ARCHEOLOGIA Gazeta Wyborcza

500 lat po upadku Tenochtitl�n. Jakie statki pomog�y Cort�sowi zdoby� stolic� azteckiego imperium?

archeologia

Joanna Grabowska

13 sierpnia 1521 r., po ponad 80 dniach obl�enia, Hern�n Cort�s podbi� i do fundament�w zniszczy� Tenochtitl�n, stolic� jednego z najwa�niejszych dawnych imperi�w na kontynencie ameryka�skim. Osi�gn�� to dzi�ki atakom armii z l�du i desantom z...
16.08.2021 | 15:00

aztekowie

bitwa

historia

Hiszpania
Chi�scy archeolodzy odkryli najstarsz� mennic� na �wiecie

Nauka

Joanna Grabowska

Mennica mo�e mie� ponad 2,6 tys. lat. Znajduje si� w staro�ytnym mie�cie Guanzhuang w prowincji Henan w centralnych Chinach. Znormalizowane monety w kszta�cie �opatek nie by�y w niej bite, lecz odlewane z br�zu.
14.08.2021 | 14:40

archeologia

Chiny

mennica
Stonehenge jest zagro�one? Wszystko przez pomys� zbudowania w okolicy tunelu autostrady

zabytki

Joanna Grabowska

Mi�o�nicy Stonehenge sprzeciwiaj�cy si� przebudowie autostrady i budowie tunelu w pobli�u tej znanej na ca�ym �wiecie megalitycznej budowli odnie�li pierwsze zwyci�stwo. S�d nakaza� wstrzymanie rozpocz�tych prac.
06.08.2021 | 12:22

archeologia

nauka
Co oznacza 25:29 na glinianej tabliczce Babilo�czyk�w? Matematyk prosi o pomoc

Nauka

Piotr Cie�li�ski, Joanna Grabowska

Australijski matematyk Daniel Mansfield odkry� najstarszy przyk�ad wykorzystania trygonometrii. W staro�ytnej Babilonii ponad 1500 lat przed Grekami! Zacz�o si� od sporu o miedz�.
05.08.2021 | 11:54

archeologia

matematyka

nauka
Neandertalski Jackson Pollock. Naukowcy odkryli sztuk� abstrakcyjn� neandertalczyk�w

antropologia

Tomasz Ulanowski

Uczeni twierdz�, �e �lady czerwonego pigmentu na stalagmitach rosn�cych w jaskini Cueva de Ardales w Andaluzji nie powsta�y naturalnie.
03.08.2021 | 11:48

archeologia

nauka
Du�scy naukowcy zajrzeli do �o��dka s�ynnej mumii cz�owieka z Tollund. Co w nim znale�li?

Nauka

Joanna Grabowska

Naukowcy postanowili przebada� uk�ad pokarmowy mumii, by poszuka� m.in. "niezwyk�ych sk�adnik�w", np. grzyb�w halucynogennych, kt�rych u�ywa�o si� przy rytua�ach. Przy okazji chcieli pozna� "praktyki kulinarne z epoki �elaza", badaj�c stopie�...
30.07.2021 | 19:00

archeologia

Dania

dieta

historia
Rzymianie byli tam wcze�niej. Na dnie Laguny Weneckiej naukowcy odkryli zatopion� rzymsk� drog�

archeologia

Joanna Grabowska

Opr�cz niej badacze z W�och znale�li pod wod� kilkana�cie kamiennych budowli i pozosta�o�ci portowych dok�w.
22.07.2021 | 17:00

nauka
O bazaltowych t�uczkach i odcisku piecz�ci, czyli jak rozwija� si� handel w Lewancie

Nauka

Joanna Grabowska

Pierwsze wymiany handlowe w Lewancie mog�y mie� miejsce nawet 15 tys. lat temu, a ponad 7 tys. lat temu ludzie znakowali ju� swoj� w�asno�� i towary, cho� jeszcze nie znali pisma.
18.07.2021 | 15:46

archeologia

histora

Izrael

nauka
Sk�d si� wzi�y skamieliny rekinich z�b�w sprzed 80 mln lat w najstarszej cz�ci Jerozolimy?

Nauka

Joanna Grabowska

W Mie�cie Dawida, w fundamentach domu z epoki �elaza archeolodzy znale�li 29 z�b�w r�nych gatunk�w rekin�w. Datowali je na VIII-IX wiek p.n.e., tak jak pobliskie �mieci - rybie o�ci i pot�uczon� ceramik� - i pomylili si� o kilkadziesi�t milion�w...
13.07.2021 | 09:55

archeologia

Izrael

Jerozolima

nauka
Naukowcy z pozna�skiego UAM s� w Bu�garii. Odkrywaj� unikatowy rzymski arsena�

archeologia

Oliwia Trojanowska

Od pocz�tku lipca naukowcy Centrum Ekspedycji Novae pracuj� na terenie monumentalnego budynku unikatowego arsena�u Cesarstwa Rzymskiego. Obiekt, cho� jest dopiero na etapie prac archeologicznych, budzi ogromne zainteresowanie zar�wno historyk�w,...
12.07.2021 | 17:31

edukacja

historia

UAM
W Rewie znaleziono artefakty po rytua�ach pierwszych osadnik�w znad Zatoki Puckiej

archeologia

paw

Grot strza�y sprzed 11 tys. lat, fragmenty ceramiki i narz�dzi znale�li archeologowie w wykopaliskach w nadmorskiej Rewie. Na �lady prehistorycznej osady natrafiono podczas budowy nowej ulicy.
12.07.2021 | 06:50

kosakowo

Pomorze
Zagadka, kt�ra rozpala archeolog�w. Rze�ba z epoki kamienia, kostur szamana, zwyk�y patyk?

Nauka

Joanna Grabowska

Fi�scy archeolodzy odkryli w bagnach artefakt, jakiego dot�d nikt nie widzia�. To drewniany, ponadp�metrowy, wij�cy si� w�� z lekko uniesionym i rozwartym pyskiem. Sk�d si� tam wzi��?
10.07.2021 | 07:34

archeologia

Finlandia

szaman
Kolejny dow�d na zmy�lno�� neandertalczyk�w. Dzie�o sztuki sprzed 51 tys. lat

antropologia

Tomasz Ulanowski

Geometryczne naci�cia na paliczku jelenia olbrzymiego pobudzaj� wyobra�ni� naukowc�w.
06.07.2021 | 06:30

archeologia

nauka
Polscy archeolodzy w Egipcie. Wystawa w Muzeum �l�skim

Muzeum �l�skie

MO

W Muzeum �l�skim prezentowana jest wystawa z okazji 20-lecia bada� Polak�w na stanowisku Tell el-Farcha w Egipcie. Pi�kne zdj�cia ukazuj� nie tylko najwa�niejsze odkrycia i otoczenie, w kt�rym pracuj� i �yj� archeolodzy, ale te� mieszka�c�w wsi...
05.07.2021 | 17:55

archeologia

Katowice

wystawa
"Szcz�ki" sprzed 3 tysi�cy lat. Archeolodzy odkryli najstarsz� ofiar� rekina

Nauka

Kasper Kalinowski

Szkielet ofiary, nazwanej roboczo "Tsukumo nr 24", mia� na sobie blisko 790 okalecze�. Atak rekina nast�pi� ok. 3 tysi�cy lat temu i spowodowa� zgon w kr�tkim czasie.
05.07.2021 | 16:03

archeologia

nauka

rekiny
Odkopano fundamenty spalonej synagogi w Tarnowskich G�rach

Tarnowskie G�ry

Anna Malinowska

W Tarnowskich G�rach w trakcie odnawiania targowiska odkopano fundamenty spalonej w 1939 r. synagogi. Znalezisko zostanie jednak zasypane, a jego upami�tnienie widoczne b�dzie jedynie w postaci u�o�onych kostek odwzorowanych na kszta�cie fundament�w.
05.07.2021 | 07:41

archeologia

synagoga

zabytki
Kto opr�nia� groby w �redniowieczu? To nie byli z�odzieje - zaskakuj�ce odkrycie archeolog�w

Nauka

Joanna Grabowska

�le interpretowali�my �redniowieczne poch�wki - m�wi� archeolodzy. Do zaskakuj�cych wniosk�w dosz�y niezale�nie dwie grupy naukowc�w, kt�re prowadzi�y badania zwi�zane z zachowaniami ludzi wobec �mierci, zmar�ych i ich grob�w w �redniowieczu.
05.07.2021 | 07:15

archeologia

d�uma

groby

�redniowiecze
Ju� Majowie to wiedzieli: dzikie parki i drzewa zatrzymuj� wod�

Nauka

Joanna Grabowska

Majowie te� zak�adali parki, ale zupe�nie inne ni� te, kt�re znamy z naszych miast. Odkryli je naukowcy z Uniwersytetu w Cincinnati w s�ynnym maja�skim mie�cie Tik�l. Zidentyfikowali ponad 30 gatunk�w drzew, traw i ro�lin kwiatowych, kt�re w nich...
01.07.2021 | 06:59

Ameryka

archeologia

klimat

Klimat i �rodowisko
Najstarszy znany nauce chory na d�um� �y� na terenie dzisiejszej �otwy

nauka

Tomasz Ulanowski

M�czyzna �y� przesz�o 5 tys. lat temu. Prawdopodobnie... nie m�g� zakazi� innych ludzi.
30.06.2021 | 08:00

antropologia

archeologia

zdrowie
Oto "Cz�owiek smok" - kolejny nowy archaiczny gatunek cz�owieka

antropologia

Tomasz Ulanowski

W czwartek poznali�my izraelskiego Homo z Nesher Ramla. Dzi� czas na chi�skiego "Cz�owieka smoka" - Homo longi. Historia ludzko�ci uroczo si� gmatwa.
25.06.2021 | 17:00

archeologia

biologia

nauka
"Science": Nowy gatunek archaicznego cz�owieka odkryty w Izraelu

antropologia

Tomasz Ulanowski

Jego odkrywcy nazwali go Homo z Nesher Ramla - od miejsca znaleziska. Archaiczny cz�owiek mia� si� pos�ugiwa� narz�dziami podobnymi do tych, kt�rych u�ywali wsp�cze�ni mu sapiensi i neandertalczycy.
24.06.2021 | 20:00

archeologia

biologia

nauka
Denisowa Jaskinia, skrzy�owanie �wiata, by�a zamieszkana przez ludzi od 250 tys. lat

nauka

Tomasz Ulanowski

I to przez r�ne gatunki cz�owieka - najpierw przez denisowian, potem przez neandertalczyk�w i hybrydy obu gatunk�w, a w ko�cu przez ludzi wsp�czesnych, czyli Homo sapiens.
24.06.2021 | 10:00

antropologia

archeologia
Archeolodzy wyci�gaj� z ziemi cia�a i przedmioty. IPN szuka krewnych ofiar z Doliny �mierci

archeologia

Mariusz Kania

��ka nieopodal Chojnic. Dla wielu mieszka�c�w okolicy to jedynie ustronny teren, gdzie zim� mo�na pozje�d�a� na sankach. Dla starszego pokolenia to Dolina �mierci.
24.06.2021 | 06:00

Chojnice

IPN
Pozosta�o�ci mur�w obronnych i fosy odkryte na przebudowywanej ul. Chrobrego

Wiadomo�ci z Gorzowa

iki

Po wykopaliskach i odkryciach fragment�w ceramicznych z kultury puchar�w lejkowatych, starej s�odowni, szwedzkiej twierdzy obronnej czy piwnicach poniemieckich kamienic archeolodzy z pracowni SG2 nadal pracuj� i nadal odkrywaj�.
22.06.2021 | 16:15

archeologia

centrum

Gorz�w

inwestycje
Krakowskie ci�my wyko�lawia�y paluchy mieszka�com �redniowiecznej Anglii? Zaskakuj�ce badanie Brytyjczyk�w

archeologia

Joanna Grabowska

Angielscy archeolodzy odkryli, �e bogaci mieszka�cy Cambridge i jego okolicy przyp�acili haluksami i b�lem swoje upodobanie do modnych but�w. Najwi�cej ko�lawych paluch�w odkryli na szcz�tkach m�czyzn pochowanych na przyklasztornym cmentarzu.
22.06.2021 | 14:00

historia

nauka
Kr�lowa oceanicznych muszli. Naukowcy zrekonstruowali niezwyk�y poch�wek sprzed 1,4 tys. lat

Nauka

Joanna Grabowska

Nie wiadomo, dlaczego umar�a. Mia�a wtedy 16-19 lat. Musia�a pochodzi� z elity, bo pochowano j� z blisko 20 tys. muszli ma��y i �limak�w i ponad 800 zielonymi kamieniami. Jej grobowiec jest jednym z najwa�niejszych i najciekawszych w zachodnim...
20.06.2021 | 15:10

archeologia

Meksyk

nauka
Technika w s�u�bie archeologii. Tomograf komputerowy z AGH zbada� narz�dzie cz�owieka sprzed 27 tysi�cy lat

AGH

dog

Naukowcy przebadali pochodz�ce z paleolitu znalezisko archeologiczne przy pomocy tomografu komputerowego w krakowskiej AGH. Badanie pomog�o w ustaleniu, do czego i jak przedmiot by� u�ywany.
17.06.2021 | 10:54

archeologia

odkrycia
Kr�tka historia o tym, jak mieszka�cy p�nocnej Syberii podbili Ameryk�

nauka

Tomasz Ulanowski

Ta opowie�� jest mo�liwa tylko dzi�ki rewolucji genetycznej, kt�ra w ostatniej dekadzie przeora�a archeologi�.
16.06.2021 | 17:49

archeologia

biologia

genetyka
Najedz si� i umrzyj. Ostatni posi�ek ofiar z�o�onych bogom przez prekolumbijski lud Chimu

Nauka

Joanna Grabowska

Maniok, fasola, papryczki chili i r�ne potrawy gotowane z�o�y�y si� na ostatni posi�ek, jakim ludzie Chimu uraczyli swe ofiary na kilka lub kilkadziesi�t godzin przed ceremoni� ofiarn�. Do popicia podali im prawdopodobnie rytualn� chich�.
15.06.2021 | 06:05

archeologia

nauka

ofiary

Peru
Ta�czy�a sze�� godzin w rytm grzechotek z �osich z�b�w, by odtworzy� taniec z epoki kamienia

archeologia

Joanna Grabowska

Dr Riitta Rainio, archeolo�ka d�wi�ku z Uniwersytetu w Helsinkach, zrekonstruowa�a instrument, rytm i uk�ad ruch�w ta�c�w sprzed ponad 8,2 tys. lat. Twierdzi, �e wykonywali je w psychodelicznym transie �owcy-zbieracze z dzisiejszej...
11.06.2021 | 13:00

Helsinki

instrumenty

muzyka

taniec
Gdzie urodzi� si� Kolumb? Upomina si� o niego kilka narod�w - najbardziej Hiszpanie i Portugalczycy

archeologia

Joanna Grabowska

Naukowcy z Uniwersytetu w Granadzie wznawiaj� badania nad DNA odkrywcy Ameryki, jego syna i brata. Chc� definitywnie rozstrzygn�� kwesti� jego pochodzenia. Czy zako�czy si� to korekt� podr�cznik�w i ksi��ek historycznych?
07.06.2021 | 17:00

historia

Hiszpania

Krzysztof Kolumb

Portugalia
"Kr�lestwo jak z bajki". Polacy odkrywaj� w Sudanie skarby chrze�cijan wczesnego �redniowiecza

archeologia

Joanna Grabowska

Polscy archeolodzy odkryli w Starej Dongoli w Sudanie najwi�kszy ko�ci� chrze�cija�ski z czas�w wczesnego �redniowiecza. Prawdopodobnie by�a to katedra, przy kt�rej znajduje si� grobowiec - biskupi, a mo�e i kogo� jeszcze wa�niejszego.
01.06.2021 | 10:46

nauka
Spichlerz B��kitny Baranek otwarty po pi�cioletnim remoncie. Atrakcje dla doros�ych i dzieci

Gda�sk

Dorota Kara�

Zako�czy�a si� renowacja spichlerza B��kitny Baranek w Gda�sku. Po pi�ciu latach zabytkowy spichlerz z wystaw� atrakcyjn� dla dzieci zn�w jest otwarty dla zwiedzaj�cych.
29.05.2021 | 07:15

archeologia

historia

Muzeum Archeologiczne

Wyspa Spichrz�w
Staro�ytni Judejczycy jedli niekoszerne ryby. Ignorowali nakazy Tory, nie znali ich, a mo�e je podwa�ali?

Nauka

Joanna Grabowska

Izraelscy naukowcy znale�li kilkana�cie tysi�cy o�ci po sumach, rekinach, w�gorzach i p�aszczkach, zjedzonych przez staro�ytnych Judejczyk�w, cho� zabrania�a im tego Tora, uznaj�c je za nieczyste.
27.05.2021 | 13:24

archeologia

Biblia

Izrael

potrawy koszerne
Zagadkowe kamienne konstrukcje ponad 2 tys. lat starsze od Stonehenge. Odkryto je w Arabii Saudyjskiej

Nauka

Joanna Grabowska

Nazywane s� mustatilami. Jest ich ponad tysi�c i najlepiej wida� je z lotu ptaka. Najstarsze dot�d znalezione maj� co najmniej 7,3 tys. lat. Badaj�cy je australijscy i saudyjscy naukowcy podejrzewaj�, �e zwi�zane s� z kultem byd�a.
25.05.2021 | 14:30

Arabia Saudyjska

archeologia

Stonehenge
Najstarsza wystawa muzealna w Gda�sku nie zmieni�a si� od 35 lat. Wkr�tce zniknie

Gda�sk

Dorota Kara�

Jeszcze tylko przez kilka dni mo�na zobaczy� najstarsz� w Gda�sku muzealn� wystaw� sta��. W Domu Przyrodnik�w, w kt�rym mie�ci si� Muzeum Archeologiczne, wkr�tce rozpocznie si� generalny remont.
23.05.2021 | 07:00

archeologia

historia

inwestycje

Muzeum Archeologiczne
Szukaj� pi�tego Kamienia Stulecia we Wroc�awiu. Zlokalizowali miejsce i znale�li kilka granitowych od�amk�w

zabytki

Joanna Urba�ska-Jaworska

Fragmenty granitu, kt�re mog� by� cz�ci� pi�tego Kamienia Stulecia, odnaleziono w czwartek przy ul. Krakowskiej we Wroc�awiu. Chc� jeszcze u�y� georadaru.
20.05.2021 | 13:04

archeologia

historia

kamie�

Wroc�aw
We Wroc�awiu b�d� szuka� pi�tego Kamienia Stulecia. Niemcy postawili je przy najwa�niejszych drogach wylotowych

zabytki

Joanna Urba�ska-Jaworska

Takich kamieni by�o we Wroc�awiu sze��, sta�y przy najwa�niejszych drogach wylotowych. Do dzi� zachowa�y si� trzy w ca�o�ci i cz�� czwartego. Teraz by� mo�e uda si� odnale�� pi�ty.
20.05.2021 | 07:04

archeologia

kamie�

Wroc�aw
Tragiczna wyprawa Franklina do Arktyki. Naukowcy ustalili genetycznie to�samo�� jej cz�onka i znale�li jego potomk�w

archeologia

Joanna Grabowska

Gdy przez ponad dwa lata nikt z wyprawy admira�a Johna Franklina nie da� zna� o sobie, jego �ona - lady Jane - doprowadzi�a do wys�ania do Arktyki ekip poszukiwawczych. Pierwsza wyruszy�a w 1848 r. Potem by�o kilkadziesi�t kolejnych. Ale do dzi� nie...
19.05.2021 | 17:25

Arktyka

historia

wyprawy
Morderca z Marsylii? Pozosta�a po nim pe�na tatua�y sk�ra, jedyna taka w Europie

Nauka

Joanna Grabowska

Przedmiot badania naukowc�w jest tyle� odra�aj�cy, co intryguj�cy: pe�na tatua�y sk�ra zdj�ta z niemal ca�ej przedniej cz�ci cia�a doros�ego m�czyzny, zmar�ego najprawdopodobniej pod koniec XIX wieku we Francji.
16.05.2021 | 15:06

archeologia

nauka

tatua�e

Poprzednia 14 15 16 17 18 ... Nast�pna