Podróż Jacka Hugo-Badera na Kołymę

Stąd mam ruszyć na Trakt Kołymski, tutaj zwany częściej Kołymska Trasa, który został położony na ludzkich kościach. Tak mówią tu o tej liczącej ponad dwa tysiące kilometrów drodze, łączącej Magadan z miastem Jakuck. Syberyjska Kołyma to rejon, w którym w stalinowskich latach był najstraszniejszy fragment Archipelagu Gułag. Straszliwe mrozy, głód i ciągłe bicie więźniów sprawiło, że życie oddały tu setki tysięcy niewinnych ludzi.

Chcę przebyć tę trasę, wzdłuż której rozlokowane były te łagry i zobaczyć jak się tam teraz żyje. To zupełnie dziki, albo raczej zdziczały kraj (trochę jak nasze Bieszczady po II wojnie), z siedzibami ludzkimi, na które można trafić co kilkadziesiąt, a czasem kilkaset kilometrów. Jedyny sposób jakim można tego dokonać, to autostop.

Przeczytaj więcej o pierwszych dniach podróży

Wcale nie chciałem jechać do Armanu, tylko prosto na północ po Kołymskim trakcie, ale pierwszym kierowcą, który zgarnął mnie z drogi był Andriej, podoficer MCzS, czyli Ministerstwa Czerezwyczainych Sytuacji (Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych). To ratownicy, którzy pomagają w przypadkach różnych klęsk, ludzie w mundurach zorganizowani na wojskowa modłę. Tylko wsiadłem do niego, a od razu pożałowałem, bo Andriusza był na bani. Zwyczajnie zataczał się na drodze, do tego namówił mnie, żebym zmienił plany i pojechał z nim na ryby. Właśnie kończy się sezon połowu łososi i z przyjaciółmi mają to uczcić.

Dowiedz się jak zakończyły się połowy

Wiecie u kogo dzisiaj nocuję? Nigdy byście nie uwierzyli. U córki Jeżowa. Tego Jeżowa! Nikołaja - narkoma wnutriennych dieł - głównego komisarza sowieckiej bezpieki, który ma na sumieniu setki tysięcy ludzkich istnień. Macie pojęcie?!

Poczytaj o wizycie reportera u Natalii Mikołajewny

Ten dzień nie jest do opisania na kartce mniejszej niż mapa Rosji w skali 1:100000 (a to płachta ogromna jak spadochron). Wybaczcie odlotowe porównania, ale właśnie przyleciałem. Niemal. I dałem zdrowo w palnik. To, że ja, to jeszcze nic, ale ten co mnie wiózł samochodem... Zgroza! Gnał 190 na godzinę i cieszył się tym, śmiał jak dziecko. Oczywiście nie ma mowy o żadnych pasach bezpieczeństwa. On tak gnał po Kołymskim trakcie, który na tym odcinku jest jeszcze z betonu albo asfaltu, ale i tak jest pofalowany jak Morze Ochockie przy silnym wietrze.

Jak zakończyła się ta szalona podróż?

Na zdjęciu dwóch najbogatszych ludzi na Kołymie. Z prawej - Aleksander Basanskij, złoty oligarcha

Dzisiaj po obiedzie z Borysem i dwoma innymi mężczyznami wybierałem złoto z maszyny płuczącej. Niecałe sto gram (urobek z 24 godzin). Garstka piasku i jeden mały samorodek. Dostaną za to w skupie około 110 tysięcy rubli (11 tys. złotych). Paliwo do buldożera, koparki i agregatu w tym czasie zużyto za ponad 70 tysięcy. A zarobek dla ludzi? Prowiant? Opłata licencji? Spłata kredytów?

Poczytaj o brygadzie poszukiwaczy złota

Normalnie myślałem, ze trupem padnę. Wchodzę do gabinetu, a tam Stanisław Mikulski, i jak to on - w mundurze. Tyle, ze nie werhmahtu, a rosyjskiej milicji, i nie kapitan, a podpułkownik, i nie Kloss, tylko Kachnowicz. Wiktor Wiktorowicz Kachnowicz. Naczelnik milicji jagodzińskiego rejonu (powiatu). Jakby 30 lat temu skórę zdarli ze Stanisława Mikulskiego.

O czym nasz reporter rozmawiał z pułkownikiem Kachnowiczem?

Z reporterskiego punktu widzenia dzisiejszy dzień uważam za jeden z bardziej udanych. Znalazłem bowiem prawdziwy brylant. Taki ludzki. Fantastycznego człowieka z historią o jakiej marzy każdy reporter. To Jurij, major wojsk rakietowych w adstawkie (na emeryturze). Pochodzi z zachodniej Ukrainy. Jego ojciec był w przedwojennym Wojsku Polskim, a potem w partyzantce UPA. Miał zatem twardą jak cholera rękę, szczególnie do syna, którego lał tak, że krew płynęła po podłodze, to któregoś dnia 15-letni Jura podpalił rodzinną chałupę i uciekł w świat. Milicja dopadła go na Uralu, zapuszkowała w Domu Dziecka i w wajennym ucziliszczu (szkole wojskowej). Tak mój Jura, z którym wypiłem ogromną flachę rosyjskiego koniaku, został oficerem.

Poznaj historię życia Jury

W języku Ewenków, którzy tu kiedyś koczowali z reniferami, Miaundża to Serce. Dzisiaj rano, kiedy ruszyłem w drogę, były 24 stopnie mrozu. Godzinę później pomyślałem, że opuściło mnie reporterskie szczęście. Idę, idę, ciągle idę... Mija druga godzina, a ja idę. Żeby nie zmarznąć. Zamarznąć! No to idę. Wory na plecach, głucha tajga, słońce chowa się za chmurami i robi się jeszcze zimniej, nieprzyjemnie. Trzeba było stać, to bym chociaż przy ludziach był, a nie na odludziu.

Czy naszego reportera opuściło szczęście?

Umówiony byłem z Jurijem, kierowcą z bazy transportowej, że wyruszamy z Ust-Nery o godzinie 10. Wyruszyliśmy cztery godziny później i już było jasne, że nie dotrzemy do Chandygi w jeden dzień. A ja strasznie się spieszę, bo mają zamykać przeprawę promową przez Ałdan. A on jeszcze staje pod sklepem robi ostatnie zakupy. Rzecz jasna także wódka. Mówi, że nie pije, ale w drogę, w mróz, w tajgę bez wódki nie można.

Przeczytaj jak zakończyła się podróż z Jurijem

Dupa. Wygląda na to, że dupa! Jestem w dupie. No, a dlaczego jestem w dupie? Bo promy na Audanie nie chodzą już od czterech dni. Kra wali jak diabli, a to potężna, wartka, straszna rzeka. Jeszcze przedwczoraj poszedł jakiś duży rzeczny statek i zabrał przy okazji ostatnich ludzi z przystani. Ale już nie mógł wrócić. A ja nie mam jak się dowiedzieć, czy coś się nawinie na drugi brzeg, bo przeprawa jest 40 kilometrów za miastem w dół rzeki. I ciężko dowiedzieć się czegoś, dopytać na sto procent.

Poczytaj i posłuchaj jak Jacek Hugo-Bader poradził sobie w tej sytuacji

Dowlokłem się na kwaterę z marzeniem żeby SPAĆ, SPAĆ, SPAĆ. Ale trza było wypić dwa-trzy kieliszki wódki z moimi dwoma towarzyszami, którzy wyglądają trochę jak jakuccy Flip i Flap. No, trza było wypić i basta. To wypiliśmy, a jeden z nich, chyba Flap (ten chudy), pada. Jakuci, jak wszystkie narody północy, powinni wystrzegać się alkoholu, bo ich organizmy nie potrafią sobie z nim radzić. Taka specyfika fizjologii.
Flap pada, ale ja kładę się spać. A do moich towarzyszy dołączają inni mężczyźni i rozpoczyna się moja najgorsza, najstraszniejsza noc na Kołymie (teraz to już Jakucja). Rzecz w tym, że Polak, czy Rusek, czy ktokolwiek - popije sobie, powrzeszczy, poprzewraca się, rzygnie i idzie spać - ale nie pijany Jakut! Ten będzie poniewierał się w nieskończoność.

Poczytaj jak to jest z piciem Jakutów

W drodze nigdy nie doszedłem do kresu wytrzymałości w temacie niemycia, zmiany ubrania, niegolenia, picia wódki... Ot choćby teraz: nie goliłem się od wyjazdu z Magadanu, wyglądam jak prawdziwy odszylnik sybirski, kołymski brodacz, tajożny dziwak, ale specjalnie mi to nie przeszkadza. Ale co to ja chciałem?

Pożegnać z Jakucji

Na zdjęciu: Jacek Hugo-Bader pod pomnikiem Płatona Ojunskiego, jakuckiego rewolucjonisty i literata