W minionej dekadzie odszedł też inny wielki - 80-letni Marlon Brando (1 lipca 2004 r.), być może najważniejszy aktor w historii kina. Jego wielkość rozegrała się między wołaniem "Stella!" w "Tramwaju zwanym pożądaniem" (1951) Kazana, i rolą don Vita Corleone w "Ojcu chrzestnym" (1972) Coppoli.
To w tej dekadzie Woody Allen opuścił wreszcie z kamerą Nowy Jork, odwiedzając Londyn, Barcelonę i Paryż. W tej podróży na razie najlepiej udało się przewrotne "Wszystko gra" z Jonathanem Rhys Meyersem mordującym Scarlett Johansson.
W mainstreamie pojawił się temat miłości homoseksualnej, głównie za sprawą "Tajemnicy Brokeback Mountain" Anga Lee i "Godzin" Stephena Daldry'ego. Ale komercyjnym hitem dziesięciolecia okazał się "Harry Potter". Jego siedem części zarobiło ponad sześć miliardów dolarów, a przed nami jeszcze ósma.
Globalne poczucie zagrożenia wywołane atakiem terrorystycznym z 11 września 2001 r. znalazło ujście w modzie na horrory. To teraz najbardziej dynamiczny z gatunków. Triumfy święci nawet jego wersja młodzieżowa, czyli saga o wampirach "Zmierzch".
Po sukcesie "Gladiatora" Ridleya Scotta ożyło też kino historyczne, zwłaszcza w wersji serialowo-telewizyjnej, czego dowodem "Rzym", "Dynastia Tudorów" czy "Kompania braci". Wysokobudżetowe seriale często były zresztą ciekawsze, lepiej obsadzone i dopieszczone niż produkcje przeznaczone do kin.
W minionej dekadzie filmy z Bollywoodu wylały się poza granice Indii. W Polsce nie tylko je oglądano, ale też kręcono: na planie bollywoodzkiej fabuły "Fanaa" Tatry udawały Kaszmir. Potwierdzeniem tej ekspansji stała się oscarowa wiktoria "Slumdoga, milionera z ulicy" Danny'ego Boyle'a, idealnego połączenia Bollywoodu z Hollywoodem.
We Francji ponad 20 mln widzów poszło na komedię Dany'ego Boona "Jeszcze dalej niż Północ", bijąc rekord należący do "Wielkiej włóczęgi" z de Funèsem i Bourvilem. Dzięki "Amelii" Jeuneta Francuzom udało się wylansować kolejną aktorkę rozpoznawalną na całym świecie - Audrey Tautou. Później równie dobra była jednak tylko w reklamie perfum Channel nr 5.
We Włoszech nawet kino atakowało premiera Berlusconiego: Nanni Moretti poświęcił mu złośliwego "Kajmana". Teraz kończy "Habemus Papam", o papieżu (Michel Piccoli) przeżywającym załamanie psychiczne, z którego wyciąga go psychoanalityk. Jerzy Stuhr gra tu rzecznika Watykanu.
Brytyjski James Bond za sprawą Daniela Craiga stał się blondynem, a przy tym nabrał cech mniej komiksowych. "Casino Royale" i "Quantum of Solace" z jego udziałem zarobiły ponad miliard dolarów, ale wytwórnia MGM zbankrutowała i kręcenie Bondów zawieszono.
No i udało się - na drodze naturalnej, nie tylko ekranowej - stworzyć parę tak śliczną, że aż sztuczną. Angelina Jolie i Brad Pitt zbliżyli się do siebie na planie "Pana i Pani Smith", a wkrótce, by ukoronować swe panowanie, zagrają Kleopatrę i Marka Antoniusza, tak jak Elizabeth Taylor i Richard Burton przed 47 laty.
A jeśli wybrać tylko 10 światowych filmów, które opisują pierwszą kinową dekadę XXI w., to są to właśnie te.
według powieści Tolkiena, okazała się szczytowym osiągnięciem kina opartego na efektach komputerowych, któremu początek dał "Park Jurajski" Spielberga. Przy okazji wylansowała Antypody (Nowa Zelandia, Australia) jako idealne miejsce do niedrogiego kręcenia w plenerze. Teraz Jackson szykuje tolkienowskiego "Hobbita", tyle że już w systemie 3D.
to druga canneńska Złota Palma dla Polaka, po "Człowieku z żelaza" Wajdy. Przedstawione w nim wojenne dzieje Władysława Szpilmana są niezwykłe, ale to samo można powiedzieć o losie autora tego filmu. Gdy Polański dostał Oscara za reżyserię "Pianisty", wydawało się, że Ameryka gotowa jest mu wybaczyć ucieczkę do Europy, po oskarżeniu go o gwałt na 13-latce przed 30 laty. Nic z tych rzeczy, w 2009 r. na prośbę Amerykanów zatrzymali go Szwajcarzy. Był w areszcie domowym w swej willi w Gstaad, groziła mu deportacja. Jak się odgryzł, zanim jeszcze odzyskał wolność? Nakręcił "Autora widmo" (2010), w którym żona byłego brytyjskiego premiera jest szpiegiem CIA!
objawiło go światu jako specjalistę od grzebania w bolesnych pokładach narodowych kompleksów - tu idzie o francuskie skrywane poczucie winy względem kolonizowanego przez nich Maghrebu. Z kolei w "Białej wstążce" (2009, Złota Palma) Haneke przypomniał Niemcom, jak wychowali sobie pokolenie przyszłych faszystów. Inaczej ujął ten temat ?Upadek? (2004) Olivera Hirschbiegla, z Bruno Ganzem w roli przeżywającego swe ostatnie dni Hitlera, którego oglądamy z perspektywy zafascynowanej nim sekretarki.
to najlepszy film (Europejska Nagroda Filmowa) o sierotach po komunizmie. Jego bohater, by utrzymać matkę przy życiu, musi udawać, że NRD wciąż istnieje. To istnienie przestaje się natomiast podobać bohaterowi "Życia na podsłuchu" (2006, Oscar) Floriana Henckla von Donnersmarcka, nawróconemu agentowi Stasi
osiągnął kwintesencję swego misternie przerysowanego stylu (Oscar za scenariusz): dwie kobiety są tu w śpiączce, jedna jest toreadorem, druga baletnicą, dwaj mężczyźni czekają na ich przebudzenie. Za to w "Volver" (2006) Almodóvar połączył dwie swoje ulubione gwiazdy: Penélope Cruz, jako córkę, i Carmen Maurę, jako chroniącą ją matkę.
dowiódł, że agitka polityczna wciąż może liczyć na wzięcie. Moore tak się zapędził w krytyce prezydenta Busha, że przy okazji wyszło mu, iż reżim Saddama Husajna był oazą szczęśliwości. Tarantino, szef jury w Cannes, uległ presji organizatorów (Francuzi kochają amerykańskie filmy antyamerykańskie), zgadzając się na Złotą Palmę dla Moore'a. Dopiero po festiwalu zapewniał, że wolałby nagrodzić koreańskiego "Old Boya" Chan-wook Parka. Antybushowskie kino miało kontynuację - np. "Drogę do Guantanamo" (2006) Michaela Winterbottoma, aż wojna w Iraku stała się tematem filmów komercyjnych, jak w "Green Zone" (2010) Paula Greengrassa. A sfrustrowany Tarantino nakręcił "Bękarty wojny" (2009), w których zgładził Hitlera w okupowanym Paryżu. Kino nie musi przecież mówić prawdy!
o nielegalnej skrobance w Rumunii ery Ceauşescu, może jak żaden inny film tej dekady pokazało reszcie świata, czym było życie za żelazną kurtyną. Ale nie oszukujmy się, taka fabuła może się przebić na festiwalach tylko wówczas, gdy ma jakiegoś zachodniego, najlepiej francuskiego koproducenta. Problemami bałkańskimi zaintrygowała również "Grbavica" (2006) Jasmili Zbanić o matce ukrywającej przed córką, że ta jest owocem wojennego gwałtu.
przypomniał, że za pomocą animacji da się mówić o sprawach bardzo poważnych, tu o wojnie izraelsko-libańskiej w roku 1982. Pierwsza dekada XXI wieku to zresztą okres wielkiej prosperity animacji, głównie jednak bajek przeznaczonych jednocześnie dla dzieci i dorosłych, takich jak "Shrek" (2001).
niby prosta opowieść o synu czekającym na powrót ojca zbierającego w lesie miód to przykład kina o ciągotach mistycznych (Złoty Niedźwiedź w Berlinie). W latach 80. europejskie festiwale szukały oryginalnych filmów w Chinach, w latach 90. w Iranie, teraz kierunek penetracji nieco się zmienił, czego dowodzi również ostatnia Złota Palma dla "Wujka Boonmee, który potrafi przywołać swoje poprzednie wcielenia" tajskiego reżysera Apichatponga Weerasethakula.
ostatecznie wprowadził na rynek filmy trójwymiarowe (najbardziej cieszą się z tego producenci trójwymiarowych projektorów). Technologia 3D ciągle jest droga (film kosztował 237 mln dol.), ale jednocześnie dochodowa ("Avatar" zarobił 2,7 mld dol., to światowy rekord). Cameron nie mógł jednak zawołać - tak jak to było po "Titanicu": Jestem panem świata!, gdyż Oscara dla najlepszego filmu zgarnął mu sprzed nosa "Hurt Locker" jego byłej żony Kathryn Bigelow, rzecz o amerykańskich saperach w Iraku.
Tadeusz Sobolewski: Film polski - podsumowanie dekady
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze