Fotoreporterka Agnieszka Sadowska, Piła, 1983
Fot. Grzegorz Zabłocki
Monika Szewczyk-Wittek: Mało mówi się o tym, że czasem podczas pracy dziennikarzy i fotoreporterów obecny jest strach, niepewność przed tym, co się wydarzy.
Agnieszka Sadowska: Ten zawód nauczył mnie radzenia sobie w sytuacjach trudnych. I mimo że chowam się za aparatem, to jednak czasem przeżywam takie wydarzenia jak nasz osławiony białostocki Marsz Równości z 2019 roku. Kiedy jego uczestnicy zostali zaatakowani, czułam lęk, trzęsły mi się ręce. Przypomina mi się jeszcze jedna sytuacja: dostałam zlecenie na sfotografowanie katastrofy kolejowej. To był pożar cystern z olejem, które wypadły z torów po zderzeniu z innym pociągiem. Pojechałam tam nad ranem, po pilnym telefonie, w piżamie, na którą w pośpiechu coś naciągnęłam. Wiedziałam, że teren jest ogrodzony i zabezpieczony przez służby pożarnicze i że muszę to jakoś obejść. Kiedy teoretycznie wiem, że coś jest niemożliwe, zawsze zadaję sobie pytanie: czy jednak mogę coś jeszcze zrobić? I się pcham.
"5 czerwca 1991 roku była środa. Według wielu białostoczan - jedna z ważniejszych dat w historii miasta. Pogoda była piękna. Słońce w Białymstoku świeciło od rana. W mieście i regionie obowiązywał zakaz sprzedaży alkoholu. Wstrzymano też transport wojsk radzieckich wracających do Sojuza. Tego dnia część białostockich ulic była wyłączona z ruchu i dodatkowo obstawiona policjantami. Tylko na chodnikach przy odnowionej Warszawskiej, Rynku Kościuszki czy Lipowej od rana ustawiały się grupki mieszkańców. Im bliżej godziny 10.30, tym ludzi było więcej. Na lotnisku na Krywlanach zebrało się ich aż 300 tys. Dokładnie o tej godzinie 30 lat temu do Białegostoku przybył papież Jan Paweł II". 5 czerwca 1991 roku oczekiwanie na JP II na Krywlanach dokumentowała Agnieszka Sadowska, fotoreporterka "Wyborczej".
Fot. Agnieszka Sadowska/Agencja Gazeta
Fotografka Joanna Helander i Wisława Szymborska, Kraków, 1984
Fot. Bo Persson
Monika Szewczyk-Wittek: Gdybyś nie zajęła się fotografią, to byłabyś...?
Joanna Helander: Na pewno pisałabym. Zresztą tekst wciąż mi towarzyszy. Prawdę mówiąc, robiłam i nadal robię wiele różnych rzeczy. Na początku mojego pobytu w Szwecji sprzątałam dorywczo w szpitalu. Przebudowałam poprawnie ekologicznie drewniany dom z 1886 roku na zachodnim wybrzeżu, w którym spędzam dużo czasu. Organizuję też produkcję naszych filmów, co wymaga specyficznego talentu. Nie umiem natomiast jeździć na rowerze! Nigdy nie straciłam zainteresowania drugim człowiekiem. Lubię obserwować. Dla mnie to jest frajda. Nie muszę iść do muzeum i oglądać prac na ścianie. Do działania mobilizują mnie ludzie, których spotykam na ulicy. Nie przestałam mimo wszystko, mimo okrucieństwa ludzkości, lubić ludzi i lubić bab.
Przedszkolanka, Kraków, 1977 r.
Fot. Joanna Helander
Fotoreporterka Marzena Hmielewicz w redakcji "Gazety Wyborczej" we Wrocławiu, połowa lat 90.
Fot. Archiwum prywatne
Monika Szewczyk-Wittek: A fotograficznie co Ci sprawia radość?
Marzena Hmielewicz: Zawsze najlepiej się czułam, kiedy mogłam fotografować piękno i harmonię. Często robię zdjęcia, które nie mają być intelektualnym wyzwaniem, tylko harmonią dla harmonii, pięknem dla piękna. Mają być radością obcowania z fotografią.
Zdzisław Zaleziński w spektaklu "Cardenio i Celinda, czyli nieszczęśliwie zakochani",
Wrocławski Teatr Pantomimy, jesień 1990
Fot. Marzena Hmielewicz
Pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski, 1991 r. Na zdjęciu od lewej fotoreporterzy Piotr Andrews, Cezary Słomiński, Jacek Marczewski, Krzysztof Miller, Anna Pietuszko
fot. Erazm Ciołek/FOTONOVA
Monika Szewczyk-Wittek: Trudno było Ci jako jednej z niewielu fotografujących w tym czasie kobiet?
Anna Pietuszko: Raz trudniej, raz łatwiej. W tamtych czasach fotografowali głównie mężczyźni. O kobietach mieli takie zdanie, że nic nie potrafią. Trzeba było się bardziej starać i jednak kolegom oraz sobie coś udowodnić. Łatwiej w tym sensie, że jednak czasem byłam traktowana jak maskotka. Jak koledzy mieli już upatrzone miejsca do fotografowania przed wydarzeniem, to czasem pozwalali się wepchnąć. Oczywiście w tak zwanej akcji nic już nie miało znaczenia. Każdy walczył o najlepsze zdjęcia.
Druga pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski. Tłum pod parasolami podczas mszy świętej, widoczny transparent o treści: "Ojcze Święty błogosław Solidarność".
Fot. Anna Pietuszko, zbiory Ośrodka KARTA
Anna Beata Bohdziewicz podczas obrad Okrągłego Stołu, 1989
Fot. Zygmunt Świątek
Monika Szewczyk-Wittek: Szukała Pani swojego stylu fotografowania?
Anna Beata Bohdziewicz: Kiedy zaczęłam robić "Fotodziennik", chciałam w naszej beznadziejnej rzeczywiści robić tak atrakcyjne zdjęcia jak Henri Cartier-Bresson, ale jakby a rebours. Tak nieatrakcyjne, że aż ciekawe. Mam swój własny sposób kadrowania. Lubię przesunąć kadr trochę w bok, obok tematu.
Z cyklu "Fotodziennik, czyli piosenka o końcu świata", 1986
Fot. Anna Beata Bohdziewicz
Anna Maria Brzezińska w redakcji dziennika "Rzeczpospolita", połowa lat 90.
Fot. Archiwum prywatne
Monika Szewczyk-Wittek: Zawsze nosiłaś aparat przy sobie?
Anna Maria Brzezińska: Tak. I nigdy nie miałam damskiej torebki. Dopiero jak odłożyłam aparat i zaczęłam szefować, to nadrobiłam te zaległości. Potem mąż pytał, ile można mieć torebek.
Prezydent Lech Wałęsa w otoczeniu współpracowników dowiaduje się o swojej
przegranej z liderem Sojuszu Lewicy Demokratycznej Aleksandrem Kwaśniewskim
w drugiej turze wyborów prezydenckich. Warszawa, 19 listopada 1995
Fot. Anna Brzezińska
Anna Musiałówna, 1983 rok
Fot. Archiwum prywatne
Monika Szewczyk-Wittek: Trzeba mieć w tym zawodzie szczęście do bohaterów?
Anna Musiałówna: Pewnie tak. Ale temu szczęściu trzeba pomóc. Punktem wyjścia jest ciekawość świata. Chętnie podróżowałam po Polsce pociągiem lub pekaesem. To była dobra okazja, by pogadać z ludźmi. Nigdy nie wiadomo, jaką niespodziankę kryje w sobie siedzący obok człowiek.
Z fotoreportażu "Nasza jesień 1981", "Przyjaciółka", 1982
Fot. Anna Musiałówna
Fotoreporterka Anna Michalak, 1984 r.
Fot. Artur Pawłowski
Monika Szewczyk-Wittek: Dlaczego fotografowałaś ZOMO? Wiedziałaś przecież, że to było niebezpieczne.
Anna Michalak-Pawłowska: Byli tacy aroganccy, używali przemocy, bili ludzi. Chciałam to pokazać. Dwadzieścia siedem lat po zrobieniu tych zdjęć szłam z rodziną przez Kraków. Odbywała się wtedy Parada Równości, obok zebrała się grupa nacjonalistów. Zobaczyłam dziesiątki nysek policyjnych w małej ulicy. Potem usłyszałam dźwięk pałek uderzających w tarcze policjantów. Bardzo się przestraszyłam. Znałam ten dźwięk. Zobaczyłam ten sam obraz po raz kolejny.
Funkcjonariusze ZOMO na jednej z uliczek warszawskiego Starego Miasta
w trakcie demonstracji 3 maja 1984.
Fot. Anna Michalak
Fotoreporterka "Gazety Wyborczej" Iwona Burdzanowska, sierpień 1993
Fot. Jacek Mirosław
Monika Szewczyk-Wittek: W pracy fotoreportera ważne są kontakty, znajomości czy też umiejętność przekonywania ludzi do siebie?
Iwona Burdzanowska: Wszystko. Wszystkie chwyty, bo nie wiadomo, co się może przydać. Dobrze jest znać właściwych ludzi i ja w swojej pracy niejednokrotnie z tego korzystałam. Unikalne zdjęcia, które udało mi się zrobić, zawdzięczam znajomości z ówczesnym lubelskim komendantem wojewódzkim policji. Książę Walii Karol w latach 90. odwiedził Polskę. Przyjechał między innymi na Majdanek. Po oficjalnej uroczystości, którą dokumentowały media, miała się odbyć prywatna część wizyty, podczas której książę miał oglądać baraki. Komendant wojewódzki policji Arnold Superczyński, z którym się znałam, zawołał mnie i powiedział o dalszym planie. Wsiadłam z policjantami ochraniającymi wydarzenie do samochodu. Jak dojechaliśmy na miejsce, dopadł mnie facet, który po angielsku powiedział, że nie można robić zdjęć. Udawałam, że nie znam języka, więc pan przeszedł na polski i powiedział, że książę Karol chciał, żeby to było prywatne zwiedzanie, bez udziału mediów. Powiedziałam, że w baraku nie będę fotografowała, bo tam jest ciemno, ale przed wejściem zrobię swoje.
Minister Zdzisław Podkański wpisujący się do księgi pamiątkowej Zespołu Tańców
Ludowych "Kos", Krasienin koło Lublina, 1996.
Fot. Iwona Burdzanowska
Maja Sokołowska podczas memoriału Janusza Kusocińskiego
na stadionie Skry. Warszawa, 1979 r.
Fot. Tomasz Prażmowski
Monika Szewczyk-Wittek: Z kibicami nie miała Pani problemów?
Maja Sokołowska: Dostałam raz butem od kibica w czasie meczu piłkarskiego Polska - Holandia w Chorzowie. To był ten słynny mecz, w którym w zespole holenderskim grał Johan Cruyff. Miałam za zadanie fotografowanie tego piłkarza od przyjazdu przez mecz aż do wyjazdu. Jeździłam za nim przez cały pobyt w Polsce, aż nadszedł dzień meczu. Zaczęło się niewinnie. Fotografowałam głównego bohatera i byłam bardzo skupiona, by żaden ważny moment mi nie uciekł. Stałam tyłem do kibiców i słyszałam jakieś podniesione głosy. W pewnym momencie padła taka wiązanka przekleństw, że aż się odwróciłam. Nie sądziłam, że to do mnie. Okazało się, że komuś zasłaniałam widok. W końcu oberwałam tym butem. Zatkało mnie.
Drużynowe mistrzostwa Europy w dżudo, październik 1984 r.
Fot. Maja Sokołowska
Okładka książki "Jedyne. Nieopowiedziane historie polskich fotografek", której autorką jest Monika Szewczyk-Wittek
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze