W 1946 roku prezydent Harry Truman zaoferował Kopenhadze sto milionów dolarów za sprzedaż wyspy. Stanowczo odmówiła. O historii Grenlandii opowiada prof. Krystyna Szelągowska, badaczka dziejów Skandynawii.

Piotr Głuchowski: Kto był na Grenlandii pierwszy?

Prof. Krystyna Szelągowska: Migrujące z zachodu ludy eskimoskie. Niewielkie grupy przeszły z terenów dzisiejszej Alaski przez obecną Kanadę, a potem straciły kontakt z pobratymcami na kontynencie. Pierwsze paleoinuickie kultury, zwane dziś przez archeologów Independence i Saqquaq, zadomowiły się na wyspie już w trzecim tysiącleciu przed naszą erą.

A Europejczycy?

- Według tradycji islandzkiej żyjący w X wieku norweski żeglarz Gunnbjörn Ulfsson został podczas rejsu na Islandię zepchnięty przez wiatr z kursu i wówczas zauważył majaczący na zachodzie ląd. Pod koniec tego samego stulecia urodzony w Norwegii wiking Eryk Rudy, którego skazano za zabójstwa na trzyletnią banicję, udał się na poszukiwanie ziemi, o której wcześniej opowiadał Ulfsson. Według „Sagi o Grenlandczykach" i „Sagi o Eryku" nazwał nowy ląd Grønland, czyli zieloną ziemią, aby atrakcyjna nazwa przyciągnęła kolejnych osadników.

icon/Bell Czytaj ten tekst i setki innych dzięki prenumeracie
Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi
Wyborcza.pl to zawsze sprawdzone informacje, szczere wywiady, zaskakujące reportaże i porady ekspertów w sprawach, którymi żyjemy na co dzień. Do tego magazyny o książkach, historii i teksty z mediów europejskich. 
 
Aleksandra Sobczak poleca
Podobne artykuły
Więcej
    Komentarze
    Ciekawy artykuł o histori grenlandi która dzięki zmianom klimatycznym znowu ma szansę stać się " zielonym lądem". Natomiast odnośnie tych " co najmniej trzech aktów prawnych" o których trump niby nie wie: rzecz w tym że trump odnośnie przynależności grenlandi może kierować się zasadą klucznika Gerwazego z " pana Tadeusza ": " wygraj w polu, to wygrasz i w sądzie". Albo jak mówił Kmicic w " potopie ": " każdy sobie panem w tej Naszej rzeczpospolitej, kto ma szablę w garści i lada partię zebrać potrafi...kto mi co tu zrobi ?..."
    @marekpoplawski
    Sądząc postępowaniu amerykańskich sądów po jego wygranej, ostatnich manewrach Polski i Włoch z MTK oraz braku szerszych protestów na nie - tak, masz rację. Znajdą się gadziny w togach, które bezprawie nazwą nowym prawem.
    już oceniałe(a)ś
    25
    0
    @marekpoplawski
    Jak to nie wie? Sygnatariuszem 2 z 3 wymienionych w tekście umow były USA. Wie. Jeżeli Trump mówi, że nie qiadomo czy mają prawo TP oznacza, za przynajmniej te 2 akty podważa.
    już oceniałe(a)ś
    15
    0
    @tommygunn
    Zawsze znajdą się tacy, co dla pieniędzy i przywileju zrobią każde świństwo. W Polsce też się znaleźli.
    już oceniałe(a)ś
    19
    1
    Zdekolonizować Okręg Królewiecki!
    @ jacek.wie
    To są poważne sprawy a ty jaja se robisz
    już oceniałe(a)ś
    4
    1
    @ jacek.wie
    Svobodny Kralovec!
    już oceniałe(a)ś
    4
    0
    dziadekzbielan: Cyt: "Co najmniej trzy akty prawne potwierdzają prawa Danii do Grenlandii". No niesamowite, co najmniej trzy? A ile aktów prawnych potwierdza prawo Ukrainy do samostanowienia? A jakie i ile z tych aktów podpisała Rosja? I co z tego? Teraz w świecie liczy się brutalna siła, a traktatami można sobie podcierać tyłki. Taki putin dowiódł tego nie tylko w Ukrainie. A trump to piesek kanapowy putina.
    @dziadekzbielan
    Oj! ostrożnie z tym podcieraniem sobie tyłka traktorem.
    Taki traktor może odpowiedzieć ogniem działek i karabinów
    zanim odleci w stronę ...
    już oceniałe(a)ś
    0
    2
    Jak zrzuca z siebie "jarzmo" dunskie, to zaraz przyjdzie ktos potezniejszy i mniej ukladny niz Skandynawowie.
    @nurul
    Pewnie się nieco zgubiłem ale kim są ci "Grenlandczycy", co chcą niepodległości? To Inuici, potomkowie inuickich kobiet i duńskich mężczyzn , czy Duńczycy którym znudził się kraj przodków? Pewnie pewnie wszystkiego po trochę, a jakie są proporcje?
    już oceniałe(a)ś
    7
    2
    @nurul
    Za Grenlandię 100 milionów dolarów,
    to wartość jednej uliczki spalonej w LA !!!
    już oceniałe(a)ś
    4
    0
    Bardzo ciekawy artykuł, dziękuję. Zaciekawiło mnie jeszcze, dlaczego pani profesor Szelągowska używa wymiennie "eskimos" i "inuita" - czy to przyzwyczajenie, czy my w Polsce czegoś o tych nazwach nie wiemy?
    @Szafirowlosa
    Eskimos to coś w tak złym stylu jak murzyn?
    już oceniałe(a)ś
    11
    0
    @Lech3012
    a dlaczego?
    już oceniałe(a)ś
    1
    1
    @Lech3012
    Dla niczego; kolejny terminologiczny fijoł politpoprawnościowy.
    już oceniałe(a)ś
    9
    7
    @kapitan.kirk
    no właśnie. Idiotyzm.
    już oceniałe(a)ś
    6
    6
    @kapitan.kirk
    No właśnie. Tak samo, jak nazywać postpańszczyźnianych 'obywatelami'.
    już oceniałe(a)ś
    2
    7
    @Korr
    Na Powązkach mój pradziad ma napisane na grobie: obywatel Warszawy (albo samo obywatel). To znaczy, że miał nieruchomości w Warszawie.
    już oceniałe(a)ś
    5
    1
    @Lech3012
    Podobno "eskimos" znaczy zjadacz surowych ryb.
    już oceniałe(a)ś
    3
    0
    @manka
    i to jest obraźliwe? A co zjada murzyn, że nie możemy go tak nazywać?
    już oceniałe(a)ś
    5
    6
    @manka
    Wikipedia:

    W języku Indian wyraz "Eskimos" znaczy "zjadacz surowego mięsa", a taki obyczaj uważano za prymitywny i właściwy raczej zwierzętom niż ludziom. "Eskimos" jest wyrazem uznawanym za obraźliwy w Kanadzie i na Grenlandii. Grzecznie i poprawnie językowo jest nazywać rdzennych mieszkańców tych terenów Inuitami.
    już oceniałe(a)ś
    26
    1
    @Lech3012
    Podobno Inuici jedzą to samo.
    już oceniałe(a)ś
    7
    2
    @Lech3012
    Cygan vs. Rom:

    Ogólnie przyjęto, że określenie „Cygan” odwołuje się do przeszłości,
    historii tej grupy, natomiast „Rom” jest to nazwa aktualna, współczesna. Niektórzy spośród badaczy używają wyłącznie nazwy „Rom”, ponieważ słowo „Cygan” ma dla nich złe konotacje.
    już oceniałe(a)ś
    9
    0
    @Lech3012
    Więc za parę lat słowo "Inuici" również będzie obraźliwe...
    już oceniałe(a)ś
    0
    9
    @Lech3012
    to znaczy człowiek bez twarzy - w ich języku
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    Może czas aby UE zaproponowała Trumpowi zakup Alaski? Byłoby pewnie nas stać :)
    @marek_mroz
    A po co Unii Alaska?
    już oceniałe(a)ś
    4
    1
    @witowita
    Mielibyśmy w końcu śnieg...
    już oceniałe(a)ś
    11
    0
    @Lech3012
    W Skandynawii jest go od cholery o troche... W Alpach tez.
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    @witowita
    Wzięlibyśmy Rosję w kleszcze!
    już oceniałe(a)ś
    1
    0
    A na końcu będzie tak jak z wysepka Nauru należącą do Australii. Mieli guano i urwali się od Australii stając się najmniejszym krajem świata z 11 tysiącami mieszkańców. Każdy Nauryjczyk rodził się milionerem a dostać się tam nie było sposobu nawet przez małżeństwo, małżonek nie miał żadnych praw nawet do forsy. Niestety, guano sie wyczerpało. Dzisiaj wyspa jest znowu pod protektoratem Australii, bieda jest ogromna a jedyny dochód to obozy dla imigrantów, których Australia nie chce widzieć u siebie. Grenlandia jest na początku tej drogi.
    @alex-mar
    Republika Nauru, nie tak dawno posiadająca najbogatsze na świecie złoża fosforytu, obecnie stoi na skraju bankructwa. Niegospodarność, korupcja i szemrane interesy doprowadziły do roztrwonienia bogactwa wypracowanego przez poprzednie dziesięciolecia.
    już oceniałe(a)ś
    9
    0
    @alex-mar
    Nie guano, tylko fosforyty. Reszta się zgadza. Dodajmy, że Nauru to też najbardziej otyły kraj na świecie.
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    Czyli aktualnie Grenlandia może samodzielnie zadecydować czy chce być pod władzą duńską, czy amerykańską, albo czy chcą być zupełnie niepodlegli?
    @Lech3012
    Zrozumiałem, że nie. Polityka zagraniczna jest w ręku Danii, ale czy na pewno oznacza to, że nie jest to ich decyzja? Samodzielność to jednak co innego niż polityka zagraniczna.
    już oceniałe(a)ś
    4
    0
    @Lech3012
    Premier Danii Mette Frederiksen, ale w porozumieniu z szefami innych partii zasiadajacych w Folketingu (parlamencie Danii) oraz szefem rzadu Grenlandii Mute Bourup Egede (n.b. nazwisko takie jak wspomnianego 18-to-wiecznego misjonarza dunskiego) odpowiedziala Trumpowi ze los Grenlandii, jej niepodleglosc lub dalsza pzrynaleznosc do Królestwa Danii, sa w reku Grenlandczyków
    już oceniałe(a)ś
    9
    0
    @witowita
    a oni zdaje się, że chcą do USA.
    już oceniałe(a)ś
    2
    2
    @Lech3012oni nie chcom ale muszom bo im wiodąca demokracja wpir... spuści
    już oceniałe(a)ś
    3
    0
    @Lech3012
    Czytałam ostatnio, że nie lubią Duńczyków za zadzieranie nosa i traktowanie Grenlandczyków jak osób niższej kategorii. Dużo Grenl. pewnie zagłosowałoby za niepodległością, ale część patrzyłaby na umowy międzynarodowe i możliwosci zarobkowe państwa (nadal dostają pieniądze od Danii). Odniosłam wrażenie, że albo Dania albo własny kraj, raczej chyba nikt za USA tam nie tęskni, jeśli już, to bliżej im do Kanady.
    już oceniałe(a)ś
    5
    1
    @przedsiebiorcapojed
    niemal 60% chce być USA - wedlug najnowszych badań. Chyba tylko jakieś 15% chce być Duńczykami. Reszta - niepodległość.
    już oceniałe(a)ś
    1
    1
    @Futurama68
    Źródło? Tylko proszę nie YouTube z pierdzeniem jednego głupka.
    już oceniałe(a)ś
    4
    0