"Maluchem przez Afrykę". Wnuk słynnego podróżnika przejechał 16 tys. kilometrów afrykańskich dróg turkusowym Fiatem 126p

Arkady Paweł Fiedler - wnuk słynnego pisarza i podróżnika Arkadego Fiedlera odziedziczył po nim nie tylko pierwsze imię. Wychował się przecież w domu-muzeum w Puszczykowie pod Poznaniem wśród zdjęć i pamiątek zwożonych z całego świata przez dziadka i innych członków rodziny, bo Fiedlerowie podróżowanie mają w genach. To, że on sam także zacznie włóczyć się po świecie, było tylko kwestią czasu i pomysłu: gdzie, jak i czym.

- Pamiętam jeszcze to zamieszanie, kiedy dziadek w wieku 86 lat wyruszał w ostatnią wyprawę do Afryki Zachodniej. Przywoził stamtąd mnóstwo eksponatów do muzeum. I ta Afryka ciągle gdzieś mi tkwiła gdzieś z tyłu głowy. Dlatego postanowiłem zacząć ekspedycje samochodowe właśnie od tego kontynentu. W Afryce Zachodniej byli już dziadek, tata i mama, dlatego uzupełniłem kanon naszych podróży o moją Afrykę - wschodnią. Chociaż do zachodniej też mnie ciągnie - opowiada Fiedler.

Początkowo planował pojechać tam autem terenowym z napędem na cztery koła. Ale w 2009 roku w ramach projektu "Po drodze" przejechał wzdłuż granic Polski maluchem. I na nowo odkrył ten samochód. - Przyzwyczaiłem się już do szybkiego przemieszczania się współczesnymi samochodami. A wsiadając do malucha, człowiek musi zwolnić i świat zaczyna do niego docierać. Spodobały mi się też reakcje ludzi, które wywoływał ten pojazd. Pomyślałem, że fajnie byłoby zabrać malucha gdzieś dalej i padło na Afrykę - mówi podróżnik.

Arkady Paweł Fiedler zabrał do Afryki malucha z 1998 roku. To jeden z ostatnich roczników tego autka, bo dokładnie 22 września 2000 roku zaprzestano jego produkcji. Były obawy, czy samochód bez chłodnicy sprosta trasie w temperaturach przekraczających 40 (w Egipcie), a nawet 50 stopni Celsjusza (w Sudanie). Ale dobry, często wymieniany olej i niewielka prędkość (70-75 km/h), by nie forsować silnika, pozwoliły dotrzeć do celu. Choć łatwo nie było.

- Na początku to było duże wyzwanie. Pewnego dnia w Sudanie były 52 stopnie. W samochodzie było tak gorąco, że kiedy stał na słońcu, to nadtopiła się obudowa licznika. Parzyła mnie kierownica. Przez Sudan jechałem tydzień. I dzięki temu dalej, chociaż też było gorąco, łatwiej to znosiłem, bo w Sudanie przyzwyczaiłem się do wysokich temperatur - opowiada Fiedler.

Największe problemy ze zdobyciem benzyny były w Etiopii, bo nie na każdej stacji było paliwo. A 20 litrów w baku i dodatkowe 20 w kanistrze na dachu wystarczało na ok. 750 km asfaltem lub 500 km drogą szutrową. Mimo to zawsze jakoś udawało mu się zatankować, a benzyna dobrej jakości była tania np. w  Egipcie kosztowała 1,20 zł za litr, a w Sudanie ok. 1,60 zł za litr.

Tylko w  raz Tanzanii, gdzie pojechał mniej uczęszczaną przez turystów drogą, musiał kupić w jednej z wiosek podejrzane, różowe paliwo z beczki. Nie było  wyjścia, bo innej stacji na trasie nie miał.

- To nie była czysta benzyna, ale jej zapach się przebijał. W wielu miejscach widziałem tam prowizoryczne stacje, o ile można je tak nazwać, gdzie nalewano paliwo wiadrami. Na szczęście maluch to taka konstrukcja, że wszystko przepali, więc przepalił i to - opowiada Fiedler

- Moja trasa biegała przez kraje bezpieczne i odwiedzane przez różne grupy przyjezdnych. Jadąc samochodem poznaje się nie tylko drogę, ale przede wszystkim to co jest pomiędzy miastami, kolejnymi etapami podróży. Zatrzymując się na stacji benzynowej, na targu, przy sklepie, patrzy się na ten świat od środka. Oczywiście jadąc przez kolejne kraje, nie zatrzymujesz się w nich na dłużej, więc nie poznajesz ich głęboko. Ale można dotknąć tych ludzi, miejsc i dróg - opowiada Fiedler.

Często zbaczał z popularnych i wygodnych tras. Np. w rzadko odwiedzanym przez turystów Sudanie (na zdjęciu) zwiedzał m.in. piramidy, których jest tam więcej niż w Egipcie. I zdarzało się, że był sam w całym ich kompleksie.

Mężczyzna z ludu Karo w dolinie Omo w Etiopii. Umalował się tak, jak ponoć malowali się kiedyś mężczyźni Karo, by przypodobać się kobietom. Teraz robią to dla turystów, bo w ten sposób zarabiają na utrzymanie rodzin. Zresztą zarabianie na zainteresowaniu turystów, to  powszechne zajęcie nie tylko Etiopii. W Namibii Fiedler dotarł m.in. do sztucznie utworzonej wioski plemienia Himba. Kiedy jedna z mieszkanek zobaczyła malucha, pobiegła do szałasu, żeby zmienić dżinsy na tradycyjne przebranie.

Ale spotkał też plemiona, które naprawdę kultywują tradycje i nie robią tego tylko na pokaz.
- W dolinie Omo spotkałem Hamerów, którzy żyją zgodnie ze starymi zwyczajami. Mają np. ciekawą ceremonię skoku przez byki. Czasami robią to specjalnie dla turystów, ale akurat miałem szczęście trafić na autentyczną ceremonię. Najbardziej zafascynowali mnie jednak Buszmeni, którzy od kilkudziesięciu tysięcy lat żyją na Kalahari w Namibii. Potrafią przeżyć w buszu, nie hodując zwierząt i nie uprawiając roli. Żywią się tylko tym, co otrzymają od natury. 70 lat temu zostali wypędzeni ze swoich terenów w buszu i zmuszeni do zamieszkania w domach, hodowli zwierząt i uprawy roli. Wciąż przekazują sobie jednak tradycje przodków i zachowali ich umiejętności - opowiada Fiedler.

Maluch wszędzie wzbudzał ogromne zainteresowanie. W leżących na uboczu wioskach wizyta malucha była wielkim wydarzeniem. W każdym z krajów na trasie ktoś chciał od A.P. Fiedlera samochód odkupić. Oferty sięgały nawet dwóch tysięcy dolarów. Ludzie szukali brakującego z przodu silnika, pytali z niedowierzaniem: czy to w ogóle jest samochód?

- Wokół mnie wszystko się zmieniało: kraje, wioski, miejsca, krajobrazy. Ale reakcje ludzi na malucha były takie same. Zawsze zaskoczenie, śmiech, a potem ludzie podchodzili i wypytywali o różne rzeczy. Maluch przełamywał wszelkie bariery. Dzięki niemu tubylcy nie traktowali mnie jak zwykłego turysty, który przyjechał robić zdjęcia. Interesowali się kim jestem, co robię, dlaczego jadę takim samochodem. Gdybym przyjechał terenówką, pewnie byłoby inaczej - mówi Fiedler.

Największym zaskoczeniem podczas podróży było to, że maluch nie zawiódł. Pojawiały się drobne usterki: dwa razy złapał gumę, konieczna była wymiana łożyska oraz zamiana wyrobionego fotela kierowcy z fotelem pasażera. Ale żadna awaria nie zatrzymała go nawet na jeden dzień. Największe problemy pojawiły się jeszcze w Polsce, kiedy Arkady Paweł Fiedler jechał nim do portu. Już wtedy czuł, że ze sprzęgłem jest coś nie tak. Na naprawę nie było czasu. Samochód został wepchnięty do kontenera. Dopiero po wyładowaniu go w Egipcie wymieniono krzywą tarczę sprzęgła i dalej wszystko poszło bez większych problemów.

- Jechałem wolno, wymieniałem olej co cztery tysiące kilometrów, a może nawet częściej. Zużyłem podczas trasy kilkanaście filtrów powietrza. Dbałem o malucha, bo o samochód trzeba dbać. Dzięki temu mnie nie zawiódł - twierdzi Fiedler.

W Afryce unika się jeżdżenia nocą, bo kierowcy czasami nie mają lub nie używają świateł. Ale niebezpiecznie jest przede wszystkim z powodu zwierząt, które w każdej chwili mogą pojawić się przed maską samochodu.

Drogi, którymi jechał A.P. Fiedler, w większości były pokryte asfaltem. Drogi szutrowe stanowiły ok. 1/4 pokonanej trasy. Najdłuższa (prawie 1000 km) szutrówka przecinała busz i wiodła wzdłuż jeziora Tanganika w Tanzanii. Wiele podobnych dróg było też w Namibii. Najtrudniejsze technicznie okazały się natomiast drogi w Ugandzie - błotniste, wyboiste. Pokonanie 20 km mogło tam zająć nawet cztery godziny.

- Najbardziej obawiałem się kenijskiej drogi z Moyale do Marsabit, o której naczytałem się niestworzonych historii: że ludzie tam utykają, że często jest nieprzejezdna. Było mnóstwo przeszkód - kałuże, błoto, ale udało się ją pokonać maluchem! - opowiada Fiedler.

Podczas całej wyprawy Arkady Paweł Fiedler przejechał ponad 16 tysięcy kilometrów afrykańskich dróg.

- Można zaplanować noclegi w hostelach czy na kempingach i tak od czasu do czasu robiłem, ale lubię spontanicznie rozbić się w buszu czy na pustyni. Oczywiście wtedy człowiek się nie umyje, ale przyjemnie jest spędzić wieczór i poranek wśród przyrody - mówi Fiedler.

Odpowiedniego miejsca na nocleg szukał zwykle godzinę przed zmierzchem, by znaleźć coś nie na widoku i zdążyć się rozbić namiot za dnia. Głównie, żeby unikać uaktywniające się nocą komarów, bo roznoszą malarię, na którą nie ma szczepionki. - Pryskaliśmy się odpowiednimi środkami, nosiliśmy długie rękawy, długie nogawki. Ale przede wszystkim człowiek szybko przestawia się na inny rytm dnia. O siódmej robi się ciemno, a o ósmej już się śpi w namiocie. W ten sposób unika się tego zagrożenia - tłumaczy.

A co z dzikimi zwierzętami, kiedy nocuje się na odludziu? - One zazwyczaj boją się i nie atakują, póki człowiek ich nie sprowokuje. Większym zagrożeniem mogą być inni ludzie - mówi Fiedler i dodaje, że w czasie 3,5-miesięcznej podróży przez Afrykę, przebywając często poza turystycznym szlakiem, nie czuł się zagrożony. Tylko jeden raz zrezygnował z noclegu w buszu i wycofał się do wioski, bo miał wrażenie, że ktoś go śledzi.

W Afryce widoki zapierają dech w piersiach. Są takie pocztówkowe, bardzo zróżnicowane. Arkademu Pawłowi Fiedlerowi najbardziej spodobały się: Uganda - nazywana perłą Afryki i pełna bujnej roślinności oraz bezkresna Namibia -  dla odmiany w dużej mierze pustynna.

Procedury na przejściach granicznych w Afryce są podobne do tych w Europie. Są celnicy, sprawdza się samochód, podbija się paszport i karnet CPD (dokument samochodu). Najwięcej problemów Arkady Paweł Fiedler miał z wjazdem do Egiptu i z wyjazdem z niego oraz wjazdem do Sudanu.

-  Papierologia zajęła cały dzień. Ale dalej granice były już łatwiejsze do pokonania. Zwykle trwało to godzinę czy dwie. Zdarzały się i takie granice, gdzie stała zwykła budka i brama jak na pastwisko. Tak było np. na środku pustyni Kalahari między Botswaną i Namibią. A na przejściu między Tanzanią i Zambią musiałem obudzić celnika, który uciął sobie drzemkę, a potem sam otworzyłem sobie bramę wjazdową - opowiada Fiedler.

Podróż miała kilka momentów przełomowych. Najważniejszym było dotarcie do Marsabit w Kenii. Na zdjęciu widać drogę po wyjeździe z Marsabit. - Jechałem nią z ogromnym entuzjazmem, bo właśnie wtedy uwierzyłem, że maluch będzie w stanie pokonać Afrykę. Przebyłem już dwa etapy, których najbardziej się obawiałem: gorący Sudan i drogę z Moyale do Marsabit. Wcześniej martwiłem się, czy samochód sprosta tym wyzwaniom - tłumaczy podróżnik.

W czasie podróży przez Afrykę Arkady Paweł Fiedler spotkał wielu Polaków - nie tylko turystów. Pierwszy mocny polski akcent to Lalibela w Etiopii, gdzie grupa ludzi zaangażowanych w akcję "Oczy Etiopii" ratuje, a czasem nawet przywraca wzrok Afrykańczykom. W Namibii Fiedler spotkał polskie siostry zakonne, które prowadzą pensjonat dla niepełnosprawnych dzieci. - A na zdjęciu mamy księdza Waldka, który mieszka od 25 lat w Kenii, gdzie pomaga budować szkoły. Spotkałem go w Marsabit, gdzie tworzył technikum.

Polacy oczywiście natychmiast reagowali na malucha. Nawet turyści z innych krajów robili mu zdjęcia. - Kiedy stałem na kempingu w Namibii, bo ściągnęliśmy koło i sprawdzaliśmy łożysko, to podjechał taki duży, wypasiony Land Rover z różnymi sprzętami: łopatami, bagażnikami, wyciągarkami. Jechało nim dwóch Polaków. Byli świetnie przygotowani do swojej ekspedycji. I nagle ten maluch... Stanęli z otwartymi ustami i przez kilka minut nie mogli wydobyć z siebie słowa - opowiada Fiedler.

Wbrew pozorom niewielkie rozmiary i ciężar malucha czasem okazywały się zaletą, zwłaszcza na błocie. - Gdyby miał trochę więcej mocy i chłodnicę, to byłoby to naprawdę niezły terenowy pojazd. Ale bywało, że i maluch utykał. Na szczęście spotykani po drodze ludzie na ogół byli pomagali go wypchnąć z błota - twierdzi Fiedler.

- Dzikie zwierzęta nie są w Afryce aż tak częstym widokiem, jak można by się spodziewać. Nie widywałem je codziennie. Czasem pojawiały się strusie, wielbłądy, guźce, antylopy, gdzieś w oddali przechadzała się żyrafa. W Tanzanii były lwy i hipopotamy. Botswana to królestwo zwierząt, w którym żyje mnóstwo słoni. Ale żeby je oglądać, trzeba jechać do parków narodowych, Przy drogach pojawiają się rzadko - tłumaczy Fiedler.

Podróż Arkadego Pawła Fiedlera maluchem przez Afrykę trwała od 31 sierpnia do 12 grudnia 2014 roku. - Najtrudniejszym elementem tej wyprawy było stworzenie serialu. Znacznie łatwiej byłoby wsiąść w samochód i po prostu pojechać - twierdzi Fiedler, któremu towarzyszyła trzyosobowa ekipa odpowiedzialna m.in. za zdjęcia oraz wsparcie techniczne.

Po osiągnięciu celu maluch został zapakowany do kontenera i wrócił do Polski, gdzie przeszedł gruntowną rehabilitację. W roku 2016 odbył kolejną podróż - przez całą Azję, z Puszczykowa do Władywostoku (22 700 km). Przejechał m.in. przez Turcję, Gruzję, Azerbejdżan, Kazachstan, Tadżykistan, Kirgistan i Mongolię. Zapowiada się więc kolejny sezon podróżniczego serialu z Arkadym Pawłem Fiedlerem w roli głównej, który już myśli o przeprawieniu się maluchem przez obie Ameryki.