Na zdjęciach Andrzeja Świetlika możemy jeszcze raz prześledzić karierę Grzegorza Ciechowskiego. Świetlik jest fotografem, współtwórcą grupy artystycznej Łódź Kaliska, wykładowcą. Z wieloletniej współpracy i znajomości powstał album "Ciechowski/Świetlik".
Paulina Domagalska: Pierwsza sesja w albumie pochodzi z 1988 r. Znał pan Ciechowskiego wcześniej?
Andrzej Świetlik: Nie, ale muzykę Republiki i Obywatela G.C. oczywiście znałem. Może nie biegałem z koncertu na koncert, ale ich słuchałem. Zresztą niewielu było takich, którzy nie słuchali w tych latach Republiki.
Jak doszło do pierwszej sesji zdjęciowej?
- Grzegorz był wtedy w związku z Małgosią Potocką, którą znałem od dawna. Razem postanowili, że przed wydaniem nowej płyty sesję zrobi zawodowy fotograf, i Małgosia pomyślała o mnie.
To była tylko relacja zawodowa?
- Z czasem zaczęły się też spotkania towarzyskie.
Ciechowski był człowiekiem świadomym swoich zachowań, roli, w którą wchodził. Panował nad językiem, był powściągliwy. Powiedział o sobie w jakimś wywiadzie, że jest tylko jeden Ciechowski, ale to nieprawda. Znałem jego dwie twarze. Prywatnie był otwarty, można z nim było konie kraść, rozmawiać o wszystkim. Chociaż gadułą nie był. Pokazałem w albumie również zdjęcia z "zaplecza" - nasze próby i przygotowania, których nikt wcześniej nie widział.
Na zdjęciach jest przystojny. Czy był próżny?
- Fakt, był przystojnym facetem. Dbał o wygląd i konsekwentnie budował swój wizerunek, również za pomocą fotografii. Niekiedy był o krok od narcyzmu, ale on tylko prowadził wyrafinowaną grę. Prywatnie nigdy nie zauważyłem nawet śladu gwiazdorzenia.
Następna sesja to rok 1990. Zdjęcie na okładkę płyty "Obywatel świata".
- Powstało z biedy. Krótko przed sesją byłem w Waszyngtonie, gdzie odkryłem "Interview", magazyn założony przez Andy'ego Warhola. Zobaczyłem w nim sposób fotografowania, którego wcześniej nie znałem, z radykalnymi zbliżeniami, odważnym kadrowaniem, dynamiką zdjęć niczym ze stop-klatki filmowej. Zobaczyłem, że można inaczej. Miałem wtedy maleńkie studio fotograficzne. Nic w nim nie było, tylko kran z wodą. Stąd portrety z kroplą i mokrymi włosami.
A potem typowe dla Republiki czerń i biel.
- Specjalnie dla nich przemalowałem studio. Na zdjęciach pasy są równiutkie, a w rzeczywistości było różnie, tu szersze, tam węższe. Zadałem sobie trochę trudu. Pasy przeniosłem na diapozytyw, wyświetliłem je na ścianach i zakreślone ołówkiem pola zamalowałem na czarno. W tej scenografii panowie z zespołu improwizowali i nieźle się przy tym bawili. Ciechowski potrafił być spontaniczny. Chociaż z zabawą na planie akurat różnie bywa. Może być dobra sesja i żadnych zdjęć. Kiedyś po sesji z Markiem Jackowskim zorientowałem się, że mam 13 pustych filmów.
W 1995 r. Republika coś na pana zdjęciu zdobywa.
- To czas "Republiki marzeń", płyty i sesji, które wspominam z sympatią. Chciałem symbolicznie odtworzyć epizod zapisany w historii przez fotografię Joe Rosenthala zrobioną po zdobyciu przez amerykańskich żołnierzy wyspy Iwo Jima. Teksty Grzegorza na nową płytę poznałem wcześniej - przechodził trudny czas w życiu prywatnym - i uznałem, że takie zdjęcie będzie tu pasować.
Kiedy odwiedziłem Grzegorza w Kazimierzu, sam zagrał mi całą płytę na instrumencie klawiszowym, w garażu. Teksty śpiewał z kartek. Wielu uważa tę płytę za mniej udaną. Dla mnie jest świetna, ale w mojej pamięci splata się ze wspomnieniem wyjątkowego, jednoosobowego koncertu.
Co oni tu podbijają?
- Są zdobywcami.
Ale zdobywcami czego?
- Republiki Marzeń. Wszystko jest w tekstach piosenek - chodzi o pożądanie, miłość.
A skąd pomysł na zdjęcie z rodziną?
- Grzegorz sam je zaproponował. Miał już dość, chciał ukrócić plotki na temat swojego życia osobistego, więc udzielił długiego wywiadu "Elle". Opowiedział w nim wyczerpująco o sobie i swojej rodzinie, żeby ci, którzy szukali sensacji, przestali produkować nieprawdziwe historie, bazujące - jeśli w ogóle - na szczątkach informacji. Zdjęcie w magazynie było barwne, ale tu postanowiłem zachować kolory Grzegorza, czyli biel i czerń.
Potem Ciechowski wcielił się w Indianina. Co to za historia?
- Pewnego razu Grzegorz opowiedział mi historię z dzieciństwa. Marzył o tym, żeby zostać Indianinem i pojechać do Indii. Na urodziny dostał wymarzony strój, przebrał się, wsiadł do pociągu i w drogę! Ktoś oczywiście przerwał na starcie tę podróż i odprowadził dzieciaka do domu, ale historia pozostała. Chyba wszystkie dzieci tak mają. Ja chciałem być strażakiem, potem marynarzem. Mój brat - w niedziele księdzem, a w tygodniu fryzjerem.
Grzegorz potrzebował akurat zdjęć do wywiadu, więc podpowiedziałem mu, żeby spełnił dziecięce marzenia. I się przebrał: za Indianina, pilota, egzotycznego polityka przypominającego wyglądem Kaddafiego, księgowego, kapitana statku.
I ostatnia wspólna sesja przed śmiercią Grzegorza.
- Miała być powtórzeniem sesji z 1990 r., co szybko okazało się nierealne. Przez dziesięć lat zmieniliśmy się na tyle, że nowe zdjęcia wyszły kompletnie różne. To było ciekawe doświadczenie i nauka o nas samych. Po śmierci Grzegorza zrobiłem jeszcze w 2002 r. zdjęcia na ostatnią płytę, która zawiera utwór "Śmierć na pięć".
Czego się pan od niego nauczył?
- Zwięzłości, klarowności wypowiedzi, prostoty formy. Czarno-białe pasy oznaczały zdecydowanie, brak kompromisów. Był radykalny w swojej twórczości. Wystarczy się wsłuchać w jego teksty. Albo biały, albo czarny - krótka piłka. Dla mnie jako fotografa to było świetne. On postawił na samą czerń i biel, a ja wypełniałem tę przestrzeń odcieniami szarości.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze