Marysia Pietruczuk i Karolina Kózka - obie dziewczyny spotkała krzywda, żadna nie zasłużyła na swój los. Ale dlaczego o jednej pamięć przetrwała, a o drugiej nie?

Nie możemy powołać się na żaden obraz czy fotografię Marii Pietruczuk. Z rodzinnych pamiątek zachowało się jedynie zdjęcie zastrzelonego przez Niemców brata, który ponoć „komunizował". Świadkowie podkreślają jej urodę: długi, ciemny warkocz, smukłą sylwetkę i zniewalający głos. Podobała się chłopakom, ale z nikim się nie spotykała. Miała za to wielu platonicznych adoratorów i może dzięki jednemu z nich jej życie wydłużyło się o kilkadziesiąt godzin.

Tamtego dnia, 2 lutego 1946 r., łuna od płonących zagród we wsi Szpaki musiała rozjaśniać mrok; blask dostrzeżono także w oddalonych o 11 km Zaniach, które również zapłonęły. Tak nadejście podpalaczy i grabieżców podających się za „wojsko polskie" zapamiętał sześcioletni wówczas mieszkaniec Szpaków:

icon/Bell Czytaj ten tekst i setki innych dzięki prenumeracie
Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi
Wyborcza.pl to zawsze sprawdzone informacje, szczere wywiady, zaskakujące reportaże i porady ekspertów w sprawach, którymi żyjemy na co dzień. Do tego magazyny o książkach, historii i teksty z mediów europejskich. 
 
Roman Imielski poleca
Podobne artykuły
Więcej
    Komentarze
    Trzeba przewietrzyć cały ten IPN, bo pod władzą PIS zamienił się w IFH, ( Instytut Fałszowania Historii) i w swoich fałszerstwach przebił nawet "historyków" epoki Bieruta i Gomułki.
    @A13B
    Dziękujemy za komentarz. Jesteśmy obserwatorami, trochę ludźmi z Podlasia. Ogólne wnioski zostawimy mądrzejszym; oby się znaleźli teraz, choć byłoby nam miło, żeby „przewietrzono” nie tylko IPN. Nas dotknęła krzywda kobiety i jako antyteza Burego przyszedł nam na myśl Maczek.
    już oceniałe(a)ś
    59
    0
    @A13B
    Zlikwidować. Archiwa oddać prawdziwym historykom.
    już oceniałe(a)ś
    39
    0
    @A13B
    Trzymam kciuki za sprawne i szybkie rozliczenie ipeenowskich miłośników Burego, i ogólnie, wszystkich tamtejszych miłośników. Od siebie dodam, że wolałabym, żeby to było też spektakularne i w świetle kamer.
    już oceniałe(a)ś
    28
    0
    @cholinexy
    mało tego, pokazać, jak historykowali ci ich specjaliści, kogo opisywali i wychwalali. Z nazwiska i imienia.
    już oceniałe(a)ś
    26
    0
    Hańba, usankcjonowana przez Bronisława Komorowskiego, PIS i IPN.
    @Isia1500
    Dziękujemy z ten komentarz. Zapewne nie wszyscy wymienieni tu aktorzy po równo odpowiadają za psucie pamięci. PiS jest tu głównym winowajcą, jak sądzimy. Poza tym chyba wszyscy wzbraniamy się przed spojrzeniem na tragedię mordowanych na Podlasiu Białorusinów i ludności prawosławnej w szerszym kontekście, czyli zbrodni wojennej i po prostu degeneracji niektórych wojskowych, którzy stali się bandytami. Tu umyka też kwestia przemocy tzw. żołnierzy wyklętych wobec kobiet. Dlatego staraliśmy się, jako autorzy tekstu, zestawić Marysię Pietruczuk z Kózkówną, żeby zachęcić do rozmowy; choć bliskość losów obu dziewczyn jest porażająca / Ukłony
    już oceniałe(a)ś
    76
    0
    @Isia1500
    Czytając też o tym myślałam. Ustanowić święto dla zbrodniarzy i morderców, gwałcicieli ? Wstyd Komorowski. To dopiero wzory bohaterów dla młodych Polaków.
    już oceniałe(a)ś
    59
    1
    @cholinexy
    To są dwa problemy.
    1. Bardzo popularne w Polsce nie rozróżnienie ofiar i bohaterów. Ofiara to ktoś kogo spotykają działania delikatnie mówiąc bolesne nie proporcjonalne lub niezwiązane zupełnie z jego własnymi czynami. Można czcić pamięć ofiar i/albo bohaterów. Ci co trafili do kaźni nazistowskich czy komunistycznych to ofiary bo nie tak wygląda sprawiedliwość ale tylko niektórzy z nich są bohaterami. Tak samo ci co zginęli na Gustloffie to ofiary ale bohaterowie? Być może jacyś byli. Ci co trafili do obozów koncentracyjnych to ofiary ale niektórzy z nich i w demokracji by byli skazani.
    już oceniałe(a)ś
    15
    2
    @cholinexy
    2. Wrzucenie do jednego worka wyklętych bardzo różnych ludzi.
    - Tych co tylko chcieli przeżyć a komuna na nich polowała.
    - Tych co wierzyli w walkę z komuną ale naprawdę nie chcieli zabijać dobrych ludzi.
    ,- Tych co byli popieprzonymi nacjonalistami i w imię "sprawy" jak naziści i komuniści gotowi zabić każdego ale ideowcy.
    - Tych co byli zwykłymi bandytami bez ideologii, zabijali dla kasy i sadyzmu.
    - popieprzeńcy jak Ogień Kuraś co ani zły ani dobry nie był, a czasy z niego zrobiły to co zrobiły.
    - biedaków, którzy wykonywali rozkazy i jak odkryli kim naprawdę jest ich dowódca nie mieli już alternatywy.
    już oceniałe(a)ś
    29
    4
    Niestety w takich sytuacjach JEST wytłumaczeniem "tylko wykonanie rozkazów". Idąc do "leśnych" nie musiałeś wiedzieć do kogo trafiasz a potem gorzej niż z sektą bo potrafili zabić nie tylko ciebie ale i rodzinę. Oczywiście w ramach bandy też wykonując rozkazy miałeś jakieś pole działania i można wykonując bestialskie rozkazy starać się robić jak naj mniej.
    już oceniałe(a)ś
    15
    5
    @maaac
    tak, wyraziłeś to Czytelniku jasno, tak też myśleliśmy, ale nie mieliśmy tej typografii, bardzo przydatna.
    już oceniałe(a)ś
    17
    0
    @maaac
    mieliśmy w rodzinie tzw. żołnierza wyklętego i chcemy wierzyć, że tak właśnie u niego było.
    już oceniałe(a)ś
    12
    0
    @a_goworski

    Ta "typografia Czytelnika maaac" pozwala wytłumaczyć każdego bez wyjątku bandziora leśnego. Nawet "ci dla kasy i sadyzmu" mieli orzełki na czapkach, więc każde historyczne opracowanie potrafi im znaleźć choćby nacjonalizm, czyli rzekomo ideowość...
    już oceniałe(a)ś
    13
    3
    @pandzikus
    Sklasyfikowany nie znaczy usprawiedliwiony. Próbowałem ich sklasyfikować w różne grupy. Ale to czyny w odniesieniu do okoliczności pozwalają na ocenę. Czym innym jest ktoś kto jak zwierzę ukrywa się w lesie przed UB bo był w AK a kimś innym kto napada i zabija niewinnych. Ale i czymś innym jest jak nazista niemiecki czy polski przedstawia ci alternatywę albo ty zabijesz Żydów czy Białorusinów czy innych podpadniętych albo ja ci zabiję dzieci, żonę, rodziców a potem... pozwolę ci z bólem żyć.

    PS. Oczywiście zabijanie w imię ideii jest równie ohydne jak z chciwości ale jest czymś innym.
    już oceniałe(a)ś
    12
    0
    PS nazista jakikolwiek+ austriacki, ukraiński czy żydowski też. Można tak wymieniać każdą grupę ludzi nazizm to choroba ludzkości nie wybranych narodów.
    już oceniałe(a)ś
    10
    0
    @pandzikus
    I właśnie może taka rozmowa przybliżać nas do oswojenia się z tą sytuacją. Wiem od mamy, że w Bielsku rozmawiali już na cmentarzy o tym artykule. To drobiazg, ludzie czekają na papierowe wydanie Gazety, ale właśnie rozmawiać, pokłócić się nawet o kategorie, ale nie kwestionować morderstw, bo to jest kiepskie. Panie Dzikusie, już to co Pan pisze, jest jakąś formą generalizacji, napiętnowania, ale też refleksji. A bez tego ludzi się nie pogodzą na Podlasiu. Pamiętam z liceum w latach 90. jakoś to się układało, a teraz przyjeżdżam, i jest więcej niechęci i wrogości między ludźmi.
    już oceniałe(a)ś
    14
    0
    @a_goworski
    Witam moich ulubionych autorów. Trudny temat tym razem. Bandyci i mordercy, morze krzywd, a wystarczy przejrzeć internet, żeby z tego tygodni znaleźć z pięćdziesiąt pochwał Burego. Wciąż go lubią i doceniają. Zwłaszcza lasy polskie i IPN, ale tu można mieć nadzieję, że ich z tej miłości do morderców rozliczną.
    już oceniałe(a)ś
    24
    0
    @Isia1500
    Bronisław nie rozumiał albo się przymilał, no ale nic go nie usprawiedliwia.
    już oceniałe(a)ś
    13
    0
    @cholinexy
    jedyna nadzieja w tym, że młodzi Polacy mogą mieć te ich wszystkie święta gdzieś.
    już oceniałe(a)ś
    12
    0
    @a_goworski
    typografia żołnierzy wyklętych, dobre sobie. Tutaj autorze coś nie bardzo Tobie poszło. Bardziej wyklęty, najbardziej wyklęty, a może żołnierz przezywany, żołnierz zaklinany. Historycy powinni jeszcze raz się temu przyjrzeć i napisać, morderca czy nie.
    już oceniałe(a)ś
    12
    1
    @pandzikus
    Nie ma niczego zdrożnego w „wytłumaczeniu”, jeśli nie staje się ono usprawiedliwieniem.
    już oceniałe(a)ś
    8
    0
    @wspolpracownikgestapo
    o, mądrze. Też tak myślę. Wytłumaczyć, zrozumieć, zapobiec na przyszłość, a przy okazji ukarać przestępcę.
    już oceniałe(a)ś
    5
    0
    @maaac
    Czasy z niego zrobiły to co zrobiły. Czy aby na pewno. Dzisiejsi oszuści i kłamcy, złodzieje naszych podatków też będą mieć prawo mówić, że czasy z nich zrobiły co zrobiły? Nie zgadzam się z tym.
    już oceniałe(a)ś
    4
    0
    @a_goworski
    Wierzyć ale nie zmierzyć się z prawdą.
    już oceniałe(a)ś
    1
    0
    @maaac
    Nazizm to nie jest choroba. Choroba nie wybiera. A nazizm to zło, które sam człowiek wybiera, dla władzy dla pieniędzy czy innego celu.
    już oceniałe(a)ś
    4
    0
    @maaac
    Zabitemu zapewne wszystko jedno, z jakich pobudek gwałcą mu rodzinę i mordują wszystkich jak leci.
    już oceniałe(a)ś
    3
    0
    @ddbk2015
    Jeszcze raz to powtórzymy, mieliśmy w rodzinie tzw. żołnierz wyklętego. Chcemy wierzyć, sądząc też po dalszej, znanej nam biografii tego człowieka, że nie popełniał zbrodni i chciał dla ojczyzny jak najlepiej. Więc nie był to, chcemy w to wierzyć, przepadek Burego, który świadomie przeprowadzał akcje o "znamionach ludobójstwa" .
    już oceniałe(a)ś
    1
    0
    @ddbk2015
    cóż, tylko jak to sprawdzić. Próbujemy, np. dowodem na to ten artykuł, który napisaliśmy właśnie z takich naświetlających pobudek, choć głównym bohaterem jest tu kobieta, najpierw człowiek, później Białorusinka i prawosławna. Więc czasami trudno zweryfikować, czy ma się w rodzinie żołnierza czy "żołnierza". Pewnie warto zawsze stawiąc sprawy jasno, gwałt o zło i już, nie pomyłka. dlatego podaliśmy przykład generała Maczka.
    już oceniałe(a)ś
    2
    0
    rais to bandyta jak bolszewicy czy SS
    @a_goworski
    Niestety, o gwałtach zazwyczaj się nie mówi. Ojczym mamy był Mazurem a w Prusach Wschodnich armia czerwona grabiła, gwałciła i mordowała ludność cywilną. O tym się nie mówiło, chyba że półgębkiem, np. w dzieciństwie u sąsiadów dziadka bawiłem się z dziewczynką, która miała skośne oczy. Dorośli półgębkiem mówili o niej, że to dziecko "rusa".
    już oceniałe(a)ś
    32
    0
    @smutnyszatan
    Właśnie, i tu chyba słuszna była intencja mojej Marty, współautorki, żeby pisać o tym, jak o tragedii kobiety, od tego wyjść. Bo o mordach Burego mówi się, ale gwałty wciąż są tabu.
    już oceniałe(a)ś
    29
    0
    Polecam książkę "Mała zbrodnia" o pomoc polskich komunistycznych obozach koncentracyjnych .
    Dla mnie szokiem było, że demokratyczne władze po 1989 dalej ukrywały zbrodnie bo tak niestety wynikało z kakulacji politycznych. Straszny wybór - prawda i uczciwość czy interes polityczny Polski.
    już oceniałe(a)ś
    9
    0
    @a_goworski
    Film to dobry pomysł, tylko żeby go nie spieprzyć.
    już oceniałe(a)ś
    5
    0
    @a_goworski
    Wszyscy w oddziałach zabijali. Bo nie mógł być tam nikt bez splamionych rąk. Tak jak w mafii
    już oceniałe(a)ś
    6
    0
    @maaac
    dołączam się do polecajek, znam i cenię.
    już oceniałe(a)ś
    1
    0
    @a_goworski
    Bo gwałt to „wina” kobiety, jej hańba. Takie jest rozumienie.
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    Zwróciliście uwagę na to, że ksiądz ZMUSIŁ zgwałconą dziewczynę, żeby wyszła za swojego gwałciciela za mąż? W 1946 roku, a takie praktyki to chyba średniowieczne jakieś. Straszne to!!
    @vixen40
    Właśnie, i tu chyba wszyscy działali wspólnie; znamienne, że żyjąca dziś rodzina tej chromej, zgwałconej dziewczyny, bodaj siostrzenica, na początku wspierała budowę pomnika, a później się wycofała. Może cisza, zapomnienie, ukrycie sprawy było na rękę wielu, nie tylko oprawcom, ale i ofiarom. Oczywiście rola księdza straszna.
    już oceniałe(a)ś
    41
    0
    @vixen40
    A ja po przeczytaniu powyżej historii dwóch dziewczyn, tracę wiarę w czyste intencje beatyfikacyjne JPII. Wyniósł On na ołtarze m.in. takich ludzi jak Alojzije Stepinac, którzy popierali nawracanie Serbów na Katolicyzm w czasie WWII w Chorwacji gwałtem i zabójstwem.
    już oceniałe(a)ś
    9
    0
    @vixen40
    I nadal tak jest. Tylko ukryte.
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    Trzeba oczyścić IPN ze śmieci, a najlepiej rozwiązać. I zlikwidować miejsca pamięci zbrodniarzy takich jak Bury.
    @W0728
    Proszę nie zrozumieć mnie źle, że się wymądrzam, albo co. Po prostu jako autorzy nie tyle czujemy się w obowiązku z Czytelnikami pogadać, ale zwyczajnie lubimy tę rozmowę. Ale do rzeczy. A zatem sądzę, że IPN w latach 90. zrobił dobrą rzecz, powiedział, że działania Burego miały znamiona ludobójstwa. Pamiętam jak w mim Bielsku ludzie to mówili, "IPN powiedział, że znamiona ludobójstw", jak to było ważne. Może więc potrzebna jest instytucja, która nazwie rzeczy po imieniu. I po dzisiejszym IPN właśnie widać, jak ta instytucja nie sprostała zadaniom, mówiąc eufemistycznie, dała ciała. A gdyby była i tak powiedziała, napisała, że to było morderstwo i jeszcze żeby film powstał, albo książka, może dałoby to podstawy do łagodzenia rany. A tak ciągle boli.
    już oceniałe(a)ś
    20
    0
    @a_goworski
    Ta instytucja - z przyznanymi jej w ustawie kompetencjami - od początku była chora. Dopóki na jej czele stali ludzie rozsądni i przyzwoici, mogła być nieszkodliwa, a nawet użyteczna. Ale użyteczność i uczciwość instytucji państwowej nie może zależeć tylko od osobistego rozsądku i przyzwoitości ludzi, którzy stoją na jej czele.
    już oceniałe(a)ś
    17
    0
    @a.r.c.o
    Odkąd pamiętam, to IPN realizował prawacką linię propagandową a nie rzetelne badania.
    już oceniałe(a)ś
    11
    0
    @realista_eu
    Jednak na początku IPN potrafił przeprowadzić rzetelne badania i wydać niezłą publikację o zbrodni w Jedwabnem. Obecne władze i zdecydowana większość pracowników nie byłyby do tego zdolne.
    A przecież ustawa o IPN jest ta sama.
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    @a.r.c.o
    Tak, ale... To stwierdzenie o tym, że działania Burego mają "znamiona ludobójstwa" jest mocne. Gdyby to rozpropagować, więcej by nie trzeba było. Ale niezmiennie żadna z instytucji nie pochyliła się nad gwałtami kobiet. Pisaliśmy w tej sprawie do IPN podczas pracy and tekstem, odpowiedzieli nam, że nic takiego nie było, ale oczywiście już teraz są zanurzeni w swojej ideologii i nic innego nie mogli odpisać. Ale proszę zwrócić uwagę, nawet samo pokrzywdzeni i ich środowiska nie mówią o gwałtach na kobietach. To wciąż jest temat tabu.
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    Straszne. O " Burym " I jego mordach po raz pierwszy dowiedziałem się za komuny z książki z serii " tygrysek ".: " Bury atakuje w...." może ktoś pamięta dokładny tytuł.
    @marekpoplawski
    Najprawdopodobniej chodzi Panu o nr 18 z 1965r pt "Sztylet Burego" Norberta Zenona Picka.
    już oceniałe(a)ś
    20
    0
    @a_goworski
    Nr. 18
    już oceniałe(a)ś
    12
    0
    @a_goworski
    W serii z Tygrysem Bellony.
    już oceniałe(a)ś
    13
    0
    Mnie uczy na całe szczęście tylko lektura i opowieści dziadków uczą, że żołnierz to raczej gwałci i rabuje, nie broni.
    Generał Maczek był wyjątkiem.
    @tokawruk000
    cóż, ale przynajmniej bywały wyjątki.
    już oceniałe(a)ś
    17
    0
    Gloryfikujemy bandytów. Żadni niezłomni. Niezłomni bandyci. Rodzice opowiadali jak w lesie zostawali ci co mieli na sumieniu zabójstwa, gwałty, grabieże. Chcieli uniknąć w ten sposób odpowiedzialności. Krążyły wtedy takie gadki, że niedługo nowa wojna itd. Później wymyślili że walczą o inną Polskę. Ale trzeba było jeść,ubrać się. Więc trzeba było rabować. Zmuszać chłopów do zapewnienia wyżywienia, ubrania. Dużo pili i wtedy bez żadnego powodu mordowali. A teraz PIS ich gloryfikował. Morderców
    już oceniałe(a)ś
    15
    0