Zarośnięty Marcin Luter jako junkier Jörg na obrazie powstałym w pracowni Lucasa Cranacha dopiero w 1537 r., czyli 15 lat po pobycie zakonnika na zamku Wartburg. Cranach, nadworny malarz Fryderyka III Mądrego, przyjaźnił się z Lutrem, był świadkiem na jego ślubie z Katarzyną von Bora (1525). Współpracował z nim też jako wydawca i ilustrator. Uznawany jest za głównego malarza reformacji.
Na wystawie 'Luter i Niemcy' zebrano różne wydania jego dzieł, na przykład wydany w Bazylei w 1517 r. zeszyt zawierający 95 tez Lutra przeciwko odpustom.
Postać z młotkiem do listopada będzie witać gości zamku Wartburg. Jest znakiem rozpoznawczym trzech narodowych wystaw zorganizowanych w Niemczech na 500-lecie reformacji. Wzorowano ją na wizerunku Lutra z obrazu Ferdinanda Pauwelsa (1872) ukazującego mnicha przybijającego tezy na kościelnych drzwiach. Współcześnie wiadomo jednak, że Luter do przekonywania używał nie młotka, ale słowa - swoje tezy przeciwko odpustom przesłał w pierwszej kolejności kościelnym zwierzchnikom. Budynek główny Wartburga, pałac, jest późnoromański. Wieżę obronną, tzw. bergfried, od połowy XIX w. wieńczy trzymetrowy krzyż. Obecnie powiewa przy nim także flaga Niemiec.
Kilkuletnią obecność na zamku św. Elżbiety Węgierskiej, księżnej Turyngii (1207-1231) przypomina sala kominkowa ze sklepieniem zdobionym wzorowaną na bizantyjską, bogatą mozaiką i freskami. Choć sala, a na pewno centralny słup podtrzymujący jej sklepienie, pamięta czasy świętej, to wystrój sali pochodzi z początku XX w.
Cytat z utworu wybitnego poety Walthera von der Vogelweide (1170-1230): 'Minne ist zweier herzen wünne' ('miłość jest rozkoszą dwojga serc'), zdobi wejście do zamkowej sali minnesängerów.
W tzw. kaplicy Lutra mnich Marcin przebywający na zamku przez 300 dni nie odprawił żadnego nabożeństwa ani nawet nie wygłosił kazania. Przekonanie o tym pojawiło się jednak w XVIII w. i trwało nieprzerwanie do połowy XX w.
XIX-wieczna tzw. szafa minnesängerów, w której arcyksiążę Karol Aleksander przechowywał cenne wydania utworów wędrownych poetów-rycerzy.
Komnata na zamku Wartburg, w której Marcin Luter od grudnia 1521 do lutego 1522 r. pracował nad tłumaczeniem Nowego Testamentu. Jedynym oryginalnym elementem wyposażenia jest niezwykły podnóżek zrobiony z kręgu wieloryba.
Zamek Wartburg
Portret wieloletniego protektora Marcina Lutra, elektora Saksonii Fryderyka III Mądrego (1463-1525), namalowany dwa lata po jego śmierci przez Lucasa Cranacha Starszego (1472-1553).