. - Oczywiście w Bractwie są różnice zdań między młodym i starszym pokoleniem, tak jak w całym społeczeństwie egipskim, ale nie doprowadzą one do podziału organizacji. Jeśli zdobędziemy władzę, Bractwo będzie wspierać umiarkowany islam. Raczej zrezygnujemy z władzy, niż dopuścimy do podziału kraju. A ja osobiście nie mam nic przeciwko temu, by kobieta lub chrześcijanin kandydowali na prezydenta Egiptu.

Anas Dżamal Mustafa, 15 lat, Hamia

- Wstąpiłem do Bractwa, mając 11 lat, ale niektóre dzieci przyjmują już w wieku ośmiu lat - zdradza. Zachęcili go brat i ojciec, który kieruje organizacją w ich miejscowości. - Zacząłem od rodzinnych wycieczek na safari albo do kurortów, które Bractwo organizuje dla swoich członków. Najbardziej pamiętam wyprawę do piramid i do Biblioteki Aleksandryjskiej.

Podczas tych wyjazdów nauczył się na przykład, jak według gwiazd znajdować kierunki świata na pustyni. - Od tamtego czasu marzę o studiowaniu astronomii. Weekendowe wycieczki wymyślone, by cementować więzi wewnątrz organizacji, mają w programie także modlitwy i czytanie Koranu.

- Poza tym dwa razy w tygodniu spotykamy się z prowadzącym naszą grupę - opowiada. - Pracujemy społecznie w okolicy, sprzątamy ulice lub pomagamy organizacjom charytatywnym związanym z Bractwem. Nauczyłem się tu wielu ważnych rzeczy, np. że nie można palić papierosów i że trzeba pomagać potrzebującym. Poza Bractwem mam wielu przyjaciół, także chrześcijan, ale nie rozmawiamy o religii.

Rewolucja? - Przedtem mój kraj był w letargu, teraz jestem z niego bardzo dumny - deklaruje Anas. - Mam nadzieję, że pójdziemy swoją własną drogą, bez pomocy innych, np. Stanów Zjednoczonych. One są bardzo dobre we wspieraniu demokracji, ale mają zły wpływ na Bliski Wschód. Popatrz, co zrobili w Iraku.

Muhammad Usman, 30 lat, Giza koło Kairu

Muhammad deklaruje, że należy do lewego skrzydła Bractwa. - Nie jest nas wielu, ale stanowimy połowę wpływowych ludzi w Bractwie - twierdzi.

Skończył farmację na Uniwersytecie Kairskim, jest właścicielem apteki w swoim miasteczku. Nie ożenił się, bo ostatnie dziesięć lat poświęcił na działalność na uniwersytecie i w Bractwie. Uważa, że Egipt powinien pójść za przykładem Turcji rządzonej przez świecki system. - Ale by to się stało, władzę w Bractwie musi przejąć młode pokolenie, zmienić je w bardziej otwartą i przejrzystą organizację. Nasi przywódcy siedzieli długo w więzieniu. Szanuję ich, ale teraz potrzebujemy przywódców, którzy mają więcej kontaktów z ludźmi, potrafią rozmawiać z nimi ich językiem. Chcemy otwartej organizacji z wybieranymi liderami i większą komunikacją między górą i dołem.

Muhammad mówi, że jeśli Bractwo nie odpowie na jego potrzeby, nie wyklucza odejścia. - Choć byłaby to bolesna decyzja. Spędziłem tu blisko 15 lat. Mam tu przyjaciół, moje dzieci miały rosnąć razem z dziećmi innych braci. Te osobiste związki to ukryta siła Bractwa. Gdy spędziłeś tu tak wiele czasu, trudno się wyłamać.

Awatif Saad, 35 lat, Kair

- Uczę, jak organizować ludzi, jak budować dobre relacje między pracownikami. Awatif ma dyplom z nauk przyrodniczych, ale po studiach otworzyła własną firmę i dziś prowadzi kursy z zarządzania. W wolnym czasie tego samego uczy młodzież z Bractwa, oczywiście społecznie. - Mają od 18 do 25 lat i chłoną wszystko. To, czego ich uczę, przyda im się w pracy.

Awatif do Bractwa wstąpiła w 1994 roku, kiedy miała 18 lat. Na uniwersytecie trwały wtedy wiece i protesty przeciwko polityce Izraela względem Palestyny. - Codziennie coś się działo - wspomina. - Poznałam wielu bardzo mądrych ludzi z Bractwa, którzy zaczęli wpływać na moje życie.

Dziś jest mężatką i matką czworga dzieci w wieku od miesiąca do dziewięciu lat. - Bractwo Muzułmańskie odpowiada zarówno na moje potrzeby intelektualne, jak i duchowe, obejmuje wszystkie dziedziny: od religii do życia codziennego, od pracy społecznej do zdrowia i sportu. Teraz domagamy się jednak, by kobiety miały wpływ na podejmowanie decyzji w Bractwie. W czasie rewolucji dowiodłyśmy, że na to zasługujemy.

Awatif uważa, że nierówne prawa i możliwości kobiet w krajach muzułmańskich nie mają związku z islamem. - To bardziej kwestia kultury Wschodu - tłumaczy. - Kultura Arabii Saudyjskiej była zawsze bardzo patriarchalna, właśnie z nadejściem Mahometa kobiety znalazły dla siebie więcej miejsca w społeczeństwie. Zresztą koniec końców - ile w ogóle kobiet na świecie zostało prezydentami? Więc to nie jest tylko problem islamu.

To fundamentalistyczna ideologia i terrorystyczna przeszłość, dziesiątki lat nielegalnej działalności, tysiące braci aresztowanych, torturowanych i zamykanych na wiele lat w więzieniach. Teraz, dzięki rewolucji, Bractwo szykuje się do przejęcia władzy w Egipcie. W wolnych wyborach, które zaczęły się 28 listopada i potrwają do 3 stycznia, ma szanse stać się głównym graczem politycznym.

Imponująca kariera Bractwa zaczęła się w 1928 r., kiedy egipski nauczyciel Hasan al-Banna założył organizację, która miała odświeżyć pierwotne, "czyste" zasady religii z pierwszych wieków islamu. Jak na fundamentalistów przystało, bracia odwołują się głównie do Koranu i tradycji proroka Mahometa, a za jedyną podstawę prawa uznają szariat. Na ich idee powołują się takie organizacje, jak: palestyński Hamas, algierski Muzułmański Front Ocalenia czy egipska Dżemaja Islamija. Egipskim władzom narazili się jak mało która organizacja - w grudniu 1948 r. zabili egipskiego premiera, za co organizację rozwiązano. Kolejne próby były udaremniane aż do 1981 r., kiedy w zorganizowanym przez braci zamachu zginął prezydent Anwar as-Sadat. Wtedy świat po raz pierwszy usłyszał o dzisiejszym szefie Al-Kaidy Ajmanie az-Zawahirim, który za udział w tej akcji trafił do więzienia.

W kolejnych latach było tylko gorzej - prezydent Hosni Mubarak, nie chcąc podzielić losu poprzednika - na potęgę pakował braci do więzień, nigdy też nie pozwolił im jako organizacji stanąć do wyborów. Mimo to w 2005 r. Bractwo stało się główną siłą opozycyjną, gdy jego członkowie (oficjalnie jako kandydaci niezależni) zdobyli 20 proc. miejsc w egipskim parlamencie.

Bractwo, które utrzymuje się z ofiar swoich członków - zwykle ustalanych na 10 proc. dochodu - zaskarbia sobie sympatię Egipcjan działalnością społeczną. Związane z nim organizacje pozarządowe budują domy i finansują wesela dla biednych, zarządzają 12 szpitalami na prowincji, gdzie ubogich pacjentów leczy się za darmo; prowadzą związki sportowe, centra socjalne, pracują z młodzieżą. Dziewczęta i chłopcy w kilkuosobowych grupach wiekowych spotykają się - pod kierunkiem starszej siostry lub brata - dwa razy w tygodniu, żeby czytać Koran i rozmawiać o codziennych problemach.

Bracia podkreślają, że "islam jest oficjalną religią państwa, a zasady szariatu są głównym źródłem prawa". Przypominają też, że kobiety pracujące poza domem powinny ubierać się skromnie, zgodnie z zasadami szariatu.