Przegląd stanu zdrowia zacznij od wizyty u lekarza rodzinnego i ogólnego badania lekarskiego. Lekarz skieruje cię na badanie krwi czy prześwietlenie. Niemal wszystkie opisane poniżej badania można wykonać bezpłatnie, jeśli mamy ubezpieczenie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.
Najlepiej byłoby, gdybyśmy regularne wizyty i badania zaczęli tuż po 30. roku życia. Zwykłe badanie krwi może przecież uratować życie.
O skierowanie na jakie badania poprosić lekarza? Co można wyczytać z wyników? Oto przewodnik po najważniejszych badaniach.
Pierwsze badanie, na jakie skieruje nas lekarz, to właśnie ogólne badanie krwi. Jeśli wynik odbiega od normy, to jest to podstawa do kierowania na kolejne testy. Na badanie zgłaszamy się na czczo, około pół godziny przed pobraniem krwi powinniśmy unikać większego wysiłku - niespełnienie tych warunków może zafałszować wyniki.
W przypadku niektórych bardziej skomplikowanych badań, np. poziomu hormonów, sposób przygotowania powinien być ustalony z lekarzem. Co wchodzi w skład badania?
OB - odczyn Biernackiego. Informuje, z jaką szybkością opadają czerwone krwinki (erytrocyty) w osoczu (płynnej części krwi) w czasie jednej godziny. OB wzrasta podczas miesiączki, ciąży, po porodzie, w starszym wieku, przy antykoncepcji hormonalnej, przy niedokrwistości, podczas infekcji, w chorobach tarczycy, a maleje przy chorobach układu krążenia.
Wykonujemy również tzw. morfologię krwi obwodowej. To kilka badań, dzięki którym uzyskujemy informacje o komórkach znajdujących się w naszej krwi - ich liczbie i funkcjonowaniu.
HCT, czyli hematokryt, mówi nam, jaką objętość krwi stanowią krwinki czerwone, czyli erytrocyty. Za wysoki hematokryt może świadczyć o odwodnieniu lub zbytnim zagęszczeniu krwi, za mały - o niedokrwistości.
HGB - hemoglobina - znajduje się w czerwonych krwinkach. Do niej przyłącza się wdychany przez nas tlen. Z kolei RBC to krwinki czerwone, czyli erytrocyty, które dzięki hemoglobinie roznoszą tlen po całym organizmie.
Inne badania erytrocytów to: MCV - ich objętość, oraz MCH i MCHC - zawartość w nich hemoglobiny.
Jeżeli ich wyniki są nieprawidłowe, może to świadczyć o anemii (niedokrwistości), zwiększonym wytwarzaniu krwinek w szpiku kostnym lub np. odwodnieniu.
WBC to krwinki białe, czyli leukocyty - bronią nas przed bakteriami i wirusami. Ich nieprawidłowy wynik może świadczyć o zakażeniach, procesach zapalnych, nowotworach krwi czy uszkodzeniach szpiku kostnego.
PLT to płytki krwi, czyli trombocyty niezbędne do krzepnięcia krwi. Brak normy stwierdza się np. w chorobach szpiku kostnego czy w chorobach śledziony.
Kolejny badanie to wzór odsetkowy, czyli to, co powszechnie nazywamy rozmazem krwi obwodowej. Sprawdzamy tu poszczególne typy krwinek białych: granulocyty obojętnochłonne (neutrofile), granulocyty kwasochłonne (eozynofile), granulocyty zasadochłonne (bazofile), limfocyty i monocyty.
Choroby wątroby przez wiele lat mogą nie dawać żadnych objawów. Gdy jednak zauważamy, że coraz częściej pojawiają się u nas: osłabienie, senność, bóle głowy, brak apetytu, czasami gorączka czy pobolewanie pod żebrami po prawej stronie, trzeba iść na badanie.
W przypadku wątroby standardem są AlAT i AspAT - enzymy wątrobowe - aminotransferaza alaninowa i asparaginianowa.
Wynik powyżej normy może być spowodowany uszkodzeniem wątroby, np. przez wirusy, leki, alkohol, toksyny, zapalenie dróg żółciowych, uszkodzenie mięśni, np. na skutek stanu zapalnego lub działania niektórych leków. Możemy też sprawdzić poziom bilirubiny. Jeżeli wynik przekroczy normę, może to świadczyć o zastoju żółci w drogach żółciowych na skutek zapalenia lub kamicy, chorobie wątroby, zatruciu alkoholem, lekami, grzybami lub środkami chemicznymi.
Gdy wyniki badania wątroby są złe, powinniśmy natychmiast udać się do lekarza, najlepiej gastrologa - on zleci dalsze postępowanie. W przypadku bardzo powszechnego dziś stłuszczenia wątroby konieczna będzie modyfikacja stylu życia - zdrowsza dieta i odstawienie używek, przede wszystkim alkoholu. Gdy zachodzi podejrzenie zapalenia wątroby typu B lub C, trzeba udać się do specjalisty od chorób zakaźnych, który zleci odpowiednią terapię.
Cukrzyca typu 1 (zwana dawniej młodzieńczą) jest stosunkowo łatwa do rozpoznania - atakuje nagle w ciągu kilku, kilkunastu dni, najczęściej w wieku 6-12 lat. Znacznie gorzej jest z cukrzycą typu 2 (a to aż 90 proc. wszystkich przypadków cukrzycy). Przez wiele lat może rozwijać się po cichu, nie dając żadnych objawów. W pewnym momencie zauważamy jednak, że z naszym organizmem coś się dzieje - zaczynamy np. chudnąć (cukrzyca atakuje głównie ludzi z nadwagą), choć nie jemy mniej ani nie zaczęliśmy uprawiać sportu. To może być pierwszy widoczny znak, że zaatakowała nas cukrzyca typu 2. Innymi niepokojącymi objawami są: zwiększone pragnienie, częste oddawanie moczu i ogólne osłabienie. To już ostatnie sygnały, by zbadać sobie poziomu cukru. Krew badamy na czczo lub w dowolnym momencie.
Badanie CRP. To białko C - reaktywne, produkowane w wątrobie. Oceną tego parametru powinien zajmować się doświadczony diagnosta; na pewno nie my sami, korzystając z internetu. Podwyższony poziom białka CRP może bowiem świadczyć zarówno o chorobie nowotworowej, jak i po prostu o toczącej się w naszym organizmie infekcji.
Gazeta Wyborcza
Jakie badania jeszcze wykonujemy? Jak czytać wyniki? Czytaj w środę w magazynie "Tylko Zdrowie". Z "Tylko Zdrowie" insert - tabela jak czytać wyniki badań
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
