Tak wygląda Wielki Obłok Magellana w podczerwieni, na zdjęciu kosmicznego teleskopu Herschela. W tym zakresie widma świetlnego najlepiej widać wielkie obłoki gazu, jakie wypełniają tę odległą o 160 tys. lat świetlnych galaktykę. Na brązowo i czerwono zaznaczone są obszary chłodniejsze, a na biało-niebiesko cieplejsze
Czerwony bąbel o średnicy mniej więcej 23 lat świetlnych to fala uderzeniowa rozchodząca się z miejsca, gdzie eksplodowała gwiazda, tzw. supernowa typu Ia (w katalogach oznaczana jak SNR 0509-67.5). To dramatyczne wydarzenie miało miejsce 400 lat temu w sąsiedniej galaktyce ? Wielkim Obłoku Magellana. Zwykle taka eksplozja następuje wtedy, kiedy niewielka wypalona gwiazda zwana białym karłem ściąga na siebie materię z pobliskiego towarzysza. Kiedy ilość materii osiągnie wartość krytyczną, rozpoczyna się termojądrowy zapłon i gwiazda wybucha, jak gigantyczna bomba wodorowa. Tym razem astronomowie nie znaleźli jednak w centrum bąbla żadnej gwiazdy, która mogła dostarczać gazu i być zapalnikiem eksplozji. Wysnuli stąd wniosek, że ta supernowa narodziła się w wyniku kolizji dwóch białych karłów, które okrążały się wzajemnie i ruchem spiralnym zbliżały do siebie
To zdjęcie z kosmicznego Teleskopu Hubble'a pokazuje najdalszą i zarazem najstarszą gromadę galaktyk, jaką do tej pory udało się dostrzec. Składa się ona z pięciu niewielkich galaktyk ? ujętych w kółeczka (są od dwóch do dziesięciu razy mniejsze niż nasza Droga Mleczna). Ich światło leciało do nas 13,1 mld lat. Rozpoczęło więc swą podróż w bardzo wczesnej epoce Wszechświata, kiedy od Wielkiego Wybuchu minęło ledwie 600 mln lat. Być może jest to w ogóle jedna z pierwszych gromad, jaka się narodziła po narodzinach Wszechświata, kiedy pierwsze galaktyki zaczęły stowarzyszać się ze sobą. Jak sądzą astronomowie, do dzisiaj ta gromada musiała znacznie się powiększyć i może przypominać np. Gromadę w Pannie, jedną z większych w naszym sąsiedztwie (dzieli nas blisko 50 mln lat świetlnych), która liczy blisko 2 tys. galaktyk.
Międzynarodowy zespół astronomów wyrysował najdokładniejszą dotąd mapę przedstawiającą rozłożenie ciemnej materii w kosmosie. Jasne miejsca wskazują na jej zagęszczenie, a ciemne ? to kosmiczne pustki. Na trop ciemnej materii astronomowie wpadli już w wiele lat temu, ale do dziś nikt nie wie, czym ona jest. Możemy tylko obserwować jak grawitacyjnie przyciąga tę znaną nam materię, która świeci i jest widoczna w teleskopach. Z tych obserwacji wysnuto wniosek, że ciemnej materii jest w galaktykach i wokół nich kilka razy więcej niż świecącej.
Okazuje się, że zagęszczenia ciemnej materii powodują zakrzywienie toru promieni świetlnych, przez co w teleskopach na Ziemi widzimy odległe galaktyki niczym w krzywym zwierciadle. Po stopniu zniekształcenia ich obrazu można poznać, jak dużo ciemnej materii stało na drodze światła. W ten sposób na podstawie obserwacji 10 mln galaktyk można było wyrysować rozmieszczenie ciemnej materii.
Na tym zdjęciu widoczna jest gromada galaktyk, największa jaką kiedykolwiek dostrzeżono we wczesnym kosmosie. Nazwano ją 'El Gordo' ('tłusta' po hiszpańsku), oficjalnie występuje pod nudnym kryptonimem ACT-CL J0101-4915. Dokładniejsza analiza zdradziła, że to tak naprawdę dwie galaktyki, które są w trakcie łączenia. Znajdują się 7 mld lat świetlnych od Ziemi, a więc widzimy je w czasie, kiedy Wszechświat miał połowę swego obecnego wieku. 'El Gordo' odkryto za pomocą kosmicznego teleskopu rentgenowskiego Chandra należącego do NASA i jednego z dużych teleskopów Europejskiego Obserwatorium Południowego w Chile. Zawiera ok. dwa tryliony gwiazd (tj. 2 tysiące bilionów).
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze