* O co chodzi w Akademii Opowieści ?
* Wyślij zgłoszenie konkursowe
Na podwórku przy Piotrkowskiej 117 nikogo już nie dziwi pięćdziesięcioletnia elegancka kobieta (wygląda na jakąś sekretarkę, a nie pracownicę Zakładów Fonica), która każdego ranka wychodząc z klatki schodowej z całych sił pieje, by obudzić swoją wnuczkę. Wnuczka bardzo nie lubi wstawać rano do przedszkola. Aby przyjęła wyzwanie, jakim jest kolejny dzień, musi stać się coś niezwykłego. Babcia wymyśliła więc, że każdego ranka dziewczynkę będzie budził kogut. Ta propozycja bardzo podoba się małej. Nie jest łatwo budzić się w chłodnym, nigdy niedoświetlonym mieszkaniu, by spędzić dwie trzecie dnia bez najbliższych. Poranny rytuał staje się znakiem panującego we wszechświecie porządku. Ten porządek opiera się na miłości, która niczego się nie boi.
Ale ja, wtedy czteroletnia, jeszcze nie potrafię tego nazwać. Myślę sobie: babcia Marysia znów idzie robić radia.
Spójrz jak morze słodko wzdycha
Szafirowe snując tonie
Jakby w jego modrym łonie
Drżała skarga rzewna cicha
W mieszkaniu dziadków radio jest jednym z najważniejszych sprzętów, zawsze pulsującym ciepłym, pomarańczowym światłem. Kiedy z głośnika sączy się jej ulubiona melodia, babcia zaczyna śpiewać. Wkrótce jednak, na słowach "snując tonie", rezygnuje krztusząc się i kaszląc. Wszystko przez papierosy. Kiedyś śpiewała "Wróć do Sorrento" tak pięknie, że mieszkańcy jej kamienicy wychodzili na balkony, by lepiej słyszeć. A przechodnie zatrzymywali się i unosili głowy. To było na Marynarskiej, na starych Bałutach, jeszcze przed wojną. O tamtych czasach babcia lubi opowiadać najbardziej. I jeszcze o Berlinie.
Katarzyna Michalak , mistrzyni radiowego reportażu
Urodziła się w Łodzi. Dzieciństwo spędziła w kamienicy przy ul. Piotrkowskiej.
W 1996 roku ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Łódzkim. Po studiach rozpoczęła pracę w szkole, a po pracy śpiewała w rockowym zespole Masa. Współpracowała też z Rozgłośnią Regionalną Polskiego Radia w Łodzi.
W 1999 roku przeniosła się do Lublina, w 2001 roku zaczęła pracę w redakcji reportażu Radia Lublin, gdzie dziś jest szefową tego działu.
Audycje autorstwa Katarzyny Michalak zostały uhonorowane między innymi:
* Nagrodą Stypendialną im. Jacka Stwory ("Mijając Ewę"),
*Nagrodą Fundacji im. Stefana Batorego i Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka ("Eden za wąską rzeką"),
* Nagrodą im. Witolda Zadrowskiego ("Zobaczyć wszystko, dojść wszędzie"),
* Melchiorem dla Radiowego Reportażysty Roku,
* Prix Europa ("Chłopcy z Wygnanki" - współautor Monika Hemperek),
* Prix Italia ("Niebieski płaszczyk"),
* Prix Italia ("Modlitwa zapomnianej" - współautor Dorota Hałasa).
