Udało się! Pierwsze w dziejach podboju kosmosu lądowanie na komecie [ZAPIS RELACJI]

Jest! Pierwsze zdjęcie przekazane przez próbnik Philae na chwilę przed lądowaniem na komecie Czuriumow-Gierasimienko!

Z ostatniej chwili. Harpuny, które miały przytwierdzić Philae do komety, niestety za pierwszym razem nie odpaliły! Lądownik może więc nie stać zbyt stabilnie, ale na pewno stoi na powierzchni - nie odbił się od niej, jak się obawiano. Specjaliści z ESA spróbują ponownie wstrzelić harpuny i zakotwiczyć je w gruncie, który wydaje się być bardziej miękki niż oczekiwano. Mimo to Philae wydaje się być w dobrej kondycji. W siedzibie ESA dalej panuje wielka radość. My tez się cieszymy. To naprawdę wielki wyczyn.

Próbnik Philae i sonda Rosetta przez 10 lat pokonały ponad 600 miliardów kilometrów, aby Philae wylądował na czterokilometrowej, stale obracającej się wokół własnej osi bryle lodu pędzącej przez kosmos z prędkością 135 tysięcy kilometrów na godzinę.

Na tym zakończymy nasze relację. O historii misji oraz planach na jej przyszłość przeczytacie w artykule Polski "młotek" na komecie. Zdjęcia, które mają się pojawić po godzinie 19:00, zamieścimy w galerii z dzisiejszego dnia.

Dziękujemy, że byliście z nami!

Teraz czekamy na pierwsze w dziejach panoramiczne zdjęcia wprost z powierzchni komety! To niezwykłe dokonanie już na zawsze trafi do podręczników historii.

Co teraz próbnik Philae będzie robił na powierzchni komety godzina po godzinie możecie zobaczyć na infografice

Udało się! W centrum kontroli lotu ESA wszyscy klaszczą!

A tak te ostatnie pełne emocji chwile przedstawia strona internetowa XKCD :)

ESA

W centrum kontroli lotów ESA panuje dość nerwowa atmosfera. Za kilkanaście minut dowiemy się, czy misja Philae się powiodła.

Na zdjęciu: Philae widziany z sondy Rosetta jest już tylko małą plamką na tle gwiazd (większe zdjęcie tutaj)

Według planu właśnie przed chwilą próbnik Philae wylądował na komecie 67P/Czuriumow-Gierasimienko.

Ale jest ona tak daleko, że światło i fale radiowe biegną z niej na Ziemię aż 28 minut, więc o tym, czy lądowanie się powiodło, dowiemy się chwilę po 17:00. Trzymajmy kciuki!

W międzyczasie przeczytajcie o tym, że to nie komety pierwsze przyniosły nam wodę. Tak twierdzą w "Science" naukowcy z USA. Najpierw zrobiły to meteoryty. To dzięki nim przeszło 70 proc. powierzchni Ziemi pokrywają oceany i zamieszkujemy Błękitną Planetę. Przeczytaj: Bagiński będzie kręcić "Ambicję 2"? To nie komety przyniosły nam wodę

Na NASA pracuje całe Hollywood i wszystkie spektakularne osiągnięcia w eksploracji kosmosu z ostatnich 50 lat: wyścig kosmiczny, wyprawa na Księżyc, loty wahadłowców. ESA tego wszystkiego niestety nie ma. Polacy pospieszyli więc z pomocą. Przeczytaj: Jak Polacy zachwycili speców z NASA. Zdradzają twórcy internetowego hitu "Ambicja"

Philae jest już w pozycji gotowej do lądowania. 20 minut temu włączyły się kamery, które mają fotografować wszystko to, co pod nim widać. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, dotknie gruntu o godz. 16.34, ale sygnał potwierdzający otrzymamy dopiero 28 minut później. Własnie nadeszło zdjęcie, które oddalającemu się Philae zrobiła sonda Rosetta:

ESA

Tak wyglądał Philae kilka godzin temu, tuż po oddzieleniu się od sondy Rosetta. Już za chwilę dotknie jądra komety. Większe zdjęcie tutaj

Tak wielkie wydarzenie nie może obyć się bez internetowych memów. Ten publikujemy za stroną "Z głową w gwiazdach"

Oto pierwsze zdjęcie zrobione sondzie Rosetta przez próbnik Philae, który się od niej oddala w kierunku komety. Widać na nim strumień gazów z silnika Philae, a w tle baterie słoneczne Rosetty. Trzymajmy kciuki, lądowanie na komecie już za półtorej godziny!

ESA

Większe zdjęcie tutaj

Zanim Philae dotknie komety, wróćmy na chwilę do początków misji. Sonda Rosetta, z którą Philae zabrał się w wielką podróż, miała pierwotnie zmierzać ku komecie 46P/Wirtanen. Jednak miesiąc przed startem rakieta "Ariane", która sondę wynosiła w kosmos, fatalnie zawiodła. Krótko po starcie zeszła z zaplanowanego kursu i musiała zostać zniszczona. Przez rok trwało sprawdzanie, co zawiodło w rakiecie, a kometa 46P/Wirtanen nie czekała i odleciała.

Wybrano więc nowy cel - krótkookresową kometę 67P/Czuriumow-Gierasimienko, która przelatuje w pobliżu Słońca co 6,44 roku. Misja ostatecznie wystartowała 2 marca 2004 r. Lot ku komecie był prawdziwą kosmiczną epopeją, bo zanim Rosetta się do niej zbliżyła, cztery razy okrążyła Słońce. W tym czasie trzy razy przeleciała koło Ziemi i jeden raz w pobliżu Marsa. Siła ciążenia tych planet została użyta jako grawitacyjna proca, która zwiększała prędkość sondy tak, aby mogła ona dopędzić gnającą 135 tys. km/godz. kometę.

Cały lot trwał 10 lat, przez większość tego czasu sonda i jej przyrządy były w hibernacji. W 2014 roku Rosetta została wybudzona i rozpoczęła swój taniec wokół komety. Przeczytacie o tym więcej w artykule: 10 mld ton pędzi przez kosmos

New York Times zamieścił na swoim Twitterze porównanie wielkości komety Czuriumow-Gierasimienko i Manhattanu. Oraz porównanie wielkości komety i sondy Rosetta. Trzeba przyznać, że oba zdjęcia robią wrażenie.

NYT Science / Twitter

Większe zdjęcie (kliknij)

NYT Science / Twitter

Większe zdjęcie (kliknij)

Na Twitterze wymiana zdań między sondą Rosettą i lądownikiem Philae, który jest coraz bliżej komety. Rosetta prosi Philae o zdjęcia. My też! Pierwsze fotografie dokumentujące to historyczne lądowanie podobno właśnie znajdują się w drodze na Ziemię.

Vangelis skomponował ten kawałek specjalnie dla europejskiej agencji kosmicznej ESA. Posłuchajcie. To pierwszy utwór z trzech, które mają mieć dziś premierę z okazji pierwszego w dziejach lądowania na komecie.

Skąd polskie narzędzie w próbniku Philae, który po 17:00 ma wylądować na komecie Czuriumow-Gierasimienko? O początkach MUPUS-a opowiadał prof. Marek Banaszkiewicz, dyrektor Centrum Badań Kosmicznych PAN:

"Kiedyś ściśle współpracowałem z niemieckim instytutem Maxa Plancka. W 1995 roku instytut podjął się zadania, którego nikt inny w Europie nie chciał na siebie wziąć - budowy lądownika, który miał usiąść na komecie. Ponieważ dyrektor instytutu dobrze oceniał wcześniejszą współpracę z Polską, zostaliśmy zaproszeni do współpracy przy eksperymencie, którego celem było wbicie się w grunt i zmierzenie temperatury komety.

Pierwsza konstrukcja, jaką przestawiliśmy w Niemczech, przypominała deskę, na końcu której były trzy szpikulce. Pod wpływem sprężyny miała się ona wbić w grunt i zmierzyć temperaturę w trzech punktach. Kiedy dyrektor instytutu to zobaczył stwierdził, że coś tak topornego w jego misji nie poleci.

Rozpoczęły się dalsze prace, którym kierował inżynier Jerzy Gregorczuk. Gdy po dwóch latach szef instytutu przyjechał do Polski zobaczyć naszą konstrukcję, natychmiast zapakował ją do walizki i oznajmił, że zabiera ją by pokazać kolegom, jak Polacy świetnie to zrobili. Stwierdził, że to prawdziwe dzieło jubilerskie. Faktycznie - ponad 200 elementów zrobionych w warsztacie Centrum Badań Kosmicznych tworzących 6 układów mechanicznych."

MUPUS składa się z części nazywanej młotkiem i długiego pręta, który ma wbijać się w grunt. Ale konstrukcja, która ma lecieć w kosmos i lądować na komecie musi spełniać szczególne warunki. Już samo wbicie się w powierzchnię przy niewielkiej grawitacji i słabym podparciu jest nie lada wyzwaniem. W dodatku MUPUS musiał odsunąć się od lądownika na około metr, nie mógł ważyć więcej niż 1,5 kilograma i zużywać więcej niż 3 waty prądu. Jak to wszystko pogodzić?

Inżynierowie z CBK zbudowali przemyślny system odsuwania MUPUS-a od Philae. Składa się on z metalowych taśm, które początkowo są nawinięte na szpule. Po lądowaniu taśmy odwiną się ze szpul i przechodząc przez pierścień zagną wzdłuż tworząc długie rurki. Taka konstrukcja jest sztywna i elastyczna. Dość sztywna, by utrzymać MUPUS-a i dość elastyczna, by zamortyzować wstrząsy przy wbijaniu w grunt.

Według klasyfikacji NASA misje kosmiczne dzielą się na: trudne, jeszcze trudniejsze oraz absurdalnie trudne. Lądowanie na komecie należy do tej ostatniej kategorii.

Kometa 67P/Czuriumow-Gierasimienko ma bardzo słabą grawitację. Jak opisała to w audycji Homo Science w radiu TOK FM prof. Małgorzata Królikowska-Sołtan z Centrum Badań Kosmicznych PAN: "Słoń postawiony na komecie Czuriumow-Gierasimienko ważyłby tyle, ile na powierzchni Ziemi waży mysz."

Jakby tego było mało, kometa bezustannie wiruje wokół własnej osi. Bardzo łatwo jest więc odbić się od jej powierzchni i odlecieć w czarną dal.

Dlatego próbnik Philae ma specjalne harpuny, którymi wbije się w powierzchnię komety i nimi zakotwiczy. Wtedy zaczną się badania, w których ważną rolę odegra polski przyrząd - MUPUS. To penetrator, którego zadaniem jest wbić się w kometarny grunt, zbadać jego strukturę i gęstość, a przede wszystkim zmierzyć temperaturę.

Tak wyglądały jego testy w laboratorium:

Choć jak na ciało kosmiczne kometa Czuriumow-Gierasimienko nie jest wielka, w ziemskiej skali jest jednak olbrzymem. Tak wyglądałyby na jej tle wieżowce Los Angeles.

Manewry zbliżające Rosettę do jądra komety rozpoczęto w maju. 14 lipca dotarły na Ziemię dane, które zadziwiły naukowców. Okazało się, że jądro komety wygląda zupełnie inaczej, niż się spodziewano. Wcześniejsze zdjęcia z teleskopu Hubble'a sugerowały, że 67P/Czuriumow-Gierasimienko to bryła lodu i kosmicznego gruzu, która kształtem przypomina ziemniak. Nagle okazało się, że jądro komety składa się z dwóch potężnych brył połączonych węższą częścią. W naukowych opisach zaczęto mówić "gumowej kaczuszce".

Dlaczego dzisiejsza misja jest tak trudna?

Kometa Czuriumow-Gierasimienko jak na kosmiczny obiekt nie jest wielka - ma około 4 km długości. Pędzi przez kosmos z zawrotną prędkością 135 000 km/h. Sonda musiała ją dogonić i, aby wejść na orbitę wokół niej, wykonać serię skomplikowanych manewrów. Wszystko musiało zostać szczegółowo zaplanowane z wyprzedzeniem, bowiem kometa jest tak daleko od Ziemi, że światło oraz fale radiowe z sondy biegną aż pół godziny.

Przeczytaj jak wybierano, w którym miejscu na komecie posadzić lądownik. Wybrano miejsce oznaczone literą J.

Na dzisiejsze wydarzenie naukowcy czekali przeszło dziesięć lat - sonda Rosetta wystartowała w marcu 2004 r.

O 17.02 próbnik Philae wysłany z sondy wyląduje na powierzchni komety Czuriumow-Gierasimienko. Po wylądowaniu zrobi zdjęcia powierzchni komety, dzięki polskiej pomocy (w konstrukcji jednego z urządzeń lądownika brali udział uczeni z Centrum Badań Kosmicznych PAN) wbije się w jej lodowy grunt , a także obejrzy, jak jądro komety zmienia się pod wpływem promieni słonecznych.

Centrum kontroli lotu w Darmstad poinformowało przed chwilą, że nawiązano łączność radiową z sondą Rosetta i lądownikiem Philae. To pierwszy kontakt z oboma statkami po separacji lądownika.

Po wylądowaniu na powierzchni komety Czuriumow-Gierasimienko próbnik Philae zrobi zdjęcia powierzchni komety. Wbije się też w jej lodowy grunt - za pomocą polskiego przyrządu MUPUS. Skonstruowali go uczeni z Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie.

Poniżej wizualizacja działania przyrządu MUPUS, który na specjalnych stalowych taśmach wysunie się z lądownika i wbije w grunt komety (ma to nastąpić trzeciego dnia po wylądowaniu Philae):

Nad misją sondy Rosetta i próbnika Philae w centrum kontroli lotów ESA czuwa kilkadziesiąt osób. Wygląda to w zasadzie tak, jak na filmach: naukowcy i inżynierowie kontrolują parametry lotu na monitorach.

ESA/J. Mai

Radość w centrum kontroli lotu w Darmstadt w Niemczech po otrzymaniu sygnału, że lądownik Philae oddzielił się od Rosetty i zmierza ku komecie.

To historyczne wydarzenie, na które naukowcy czekali przeszło dziesięć lat - należąca do ESA sonda wystartowała w marcu 2004 r. Relacjonujemy je na żywo! O 17.02 próbnik Philae wysłany z sondy Rosetta wyląduje na powierzchni komety Czuriumow-Gierasimienko.

Po wylądowaniu Philae zrobi zdjęcia powierzchni komety, dzięki polskiej pomocy wbije się w jej lodowy grunt, a także obejrzy, jak jądro komety zmienia się pod wpływem promieni słonecznych. W konstrukcji jednego z urządzeń badawczych lądownika brali udział uczeni z Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie.

O tym jak trudna to będzie operacja opowiada film ESA:

Separacja lądownika Philae od macierzystego statku Rosetta została potwierdzona! Teraz już lądownik powoli opada na kometę, dzieli go od niej ok. 20 km.

Kometa Czuriumow-Gierasimienko jest czterokilometrową bryłą lodu. Ma bardzo nierówną powierzchnię, a do tego przyciągnie na niej jest niewielkie. Istnieje ryzyko, że próbnik może się po prostu od komety odbić, więc jest na to przygotowany - wyposażony jest m.in. w harpuny, aby się wbić.

Gdy wyląduje, zrobi zdjęcia tego obcego, lodowego krajobrazu. Ale trzeba cały czas mieć na uwadze, że jest to bardzo skomplikowana misja i wiele rzeczy może pójść niezgodnie z planem. Próbnik może się rozbić, stoczyć z klifu albo wpaść w szczelinę...

ESA

Wizualizacja lądowania próbnika Philae na powierzchni komety

Na filmie poniżej widać, jak niezwykły taniec musiała wykonać wystrzelona 10 lat temu Rosetta, aby dotrzeć do pędzącej w przestrzeni kosmicznej komety.

Lądowanie na powierzchni komety będzie nie lada wyczynem. Ze zdjęć wiemy już, że powierzchnia komety jest nierówna i pokryta skalno-lodowymi odłamkami. Ale komety to bryły brudnego lodu. Gdy w wyniku działania promieniowania słonecznego lód się rozgrzewa, szczeliny i kratery zamieniają się w gejzery gazów i pyłów. Nie wiadomo, czym to się skończy dla lądownika oraz sondy Rosetta, która będzie się starała utrzymać na orbicie wokół komety.

Na zdjęciu zrobione przez sondę z odległości ok. 16 km od komety widać strumień wydobywających się gazów

Próbnik Philae oddzielił się już od sondy Rosetta. Ale informacja o tym dotrze do nas za około pół godziny - aż tyle zabiera falom elektromagnetycznym podróż z sondy na Ziemię. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem o 17:02 wyląduje na powierzchni komety Czuriumow-Gierasimienko.

Według klasyfikacji NASA misje kosmiczne dzielą się na: trudne, jeszcze trudniejsze oraz absurdalnie trudne. Lądowanie na komecie należy do tej ostatniej kategorii. To historyczne wydarzenie, na które naukowcy czekali przeszło dziesięć lat - należąca do ESA sonda wystartowała w marcu 2004 r. Relacjonujemy je na żywo!

Za 25 minut europejska sonda Rosetta opuści próbnik Philae. O 17.02 wyląduje on na powierzchni komety Czuriumow-Gierasimienko.

W konstrukcji jednego z urządzeń badawczych lądownika brali udział uczeni z Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie. Po wylądowaniu Philae zrobi zdjęcia powierzchni komety, dzięki polskiej pomocy wbije się w jej lodowy grunt, a także obejrzy, jak jądro komety zmienia się pod wpływem promieni słonecznych. Cała misja potrwa do grudnia 2015 r., a więc Rosetta i Philae będą podpatrywać kometę przez znaczną część jej podróży wokół Słońca.

Naukowcy porównują komety do cegieł, które zostają po ukończonej budowie. W tym wypadku chodzi o budowę Układu Słonecznego, który liczy sobie już przeszło 4,5 mld lat. Uważa się, że to m.in. komety zasiliły Ziemię w wodę, a być może nawet w budulce życia.