Bieda w domach, krew na ulicach. Jesienią 1923 r. Polska stanęła u progu wojny domowej.

Temperatura rosła w niej od końca maja 1923 r., kiedy to powstał rząd utworzony przez centrowy PSL „Piast" i prawicowy blok o nazwie Chrześcijańska Jedność Narodowa, zdominowany przez Narodową Demokrację. Przeciwnicy nazwali tę koalicję Chjeno-Piastem, bo skrót ChJN wcześniej już przerobili na Chjenę, wzorowaną na afrykańskim drapieżniku. Premierem został lider Piasta Wincenty Witos.

Jesień 1923. Czasy nie sprzyjały rządzącym

Chjeno-Piast od początku miał potężnych wrogów. Wojnę na śmierć i życie wypowiedział mu niedawny naczelnik państwa Józef Piłsudski. Oświadczył, że nie będzie służył ludziom winnym zamordowania prezydenta Narutowicza, i demonstracyjnie ustąpił z wojska. Oznaczało to moralną delegitymizację nowej władzy. Bał się też Piłsudski, że przesycone nacjonalizmem rządy endecji, zwalczające mniejszości narodowe, zagrożą fundamentom państwa.

icon/Bell Czytaj ten tekst i setki innych dzięki prenumeracie
Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi
Wyborcza.pl to zawsze sprawdzone informacje, szczere wywiady, zaskakujące reportaże i porady ekspertów w sprawach, którymi żyjemy na co dzień. Do tego magazyny o książkach, historii i teksty z mediów europejskich. 
 
Marcin Ręczmin poleca
Podobne artykuły
Więcej
    Komentarze
    I o tym należy pisać. A nie, że sie od lat non stop wałkuje tylko '56, '68, '70, '76 i '81.
    @przypalony_garnek_po_bigosie
    To byłoby niepoprawne politycznie. O II RP pisze się tylko dobrze, a że zabiła więcej Polaków i innych niż komuna, to już się nie mówi.
    już oceniałe(a)ś
    9
    4
    @geo-tmk
    A i rp więcej własnych mieszkańców niż zginęło w niejednej wojnie ...:) nie mająsensu takie zestawienia . Inne czasy, inne metody, inna wrażliwość społeczna . Tłumienie strajków przy pomocy wojska było normalną praktykà władz w całej europie . Z czasami dzisiejszymi jest tylko jedne junctum - żądamia socjalne prawica zrównuje z komunizmem . To się nie zmieniło . I o ile zachodnia elita odrobiła lekcje, i zrozumiała, że skutecznym lekiem na komune jest państwo opiekuńcze ( socjaldemokracja), to nasi liberałowie tego nie dostrzegają ...:) a czy ta komuna będzię nacjonalistyczna ( faszyzm), czy internacjonalna, ( stalinizm, maoizm, polpotyzm itd...:), dla jej ofiar ma drugorzędne znaczenie....:)
    już oceniałe(a)ś
    9
    1
    @tommywolf
    Myślę, że odkąd udało się zachodowi i sierotom po utraconych majątkach zaczadzic społeczeństwa rzekomą wolnością i bogactwem kapitalizmu, obalić komunę i skończył się rewolucyjny straszak, światowe elity kierują świat w prawo w zastraszającym tempie.

    A że Polska w awangardzie? Cóż, nasze elity zawsze były zacofane z wyboru i głupie jak but.
    Najwyraźniej tradycja.
    już oceniałe(a)ś
    3
    0
    @przypalony_garnek_po_bigosie
    W nawie Kościoła Piotra i Pawła jest grób Rtm. Lucjana Bochenka, jednej z ofiar tamtych wydarzeń.
    już oceniałe(a)ś
    2
    0
    @przypalony_garnek_po_bigosie
    818 osób zabito podczas brutalnego tłumienia przez policję protestów społecznych w latach 1932-1937.
    Premier i minister spraw wewnętrznych, gen. Felicjan Sławoj-Składkowski, w wystąpieniu przed komisją budżetową Sejmu 24 stycznia 1938 r. podał następujące liczby zabitych w wyniku siłowego tłumienia przez policję strajków i manifestacji w latach 1932-1937: 1932 r. – 141 zabitych, 1933 r. – 145 zabitych, 1934 r. – 118 zabitych, 1935 r. – 143 zabitych, 1936 r. – 157 zabitych, 1937 r. – 114 zabitych, w tym 44 podczas tłumienia powszechnego strajku chłopskiego2. Razem 818 osób.
    Źródło: TP,
    Autor: Bohdan Piętk, 30 maja, 2016
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    Moim zdaniem rację miała Róża Luksemburg - niepodległa Polska nie miała ekonomicznego sensu. Nawet gdyby w 1923 rządziła lewica, nędza byłaby taka sama, bo z pustego nawet Salomon nie naleje. Infrastruktura była zrujnowana przez front, park maszynowy fabryk wywieziony gdzieś w Euroazję, a nawet gdyby nie został wywieziony to i tak rynki zbytu zniknęły razem z wojną. Los II RP powinien być dla nas nauczką, że Polska może normalnie rozwijać się tylko w symbiozie z silnym blokiem sąsiadów i dlatego musimy trzymać się UE i dążyć do jak największej federalizacji
    już oceniałe(a)ś
    22
    1
    Panie psorze. Dzięki wielkie za takie artykuły. Nie uczymy o tym w szkołach, bo tylko pierdu pierdu o Józku i Romanie, czasem o Ignacym coś tam wpadnie. A jakby ludzie rozumieli co się w II RP działo, tak bez cenzury, to by nie powielali błędów sto lat później.
    już oceniałe(a)ś
    18
    0
    Jeszcze powinna być partia Chrześcijańska Unia Jedności. Dla czarnych taka nazwa byłaby obojętna, a dla normalnych ludzi - śmieszna.
    @amrik66
    W Dąbrowie Górniczej mogą się domyśleć...
    już oceniałe(a)ś
    6
    0
    @amrik66
    Taką partię chciały utworzyć komuchy z połączenia PAX-u, Znaku i UChS (koncesjonowane stowarzyszenia obecne w Sejmie PRL). Inicjatywę utrącił Stefan Kisielewski dzwoniąc do biskupów i zadając pytanie "czy Jego Ekscelencja zapisze się do Ch...-a?".
    już oceniałe(a)ś
    3
    1
    @amrik66
    Skrót na pieczęci okrągłej.
    już oceniałe(a)ś
    1
    0
    @antyzamordysta
    Oj, jaka zawstydzona GW, pąsy jak u pensjonarki, a zachowanie jak dewotki. Do Ch U J - a miało być.
    już oceniałe(a)ś
    5
    1
    I to takiej historii powinno się uczyć w szkołach! Nie wyizolowanych dat, tylko ciągów przyczynowo-skutkowych i szerszego kontekstu.
    Dziękuję!
    już oceniałe(a)ś
    17
    0
    Rządy prawicy zawsze kończą sie nędzą ludu, strajkami, a często wojna domową
    już oceniałe(a)ś
    15
    0
    Cud Mniemany, czyli Krakowiacy i Górale.

    Artykuł napisany de novo.

    Nie odgrzewanka z roku 2021 czy 2017...
    już oceniałe(a)ś
    7
    1
    Z całym szacunkiem panie profesorze, ale Korfanty nie był endeckim liderem, tylko chrześcijańskim demokratą. W rządzie Witosa był wicepremierem i ministrem bez teki z ramienia ChD.
    @Zbigazeta
    Był pie...nym faszystą, antysemitą ( i to z grubej rury) i komunizm widział nawet w 8 godzinnym dbiu pracy czy oddaniu ziemii chłopim przy bardzo słabej reformie rolnej :) o roli kobiet nie wspominając :)
    już oceniałe(a)ś
    3
    2
    @tommywolf
    To wszystko prawda, ale nie był on działaczem eNDecji (choć był w Lidze Narodowej jakiś czas), tylko chadecji. Oczywiście z punktu widzenia wartości jest to jeden h u j, ale merytorycznie uwaga @Zbigazeta jest trafna, to tak jakby o PiSowcu napisać Konfederata albo na odwrót.
    już oceniałe(a)ś
    2
    0
    @wujcioszela
    Zgoda :) dla mnie to małą różnica . Ale jest :)
    już oceniałe(a)ś
    0
    0