Hanna Krall wyprzedziła wielkich francuskich myślicieli, opisując dyskretny system podporządkowania społecznego - intuicyjnie, własną krwią.

W wariancie polskim wyrocznia jest białą kobietą o ciemnych włosach, która zaparza herbatę w imbryku i częstuje ciastem. Mieszka w bloku na Ursynowie. Winda, którą jedzie się na szóste piętro, wcale nie jest pomazana. Inaczej niż w „Matriksie", nie ma tu poczekalni i z klatki schodowej wchodzi się wprost do kuchni. Ale reszta się zgadza: życzy sobie pani niebieską czy różową pastylkę? Na wszelki wypadek biorę obie.

Wyrocznię odwiedzają różni ludzie: reżyserzy teatralni, aktywiści, pisarki, nawet księża. Każdy pyta o radę, bo czterdzieści lat temu wyrocznia wydała wznowioną właśnie „Sublokatorkę", w której - wyprzedzając francuskich socjologów takich jak Pierre Bourdieu – intuicyjnie opisała dyskretny system podporządkowania społecznego. Opisała go poniekąd własną krwią, ale tak przebiegle, że mało kto się zorientował, jak wybuchowa jest ta metafora.

icon/Bell Czytaj ten tekst i setki innych dzięki prenumeracie
Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi
Wyborcza.pl to zawsze sprawdzone informacje, szczere wywiady, zaskakujące reportaże i porady ekspertów w sprawach, którymi żyjemy na co dzień. Do tego magazyny o książkach, historii i teksty z mediów europejskich. 
 
Agata Żelazowska poleca
Podobne artykuły
Więcej
    Komentarze
    Hanna Kral od dziesiecioleci budzi sumienia, pokazuje jak przepoczwarzamy się ze zwykłych ludzi w potwory. Nacjonalizm, rasizm, totalitarne ideologie robią z nas zbrodniarzy. Odkładając jej książki pytam siebie, czy byłbym zdolny do potwornosci
    @duoblue
    Gdyby Pani Krall była młodsza i pojechała zbierać materiał w Gazie - co by napisała? Czyje sumienia by budziła? Kogo uważałaby za potwory?
    już oceniałe(a)ś
    12
    25
    @Didzej007
    Trudne pytanie, zależy kiedy, gdy hamas zaatakował, to on jest zbrodniarzem, później to już Izrael przekroczył cienką granicę między odwetem a ludobojstwem
    już oceniałe(a)ś
    18
    2
    @duoblue
    Cieńką? Really?
    już oceniałe(a)ś
    9
    6
    @duoblue
    a byłbyś ? wiem, że to trudne pytanie; a mylenie zdrady z poczuciem bezpieczeństwa ? - też wieloznaczne
    już oceniałe(a)ś
    4
    0
    @Karsz_
    To tylko zwrot retoryczny, broń boże nie traktuje lekko tych strasznych wydarzeń. Pozdrawiam
    już oceniałe(a)ś
    5
    3
    @ludek_xl
    Też, zgoda
    już oceniałe(a)ś
    3
    0
    @duoblue
    O ludobójstwie informuje wyłącznie Hamas. Dziwne że nie podaje liczby zabitych terrorystów. Dla Hamasu Izrael zabija wyłącznie cywilów.
    już oceniałe(a)ś
    10
    6
    @duoblue
    Nie jestem fanem ani jednej ani drugiej strony, ale w momencie w którym naród o takiej historii bierze tak krwawy odwet na ludności cywilnej przypominają się najgorsze momenty ww2.
    już oceniałe(a)ś
    5
    6
    @Karsz_
    Tak jak mówią przyjaciele stamtąd, którzy jeszcze chodzą na demonstracje przeciwko wojnie, mimo fanatycznego ostracyzmu: nie należy zapominać, że spora część rządzącej klasy politycznej w Izraelu ma korzenie rosyjskie.
    już oceniałe(a)ś
    4
    0
    @ateistawroclaw
    Litości! Coś tak obrzydliwego mógł napisać prymitywny, prostacki i fanatyczny syjonista. Skoro tobie się tu nie podoba, zaciągnij się do IDF i rżnij Palestyńczyków. Zawsze to lepsze niż twoje kozy.
    już oceniałe(a)ś
    2
    5
    @asinau
    A co robi biuro informacyjne IDF? Niech poda własne straty i palestyńskie. Ale nie jestem pewien, czy Żydzi trafnie ocenią liczbę Palestyńczyków pod gruzami. Będzie trudno, ale naród wybrany nie takie rzeczy robił. Inna sprawa, że nic by się nie zmieniło w terrorystycznej zemście Żydów, gdyby zamordowali "tylko" 20 000 Arabów. Chłopaki z IDF - alleluja i do przodu!
    już oceniałe(a)ś
    3
    5
    @duoblue
    Nie chodzi o odwet ani o zemstę. Chodzi o uniemożliwienie kolejnych aktów terroryzmu ze strony Hamasu. W tym celu niezbędne jest zburzenie militarnej infrastruktury terrorystów.
    już oceniałe(a)ś
    4
    4
    @Karsz_
    To nie jest odwet, to nie jes zemsta. Izrael aby przetrwać musi uniemożliwić kolejne akty terroru ze strony Hamasu.
    już oceniałe(a)ś
    5
    5
    @marnier13
    Mija prawie rok i "najlepsza armia świata" zdołała jedynie zamordować dziesiątki tysięcy Palestyńczyków i zamienić Gazę w rumowisko. A pamiętam przechwałki Netanjahu o szybkim zniszczeniu Hamasu. Także bronią i amunicją USA. Hamas w Gazie można pokonać, ale zniszczyć na pewno nie.
    już oceniałe(a)ś
    3
    3
    @asinau
    Hamas cynicznie gra tym, że prawnie terroryści nie są żadną formacją militarną. Formalnie są więc cywilami. Takie to "gry i zabawy" zachodnimi zasadami i pojęciami uprawia się w tym bractwie.
    już oceniałe(a)ś
    3
    3
    @marnier13
    Póki Izrael nie wróci do granic z 1968 roku - pokoju nie będzie.
    już oceniałe(a)ś
    3
    0
    @Didzej007
    Palestyńczycy nie chcą pokoju; żyją urojeniem zniszczenia Izraela. Wspiera ich w tym Iran.
    już oceniałe(a)ś
    4
    3
    Jak niewiele trzeba by w każdym miejscu i czasie pobudzić niechęć, nienawiść do "innych,". Przerażają pogromy żydów po wojnie. Dzisiaj, wbrew pozorom, ucywilizowania, to jeszcze łatwiejsze, jak iskra, zapłon, nienawiść może popłynąć. Rozwagi, dobrej informacji i pokory
    @Krog
    Nie pamiętam żadnego pogromu Żydów, w którym zabito 40 tysięcy ludzi i 80 tysięcy raniono. W Gazie to też pogrom?
    już oceniałe(a)ś
    5
    16
    @Didzej007
    A 1400 osób zabitych w kilkanaście godzin? To co pôźniej jest złe. A jakie te 1400?
    już oceniałe(a)ś
    7
    2
    @paap
    Napad Palestyńczyków na Izrael był barbarzyński, nie ma co do tego wątpliwości. Ale jeszcze bardziej barbarzyński jest odwet Izraela. Proporcje pomiędzy ofiarami żydowskimi a palestyńskimi wskazują na podręcznikową zbrodnię wojenną. Dokonał tego Netanjahu, który doskonale wie, że póki trwa wojna, on jest bezkarny.
    Netanjahu: "Wszystkie miejsca, w których ukrywa się i skąd działa Hamas, zamienimy w ruiny, wynoście się stamtąd natychmiast" — ostrzegł w drugim przemówieniu 12 X, dodając, że "ta wojna zajmie trochę czasu".
    No tak, już prawie rok wojny a cele Izraela - poza zburzeniem Gazy i anihilacji 40 000 Palestyńczyków nie zostały zrealizowane. Hamas istnieje i stawia opór, Żydzi dwoją się i troją, by maleńką Gazę spacyfikować. Ale się nie udaje.
    już oceniałe(a)ś
    2
    6
    Jest jedna jeszcze rzecz, dyskretnie przemilczana. Otóż oferowanie mieszkania na wynajem nie jest (i nie było) działalnością charytatywną. O tym, że wynajmowanie mieszkań jest doskonałym interesem, wiedziano od dawna - stąd przecież budynki czynszowe. Sublokator, zajmując pozycję podporządkowaną, jest też źródłem korzyści dla właściciela domu/mieszkania. O tej jednak stronie transakcji dopiero trzeba opowiedzieć.
    @Jael
    Jak zwykle celny komentarz.
    Pozdrawiam.
    już oceniałe(a)ś
    6
    2
    @marnier13
    Bardzo dziękuję za dobre słowa.
    już oceniałe(a)ś
    5
    1
    @Jael
    Chyba nic nie zrozumiałeś ;))))
    już oceniałe(a)ś
    1
    4
    Tak!
    już oceniałe(a)ś
    19
    2
    Pani Krall, kocham Panią...
    @EiroEiro.
    Ja też! To klasyka mądrego, nieagresywnego reportażu.
    już oceniałe(a)ś
    5
    2
    @Didzej007
    Czytasz bez zrozumienia.
    już oceniałe(a)ś
    1
    0
    Izrael to kraju, do którego wciąż jeszcze można uciec. Ale używając określenia Sławomira Mrożka: Anichwilitegonieradzę.
    @welarg2
    Jakoś nawet Żydzi nie garną się aby do Izraela gremialnie uciekać. Kogo zresztą może teraz Izrael przyciągnąć i skusić? Chyba tylko Żydów z Rosji i Białorusi.
    już oceniałe(a)ś
    4
    6
    @welarg2
    Ucieka się jeżeli się musi i dokąd można, to jest sens tego zdania.
    już oceniałe(a)ś
    2
    1
    Czynsz jako pośledniość i dyskryminacja. Dominująca większość. Ciekawe.

    Kto w Polsce komu płacił ten czynsz? Już pomijam kamienice w Warszawie czy tam innej Łodzi, ale czy są z nami w pokoju pańszczyźniani chłopi, którzy, będąc w Polsce zdecydowaną większością, byli ofiarami przemocy i odtwarzali ją na swoich kobietach i dzieciach? Ja jestem ich potomkiem i mam tę przemoc wyrytą w psychice, kto mi zapłaci reparacje? Czy są z nami w pokoju niedoinwestowane szlacheckie majątki, z których zysk wydawany był raczej w Wiedniu, Berlinie, Królewcu i Petersburgu niż w Warszawie? Czy są z nami w pokoju Naziści i Bolszewicy, którzy polskiej szlachcie ostatecznie przetrącili kark i te majątki rozgrabili? Czy są z nami w pokoju towarzysze radzieccy, którzy rozparcelowali pożydowskie majątki tak, że do tej pory jest bajzel?
    Słodki Jezu, którego w tym pokoju na pewno nie ma, mimo że wisi krucyfiks: jak tutaj jest duszno! A nie możemy nawet okna otworzyć, bo się boimy że wejdą uchodźcy z Syrii czy tam innej Palestyny.

    Przykro mi, pani Tokarska-Bakir, pani Krall. Stosunki polsko-żydowskie to nie jest chyba główny priorytet na naszej zbiorowej terapii.
    @nick_do_trollowania
    Ale Krall nie dała takiego tytułu: główny priorytet zbiorowej terapii Polaków. A swoją droga ten udręczony „naród” pokazał słabszym swoje prawdziwe oblicze.
    już oceniałe(a)ś
    7
    4
    @nick_do_trollowania
    Po co stopniować, to przecież nie rywalizacja sportowa, te wszystkie historie współżyja ze sobą, przenikają się. Po prostu są. Nic na to nie poradzimy. Pozdrawiam
    już oceniałe(a)ś
    13
    0
    @duoblue, @flpb
    Nie mam wątpliwości, że udręczeni ludzie często odreagowują przemocą wobec słabszych. Wystarczy spojrzeć właśnie na Gazę lub na polsko-białoruską granicę.

    I ja nie stopniuję, ja sobie to tylko wyliczam, bo chcę sam wyjść z tej licytacji i z tego dusznego pokoju, w którym nie ma miejsca na niczyje cierpienie poza moim, moim, moim. Tylko wtedy wchodzi Joanna Tokarska-Bakir, też cała na cierpiąco, ale na pozycji mądrej i wiedzącej nauczycielki doświadczonej Holokaustem i mówi: "Wy, Polacy, dominująca większość". O Hannę Krall i tytuł jej książki to tu chodzi mam wrażenie w najmniejszym stopniu. I ja czuję wtedy gniew. Więc sobie wyliczam, bo w ten sposób widzę absurd tej sytuacji. Absurd mojej postawy tylko z tym współżyje, po prostu jest. Ja chcę na to coś poradzić. Czy Joanna nauczy mnie co można zrobić?
    już oceniałe(a)ś
    6
    6
    @nick_do_trollowania
    Stosunki polsko-żydowskie to nie jest chyba główny priorytet na naszej zbiorowej terapii". Kto to jest "my"? I kto tu jest "cały na cierpiąco"?
    już oceniałe(a)ś
    5
    2
    @nick_do_trollowania
    Mylisz się. Polacy nie przepracowali swojego udziału w Holokauście, radości z tego co zrobił Hitler i przejęcia majątków 3mln swoich obywateli. To jest przemilczane, zabierane do grobów praźródło polskiej nieufności wobec własnych współziomków.
    już oceniałe(a)ś
    8
    2
    @nick_do_trollowania
    Zadajesz dobre pytanie, nie starasz się zakłamać historii i rzeczwistosci, i to naprawdę bardzo dużo. Jak żyć z tą wiedzą ? To pytanie z pewnością zadawała sobie Hanna Krall i jej odpowiedzią są jej książki-świadectwa .
    Czasami zadaję sobie pytanie czy miała prawo je napisać , to pewnie moja krzywa odpowiedz nu pytanie jak z tym zyć. A czy pociechą może być obserwacja ze polsko-żydowskie ofiary pogromów, holokaustu i prześladowań też musiały jakoś odpowiedzieć sobie na to pytanie mieszkając po wojnie w Polsce?
    Losem naszym jest żyć w rzeczywistości pełnej sprzeczność i sprzecznych lojalności (np uczciwego człowieka i / Polaka przez duże P).
    I chyba tu leży część odpowiedzi, zaakceptować i brać odpowiedzialność
    za naszą skomplikowaną świadomość.
    Pozdrowienia
    już oceniałe(a)ś
    1
    1
    W sposób bardziej mętny tego napisać już chyba nie było można. Autorka coś chce powiedzieć, ale nie mówi jasno i wprost o co jej chodzi, dlaczego? np. Ktoś to rozumie???
    @Głosrozsądku
    np. tu był wklejony fragment tekstu ale się nie przekopiował.Chodzi o ostatni akapit.
    już oceniałe(a)ś
    1
    2
    @Głosrozsądku
    Cytuję: Ale z tyłu (na początku? z boku?) nadal są Żydzi, przepędzani, uparcie powracający, dziś dla odmiany konfrontowani z "niemożliwymi do usprawiedliwienia obrazami głodujących dzieci z Gazy". Nowi lewicowi lokatorzy domagają się od nich stanowczego potępienia państwa Izrael, kraju do którego można uciec. Moje pytania: ktoś dziś Żydów w Polsce przepędza? i domaga się od nich potępienia państwa Izrael? Pierwsze słyszę. I dlaczego oni są z tyłu, na początku, z boku? - o co tu chodzi?
    już oceniałe(a)ś
    4
    4
    @Głosrozsądku
    Nie zrozumiesz.
    już oceniałe(a)ś
    5
    4
    @Wisława
    Skoro Ty rozumiesz, to czy podzielasz moją ocenę, że Autorka po prostu mętnie napisała, że popiera politykę Izraela wobec Palestyńczyków i Gazy? (wszystko inne pozostawiam na boku, albo z tyłu, lub na początku)
    już oceniałe(a)ś
    4
    3
    @Głosrozsądku
    To nie zebranie partyjne w 1968, coś Ci się pomyliło.
    już oceniałe(a)ś
    1
    1