Na przestrzeni lat wygląda to tak samo. Najpierw karmi mnie rosołem, potem wypala klubowego lub sporta wypytując, co u mnie. Nikt inny nie potrafi tak słuchać, nie przerywając, reagując mimiką na moje podekscytowanie, otulając spojrzeniem czarnych oczu. A potem przychodzi czas na jej opowieści. Siada na wersalce pod wielkim obrazem, na którym Jezus o pięknej, smutnej twarzy puka do czyichś drzwi (ach, ile bym dała jako dziecko, aby dowiedzieć się, co jest za tymi drzwiami!). Siadam obok, kładę głowę na jej kolanach i słucham niezwykłych historii z bałuckiego Macondo. Na przykład o tym, jak kiedyś wracając ze szkoły, pomyślała, że chciałaby dostać jakąś ładną biżuterię i za chwilę zobaczyła skrzący się w słońcu naszyjnik zwisający z gałęzi młodego drzewka. Albo o tym, jak pewnego razu z przyjaciółmi zrobili sobie piknik na łące niedaleko kirkutu i zobaczyli tę młodą sąsiadkę, która niedawno zmarła przy porodzie. Powiedziała im, że idzie nakarmić dziecko. Albo o innej sąsiadce zabitej siekierą przez męża, który za wcześnie wrócił z wojska. Babcia opowiada z pasją, naśladuje głosy bohaterów, robi pauzy tuż przed zwrotem akcji. Zza ściany słychać terkotanie maszyny do szycia dziadka. Przymykam oczy i mam wrażenie, że to nie maszyna, ale kinowy projektor.
Patrz jak liście wiew potrąca
Jak porusza kwiatów rojem
Obudź miłość w sercu swoim
Zostań ze mną szczęście moje
Dla mnie Marysia, dla dziadka Mania, oficjalnie Marianna - nie jest urodzoną gospodynią. Gotuje i sprząta z obowiązku. Kiedy może, wymyka się do kina. Ten odcinek Piotrkowskiej i jego okolice to kinowe zagłębie - dwie, trzy minuty i już jesteśmy w Gdyni lub w Wiśle. Trochę dalej są Tatry - tam babcia zabiera mnie na bajki. Ale częściej na poważne filmy, które nie zawsze rozumiem. Wtedy spędzam czas obserwując drobinki kurzu tańczące w smudze światła rzucanej przez projektor. Prawdziwy gwiezdny pył! Te wyprawy to takie nasze ucieczki od codzienności, która jest szara i niekiedy bolesna.
Ale ból jest naturalną częścią człowieczego losu, o czym przekonują mnie, może zbyt wcześnie, opowieści babci i te z ekranu.
Na przykład miłość. Ona rzadko bywa szczęśliwa. Babcia spotkała ją w wieku 14 lat. Jurek - był trzy lata starszy i pochodził z zamożnej rodziny kupieckiej. Szalał za Marysią. Kupował drogie prezenty, zapraszał do kina. To właśnie w kinie przeżyli chwile grozy podczas bombardowania Łodzi we wrześniu 1939 roku. Wkrótce babcia i jej siostra Janka zostały wysłane na przymusowe roboty do Niemiec. Tydzień czekały na przydział pracy, w okropnych warunkach, śpiąc na gołej posadzce. Wreszcie trafiły do zakładów zbrojeniowych Kruppa. Babcia z monoklem w oku łączyła maleńkie elementy bomb. Chcąc żyć, nie wnikała co będzie z nimi dalej.
Mimo smutku rozstania z najbliższymi, pokochała Berlin. W czasie wolnym, na przepustce, jeździła tam i z powrotem S-Bahnami i U-Bahnami, obserwując miasto i ludzi. Tłumaczyła mi, że to pierwsze to kolej naziemna, a to drugie - podziemna. Przyzwyczajona do jazdy autobusami ogórkami albo tramwajami nie potrafiłam sobie tych S-Bahnów i U-Bahnów wyobrazić. I jeszcze Zoologischer Garten - zielona wyspa na morzu kamiennego, monumentalnego miasta. Można było tu zapomnieć o wszystkim.
Kiedyś z koleżankami postanowiły wybrać się do kawiarni. Była to oczywiście rozrywka zakazana dla przymusowych robotników. Dziewczyny jednak ładnie się ubrały, umalowały i z pewnymi siebie minami zamówiły kawę i ciastko. W pewnym momencie do kawiarni weszło trzech oficerów. Groza, panika, co będzie, gdy je zidentyfikują. Panowie oczywiście dosiedli się do dziewcząt, które odtąd udawały przebywające na wakacjach cudzoziemki. A następnie uparli się, że odprowadzą je do domu. Dziewczęta były przerażone, przeczuwając, że przy podawaniu płaszczy Niemcy zauważą wszywki z literą P. Panowie zapewne już wcześniej zorientowali się, kim są dziewczęta. Jednak do końca zachowywali się szarmancko. Babcia zapamiętała, że ten o najładniejszych rysach twarzy miał drewnianą nogę. Pamiątkę z frontu wschodniego.
Pewnego dnia w Berlinie pojawił się Jurek. Zgłosił się sam do pracy, aby być bliżej ukochanej. Czy potrzeba większego dowodu miłości?
Babcia Marysia w Berlinie
Lecz ty patrząc w moje oczy
Mówisz "jadę w inne strony"
Chcesz zostawić kraj uroczy
Kraj miłości wymarzony
Jurkowi także spodobał się Berlin. Szybko nawiązał tu tak zwane kontakty biznesowe. Radość babci nie trwała jednak długo. Z Łodzi przyszła wiadomość o śmierci Jana Banieckiego - mojego pradziadka. Podobno jego serce nie wytrzymało ze zgryzoty po wywiezieniu córek i po śmierci jednego z synów (brat babci Bolesław zginął w obozie jenieckim pod szwajcarską granicą). Babcia podjęła starania, aby wrócić do mamy i rodzeństwa. Tymczasem - jak w prawdziwym dramacie - jej decyzja została wystawiona na próbę. Ukochany poprosił ją o rękę, ale dodał przy tym, że póki co, nie ma zamiaru wracać do Polski.
Zawsze podczas naszych seansów z opowieścią, przychodził w końcu ten moment, gdy padały słowa - a teraz opowiem ci o Jurku. Kochała go i nienawidziła. Bo nie wrócił razem z nią, bo ożenił się z wdową po niemieckim oficerze, bo zamieszkał w Szczecinie, bo odebrał sobie życie... Opowieścią o Jurku dzieliła się ze mną potajemnie wielokrotnie, za każdym razem wierząc, że swój sekret wyjawia po raz pierwszy. W sąsiednim pokoju dziadek szył marynarki, spodnie i ciężkie palta dla miejskich urzędników.
Po powrocie z Berlina babcia obiecała sobie, że nigdy nie wyjdzie za mąż. Choć starało się o nią wielu. Na początku lat 50., na jakimś weselu poznała Józefa - krawca z Warszawy. Był sporo starszy, elegancki, poważny. Po ślubie zamieszkali w Warszawie. Tam urodziła się moja mama. Babcia jednak tęskniła za rodzinnym miastem.
Dziadek z moich wspomnień był pracoholikiem. Swoją pracownię opuszczał tylko na posiłek. Całował mnie w czoło, opowiadał jakiś dowcip, a gdy babcia wychodziła do kuchni, potajemnie wciskał mi do ręki banknot z Ludwikiem Waryńskim. Za chwilę znów siedział przy swoim Singerze. To było już wtedy, gdy z rodzicami i bratem zamieszkaliśmy na Widzewie i do dziadków wpadałam raz w tygodniu. Na przykład po zajęciach na uczelni, której ponury poniemiecki gmach mieścił się bardzo blisko, przy Kościuszki. Zrozumiałam, że dziadków łączy trudna miłość i że każde z nich ma swoje tajemnice. Ale że to naprawdę jest miłość, odkryłam, dopiero gdy dziadek odchodził.
Dziadzio leżał kilka miesięcy w tym samym pokoju, w którym niegdyś spędzałam długie godziny słuchając babci. Ale ona nie miała już siły na opowiadanie. Pielęgnowała dziadka, myła go, karmiła. Maszyna do szycia już nie terkotała. Skończyła się epoka filmowych projektorów.
Po śmierci dziadka mieszkałam przez miesiąc z babcią. Mimo smutku, był to piękny czas. Czas niebywałej bliskości. Pewnego dnia babcia postanowiła rzucić palenie. Poprosiła, abym poszła do sklepu i kupiła najdroższą paczkę papierosów. Była pewna, że po tak ekskluzywne cygarety będzie sięgać tylko od czasu do czasu, aż w końcu się odzwyczai. Przyniosłam więc najdroższe, jakie znalazłam: Dumonty. Babcia sięgnęła po cienki brązowy papieros, zaciągnęła się i z satysfakcją przymknęła powieki. Nagle zaproponowała: spróbuj! Słodko-gorzki smak wydał mi się bardzo intrygujący. Paliłyśmy więc obie, śmiejąc się i robiąc głupie miny. Paczka skończyła się bardzo szybko.
Babcia Marysia i Jurek
Nie zostawiaj mnie
Krainę szczęścia świętą
Zostań w Sorrento
Ja kocham cię
Przyszedł jednak czas, gdy musiałam ją zostawić. Najpierw wróciłam na Widzew, a potem wyjechałam do Lublina. Znalazłam swoją miłość i swoją pasję: opowiadanie historii dźwiękiem.
W marcu 2005 dostałam telefon od mamy z prośbą, abym szybko przyjechała. Babcia od kilku dni leżała w szpitalu. Z dnia na dzień traciła siły, przestała mówić. To był nietypowy początek marca. Kilkudniowe śnieżyce sparaliżowały komunikację. Jechałam do Łodzi cały dzień dwoma pociągami, modląc się, aby zdążyć. Zdążyłam ją przytulić i zaśpiewać "Wróć do Sorrento". Zdążyłam zobaczyć spływającą po jej policzku łzę. Twarz wyrażającą smutek i poczucie niesprawiedliwości. Zdążyłam w ostatniej chwili.
Kilka tygodni później przyszła niezwykła wiadomość. Audycja mojego współautorstwa miała reprezentować Polskę na najważniejszym europejskim konkursie w... Berlinie. Historia z przygranicznej wioski Wygnanka o strażaku Mirku, który na skutek miłosnego zawodu, pod wpływem mediów, skonstruował bombę, by pozbyć się rywala, stanęła w szranki z reportażami z BBC, ARD czy wielkich rozgłośni skandynawskich.
Gdy wysiadłyśmy z koleżanką Moniką na stacji Zoologischer Garten, nie miałam wątpliwości, za czyją sprawą znalazłam się w tym właśnie miejscu. Reportaż podczas prezentacji przyjęto entuzjastycznie, ale my, nieśmiałe dziewczyny z małego regionalnego radia, postanowiłyśmy wracać do domu, nie czekając nawet na rozstrzygnięcie konkursu.
Był piątkowy wieczór, gdy zadzwonił telefon z Berlina. Musimy koniecznie być obecne na sobotniej gali. A zatem miłość, śmierć, Berlin i bomba zrobiły swoje... Stałam na scenie w świetle reflektorów i ze wzruszeniem myślałam, że Prix Europa to ostatni szalony wyczyn babci. To spełnienie, którego ona nigdy nie doświadczyła. To otwarcie drzwi na nowy, nieznany świat. Pora więc wstać i iść. Zostawić za plecami podwórko-studnię. Kogut już dawno zapiał.
Zapraszamy do Akademii Opowieści. KONKURS Z NAGRODAMI
"Najważniejszy człowiek w moim życiu" to temat Akademii Opowieści, do której zapraszamy naszych czytelników.
Szukamy opowieści, które nas uwiodą. Może to właśnie Wasz bohater będzie tak interesujący, że pozna go cała Polska. I znajdzie swoje miejsce w historii. Jak wziąć udział w konkursie? Na Wasze opowieści czekamy do 31 marca 2017 r. Opowiadanie pod hasłem "Najważniejszy człowiek w moim życiu" nie może przekraczać 8 tysięcy znaków. Należy je wysłać za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie internetowej https://wyborcza.pl/AkcjeSpecjalne/0,155762.html . Zwycięzcom kapituła konkursu przyzna nagrody, a ich opowieści zostaną opublikowane w "Dużym Formacie".
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze