Rolling Stones: więcej niż rock and roll

Było to podczas koncertu w podlondyńskim The Ealing Jazz Club. Jones miał już status wschodzącej gwiazdy - grał na gitarze techniką slide, czym popisywał się podczas różnych jam session, także tego wieczoru. Szukał właśnie muzyków do nowego składu, Jagger i Richards stawiali pierwsze kroki we własnej kapeli Little Boy Blue and the Blue Boys. Padł pomysł stworzenia zespołu i już wkrótce zaczęły się próby formacji pod szyldem pożyczonym z tytułu bluesowej piosenki Muddy?ego Watersa ''Rollin' Stone Blues''.

Powstania małego, amatorskiego zespołu nie odnotowały żadne media. Niby dlaczego miałyby to robić - były lepsze tematy. Parę tygodni wcześniej na festiwalu Eurowizji po raz trzeci od startu tej imprezy zwyciężyła Francja. Tym razem dzięki uroczej blondynce Isabelle Aubret i jej klasycznej chanson ''Un premier amour''. W radiu i na listach przebojów królowali The Shadows z instrumentalną kompozycją ''Wonderful Land'', Elvis Presley z piosenką ''Can't Help Falling in Love'' oraz utwór jazzowego trębacza Kenny'ego Balla ''March of the Siamese Children''. W Los Angeles trwały ostatnie przygotowania do 35. gali rozdania nagród Oscara, którą zdominuje - zdobywając 10 statuetek - musical ''West Side Story''. Coś jednak wisiało w powietrzu. Odrzucona w lutym przez firmę Decca jako mało perspektywiczna liverpoolska grupa The Beatles miała właśnie podpisać kontrakt z EMI. Od miesiąca fani muzyki folkowej mogli kupować w Stanach debiutancki album młodego wokalisty Boba Dylana. Już za chwilę świat miał śledzić kolejne ruchy The Rolling Stones z taką samą uwagą jak najważniejsze wydarzenia nie tylko popkulturowe, ale też polityczne, społeczne czy naukowe. Momentami zresztą historia zespołu zaskakująco pokrywała się, czasem wręcz nierozerwalnie z nimi splatała.

Kilka dni wcześniej Andy Warhol otwiera swoją wystawę, na której po raz pierwszy prezentuje serię obrazów przedstawiających puszki z zupami Campbella. Drogi Stonesów i legendy popartu w przyszłości miały się jeszcze przeciąć. Warhol zaprojektował okładki płyt zespołu: studyjnej ''Sticky Fingers'' z 1971 roku i późniejszej o sześć lat koncertowej ''Love You Live''.

Cztery dni później buddyjski mnich Thich Quang Duc dokonuje samospalenia na ulicy w Sajgonie, protestując przeciwko polityce rządku Wietnamu Południowego. Zdjęcie płonącego mężczyzny, podobnie jak piosenki The Rolling Stones, staje się jednym z najważniejszych symboli lat 60.

W Wielkiej Brytanii zespół był już niekwestionowaną gwiazdą - miał wcześniej trzy piosenki na pierwszym miejscu listy przebojów. W USA po raz pierwszy wskoczyli na sam szczyt właśnie dopiero ''Satisfaction''.

Ze względu na mocno dwuznaczny i wywrotowy tekst piosenka wywołuje skandal i zostaje zakazana w niektórych amerykańskich rozgłośniach. Ale Ameryka ma większe problemy niż jakiś przebój - kraj wysyła właśnie pierwsze regularne jednostki liniowe do Wietnamu, a studenci w Berkeley palą karty powołań do wojska. ''Satisfaction'' i Wietnam na zawsze zwiąże ze sobą Francis Ford Coppola, gdy w 1979 wykorzysta piosenkę w jednej ze scen filmu ''Czas Apokalipsy''.

Do Polski Stonesi przyjeżdżają jako wielki zespół. Wydany niedawno album ''Between the Buttons'' właśnie pokrył się w Stanach złotem, mimo że zblazowany Mick Jagger na prawo i lewo opowiada w wywiadach, że to nieudana płyta. A po tym gdy w czasie nalotu policyjnego na dom Keitha Richardsa znaleziono LSD, trwa nagonka na zespół w prasie brukowej. Jego muzykom grożą wyroki sądowe. Narkotyki to jednak część rodzącej się kontrkultury - za parę tygodni Beatlesi wydadzą słynny album ''Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band'' i dadzą sygnał do rozpoczęcia Lata Miłości. Stonesów nie interesuje jednak miłość. Zespół marzył o wyprawie do komunistycznej Europy w nadziei, że jego występy również i tutaj wywołają skandal. Nie pomylił się. Przed Kongresową doszło do bitwy fanów z milicją. Ale w kwietniu 1967 roku na świecie było niespokojnie i bez Stonesów. Na Bliskim Wschodzie wkrótce wybuchła wojna sześciodniowa, a w Grecji wojskowy pucz (zresztą tuż po tamtejszym koncercie Stonesów) obali lewicowy rząd.

Rok 1968 to czas studenckich zamieszek - od amerykańskich kampusów po paryską Sorbonę. Niespokojnie jest też w Europie Wschodniej - w Czechosłowacji interweniują wojska Układu Warszawskiego, strajkują studenci w Warszawie. Stonesi idealnie pasują na liderów rewolty. Na wcześniejszej płycie o prowokacyjnym tytule ''Their Satanic Majesties Request'' nagrywają mocno psychodeliczną, narkotykową muzykę. Mick Jagger jako personifikacja młodzieżowego buntu spotkał się nawet na specjalnej telewizyjnej debacie z przedstawicielami duchowieństwa i polityki, aby dyskutować o współczesnej młodzieży. Na ''Beggars Banquet'' Stonesi dystansują się jednak od światowej rewolty. W numerze ''Street Fighting Man'' kpią z młodzieżowych rewolucjonistów, w piosence ''Salt of the Earth'' oddają hołd zwykłym, ciężko pracującym ludziom.

Miesiąc później umiera w swojej podlondyńskiej posiadłości. A zespół, choć jest w znakomitej formie (na poświęconym pamięci Jonesa koncercie w londyńskim Hyde Parku ogląda ich 250 tysięcy fanów), lata 60. kończy na czarno...

...skończyło się tragedią - podczas koncertu w Altamont zatrudniony w charakterze ochrony gang motocyklowy Anioły Piekieł zabija czarnoskórego fana.

Podczas feralnego koncertu zespół gra między innymi piosenkę ''Sympathy for the Devil'', która ściągnęła na niego oskarżenia o satanizm. Jak na ironię najbardziej diabolicznym numerem wydaje się wówczas piosenka nie Stonesów, lecz Beatlesów - ''Helter Skelter'', na którą powoływał się Charles Manson, prowadząc kilkanaście tygodni wcześniej swoją ''Rodzinę'' na skok, w czasie którego zamordowana została Sharon Tate.

Fantastyczna, surowa mieszanka rocka, rhythm and bluesa i folku promowana przez takie wielkie hity jak ''Brown Sugar'', ''Wild Horses'' i ''Bitch'' (na płycie są jeszcze między innymi ''I Got the Blues'' i ''Sister Morphine'') dociera do pierwszego miejsca na listach po obu stronach Atlantyku i pokrywa się w Stanach potrójną platyną.

Nieco ponad dwa miesiące wcześniej Władysław Gomułka zostaje usunięty ze stanowiska pierwszego sekretarza KC PZPR. Jego następca Edward Gierek uchodzi za światowca, który chce otworzyć kraj na Zachód, ale spontanicznej kultury i muzyki młodzieżowej nie lubi jeszcze bardziej od swojego poprzednika - na kolejny koncert Stonesów będziemy czekali w Polsce jeszcze ponad ćwierć wieku.

...podczas której powstaje nigdy nieopublikowany film ''Cocksucker Blues''.

Według legendy na taśmie filmowej podczas tej trasy utrwalono wszelkie możliwe bezeceństwa (nakręcone w stylu cinema verite sceny zza kulis ukazują między innymi Micka Jaggera wciągającego kokainę, hotelową orgię oraz jedną z groupies wstrzykującą sobie heroinę), jakich może dopuścić się zespół rockowy. Ale świat interesował się wówczas czymś innymi niż skandale obyczajowe - w Niemczech policja aresztowała właśnie terrorystkę Ulrike Meinhof, w Stanach Zjednoczonych wpadka włamywaczy w hotelu Watergate zapoczątkowała polityczny kryzys, który zakończył urzędowanie prezydenta Nixona.

Kilka tygodni wcześniej pierwszy komercyjny lot odbywa samolot Concorde - 10 lat wcześniej Keith Richards trzymał podobno wszystkie zarobione pieniądze w tekturowym pudełku, ale w połowie lat 70. Stonesi z buntowników ostatecznie zamieniają się w rockową arystokrację. Już od końca lat 60. żyją jak nowobogaccy ziemianie. Najpierw za astronomiczne na tamte czasy sumy kilkudziesięciu tysięcy funtów kupują od ręki posiadłości pod Londynem, potem ze względu na podatki przenoszą się na południe Francji. Najpierw kupują magazyn w Londynie, w którym urządzają własne studio prób, potem dla większej wygody kupują specjalne mobilne studio nagraniowe, w którym powstają kolejne płyty. Tylko za same płyty i za jeden 1971 rok Jagger i Richards otrzymują tantiemy w wysokości prawie miliona dolarów każdy. Bilet na lot samolotem uznawanym za symbol klasy i bogactwa byłby dla nich niezauważalnym wydatkiem.

Płytę promuje oparty na uważanych wówczas za nowoczesne rytmach disco futurystyczny teledysk do piosenki tytułowej - w ten sposób zespół stara się nadążyć za zmieniającymi się czasami, które wyznacza premiera filmu ''Imperium kontratakuje'' oraz premiera komputerowej gry ''Pac-Man''.

Wielka koncertowa feta to ostatni mocny akcent przed kilkoma latami kryzysu, w których pogrążą się Stonesi. Problemy są natury zarówno artystycznej (nagrywane przez nich w latach 80. płyty zbierają fatalne recenzje), jak i osobistej (w pewnym momencie Jagger odchodzi z grupy, a zespół straszy, że na jego miejsce przyjmie wokalistę The Who Rogera Daltreya). Gdy zespół balansuje na krawędzi rozpadu, do upadku chylą się jeszcze większe imperia. W Związku Radzieckim kilka miesięcy po rocznicowej trasie Stonesów umiera Leonid Breżniew, co rozkręca karuzelę zmian na stanowisku sekretarza generalnego KC KPZR, na którym ostatecznie za trzy lata zasiądzie Michaił Gorbaczow.

To powrót The Rolling Stones w wielkim stylu. Na specjalną konferencję prasową na nowojorskim Grand Central Station wjechali specjalnie wynajętym pociągiem, a potem wyruszyli w gigantyczną trasę koncertową po Stanach i Europie, w czasie której zagrali dla ponad 100 milionów fanów i zarobili w sumie 98 milionów dolarów.

Zespół miał ogromną ochotę zagrać podczas trasy ''Urban Jungle'' gdzieś w zmieniającej się Europie Wschodniej. Liczył na zaproszenie od Lecha Wałęsy, ale odezwał się prezydent Czechosłowacji, co zaowocowało przyjaźnią między Havlem a Jaggerem. Stonesi nie mogli trafić lepiej z symboliczną datą koncertu zorganizowanego nieoficjalnie pod hasłem ''Czołgi wyjeżdżają, Stonesi przyjeżdżają'' - dzień później NRD i RFN podały termin oficjalnego zjednoczenia Niemiec.

Świat staje się mniejszy nie tylko dzięki osiągnięciom cyfrowej techniki, ale również tradycyjnym technologiom - gdy nieliczni jeszcze wówczas szczęśliwcy mogą cieszyć się muzyką The Rolling Stones z internetu, do użytku dla masowych użytkowników oddany zostaje tunel pod kanałem La Manche.

Koncert odbywa się na stadionie w Chorzowie.

Gdy cieszymy się z symbolicznego powrotu zespołu do Polski, w innej części świata daje o sobie znać człowiek, który wkrótce stanie się znany nieomal tak jak The Rolling Stones - za sprawą zamachów bombowych, które niszczą ambasady USA w Tanzanii i Kenii, robi się głośno o stosunkowo nieznanym jeszcze chwilę wcześniej Osamie ben Ladenie.

Podczas trasy koncertowej ''Licks Tour'' Stonesi grają tego dnia w Pradze.

Gdy frontman The Rolling Stones przekracza wiek, w którym wielu muzyków myśli o emeryturze, kończy się również inna epoka - z fabryki w Meksyku wyjeżdża ostatni ''garbus'' w historii.

Na zdjęciu Jagger i Richards w 1964 roku.

...na którym najbardziej zaskakującym utworem okazuje się piosenka ''Sweet Neo Con'' z tekstem atakującym amerykańskich konserwatystów.

''Nazywasz się chrześcijaninem, ale ja uważam cię za hipokrytę/ Mówisz, że jesteś patriotą, ale myślę, że z ciebie zwykły kawał gówna/ Wolność dla wszystkich/ bo demokracja to nasz styl życia/ ale jeśli jesteś przeciwko nam/ mamy dla ciebie więzienie bez sądu'' - śpiewa Jagger w tym numerze. Stonesi nigdy nie byli zespołem jednoznacznie zaangażowanym politycznie, ale zawsze świetnie wyczuwali ducha czasów - gdy ''A Bigger Bang'' lądował na sklepowych półkach, amerykańska armia próbowała właśnie rozliczyć się ze skandalu w irackim więzieniu Abu Ghraib, a huragan ''Katrina'' pustoszył Nowy Orlean.

Tego samego dnia wybuchł indonezyjski wulkan Merapi, zmuszając władze kraju do ewakuacji 100 tysięcy okolicznych mieszkańców. Erupcja z różnym nasileniem trwa do dziś. Podobnie książka gitarzysty Stonesów do dziś wywiera wpływ na działalność zespołu. Keith pozwolił sobie w niej na drwiny z męskości Micka Jaggera. Urażony wokalista nie chciał długo rozmawiać z kolegą z kapeli, przez co zamiast zagrać rocznicowe koncerty w 2012, grupa - jeśli w ogóle - zbierze się na specjalną trasę dopiero w przyszłym roku.